Giáo trình Thiết kế Web - Phùng Quốc Cảnh

BỘ LAO ĐỘNG -THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI

TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ

----- › & ›-----

GIÁO TRÌNH

MÔ ĐUN: THIẾT KẾ WEB

NGHỀ: QUẢN TRỊ MẠNG MÁY TÍNH

TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG

Ban hành kèm theo Quyết định số: 248b/QĐ-CĐNKTCN ngày 17 tháng 9 năm 2019

của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật Công nghệ

Hà Nội, năm 2021

(Lưu hành nội bộ)

MỤC LỤC

BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ WWW – NGÔN NGỮ HTML ...........................................6

1. Lịch sử World Wide Web (www).........................................................................6

1.1. Giới thiệu về World Wide Web (www) ..........................................................6

1.2. Giới thiệu về URL:.........................................................................................6

1.3. Giới thiệu về HTTP........................................................................................7

2. Nhập môn ngôn ngữ HTML (Hyper Text Markup Language)...............................8

3. Trang và văn bản trên trang ..................................................................................8

4. Ngôn ngữ đặc tả Script .........................................................................................9

4.1. Khai báo biến:................................................................................................9

4.2. Toán tử:..........................................................................................................9

4.3. Các cấu trúc điều kiện .................................................................................. 10

4.4. Các cấu trúc lặp............................................................................................ 10

4.5. Khai báo hàm và thủ tục:.............................................................................. 11

4.6. Một số hàm thông dụng trong ASP:.............................................................. 11

5. CSS (Cascading Style Sheets)............................................................................. 12

5.1. Cú pháp CSS................................................................................................ 12

5.2. Các thuộc tính trong CSS ............................................................................. 12

5.3. Sử dụng CSS trong trang HTML .................................................................. 13

BÀI 2: THIẾT KẾ WEB TĨNH.................................................................................. 15

1. Tổng quan: .........................................................................................................15

2. Trang và văn bản trên trang ................................................................................ 15

2.1. Tạo tiêu đề.................................................................................................... 15

2.2. Một số thẻ trình bày và định dạng văn bản: .................................................. 16

2.3. Các thuộc tính của thẻ trình bày trang........................................................... 16

3. Bảng biểu (Table) và trang khung (Frame) ......................................................... 17

3.1. Bảng biểu..................................................................................................... 17

3.2. Khung – Frames ........................................................................................... 18

4. Multimedia trên trang Web................................................................................. 21

4.1. Đặt màu nền................................................................................................. 21

4.2. Màu chữ của văn bản.................................................................................... 22

4.3. Màu của đầu mối liên kết - Thuộc tính LINK, VLINK và ALINK................ 22

4.4. Thuộc tính và mã màu .................................................................................. 22

4.5. Nạp hình ảnh làm nền cho trang văn bản ...................................................... 22

4.6. Chèn ảnh - thẻ <IMG…>..............................................................................22

3

5. Các yếu tố động trên trang.................................................................................. 24

5.1. Đưa âm thanh vào tài liệu............................................................................. 24

5.2. Đưa Video vào tài liệu.................................................................................. 24

6. Khung nhập (Form) ............................................................................................ 25

6.1. Form............................................................................................................. 25

6.2. Các thành phần trong FORM........................................................................ 26

7. Liên kết – Link ................................................................................................... 30

7.1. Thẻ neo và mối liên kết ................................................................................ 30

7.2. Thuộc tính HREF ......................................................................................... 30

7.3. Liên kết ra ngoài – External Links................................................................ 30

7.4. Địa chỉ tuyệt đối........................................................................................... 30

7.5. Địa chỉ tương đối.......................................................................................... 30

7.6. Liên kết nội tại – Internal Link ..................................................................... 30

7.7. Siêu liên kết – Hyperlink.............................................................................. 31

BÀI 3: XÂY DỰNG WEB ĐỘNG ........................................................................... 34

1.Tổng quan về ASP.Net và ADO.Net:................................................................... 34

1.1. Tổng quan về ngôn ngữ ASP.Net: ................................................................ 34

1.2 Mô hình ADO.Net......................................................................................... 42

2. Các đối tượng ASP.Net: ..................................................................................... 43

2.1. ASP.Net Web Server Controls:..................................................................... 43

2.2. Các đối tượng trong ASP.NET...................................................................... 49

2.3. Biến và các cấu trúc điều khiển:.................................................................... 55

2.4. Thủ tục và hàm............................................................................................. 61

3. Các đối tượng ADO.Net: .................................................................................... 62

3.1. Các đối tượng trong ADO.Net...................................................................... 62

3.2. Các lớp SqlClient trong mô hình ADO.Net...................................................63

3.3. Các điều khiển dữ liệu ASP.Net ................................................................... 76

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 110

4

GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN

Tên mô đun: Thiết kế web

Mã số mô đun: MĐQTM23

Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:

- Vị trí: Mô đun Thiết kế web được bố trí sau khi học xong các môn học Hệ

quản trị Cơ sở dữ liệu, Cơ sở dữ liệu, Lập trình trực quan.

- Tính chất: là mô đun đào tạo nghề.

- Ý nghĩa và vai trò: dùng đào tạo kỹ năng cơ bản về thiết kế và lập trình web,

cho trình độ cao đẳng nghề quản trị mạng máy tính.

Mục tiêu của mô đun:

- Về kiến thức:

+ Định hướng được kết cách thiết kế Web site.

+ Có khả năng sử dụng các thẻ HTML.

+ Biết cách tổ chức thông tin trên trang chủ.

- Về kỹ năng:

+ Thiết kế được giao diện.

+ Lập trình cơ bản website.

+ Sử dụng thành thạo các công cụ thiết kế Web.

+ Xây dựng được các ứng dụng web động.

+ Cài đặt, cấu hình được dịch vụ IIS

- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:

+ Có khả năng kết hợp với cơ sở dữ liệu để tạo ra các trang Web động.

+ Bố trí học tập và làm việc khoa học.

Nội dung của mô đun:

Thời gian

Số

TT

Tên các bài trong mô đun

Tổng

số

Lý

Thực

Kiểm

tra*

thuyết

hành

1

Tổng quan về www – ngôn ngữ

HTML

2

3

Thiết kế web tĩnh

Thiết kế web động

Cộng

23

35

60

6

7

15

16

27

43

1

2

5

BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ WWW – NGÔN NGỮ HTML

Mã bài: MĐQTM23-01

Giới thiệu:

Bài học này nhằm giới thiệu sơ lược về lịch sử của World Wide Web (www),

URL, về giao thức HTTP và ngôn ngữ phổ biến được dùng bởi World Wide Web là

HTML (Hyper Text Markup Language).

Mục tiêu:

- Trình bày được lịch sử của WWW;

- Trình bày được cấu trúc của một trang HTML và các thẻ HTML cơ bản, cách

bố trí, xử lý và ứng dụng file CSS;

- Thực hiện thiết kế được giao diện;

- Biết cách tổ chức được thông tin trong trang chủ và bố trí văn bản trên trang.

- Ghi nhớ các lệnh điều khiển của ngôn ngữ đặc tả Script.

- Thực hiện các thao tác an toàn với máy tính.

Nội dung chính:

1. Lịch sử World Wide Web (www)

Mục tiêu: Trình bày được lịch sử của WWW.

1.1. Giới thiệu về World Wide Web (www)

Ngày nay người ta dùng máy tính như một công cụ rất hữu ích để truy cập

Internet, chủ yếu là tìm kiếm thông tin. Thông tin này có thể là văn bản, hình ảnh, âm

thanh hay thông tin đa phương tiện…

Nhu cầu tìm kiếm thông tin ngày càng nhiều đã đưa ra vấn đề: làm thế nào dễ

dàng sử dụng máy tính truy cập Internet như một công cụ phục vụ đắc lực cho việc tra

cứu, tìm kiếm thông tin trên mạng thông tin rộng lớn nhất toàn cục.

Vấn đề trên trở nên dễ dàng hơn bởi ý tưởng siêu văn bản (Hypertext) – văn bản

thông minh nhà tin học Ted Nelson đề xuất vào năm 1965. Đến 1989, dự án chính

thức được thực hiện bởi một kỹ sư trẻ người Anh tên là Tim Berners – Lee.

World Wide Web (www) là một mạng các tài nguyên thông tin. WWW dựa trên

3 cơ chế để các tài nguyên trở nên sẵn dùng cho người xem càng rộng rãi nhất càng

tốt, đó là:

- Cơ chế đặt tên cùng dạng đối với việc định dạng các tài nguyên trên WWW

(như các URL).

- Các giao thức, để truy cập tới các tài nguyên qua WWW (như HTTP).

- Siêu văn bản, để dễ dàng chuyển đổi giữa các tài nguyên (như HTML).

1.2. Giới thiệu về URL:

Mọi tài nguyên sẵn dùng trên WWW – tài liệu HTML, ảnh, video clip, chương

trình v..v.. - có một địa chỉ mà có thể được mã hóa bởi một URL.

URL được xem là một con trỏ dùng với mục đích đơn giản là xác định vị trí tài

nguyên của môi trường Internet. Thông qua các URL mà Web Browser có thể tham

chiếu đến một Web Server hoặc các dịch vụ khác trên Internet và ngược lại.

Các URL thường gồm 3 phần:

- Việc đặt tên của các cơ chế dùng để truy cập tài nguyên.

- Tên của máy tính lưu trữ (tổ chức) tài nguyên.

- Tên của bản thân tài nguyên, như một đường dẫn.

Ví dụ: URL xác định trang W3C Technical Reports là http://www.w3.org/TR

URL này có thể được đọc như sau: Có một tài liệu sẵn dùng theo giao thức

HTTP, đang lưu trong máy www.w3.org, có thể truy cập theo đường dẫn “/TR”. Các

6

cơ chế khác ta có thể thấy trong các tài liệu HTML bao gồm “mailto” đối với thư điện

tử và “ftp” đối với FTP.

Ví dụ sau đây chỉ tới hộp thư (mailbox) của người dùng:

Mọi góp ý, xin gửi thư tới

Các định danh đoạn (fragment identifiers): Một số URL chỉ tới việc định vị một

tài nguyên. Kiểu này của URL kết thúc với “#” theo sau bởi một dấu hiệu kết nối (gọi

là các định danh đoạn). Ví dụ, đây là một URL đánh dấu một móc tên là section_2:

http://somesite.com/html/top.html#section_2

Các URL tương đối: không theo cơ chế đặt tên. Đường dẫn của nó thường tham

chiếu tới một tài nguyên trên cùng một máy chứa tài liệu hiện tại. Các URL tương đối

có thể gồm các thành phần đường dẫn tương đối (như “..” nghĩa là một mức trên trong

cấu trúc được định nghĩa bởi đường dẫn), và có thể bao gồm các dấu hiệu đoạn.

Ví dụ của giải pháp URL tương đối, giả sử chúng ta có URL gốc:

“http://www.acme.com/support/intro.html”.

URL tương đối trong đánh dấu dưới đây cho một liên kết siêu văn bản:

<A href=”suppliers.html”>Suppliers</A>

sẽ mở rộng thành URL đầy đủ

“http://www.acme.com/support/suppliers.html”

trong khi URL tương đối trong việc đánh dấu cho một ảnh dưới đây

sẽ mở rộng thành URL đầy đủ “http://www.acme.com/icons/logo.gif”

Các URL được dùng để:

- Liên kết tới tài liệu hoặc tài nguyên khác.

- Liên kết tới kiểu dạng bên ngoài hoặc kịch bản (script).

1.3. Giới thiệu về HTTP

Web Browser và Web Server giao tiếp với nhau thông qua một giao thức được

gọi là HTTP. Sự kết nối HTTP qua 4 giai đoạn:

Hình 1.1: Sự kết nối HTTP

- Tạo kết nối: Web Browser giao tiếp với Web Server nhờ địa chỉ URL.

- Internet và số cổng (ngầm định là 80) được đặc tả trong URL.

- Thực hiện yêu cầu: Web Browser gửi thông tin tới Web Server để yêu cầu

phục vụ. Việc gửi thông tin ở đây là gửi phương thức GET dùng cho việc lấy một đối

tượng từ Server, hay POST dùng cho việc gửi dữ liệu tới một đối tượng trên Server.

- Phản hồi: Web Server gửi một phản hồi về Web Browser nhằm đáp ứng yêu

cầu của Web Browser.

- Kết thúc kết nối: Khi kết thúc quá trình trao đổi giữa Web Browser và Web

Server thì sự kết nối chấm dứt. Và như vậy mối liên hệ giữa Client và Server chỉ được

7

tồn tại trong quá trình trao đổi với nhau, điều này có lợi điểm rất lớn là giảm được lưu

thông trên mạng.

2. Nhập môn ngôn ngữ HTML (Hyper Text Markup Language)

Mục tiêu: Trình bày được cấu trúc của một trang HTML và các thẻ HTML cơ

bản.

Ngôn ngữ phổ biến dùng bởi World Wide Web là HTML (Hyper Text Markup

Language). Nó được dùng cho các mục đích sau:

- Phổ biến các tài liệu trực tuyến với các heading, văn bản, bảng, danh sách,

ảnh,..v.v…

- Truy tìm thông tin trực tuyến theo các liên kết siêu văn bản bằng việc kích vào

một nút.

- Thiết kế các định dạng cho việc kiểm soát các giao dịch (transaction) với các

thiết bị từ xa, đối với người dùng trong việc tìm kiếm thông tin, tạo các sản phẩm, đặt

hàng,.v.v…

- Bao gồm spread-sheets, video clips, sound clips, và các ứng dụng trực tiếp

khác trong các tài liệu của họ.

HTML đánh dấu văn bản dưới dạng các thẻ (Tag). Cấu trúc thẻ HTML có dạng

như sau:

- Thẻ đóng: <Tag> văn bản chịu tác động </Tag>

Trong đó:

+ <Tag>: bắt đầu hiệu ứng thẻ.

+ </Tag>: kết thúc hiệu ứng thẻ.

Ví dụ: <b> văn bản này được in đậm</b>

sẽ cho kết quả ở trình duyệt là:

văn bản này được in đậm

- Thẻ mở:

Ví dụ: Đoạn 1<p> Đoạn 2

sẽ cho kết quả là:

<Tag> văn bản chịu tác động

Đoạn 1

Đoạn 2

- Về quy tắc các thẻ có thể lồng lẫn nhau nhưng vẫn phải đảm bảo đúng cú pháp

của thẻ đó.

3. Trang và văn bản trên trang

Mục tiêu: Biết cách tổ chức được thông tin trong trang chủ và bố trí văn bản trên

trang; Thực hiện thiết kế được giao diện.

Trang web có hai đặc trưng cơ bản:

- Siêu văn bản (hypertext): bao gồm các văn bản, hình ảnh tĩnh, hình ảnh động,

âm thanh, màu sắc và các thành phần khác.

- Siêu liên kết (hyperlink): có nhiều mối liên kết đa dạng với các trang và các

thành phần khác ở bất cứ một website nào trên phạm vi toàn cầu.

Website là tập hợp của rất nhiều webpage có cùng chủ đề tại một địa chỉ nhất

định. Trong một website, người ta có thể “đi lại” giữa các webpage bằng con đường

hyperlink.

Các loại trang chủ yếu của website:

- Trang chủ, trang gốc (Master page): với mỗi website có một trang chủ. Là nơi

thể hiện rõ chủ đề của site thông qua cách bố trí danh mục tin, cách trang trí mỹ thuật

nổi bật…

8

- Trang nội dung (content page): là trang chứa nội dung của một mục tin. Ngoài

ra trên trang cũng có các danh mục tin con theo chủ đề của mục tin cha, các link để liên

kết tới các trang khác.

- Trang đầu (home page, start page): là trang xuất hiện ngay sau khi khởi động

trình duyệt. Có thể là trang chủ hoặc không nhưng không phải là trang đặc biệt.

- Trang đặc biệt (special page): là trang xuất hiện trên nền trang đầu ngay khi

khởi động trình duyệt web. Trang này có thể có hoặc không, có thời gian tồn tại ngắn

với nội dung thông báo, đưa những tin đặc biệt, muốn mọi người quan tâm trước tiên.

Một trang web thường gồm một vài trang màn hình.

4. Ngôn ngữ đặc tả Script

Mục tiêu: Ghi nhớ các lệnh điều khiển của ngôn ngữ đặc tả Script.

Script hay kịch bản, theo thuật ngữ lập trình, là chương trình chạy với chế độ

thông dịch trên máy khách (client) hay máy chủ (server) nhằm tạo ra các ứng dụng web

(web base application). Xét trên phương diện:

- Client-side : các script bổ sung vào trang web cho phép tạo ra các trang web

tương tác, có những hiệu ứng động dựa vào mô hình đối tượng trình duyệt (BOM:

browser object model)

- Server-side: sử dụng các đối tượng liên quan để chạy các script trên server.

Có nhiều loại ngôn ngữ đặc tả như JavaScript, VBScript, Jscript,.., trong tài liệu

này chỉ giới thiệu sơ lược về ngôn ngữ đặc tả VBScript nhằm giúp các học viên tham

khảo thêm khi thực hiện lập trình chức năng cho web.

4.1. Khai báo biến:

VB Script khai báo biến thông qua từ khóa dim, biến trong VBScript không cần

xác định kiểu, các biến không cấu trúc được xem là biến vô hướng, có thể chứa và tự

chuyển đổi hầu hết các kiểu dữ liệu.

Hằng được khai báo bằng từ khóa Const. Ví dụ:

Const p = 3.14

Mảng được định nghĩa và truy xuất thông qua chỉ số

- Dim x,y,z

- Dim a(10) ‘Khai báo mảng một chiều a có 10 phần tử’

- Dim b(5,10) ‘Khai báo mảng hai chiều b’

- Redim a(20) ‘Khai báo lại mảng a tăng thêm 10 phần tử vẫn giữ lại giá

trị 10 phần tử đầu’

4.2. Toán tử:

VBScript cho phép sử dụng các toán tử xử lý chuỗi, so sánh và các phép gán,

tính toán số học như sau:

Toán tử

^

+

Tên gọi

Mũ

Cộng

Ví dụ

2^3 = 8

x+y

-

trừ

*

Nhân

/

Chia

\

Chia phần nguyên

Chia lấy dư

Cộng chuỗi

bằng

lớn hơn

nhỏ hơn

9

7\3 (kết quả: 2)

7 mod 3 (kết quả: 1)

“he” & “llo” (kết quả: “hello”)

Mod

& hoặc +

=

>

<

<>

khác

>=

<=

lớn hơn hoặc bằng

nhỏ hơn hoặc bằng

Toán tử logic

Not, And, Or, Xor

4.3. Các cấu trúc điều kiện

If(x>2)and(y<3)or(z>x)then

4.3.1. Lệnh If .. then và If … then … else

Cú pháp:

If <biểu thức logic> then

1

2

<khối lệnh1>

<khối lệnh 1>

End if

Else

<khối lệnh 2 >

End if

Chức năng:

- Ở lệnh 1 khối lệnh 1 được thực hiện nếu <biểu thức logic> trả về giá trị True.

- Ở lệnh 2 khối lệnh 1 được thực hiện nếu <biểu thức logic> trả về giá trị True,

ngược lại khối lệnh 2 sẽ được thực hiện.

Ví dụ:

<% If Trim(Request.Form("Go"))="Tim kiem" then

tloai=Request.Form("tuloai")

Else

tloai = request.QueryString("tloai")

End if

%>

4.3.2. Lệnh Select case

Cú pháp:

Select Case <tham số>

Case <giá trị 1>

<khối lệnh 1>

…

Case Else

<khối lệnh>

End select

Chức năng: lệnh này cho phép lựa chọn nhiều trường hợp để ra quyết định

thực thi. Mệnh đề Case Else trong cú pháp dùng cho trường hợp tất cả các phép so

sánh của mệnh đề Case là không xảy ra.

Ví dụ:

<% Select Case tuoi

Case 1,2,3,4,5

Msgbox “bạn là nhi đồng”

Case 6,7,8,9,10

Msgbox “bạn là thiếu nhi”

…………

Case Else

Msgbox “bạn là người lớn”

End select

%>

4.4. Các cấu trúc lặp

4.4.1. Lệnh Do ..Loop Until

10

Cú pháp:

Do

<khối lệnh>

Exit Do

Loop Until <Biểu thức điều kiện>

Chức năng: thực hiện <khối lệnh> trong khi <Biểu thức điều kiện> đúng hoặc

cho đến khi điều kiện trở nên đúng. Lưu ý là điều kiện có thể kiểm tra tại điểm bắt đầu

hoặc kết thúc của vòng lặp, điều khác biệt ở đây là <khối lệnh>sẽ thực hiện ít nhất một

lần nếu điều kiện kiểm tra được đặt ở cuối. Có thể thoát khỏi Do…Loop bằng lệnh

Exit Do.

Ví dụ:

<%Do

Msgbox “hãy đến trường”

If ngay = “chu nhat” then

Exit do

End if

Loop until ngay = “thu bay”

%>

4.4.2. For…next:

Cú pháp:

For gán-biến-chạy = giá trị đầu To giá trị cuối

<khối lệnh>

4.4.3. For Each….next:

Cú pháp:

For Each phần-tử In Tập-hợp

<khối lệnh>

4.4.4.. While…Wend:

Cú pháp:

While <biểu thức điều kiện>

<khối lệnh>

Wend

Chức năng: thực hiện khối lệnh trong khi biểu thức điều kiện còn đúng.

4.5. Khai báo hàm và thủ tục:

Bạn dùng cú pháp Sub..End Sub để khai báo thủ tục trong VBScript. Cú pháp

Funtion…End Funtion để khai báo hàm. Để thực hiện triệu gọi 1 thủ tục, sử dụng

lệnh Call.

4.6. Một số hàm thông dụng trong ASP:

4.6.1. Hàm xử lý văn bản:

- TRIM(xâu as string): Bỏ khoảng trắng hai đầu kí tự

- LEFT(Xâu as string, n as interger): Lấy bên trái xâu n kí tự.

- RIGHT(Xâu as string, n as interger): Lấy bên phải xâu n kí tự.

- LCASE(Xâu as string) : Chuyển xâu về chữ thường

- UCASE(Xâu as string) : Chuyển xâu về chữ hoa

- MID(xâu as string, n1, n2): Lấy n2 kí tự trong xâu bắt đầu từ vị trí n1.

11

- CSTR(Biến): Hàm chuyển đổi biến thành kiểu string

Hàm JOIN/SPLIT(Xâu as string, kí tự ngăn cách): Sẽ Nối/Cắt xâu thành

một/nhiều đoạn bằng cách xác định kí tự ngăn cách ở trên và cho các đoạn đó lần lượt

vào một mảng.

Ví dụ:

<%

x=”Hà Nội; Hải Phòng; TPHCM”

y=split(x,”;”)

Response.write y(0)

‘y(0)=”Hà Nội”

%>

4.6.2. Các hàm xử lý số:

- SQR (n): Căn bậc 2 của n.

- INT (n): Lấy phần nguyên n

- MOD : phép chia lấy dư.

- Round (số, n): Làm tròn số với n chữ số thập phân.

- RND (): Trả về số ngẫu nhiên bất kì trong khoảng [0,1]

5. CSS (Cascading Style Sheets)

Mục tiêu: Biết cách tạo, bố trí, xử lý và ứng dụng file CSS.

CSS là các Style dùng định nghĩa cách trình duyệt hiển thị các đối tượng

HTML. Các Style này được lưu trong Style. Nhiều định nghĩa Style cho cùng một loại

đối tượng sẽ được sử dụng theo lớp.

5.1. Cú pháp CSS

Cú pháp của CSS gồm 3 phần: đối tượng, thuộc tính và giá trị:

Đối tượng {thuộc tính: giá trị}

Trong đó:

+ Đối tượng thường là các tag HTML cần định nghĩa cách hiển thị.

+ Thuộc tính là thuộc tính hiển thị của đối tượng đó.

+ Giá trị là cách mà bạn muốn một thuộc tính hiển thị như thế nào.

+ Các cặp thuộc tính: giá trị sẽ được phân cách nhau bởi dấu “;”

Ví dụ:

Để định nghĩa Style cho thẻ p

p {

text-align: center;

color: black;

font-family: arial }

5.2. Các thuộc tính trong CSS

5.2.1. Thuộc tính Class

Với thuộc tính Class, bạn có thể định nghĩa nhiều Style khác nhau cho cùng một

đối tượng. Ví dụ, bạn muốn có hai Style cho cùng một tag <P>, nếu tag <P> nào có

class=right sẽ canh lề bên phải, class=center sẽ canh giữa:

p.right {text-align: right}

p.center {text-align: center}

Trong trang HTML:

Đoạn này sẽ được canh phải.

Bạn cũng có thể bỏ qua tên đối tượng để định nghĩa kiểu Style cho tất cả các

thành phần có Class mà bạn định nghĩa.

Ví dụ:

.center { text-align: center;

color: red}

12

Trong trang HTML sau, cả H1 và đoạn văn bản đều được canh giữa:

Tiêu đề này sẽ được canh giữa.

</h1>

5.2.2. Thuộc tính ID

Thuộc tính ID có thể dùng định nghĩa Style theo hai cách:

- Tất cả các thành phần HTML có cùng một ID.

- Chỉ một thành phần HTML nào đó có ID được định nghĩa.

Ví dụ: Style dùng cho tất cả các thành phần HTML có ID là "intro".

#intro {

Ví dụ: Style chỉ dùng cho thành phần <P> nào có ID là "intro" trong trang Web.

p#intro { font-size:110%; font-weight:bold; color:#0000ff;}

font-size:110%;

font-weight:bold; color:#0000ff;}

5.3. Sử dụng CSS trong trang HTML

5.3.1. Dùng file CSS riêng

File CSS độc lập nên dùng khi Style được áp dụng cho nhiều trang. Mỗi trang

sử dụng Style định nghĩa trong file CSS sẽ phải liên kết đến file đó bằng tag <link> đặt

trong phần HEAD:

<head>

</head>

Ví dụ: một file CSS – Style.css

hr {color: sienna}

p {margin-left: 20px}

5.3.2. Định nghĩa các style trong phần HEAD

Các Style định nghĩa trong phần HEAD có thể dùng cho nhiều thành phần

HTML trong trang Web đó. Bạn sử dụng tag <Style> để định nghĩa Style:

<head>

hr {color: sienna}

p {margin-left: 20px}

body {background-image: url("images/back40.gif”)}

</head>

Ghi chú: Trình duyệt thường bỏ qua các tag HTML mà nó không biết, do đó để

các trình duyệt không hỗ trợ CSS không hiển thị phần định nghĩa Style, bạn nên đặt

trong tag ghi chú của HTML:

5.3.3. Dùng Style cho một thành phần HTML cụ thể

Style cho một tag HTML cụ thể gần như không tận dụng được các lợi điểm của

CSS ngoại trừ cách hiển thị đối tượng. Bạn dùng thuộc tính Style để định nghĩa Style

cho thành phần HTML.

Đây là đoạn văn bản

</p>

13

Câu hỏi ôn tập

Câu 1: URL là gì? Trình bày chức năng của giao thức HTTP?

Câu 2: Nêu đặc điểm của siêu văn bản (HTML).

Câu 3: Định nghĩa CSS và trình bày các cách chèn CSS vào một trang. Cho ví

dụ minh họa.

Gợi ý trả lời:

Câu 1: Tham khảo mục 1 (1.2, 1.3) trong bài.

Câu 2: Tham khảo mục 2 trong bài.

Câu 3: Tham khảo mục 5 trong bài.

14

BÀI 2: THIẾT KẾ WEB TĨNH

Mã bài: MĐQTM23-02

Giới thiệu:

Ngày nay, việc thiết kế một trang web là khá đơn giản, công việc này được hỗ

trợ bởi rất nhiều công cụ đồ họa, môi trường thiết kế khác nhau. Chúng ta có thể tìm

hiểu thêm về cách thiết kế, tạo giao diện cho một trang web bằng cách tìm kiếm tài

liệu hướng dẫn cũng như phần mềm hỗ trợ trên mạng internet. Trong bài học này giới

thiệu, hướng dẫn một số kỹ năng thiết kế giao diện cho trang web sử dụng các thẻ đánh

dấu định dạng chuẩn HTML.

Mục tiêu:

- Mô tả được các chế độ hiển thị một trang Web;

- Có khả năng đưa một File vào Web;

- Có khả năng tạo được các bảng biểu và các Frame;

- Tạo được ứng dụng bảng liên kết trang Web;

- Xây dựng được các ứng dụng Multimedia;

- Sử dụng tốt các công cụ hỗ trợ thiết kế Web;

- Thực hiện các thao tác an toàn với máy tính

Nội dung chính:

1. Tổng quan:

Mục tiêu: Mô tả được các chế độ hiển thị một trang Web.

Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản HTML chỉ rõ một trang web được hiển thị như

thế nào trong một trình duyệt. Sử dụng các thẻ và các phần tử HTML, ta có thể:

- Điều khiển hình thức và nội dung của trang.

- Xuất bản các tài liệu trực tuyến và truy xuất thông tin trực tuyến bằng cách sử

dụng các liên kết được chèn vào tài liệu HTML.

- Tạo các biểu mẫu trực tuyến để thu thập thông tin về người dùng, quản lý giao

dịch,…

- Chèn các đối tượng multimedia, các thành phần ActiveX khác,..

Trong chương này đề cập đến các yếu tố về trang văn bản, cách trình bày trang

khung, cách nhúng, chèn một đối tượng multimedia, hướng dẫn cách định dạng trang

web bằng css,..đó là các yếu tố căn bản để hình thành nên một webpage dạng tĩnh

(trang web không kết nối với cơ sở dữ liệu).

2. Trang và văn bản trên trang

Mục tiêu: Đề cập đến cách trình bày văn bản, đánh dấu, định dạng văn bản trên

trang web.

2.1. Tạo tiêu đề

Mở đầu các trang văn bản thường là các tiêu đề cần làm nổi bật từng phần của

văn bản như Chương, Mục,... cũng cần có đề mục rõ ràng khác với phần thân để người

đọc theo dõi cho thuận tiện.

Có 6 mức tiêu đề trong HTML. Cách thể hiện các tiêu đề phụ thuộc vào trình

duyệt nhưng thông thường thì:

〈

Tiêu đề mức 1 Thẻ định nghĩa có dạng: <H1>...</H1>

Ví dụ: <H1>Tiêu đề 1</H1>

cho ta tiêu đề tương ứng Tiêu đề 1

….

〈

Tiêu đề mức 6 Thẻ định nghĩa có dạng: <H6>...</H6>

Ví dụ: <H6>Tiêu đề 6</H6> cho ta tiêu đề tương ứng Tiêu đề 6

15

2.2. Một số thẻ trình bày và định dạng văn bản:

Các thành phần trình bày trang để định dạng cả một đoạn văn bản và phải nằm

trong phần thân của tài liệu. Có nhiều thẻ được sử dụng nhưng trong tài liệu này chỉ

trình bày một số thẻ chính: định dạng phần địa chỉ (<ADDRESS>), đoạn văn bản

(<P>), xuống dòng (<BR>), căn chính giữa (<CENTER>), đường kẻ ngang (<HR>),

đoạn văn bản đã định dạng sẵn (<PRE>), trích dẫn nguồn tài liệu

(<BLOCKQUOTE>)

Đoạn văn bản

Thẻ này dùng để xác định một đoạn văn bản. Thẻ <P> (Paragraph) có thể dùng

kèm thuộc tính để ấn định cách trình bày đoạn văn bản.

Một đoạn văn bản rỗng là một dòng trắng.

Chú ý: một số thẻ khác như các thẻ tiêu đề <H1>,...,<H6>, dòng kẻ ngang

<HR>, danh sách, bảng biểu,... đã kèm luôn việc xuống dòng thành một đoạn văn bản

mới. Không cần dùng thêm thẻ <P> trước và sau các thẻ này.

Xuống dòng

Thẻ này dùng để xuống dòng mới. Bắt buộc xuống dòng tại vị trí gặp từ khóa

này. Dòng mới được căn lề như dòng được bẻ tự động khi dòng đó quá dài

Thẻ định nghĩa dạng:

<BR>

Nếu không muốn chèn một dòng trắng mà chỉ đơn thuần muốn xuống dòng mới

thì cần sử dụng thẻ <BR> (Break). Thẻ Break không cần có thẻ đóng kèm theo.

Đường kẻ ngang

Thẻ này tạo ra đường kẻ ngang (Horizontal Rule) ngăn cách giữa các phần

trong tài liệu.

Thẻ định nghĩa dạng:

<HR>

Ví dụ:

<HR>

<ADDRESS>February 8, 1995, CERN</ADDRESS>

Kết quả thu được:

Căn chính giữa

Thẻ dùng để căn chỉnh đoạn văn bản ở giữa chiều rộng trang văn bản.

Thẻ định nghĩa dạng:

Thẻ này cũng có tác dụng xuống dòng khi kết thúc đoạn văn bản.

2.3. Các thuộc tính của thẻ trình bày trang

Thuộc tính ALIGN của thẻ Paragraph

Thẻ <P> dùng để xác định một đoạn văn bản (như trình bày ở phần trước).

Dưới đây ta tìm hiểu kỹ thêm một số các thuộc tính kèm theo (ALIGN) của nó. Có thể

căn lề trái (left - mặc định), căn giữa (center) hoặc căn lề phải (right).

〈

Căn lề trái: <P ALIGN=LEFT>…</P>

Căn giữa:

Căn lề phải: <P ALIGN=RIGHT>…</P>

Thuộc tính Clear của thẻ xuống dòng

Thẻ xuống dòng <BR> cũng có 3 thuộc tính kèm theo như sau:

16

Các thẻ được sử dụng khi chèn hình ảnh, để các dòng chữ xuất hiện bên dưới,

bên trái hay bên phải của hình.

Các kiểu đường kẻ ngang khác nhau

Như ở phần trên đã giới thiệu, thẻ <HR> tạo một đường kẻ ngang chạy suốt

chiều rộng cửa sổ màn hình. Các đường kẻ này có thể được thay đổi độ đậm (mảnh),

ngắn, dài, căn lề trái, căn lề phải,… bằng cách sử dụng các thuộc tính của chúng.

Trong đó:

Thẻ, thuộc tính

<HR>

Miêu tả

Chèn dòng kẻ ngang suốt chiều rộng cửa sổ màn hình

Thay đổi độ dài của đường kẻ, chiếm n% độ rộng cửa sổ

màn hình. Nếu không có % đằng sau thì độ dài tính theo

đơn vị pixcel

WIDTH = n%

Thay đổi độ đậm hay mảnh của đường kẻ. n là số pixcel

Căn lề trái|phải. Đường kẻ ngang mặc định được căn chính

giữa

SIZE = n

ALIGN=LEFT|RIGHT

NOSHADE

Không có bóng mờ, đường kẻ thành màu đen

3. Bảng biểu (Table) và trang khung (Frame)

Mục tiêu: Có khả năng tạo được các bảng biểu và các Frame.

3.1. Bảng biểu

Mã lệnh tạo bảng

Giới hạn bảng:

>…</asp:Table>

<asp:

Table

runat="server"

“thuộc

tính”..

Định nghĩa một hàng:

Định nghĩa một ô:

<asp:TableRow>…</asp:TableRow>

<asp:TableCell>…</asp:TableCell>

Các thuộc tính về bảng

Thẻ/Thuộc tính

Ý nghĩa

TABLE - Bắt đầu bảng

BORDER - Đặt khung nổi 3D xung quanh bảng. Đặt

BORDER=0 sẽ làm mất biên bao quanh.

CELLSPACING - Đặt độ dày của dòng kẻ ngang trong

bảng.

CELLPADDING - Đặt kích thước của một ô.

BackImageUrl="URL" - Đặt ảnh nền của bảng.

“URL” - địa chỉ ảnh nền

<ASP:TABLE

CELLSPACING=n

CELLPADDING=n

BackImageUrl="URL"

Runat =”server” >

Bắt đầu một dòng của bảng – Table row.

Bắt đầu một ô của bảng (bắt đầu cột trong một bảng).

Tạo tiêu đề cho bảng

<asp:TableRow>

<asp:TableCell>

Caption

Căn lề cho tiêu đề của bảng

CaptionAlign

Tạo khoảng cách giữa các ô và nội dung của ô trong

bảng

CellPadding

Tạo khoảng cách giữa các ô trong bảng

CellSpacing

GridLines

None / Horizontal/

Vertical/Both

Tạo viền kẻ theo khung của bảng.

17

HorizontalAlign

Center/Justify/ Left/NotSet Căn lề cho bảng

(Default)/Right

Tập hợp nhiều hàng trong bảng

Kết thúc bảng

Rows

</ASP: TABLE>

Ví dụ: CellPadding, GridLines, HorizontalAlign

<asp:Table runat="server" CellPadding="5" GridLines="horizontal"

HorizontalAlign="Center">

<asp:TableRow>

<asp:TableCell>1</asp:TableCell>

<asp:TableCell>2</asp:TableCell>

</asp:TableRow>

<asp:TableRow>

<asp:TableCell>3</asp:TableCell>

<asp:TableCell>4</asp:TableCell>

</asp:TableRow>

</asp:Table>

</form>

Kết quả thu được bảng như sau:

3.2. Khung – Frames

HTML có các thẻ trình bày cho phép chia vùng hiển thị của cửa sổ trình duyệt

thành nhiều khung, mỗi khung là một cửa sổ độc lập, hiển thị một tài liệu HTML khác

nhau.

Khung cho phép người thiết kế hiển thị đồng bộ nhiều tài liệu HTML khác nhau

để tiện theo dõi, so sánh. Ví dụ, trong khung bên trái hiển thị các nút bấm, còn khung

bên phải hiển thị tài liệu tương ứng.

3.2.1. Trang trí khung

Trang HTML thực hiện bày trí các khung (gọi là frameset document) có cấu

trúc khác trang thông thường, không có khung.

Trang thường có 2 phần, HEAD và BODY. Trang bày trí khung có HEAD và

FRAMESET thay cho BODY

.

Thành phần FRAMESET tổ chức các khung trong cửa sổ trình duyệt. Nó cũng có

thể chứa thẻ NOFRAMES để xử lí trường hợp trình duyệt không hỗ trợ frame.

Các thành phần thông thường khác vốn nằm trong BODY không được xuất hiện

trước thẻ mở FRAMESET. Nếu không, thành phần FRAMESET sẽ bị bỏ qua.

Ví dụ:

Dưới đây là một ví dụ đơn giản.

18

</FRAMESET>

<P>This frameset document contains:

</NOFRAMES>

</FRAMESET>

Đoạn mã trên sẽ tạo 3 khung, được bài trí như dưới đây.

Hình 2.1. Kết quả chạy đoạn code ví dụ

Khi trình duyệt khách không hỗ trợ khung thì các khung sẽ không được hiển thị

mà thành phần NOFRAMES sẽ được xử lí.

3.2.2. Các thuộc tính FRAMESET

Thẻ FRAMESET dùng để phân chia vùng hiển thị trong cửa sổ trình duyệt

thành các khung hình chữ nhật. Mỗi khung hình chữ nhật gọi là một frame, được định

nghĩa bằng thẻ FRAME

.

rows = Danh sách các độ cao của các khung

Danh sách gồm nhiều phần tử, cách nhau dấu phẩy. Mỗi phần tử xác định độ

cao (số dòng) của một khung. Chia chiều đứng thành bao nhiêu khung thì danh sách có

bấy nhiêu phần tử.

Chiều cao thể hiện bằng

- Số pixel

- Tỷ lệ phần trăm chiều cao màn hình

- Tỷ lệ phần chiều cao còn lại.

Giá trị mặc định là 100%, tức chỉ có một khung theo chiều ngang.

cols = Danh sách các độ rộng của các khung.

Giá trị mặc định là 100%, tức chỉ có một khung theo chiều dọc.

Thuộc tính rows thiết lập việc chia khung theo chiều ngang trong một frameset.

Nếu không định nghĩa, thì các cột trong khung sẽ chiếm toàn bộ chiều cao vùng hiển

thị.

19

Thuộc tính cols thiết lập việc chia khung theo chiều đứng trong một frameset.

Nếu không định nghĩa, thì các dòng trong khung sẽ chiếm toàn bộ chiều rộng vùng

hiển thị.

Phối hợp hai thuộc tính sẽ tạo ra ô lưới các khung.

Các ví dụ.

1- Chia màn hình thành hai nửa: nửa trên và nửa dưới:

...the rest of the definition...

</FRAMESET>

2- Chia màn hình thành 3 cột. Cột giữa rộng 250 pixels. Cột đầu chiếm 25% của

phần còn lại và cột thứ 3 chiếm 75% của phần độ rộng còn lại.

...the rest of the definition...

</FRAMESET>

3- Tạo lưới gồm 2 x 3 = 6 khung.

...the rest of the definition...

</FRAMESET>

4- Chia chiều đứng màn hình thành 4 khung. Khung thứ nhất chiếm 30% của

chiều cao vùng hiển thị. Khung thứ hai có chiều cao cố định 400 pixel. Dấu sao có

nghĩa là hai khung thứ 3, thứ 4 chia nhau phần còn lại. Khung thứ 4 có chiều cao là

"2*", gấp đôi khung thứ 3 (vì "*" tương đương với 1*).

Nếu chiều cao vùng hiển thị là 1000 pixel thì độ cao của các khung 1,2,3,4 lần

lượt là: 300, 400, 100, 200 pixel !.

...the rest of the definition...

</FRAMESET>

Chia khung lồng nhau và thành phần FRAME

Việc chia khung có thể lồng nhau nhiều mức.

Ví dụ: chia chiều rộng thành 3 khung đứng, sau đó khung ở giữa lại được chia

thành 2 phần trên và dưới.

...contents of first frame...

...contents of second frame, first row...

...contents of second frame, second row...

</FRAMESET>

...contents of third frame...

</FRAMESET>

Thẻ FRAME định nghĩa một khung hình cụ thể (trong nhiều khung hình của

frameset).

Các thuộc tính:

name = Tên của khung: Có thể dùng tên này để làm đích của mối siêu liên kết.

src = URI : Trỏ đến trang tài liệu sẽ hiển thị trong khung.

noresize : Không cho phép co giãn lại kích thước

scrolling = auto|yes|no : Thiết lập thanh cuộn.

〈 auto: Xuất hiện thanh cuộn khi cần thiết. Đây là giá trị mặc định.

〈 yes: Luôn có thanh cuộn.

20

〈 no: Luôn không có thanh cuộn.

frameborder = 1|0

Thiết lập đường biên.

〈 1: Có đường biên giữa khung đang xét với các khung kề nó. Đây là giá trị

mặc định.

〈 0: Không có đường biên giữa khung đang xét với các khung kề nó.

marginwidth = số pixel

Thiết lập độ rộng lề chiều rộng = khoảng trống giữa phần hiển thị nội dung và

biên trái, biên phải. Giá trị mặc định tuỳ theo bộ duyệt.

marginheight = số pixel

Thiết lập độ rộng lề chiều cao = khoảng trống giữa phần hiển thị nội dung và

biên trên, biên dưới. Giá trị mặc định tuỳ theo trình duyệt.

Lưu ý: Nội dung trong một frame không được thuộc về chính trang tài liệu định

nghĩa frameset.

3.2.3. Thiết lập Target, thẻ NOFRAME và IFRAME

Thiết lập Target

Thuộc tính target là để xác định tệp tài liệu HTML sẽ hiển thị trong khung.

target = tên khung đích.

Thiết lập tên của khung mà tài liệu sẽ mở ra trong khung đó.

Thuộc tính này dùng với các thành phần tạo mối liên kết: (A, LINK), image

map (AREA), và FORM.

Thẻ NOFRAMES

Thành phần NOFRAMES thiết lập nội dung cần hiển thị khi trình khách không

hỗ trợ frame hoặc đã tắt chức năng hiển thị frame.

Thành phần NOFRAMES đặt ở phần cuối của thành phần FRAMESET.

Nhúng frame - thẻ IFRAME

Thành phần IFRAME cho phép người thiết kế chèn một frame vào giữa một khối

văn bản text và hiển thị một tài liệu HTML khác bên trong.

Thuộc tính SRC thiết lập tài liệu nguồn để hiển thị trong frame.

Các thuộc tính:

name = tên. để tham chiếu trong tài liệu

width = Độ rộng của inline frame.

height = Độ cao của inline frame.

Ví dụ:

<IFRAME src="foo.html" width="400" height="500"

scrolling="auto" frameborder="1">

[Your user agent does not support frames or is currently configured

not to display frames. However, you may visit

<A href="foo.html">the related document.</A>]

</IFRAME>

Inline frames mặc định là không co giãn được, không cần phải nêu rõ noresize.

4. Multimedia trên trang Web

Mục tiêu: Xây dựng được các ứng dụng Multimedia;

4.1. Đặt màu nền

Dùng Thuộc tính BGCOLOR (Background Color) kèm thẻ <BODY> để đặt

màu nền cho văn bản. Cú pháp như sau:

21