Giáo trình Vẽ điện - Nguyễn Mậu Long
Tổng liên đoàn lao động Việt Nam
Trường Cao đẳng Công nghệ Hà Tĩnh
GIÁO TRÌNH
VẼ ĐIỆN
Hà Tĩnh, 2020
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
LỜI GIỚI THIỆU
Trong quá trình đào tạo cho các sinh viên nghề Điện công nghiệp/ Cơ điện tử,
những khái niệm cơ bản ban đầu về các loại bản vẽ điện mà sau này các em sẽ học là
vô cùng cần thiết. Môn học Vẽ điện sẽ trang bị cho các sinh viên ngành điện nói riêng
và khối kỹ thuật nói chung các khái niệm cơ bản về các loại bản vẽ điện. Giúp cho các
em biết trình bày bản vẽ điện đúng theo tiêu chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn Quốc Tế
IEC.
Để giúp người học thuận lợi trong việc sử dụng đọc các loại bản vẽ điện theo tiêu
chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn Quốc Tế IEC trong quá trình học tập. Giáo trình viết
ngắn gọn, dùng những ngôn từ dễ hiểu phục vụ cho người học cũng là tài liệu tham
khảo tốt cho kỹ thuật viên đang làm việc trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Môn học Vẽ điện được xây dựng nhằm phục vụ cho các yêu cầu nói trên. Nội
dung mô đun bao gồm 02 bài như sau:
Bài mở đầu: Khái quát về vẽ điện
Chương I: Các tiêu chuẩn bản vẽ điện
Chương II: Các ký hiệu quy ước dùng trong bản vẽ điện
Chương III: Vẽ sơ đồ điện
Trong quá trình biên soạn, nhóm tác giả đã tham khảo các tài liệu và giáo trình
khác như ở phần cuối giáo trình đã thống kê.
Lần đầu được biên soạn và ban hành, giáo trình chắc chắn sẽ còn khiếm khuyết;
rất mong các thày cô giáo và những cá nhân, tập thể của các trường đào tạo nghề và
các cơ sở doanh nghiệp quan tâm đóng góp để giáo trình ngày càng hoàn thiện hơn,
đáp ứng được mục tiêu đào tạo của nôn học nói riêng và ngành Điện công nghiệp/ Cơ
điện tử cũng như các chuyên ngành kỹ thuật nói chung.
Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về địa chỉ:
Trường Cao đẳng công nghệ Hà Tĩnh
Khoa Điện
Số 16B Đường Trần Phú – xã Thạch Trung - TP Hà Tĩnh
Email: nguyenmaulong@htvtc.edu.vn
Hà Tĩnh, ngày tháng năm 2020
Tham gia biên soạn
1. Nguyễn Mậu Long
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
2
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Mục lục
LỜI GIỚI THIỆU.............................................................................................................2
BÀI MỞ ĐẦU: KHÁI QUÁT VỀ VẼ ĐIỆN ..................................................................7
1. Khái quát chung về bản vẽ điện ..............................................................................7
2. Quy ước trình bày bản vẽ ........................................................................................7
2.1. Vật liệu dụng cụ vẽ..................................................................................................7
2.2. Khổ giấy ..................................................................................................................8
2.3. Chữ viết trong bản vẽ ............................................................................................10
2.4. Đường nét..............................................................................................................11
2.5. Cách ghi kích thước...............................................................................................11
2.6. Tỉ lệ bản vẽ............................................................................................................12
2.7. Cách gấp bản vẽ ....................................................................................................12
CÂU HỎI ÔN TẬP........................................................................................................12
1. Tiêu chuẩn Việt Nam .................................................................................................14
2. Tiêu chuẩn quốc tế (IEC)...........................................................................................15
1. Vẽ các ký hiệu phòng ốc và mặt bằng xây dựng...................................................16
2. Vẽ các ký hiệu điện trong sơ đồ điện chiếu sáng ..................................................17
2.1. Nguồn điện ............................................................................................................17
2.2. Các loại đèn điện và thiết bị dùng điện .................................................................18
2.3. Các loại thiết bị đóng cắt bảo vệ ...........................................................................21
2.4. Thiết bị đo lường.....................................................................................................22
3. Vẽ các ký hiệu điện trong sơ đồ điện công nghiệp ....................................................23
3.1. Các loai máy điện....................................................................................................23
3.2.Các loại thiết bị đóng cắt, điều khiển.......................................................................26
4. Vẽ các ký hiệu điện trong sơ đồ cung cấ điện............................................................29
4.1. Các loại thiết bị đóng cắt, bảo vệ trên lưới cung cấp điện......................................29
4.2. Đường dây và phụ kiện đường dây.........................................................................31
5. Vẽ các ký hiệu trong sơ đồ điện tử.............................................................................34
5.1. Các linh kiện thụ động ............................................................................................34
5.2. Các linh kiện tích cực..............................................................................................37
5.3. Các phần tử logíc ....................................................................................................39
6. Các ký hiệu bằng chữ dùng trong vẽ điện..................................................................40
Bài tập chương 2 ............................................................................................................42
CHƯƠNG III: VẼ SƠ ĐỒ ĐIỆN ..................................................................................57
1. Khái niệm...................................................................................................................57
2. Sơ đồ nguyên lý và sơ đồ nối dây ..............................................................................57
2.1. Khái niệm................................................................................................................57
2.2. Nguyên tắc thực hiện ..............................................................................................58
3. Các sơ đồ mạch điện ..................................................................................................58
3.1. Mạch điện gồm 1 cầu chì, 1 ổ cắm và 1 công tắc điều khiển 1 đèn tròn ................58
3.2. Mạch đèn một đèn, một công tắc và một ổ cắm .....................................................58
3.3. Mạch đèn cầu thang (mạch đèn điều khiển hai vị trí).............................................59
3.4. Mạch đèn tầng hầm.................................................................................................59
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
3
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
3.5. Sơ đồ nguyên lý đèn huỳnh quang và quạt trần......................................................60
3.6. Một số sơ đồ mạch điện tử......................................................................................61
3.7. Sơ đồ mạch cung cấp điện ......................................................................................62
3.8. Sơ đồ mạch mạch máy trang bị điện.......................................................................62
4. Vẽ sơ đồ mặt bằng, sơ đồ vị trí ..................................................................................63
5. Vẽ sơ đồ đơn tuyến ....................................................................................................66
5.1. Khái niệm................................................................................................................66
5.2. Nguyên tắc thực hiện ..............................................................................................67
6. Nguyên tắc chuyển đổi các dạng sơ đồ và dự trù vật tư ............................................67
6.1. Nguyên tắc chung....................................................................................................67
6.2. Dự trù vật tư............................................................................................................68
6.3. Vạch phương án thi công ........................................................................................68
Bài tập………………………………………………………………………………………..69
Tài liệu cần tham khảo:..................................................................................................70
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
4
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC
KHOA ĐIỆN
Tên môn học: Vẽ điện
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học:
- Vị trí: Môn học này được bố trí sau khi học xong môn học An toàn lao động và
học song song với môn học Vẽ kĩ thuật, Mạch điện, Khí cụ điện và học trước các môn
học, mô đun chuyên môn khác.
- Tính chất: Là môn học cơ sở, thuộc các môn học/mô đun chuyên môn nghề.
- Ý nghĩa và vai trò của môn học:
Vẽ điện là một trong những môn họccơ sở thuộc nhóm nghề Điện – Điện tử dân
dụng và công nghiệp. Môn học này có ý nghĩa bổ trợ cần thiết cho các mô đun/ môn
học chuyên môn khác như: Máy điện, Cung cấp điện, Kỹ thuật lắp đặt điện, Trang bị
điện1 ...
Sau khi học tập môn học này, người học có đủ kiến thức cơ sở để đọc, phân tích
và thực hiện các bản vẽ, sơ đồ điện chuyên ngành
II. Mục tiêu môn học:
- Về Kiến thức:
Trình bày được các ký hiệu điện, các ký hiệu mặt bằng xây dựng trên sơ đồ điện
theo tiêu chuẩn TCVN 185 – 74; TCVN 1613 – 75 đến 1639 – 75 TCVN 7922-2008
và IEC 60617: 2002
- Về kỹ năng:
+ Vẽ và nhận dạng được các ký hiệu điện, các ký hiệu mặt bằng xây dựng trên sơ
đồ điện.
+ Vẽ và đọc được các dạng sơ đồ điện như: sơ đồ nguyên lý, sơ đồ nối dây.
+ Thực hiện được bản vẽ điện cơ bản theo yêu cầu cho trước.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Làm việc độc lập hoặc làm việc theo nhóm, giải quyết công việc, vấn đề phức
tạp trong điều kiện làm việc thay đổi;
+ Hướng dẫn, giám sát những người khác thực hiện nhiệm vụ xác định; chịu
trách nhiệm cá nhân trách nhiệm đối với nhóm;
+ Đánh giá chất lượng công việc sau khi hoàn thành và kết quả thực hiện của các
thành viên trong nhóm.
Nội dung môn học:
Thời gian (giờ)
Thực hành,
thí nghiệm,
thuyết thảo luận,
Số
Tên chương, mục
Tổng
số
Lý
Kiểm tra
TT
bài tập
1
Bài mở đầu: Khái quát về vẽ
3
3
điện
1. Khái quát chung về bản vẽ điện
2. Qui ước trình bày bản vẽ
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
5
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
2
Chương 1. Các tiêu chuẩn bản
2
2
vẽ điện
1. Tiêu chuẩn Việt Nam.
2. Tiêu chuẩn Quốc tế.
3
Chương 2. Các ký hiệu qui ước
dùng trong bản vẽ điện.
25
13
10
2
1. Ký hiệu phòng ốc và mặt bằng
xây dựng
5
3
2
2. Ký hiệu điện trong sơ đồ điện
chiếu sáng
10
10
30
5
5
4
4
1
1
2
3. Ký hiệu điện trong sơ đồ điện
công nghiệp
Cộng:
18
10
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
6
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
BÀI MỞ ĐẦU: KHÁI QUÁT VỀ VẼ ĐIỆN
Giới thiệu:
Vẽ điện là một phần không thể thiếu trong hoạt động nghề nghiệp của ngành
điện nói chung và của người thợ điện công nghiệp nói riêng. Để thực hiện được một
bản vẽ thì không thể bỏ qua các công cụ, vật liệu cũng như những qui ước mang tính
qui phạm của ngành nghề. Qua môn học vẽ điện giúp người học tiếp thu và thực hiện
các bản vẽ théo những tiêu chuẩn hiện hành.
Mục tiêu:
- Nêu được các qui ước về trình bày bản vẽ điện
- Lựa chọn và sử dụng được các dụng cụ, vật liệu vẽ
- Rèn luyện được tính cẩn thận, chính xác và nghiêm túc trong học tập.
Nội dung chính:
1. Khái quát chung về bản vẽ điện
Bản vẽ điện là một trong những phần không thể thiếu trong hoạt động nghề
nghiệp nói chung và của người thợ điện công nghiệp nói riêng. Bản vẽ điện là một
phương tiện thông tin kỹ thuật, là tài liệu kỹ thuật cơ bản dùng để thực thi và chỉ đạo
sản xuất, được thực hiện bằng các phương pháp khoa học, chính xác theo qui tắc thống
nhất của tiếu chuẩn Nhà nước, Quốc tế.
2. Quy ước trình bày bản vẽ
2.1. Vật liệu dụng cụ vẽ
- Giấy vẽ : có 3 loại giấy: giấy vẽ tinh, giấy bóng mờ, giấy kẻ ôli.
- Bút chì: có nhiều loại khác nhau, tùy theo yêu cầu mà chọn loại bút chì cho
thích hợp.
+ H: Loại cứng: 1H, 2H, 3H, 4H,..9H. Loại này thường dùng để vẽ những
đường có yêu cầu độ sắc nét cao.
+ HB: Loại có độ cứng trung bình, loại này thường sử dụng do độ cứng vừa
phải và tạo được độ đậm cần thiết cho nét vẽ.
+ B: Loại mềm 1B, 2B, ….9B. Loại này thường dùng để vẽ những đường có
yêu cầu độ đậm cao. Khi sử dụng lưu ý để tránh bụi chì làm bẩn bản vẽ.
- Thước vẽ: Trong vẽ điện, sử dụng các loại thước sau đây:
+ Thước dẹp: Dài (3050) cm, dùng để kẻ những đoạn thẳng (hình 1.1a).
+ Thước chữ T: Dùng để xác định các điểm thẳng hàng, hay khoảng cách nhất
định nào đó theo đường chuẩn có trước (hình 1.1b).
+ Thước rập tròn: Dùng vẽ nhanh các đường tròn, cung tròn khi không quan
tâm lắm về kích thước của đường tròn, cung tròn đó (hình 1.1c).
+ Eke: Dùng để xác định các điểm vuông góc, song song (hình 1.1d).
a. Thước dẹp
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
7
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
a. Khổ giấy được xác định bằng kích thước mép ngoài của bản vẽ. Theo TCVN
2-74 có các khổ giấy sau:
Ký hiệu khổ
44
24
22
12
11
giấy
Kích thước các 1189×841
cạnh của khổ
594×841
594×420
297×420
297×210
giấy (mm)
Ký hiệu của tờ
A0
A1
A2
A3
A4
giấy tương ứng
Quan hệ giữa các khổ giấy như sau: (biểu diễn như hình 1.2)
+ Từ khổ giấy A0 chia đôi ta được hai khổ giấy A1
+ Từ khổ giấy A1 chia đôi ta được hai khổ giấy A2
+ Từ khổ giấy A2 chia đôi ta được hai khổ giấy A3
+ Từ khổ giấy A3 chia đôi ta được hai khổ giấy A4
Từ khổ giấy A0 có thể chia ra các khổ giấy A1, A2... như hình 1.2.
A2
A1
A3
A4
1189
Hình 1.2: Quan hệ giữa các khổ giấy
b. Khung vẽ và khung tên
Bố trí khung vẽ trên khổ giấy và kích thước như hình 1.3
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
9
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
5
25
Khung vẽ
Khung tên
Hình 1.3 Vị trí khung vẽ và khung tên
Vị trí khung tên trong bản vẽ dùng trong trường học. Khung tên trong bản vẽ
được đặt ở góc phải, phía dưới của bản vẽ như (Hình 1.4)
Hình 1.4 Khung tên và kích thước
Chữ viết trong khung tên được qui ước như sau:
- Tên trường: Chữ IN HOA h = 5mm (h là chiều cao của chữ).
- Tên khoa: Chữ IN HOA h = 2,5mm.
- Tên bản vẽ: Chữ IN HOA h = (7 – 10)mm.
- Các mục còn lại: có thể sử dụng chữ hoa hoặc chữ thường h = 2,5mm.
2.3. Chữ viết trong bản vẽ
Có thể viết đứng hoặc viết nghiêng 750
Chiều cao khổ chữ: h= 14, 10, 7, 3.5, 2.5 (mm)
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
10
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Chiều cao các loại chữ:
Chữ hoa = h
Chữ thường có nét sổ (h, g, l) =h
Chữ thường không có nét sổ (a, e, m) =5/7h
Chiều rộng:
Chữ hoa và số= 5/7h, ngoại trừ A,M = 6/7h, số 1=2/7h, w=8/7h, l= 4/7h, J, I=
2/7h
Chữ thường = 4/7h, ngoại trừ w, m=h, f,j,l,t= 2/7h, r=3/7h
Bề dày nét chữ, số= 1/7h
2.4. Đường nét
Trong vẽ điện thường sử dụng các dạng đường nét sau (bảng 1-1)
Bảng 1-1. Các dạng đường nét dùng trong vẽ điện
TT
1
Loại đường nét
Nét cơ bản (nét liền
đậm)
Mô tả
Tiêu chuẩn
b = (0,2 – 0,5)mm
b
b1 =
3
b
b1 =
2
b
b1 =
3
b1 = b
2
3
4
5
Nét liền mảnh
Nét đứt
Nét chấm gạch mảnh
Nét chấm gạch đậm
b
b1 =
3
6
Nét lượn sóng
Ứng dụng các nét vẽ:
- Nét liền đậm: vẽ cạnh thấy đường bao thấy, đường đỉnh ren thấy, khung bảng vẽ,
khung tên.
- Nét liền mảnh: vẽ đường đóng, đường dẫn, đường kích thước; đường bao mặt cắt
chập; đường gạch gạch trên mặt cắt; đường chân ren thấy
- Nét đứt: vẽ cạnh khuất, đường bao khuất
- Nét gạch chấm mảnh: vẽ trục đối xứng; đường tâm của vòng tròn
- Nét lượn sóng: vẽ đường cắt lìa hình biểu diển; đường phân cách giữa hình cắt và
hình chiếu khi không dùng trục đối xứng làm trục phân cách
2.5. Cách ghi kích thước
- Đường dóng ( đường nối): Vẽ nét liền mảnh và vuông góc với đường bao
- Đường ghi kích thước: Vẽ bằng nét mảnh song song với đường bao và cách
đường bao từ 7-10mm
- Mũi tên: nằm trên đường ghi kích thước, đầu mũi tên vừa chạm sát vào
đường gióng , mũi tên phải nhọn và thon
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
11
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
- Ngyên tắc ghi kích thước: nguyên tắc chung, số ghi độ lớn không phụ thuộc
độ lớn của hình vẽ, đơn vị thống nhất là mm ( không cần ghi đơn vị trên bản vẽ), đơn
vị góc là độ
❖ Cách ghi kích thước:
▪ Trên bản vẽ: kích thước chỉ được phép ghi 1 lần
▪ Đối với bản vẽ có hình nhỏ, thiếu chổ ghi kích thước cho phép kéo dài
đường ghi kích thước, con số kích thước ghi ở bên phải, mũi tên có thể ghi ở bên ngoài
-
Con số kích thước: Ghi dọc theo đường kích thước và khoảng giữa và cách
một đoạn khoản 1.5mm
-
Hướng viết số kích thước phụ thuộc vào độ nhiêng đường ghi kích thước,
đối với các góc có thể nằm ngang
- Để ghi kích thước một góc hay một cung, đường ghi kích thước là một cung
tròn
- Đường tròn trước con số kích thước có ghi φ
- Cung tròn trước con số kích thước có ghi R
2.6. Tỉ lệ bản vẽ
- Tỉ lệ thu nhỏ: 1/2, 1/3,….1/100,…
- Tỉ lệ nguyên: 1/1
- Tỉ lệ phóng to: 2/1, 3/1,…. 100/1,..
2.7. Cách gấp bản vẽ
- Các bản vẽ thực hiện xong, cần phải gấp lại đưa vào tập hồ sơ lưu trữ để
thuận tiện trong việc quản lý và sử dụng
- Cách gấp bản vẽ phải tuân theo một trình tự và đúng kích thước đã cho sẳn,
khi gấp phải đưa khung tên ra ngoài để khi sử dụng không bị lúng túng, và không mất
thời thời gian tìm kiếm.
Câu hỏi ôn tập
I. Trắc nghiệm, chọn đáp án đúng nhất cho các câu hỏi sau:
Câu 1. Theo TCVN 2-74 kích thước khổ giấy vẽ A3 là:
A. 297 x 210 mm. B. 298 x 210 mm. C. 297 x 420 mm. D.298 x 420 mm.
Câu 2. Theo TCVN 2-74 kích thước khổ giấy vẽ A4 là:
A. 297 x 210 mm. B. 298 x 210 mm. C. 297 x 420 mm. D.297 x 420 mm.
Câu 3. Giấy vẽ khổ A3 thì có thể chia ra được bao nhiêu giấy vẽ có khổ A4?
A. 1.
B. 2.
C. 3.
D.4.
Câu 4. Cho biết vị trí khung tên trong bản vẽ?
A. Đặt ở góc trái, phía dưới của bản vẽ.
B. Đặt ở góc trái, phía trên của bản vẽ.
C. Đặt ở góc phải, phía trên của bản vẽ.
D. Đặt ở góc phải, phía dưới của bản vẽ.
Câu 5. Trong vẽ điện nét liền đậm được dùng để vẽ?
A. Cạnh thấy, đường bao thấy.
B. Cạnh khuất, đường bao khuất.
C. Đường trục, đường tâm.
D. Đường dóng, đường dẫn, đường kích thước.
Câu 6. Trong vẽ điện nét liền mãnh được dùng để vẽ?
A. Cạnh thấy, đường bao thấy.
B. Cạnh khuất, đường bao khuất.
C. Đường trục, đường tâm.
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
12
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
D. Đường dóng, đường dẫn, đường kích thước.
Câu 7. Trong vẽ điện nét đứt được dùng để vẽ?
A. Cạnh thấy, đường bao thấy.
B. Cạnh khuất, đường bao khuất.
C. Đường trục, đường tâm.
D. Đường dóng, đường dẫn, đường kích thước.
Câu 8. Trong vẽ điện nét gạch chấm mãnh được dùng để vẽ?
A. Cạnh thấy, đường bao thấy.
B. Cạnh khuất, đường bao khuất.
C. Đường trục, đường tâm.
D. Đường dóng, đường dẫn, đường kích thước.
Câu 9. Trong vẽ điện nét lượn sóng được dùng để vẽ?
A. Đường cắt lìa hình biểu diễn.
B. Cạnh khuất, đường bao khuất.
C. Đường trục, đường tâm.
D. Đường dóng, đường dẫn, đường kích thước.
Câu 10. Trên bản vẽ cách ghi con số kích thước là:
A. Ghi dọc theo đường kích thước và khoảng giữa và cách một đoạn khoản 1.0mm.
B. Ghi dọc theo đường kích thước và khoảng giữa và cách một đoạn khoản 1.5mm.
C. Ghi ngang theo đường kích thước và khoảng giữa và cách một đoạn khoản 1.0mm.
D. Ghi ngang theo đường kích thước và khoảng giữa và cách một đoạn khoản 1.5mm.
Câu 11. Trên bản vẽ đường tròn trước con số kích thước ghi thêm :
A. R.
Câu 12. Trên bản vẽ cung tròn trước con số kích thước ghi thêm :
A. Ω. B. α . C. . D. R.
II. Bài tập vận dụng
Thiết lập bản vẽ khung vẽ và khung tên vào khổ giấy A4.
B. α .
C. .
D. Ω.
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
13
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
CHƯƠNG I: CÁC TIÊU CHUẨN BẢN VẼ ĐIỆN
Giới thiệu:
Hiện nay có rất nhiều tiêu chuẩn vẽ điện khác nhau như: tiêu chuẩn Quốc tế, tiêu
chuẩn Châu Âu, tiêu chuẩn Nhật Bản, tiêu chuẩn Liên Xô (cũ), tiêu chuẩn Việt Nam...
Ngoài ra còn có các tiêu chuẩn riêng của từng hãng, từng nhà sản xuất, phân phối sản
phẩm.
Nhìn chung các tiêu chuẩn này không khác nhau nhiều, các ký hiệu điện được sử
dụng gần giống nhau, chỉ khác nhau phần lớn ở ký tự đi kèm (tiếng Anh, Pháp, Nga,
Việt...).
Trong nội dung tài liệu này sẽ giới thiệu trọng tâm là ký hiệu điện theo tiêu chuẩn
Việt Nam và có đối chiếu, so sánh với tiêu chuẩn Quốc tế ở một số dạng mạch.
Mục tiêu:
- Trình bày được các bản vẽ điện theo tiêu chuẩn Việt Nam, tiêu chuẩn Quốc tế;
- Phân biệt được các bản vẽ điện theo tiêu chuẩn Việt nam và tiêu chuẩn Quốc tế;
- Rèn luyện được tính cẩn thận, chính xác và nghiêm túc trong học tập.
Nội dung chính:
1. Tiêu chuẩn Việt Nam
Các ký hiệu mặt bằng vẽ trên sơ đồ điện phải được thực hiện theo tiêu chuẩn
Việt Nam TCVN 1613 – 75 đến 1639 – 75; TCVN 7922 – 2008. Theo TCVN bản vẽ
thường được thể hiện ở dạng sơ đồ theo hàng ngang và các ký tự đi kèm luôn là các ký
tự viết tắt từ thuật ngữ tiếng Việt (hình 1.5).
L
N
CD
CC
K1
Đ1
K2
K3
OC
Hình 1.5
Chú thích:
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
14
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
K: Công tắc;
CD: Cầu dao;
CC: Cầu chì;
OC: ổ cắm điện;
Đ: Đèn;
2. Tiêu chuẩn quốc tế (IEC)
Trong tiêu chuẩn IEC 60617: 2002, ký tự đi kèm theo ký hiệu điện thường dùng
là ký tự viết tắt từ thuật ngữ tiếng Anh và sơ đồ thường được thể hiện theo cột dọc
(hình 1.6).
F
L
SW
S1
S3
S2
L2
L1
Hình 1.6
Chú thích:
SW (source switch): Cầu dao;
S (Switch): Công tắc;
F (fuse): Cầu chì;
L (Lamp; Load): Đèn
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
15
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
CHƯƠNG II: CÁC KÝ HIỆU QUY ƯỚC DÙNG TRONG BẢN VẼ ĐIỆN
Giới thiệu:
Trong bản vẽ điện, tất cả các thiết bị, khí cụ điện đều được thể hiện dưới dạng
những ký hiệu qui ước (theo một tiêu chuẩn nào đó). Việc nắm bắt, vận dụng và khai
thác chính xác các ký hiệu để hoàn thành một bản vẽ là yêu cầu cơ bản, tối thiểu mang
tính tiên quyết đối với người thợ cũng như cán bộ kỹ thuật công tác trong ngành điện -
điện tử.
Để làm được điều đó thì việc nhận dạng, tìm hiểu, vẽ chính xác các ký hiệu qui
ước là một yêu cầu trọng tâm. Nó là tiền đề cho việc phân tích, tiếp thu và thực hiện
các sơ đồ mạch điện, điện tử dân dụng và công nghiệp.
Mục tiêu:
- Trình bày được các ký hiệu trong bản vẽ điện;
- Vẽ và phân biệt được các ký hiệu như: ký hiệu mặt bằng, ký hiệu điện.
- Vẽ được các mạch điện theo các bản vẽ cho trước.
- Rèn luyện được tính cẩn thận, chính xác và nghiêm túc trong học tập.
Nội dung chính:
1. Vẽ các ký hiệu phòng ốc và mặt bằng xây dựng
Trên sơ đồ mặt bằng cho ta biết vị trí lắp đặt các thiết bị điện cũng như các thiết
bị khác, các ký hiệu mặt bằng thể hiện theo TCVN 4614:2012
Bảng 2.1. Ký hiệu phòng ốc và mặt bằng xây dựng
STT
1
TÊN GỌI
Tường nhà
KÝ HIỆU
Ghi chú
5
2
3
Cửa ra vào 1 cánh
2'-6"
Cửa ra vào 2 cánh
Cửa gấp, cửa kéo
5'-0"
4
5
Cửa lùa 1 cánh, 2
cánh
6
Cửa sổ
2'-6"
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
16
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
7
8
9
Thang máy
Cầu thang 1 cánh
Cầu thang 2 cánh
- Cầu thang
được thể hiện
bởi hình chiếu
bằng.
- Bao gồm:
cánh, bậc thang
và chổ nghĩ.
- Hướng đi lên
thể hiện bằng
đường
gãy
khúc:
chấm
tròn ở bậc đầu
tiên, mũi tên ở
bậc cuối cùng.
10
Cầu thang 3 cánh
Ngoài ra còn có rất nhiều các ký hiệu trên bản vẽ, mà chúng ta có thể tìm hiểu
trong hệ thống tiêu chuẩn Viêt Nam (TCVN) về xây dựng.
2. Vẽ các ký hiệu điện trong sơ đồ điện chiếu sáng
2.1. Nguồn điện
Các dạng nguồn điện và các ký hiệu liên quan được qui định trong TCVN
1613-75 thường dùng các ký hiệu phổ biến sau (bảng 2.2).
Bảng 2.2. Ký hiệu Nguồn điện
STT TÊN GỌI
KÝ HIỆU
1
2
3
4
5
6
7
Dòng điện 1 chiều
DC;
Điện áp một chiều
Dòng điện xoay chiều hình sin
Dây trung tính
AC;
N
Điểm trung tính
O
Các dây pha của mạng điện 3 pha
A/L1; B/L2; C/L3
3+N 50Hz, 380V
Dòng điện xoay chiều 3 pha 4 dây 50Hz,
380V
8
9
Hai dây dẫn không nối nhau về điện
Hai dây dẫn nối nhau về điện
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
17
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
10
11
12
13
14
Nối đất
Nối vỏ máy, nối mass
Dây nối hình sao
Dây nối hình sao có dây trung tính
Dây quấn 3 pha nối hình sao kép
- Không có trung tính đưa
ra ngoài
- Có dây trung tính đưa ra ngoài
Dây quấn 3 pha nối hình tam giác
15
16
Dây quấn 3 pha nối hình tam giác kép
Dây quấn 3 pha nối hình tam giác hở
17
18
Dây quấn 6 pha nối thành 2 hình sao ngược
- Không có dây trung tính đưa ra ngoài
- Có dây trung tính đưa ra ngoài
19
Dây quấn 2 pha 4 dây
- Không có dây trung tính
- Có dây trung tính
2.2. Các loại đèn điện và thiết bị dùng điện
Các dạng đèn điện và các thiết bị liên quan dùng trong chiếu sáng được qui định
trong TCVN 1613-75; 7922-2008 thường dùng các ký hiệu phổ biến sau (bảng 2.3):
Bảng 2.3. Các loại đèn điện và thiết bị dùng điện
STT
1
TÊN GỌI
Đèn sợi đốt
KÝ HIỆU
Ghi chú
TCVN 1613-75
(6 - 8)
TCVN 1613-75
2
Đèn huỳnh quang
- Đèn đơn
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
18
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
- Đèn đôi
KHOA ĐIỆN
- Đèn đôi có máng
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
3
4
Đèn sợi đốt có chụp
Đèn chiếu sâu có chụp
tráng men
5
6
7
8
9
Đèn có bóng tráng
gương
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
Đèn chống nước và
bụi
Đèn chống nổ không
chụp
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
Đèn đặt sát tường
hoặc sát trần
Đèn chống hóa chất ăn
mòn
10 Đèn chiếu sáng cục bộ
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
11 Đèn chiếu sáng cục bộ
và có máy giảm áp.
12 Đèn đường
TCVN 7922 -
2008
13 Đèn ốp trần
TCVN 7922 -
2008
14 Đèn pha bóng solium
150W treo trên tường.
150 la chỉ số công
suât, ngoài ra còn có
35, 70W
TCVN 7922 -
2008
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
19
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
15 Đèn cổng ra vào
KHOA ĐIỆN
TCVN 7922 -
2008
16 Đèn trang trí sân vườn
TCVN 7922 -
2008
17 Bóng đèn tín hiệu loại
chớp nháy
TCVN 7922 -
2008
18 Đèn chiếu sáng khẩn
TCVN 7922 -
2008
cấp
19 Đèn thoát hiểm
20 Đèn chùm
TCVN 7922 -
2008
EXIT
TCVN 7922 -
2008
21
22
Quạt trần, quạt treo
tường
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
Quạt thông gió
23
24
Chuông điện
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
Điều hòa nhiệt độ
25
Bình nước nóng
TCVN 1613-75
26
27
Lò điện trở
TCVN 1613-75
TCVN 1613-75
Lò hồ quang
GIÁO TRÌNH VẼ ĐIỆN
20
Tải về để xem bản đầy đủ
23 trang
06/05/2022
9743
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Vẽ điện - Nguyễn Mậu Long", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_ve_dien_nguyen_mau_long.doc
