Giáo trình Lắp đặt hệ thống chiếu sáng - Nguyễn Mậu Long
Tổng liên đoàn lao động Việt Nam
Trường Cao đẳng Công nghệ Hà Tĩnh
GIÁO TRÌNH
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
Hà Tĩnh ,2020
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
LỜI GIỚI THIỆU
Trong quá trình đào tạo cho các sinh viên nghề Điện công nghệp, việc hình thành
cho các em những kỹ năng cơ bản của việc thi công đấu lắp một hệ thống chiếu sáng là
không thể thiếu. Ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, các nhà
khoa học đã phát minh ra rất nhiều các loại đèn khác nhau. Chúng khác nhau không
chỉ về cấu tạo, nguyên lý làm việc mà còn ở các đặc tính, các thông số kỹ thuật...
Chính vì điều này, sinh viên nghề Điện công nghiệp cần phải nắm chắc các kiến thức
về nguyên lý trước khi hình thành những kỹ năng đấu lắp hệ thống chiếu sáng dân
dụng và công nghiệp.
Có thể nói Lắp đặt hệ thống chiếu sáng là một trong những Mô-đun chuyên môn
nghề giúp sinh viên hình thành những kỹ năng cơ bản của việc thi công lắp đặt và đấu
nối những mạch điện chiếu sáng thông dụng.
Những kiến thức mà Giáo trình Lắp đặt hệ thống chiếu sáng cung cấp cho sinh
viên là những thông tin cần thiết về các loại đèn được lựa chọn sử dụng như cấu tạo,
nguyên lý làm việc, các đặc tính kỹ thuật ... Hơn nữa, sinh viên còn được trang bị
những kiến thức của việc thi công các hạng mục chiếu sáng ở các khâu chuẩn bị trang
thiết bị, dụng cụ vật tư trước khi tiến hành lắp đặt, các phương pháp và trình tự các
bước trong quá trình thi công, các biện pháp kiểm tra, khắc phục khi xảy ra sự cố hư
hỏng.
Cấu trúc của giáo trình bao gồm 9 bài:
BÀI 1. LẮP ĐẶT MẠNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG NỔI
BÀI 2. LẮP ĐẶT MẠNG ĐIỆN NGẦM
BÀI 3. LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN SỢI ĐỐT
BÀI 4. LẮP ĐẶT MẠCH ĐIỆN HAI ĐÈN SONG SONG
BÀI 5. LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN HUỲNH QUANG
BÀI 6. LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN CAO ÁP THỦY NGÂN
BÀI 7. LẮP MẠCH ĐIỆN ĐÈN CẦU THANG
BÀI 8. LẮP MẠCH ĐIỆN ĐÈN TẦNG HẦM
BÀI 9. LẮP ĐẶT HỆ THỐNG THANG – MÁNG CÁP
Lần đầu được biên soạn và ban hành, giáo trình chắc chắn sẽ còn khiếm khuyết;
rất mong các thầy cô giáo và những cá nhân, tập thể của các trường đào tạo nghề và
các cơ sở doanh nghiệp quan tâm đóng góp để giáo trình ngày càng hoàn thiện hơn,
đáp ứng được mục tiêu đào tạo của môn học nói riêng và ngành điện dân dụng cũng
như các chuyên ngành kỹ thuật nói chung.
Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về địa chỉ:
Trường Cao đẳng công nghệ Hà Tĩnh
Khoa Điện
Số 16B Đường Trần Phú – xã Thạch Trung - TP Hà Tĩnh
Email: nguyenmaulong@htvtc.edu.vn
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
2
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Hà Tĩnh, ngày tháng năm 2020
Tham gia biên soạn
1. Nguyễn Mậu Long
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
3
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Mục lục
BÀI 1. LẮP ĐẶT MẠNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG NỔI ............................................................8
1. Phương pháp lắp bảng điện nổi............................................................................................8
2. Lấy dấu vị trí gắn bảng điện.................................................................................................9
3. Thực hiện khoan gắn tắc-kê..................................................................................................9
4. Lắp ráp thiết bị vào bảng điện............................................................................................10
5. Lắp đặt bảng điện vào vị trí................................................................................................12
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................12
BÀI 2. LẮP ĐẶT MẠNG ĐIỆN NGẦM ...............................................................................13
1. Phương pháp lắp bảng điện chìm.......................................................................................13
2. Lấy dấu vị trí gắn bảng điện...............................................................................................15
3. Chôn hộp, gá lắp bảng điện vào tường ..............................................................................15
4. Lắp ráp thiết bị vào bảng điện............................................................................................15
5. Lắp đặt bảng điện vào vị trí................................................................................................17
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................17
BÀI 3. LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN SỢI ĐỐT .............................................................................18
1. Đèn sợi đốt............................................................................................................................18
2. Sơ đồ mạch điện...................................................................................................................19
3. Lắp đặt mạch đèn sợi đốt....................................................................................................20
4. Sửa chữa các hư hỏng mạch đèn sợi đốt............................................................................21
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................22
BÀI 4. LẮP ĐẶT MẠCH ĐIỆN HAI ĐÈN SONG SONG ..................................................24
1. Sơ đồ nguyên lý ....................................................................................................................24
2. Trình tự lắp đặt và tiêu chuẩn kỹ thuật ............................................................................24
3. Lắp đặt mạch điện 2 đèn song song ...................................................................................25
4. Sửa chữa các hư hỏng mạch đèn ........................................................................................26
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................28
BÀI 5. LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN HUỲNH QUANG...............................................................29
1. Cấu tạo, nguyên lý làm việc của mạch đèn huỳnh quang ................................................29
2. Thông số kỹ thuật các bộ phận mạch đèn .........................................................................30
3. Cách kiểm tra các bộ phận .................................................................................................31
4. Các dạng chao đèn thường dùng cho đèn huỳnh quang ..................................................31
5. Phương pháp lắp đặt ...........................................................................................................32
6. Những lưu ý khi lắp đặt mạch đèn huỳnh quang .............................................................33
7. Lắp đặt mạch đèn huỳnh quang.........................................................................................33
8. Các hiện tượng và nguyên nhân hư hỏng thường gặp .....................................................35
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................36
BÀI 6. LẮP ĐẶT MẠCH ĐÈN CAO ÁP THỦY NGÂN .....................................................37
1. Cấu tạo, nguyên lý mạch đèn cao áp thuỷ ngân................................................................37
2. Thông số kỹ thuật các bộ phận mạch đèn .........................................................................38
3. Cách kiểm tra các bộ phận .................................................................................................38
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
4
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
4. Các dạng chao đèn thường dùng cho đèn cao áp thuỷ ngân ...........................................39
5. Phương pháp lắp đặt ...........................................................................................................40
6. Những lưu ý khi lắp đặt ......................................................................................................40
7. Lắp đặt mạch đèn cao áp thuỷ ngân ..................................................................................41
8. Sửa chữa mạch đèn cao áp thuỷ ngân................................................................................42
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................43
BÀI 7. LẮP MẠCH ĐIỆN ĐÈN CẦU THANG....................................................................45
1. Nguyên lý hoạt động mạch đèn...........................................................................................45
2. Thiết lập sơ đồ lắp đặt.........................................................................................................45
3. Phương pháp lắp đặt ...........................................................................................................46
4. Lắp đặt mạch đèn ................................................................................................................46
5. Sửa chữa các hư hỏng mạch đèn ........................................................................................47
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................48
BÀI 8. LẮP MẠCH ĐIỆN ĐÈN TẦNG HẦM......................................................................50
1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện .................................................................................................50
2. Sơ đồ lắp đặt.........................................................................................................................50
3. Bảng dự trù vật tư, dụng cụ thiết bị...................................................................................51
4. Lắp đặt mạch đèn ................................................................................................................52
5. Sửa chữa các hư hỏng mạch đèn ........................................................................................52
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................54
1. Tổng quan về thang – máng cáp điện. ...............................................................................55
2. Các loại thang - máng cáp điện và phụ kiện đi kèm.........................................................58
3. Hướng dẫn chế tạo các chi tiết phụ kiện thang – máng cáp ............................................59
4. Hướng các bước thi công thang máng cáp điện................................................................60
5. Quy trình thực hiện .............................................................................................................61
6. Thực hành lắp đặt thang máng cáp ...................................................................................62
Câu hỏi ôn tập ..........................................................................................................................63
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................................69
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
5
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
Tên mô đun: Lắp đặt hệ thống chiếu sáng
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học:
- Vị trí: Mô đun lắp đặt hệ thống chiếu sáng được học sau khi người học đã học
xong các môn học, mô đun cơ sở.
- Tính chất: Là mô đun trong phần mô đun chuyên môn nghề
- Ý nghĩa và vai trò của môn học:
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng là một trong những mô đun chuyên môn nghề
thuộc nhóm nghề Điện công nghiệp. Mô đun này có ý nghĩa bổ trợ cần thiết cho các
mô đun/ môn học chuyên môn khác như: Kỹ thuật lắp đặt điện, Trang bị điện1 ...
Sau khi học tập mô đun này, giúp sinh viên hình thành được những kỹ năng cơ
bản về đấu lắp và sửa chữa các mạch điện chiếu sáng từ dân dụng đến công nghiệp
Mục tiêu môn học:
- Về Kiến thức: Trình bày được quy trình lắp đặt hệ thống chiếu sáng đúng tiêu
chuẩn và yêu cầu kỹ thuật;
- Về kỹ năng: Thi công được hệ thống điện chiếu sáng đúng tiêu chuẩn và yêu
cầu kỹ thuật;
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Làm việc độc lập hoặc làm việc theo nhóm, giải quyết công việc, vấn đề phức
tạp trong điều kiện làm việc thay đổi;
+ Hướng dẫn, giám sát những người khác thực hiện nhiệm vụ xác định; chịu
trách nhiệm cá nhân trách nhiệm đối với nhóm;
+ Đánh giá chất lượng công việc sau khi hoàn thành và kết quả thực hiện của các
thành viên trong nhóm.
Nội dung môn học:
Thời gian (giờ)
Thực hành,
Số
TT
Tên các bài trong mô
Tổng
số
Lý
thuyết
thí nghiệm,
thảo luận, bài
tập
đun
Kiểm tra
Bài 1: Lắp đặt mạng
điện chiếu sáng nổi
1
16
5
11
1. Đọc bản vẽ
2. Khảo sát thực địa hiện
trường
3. Biện pháp thi công
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
6
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
2
Bài 2: Lắp đặt mạng
điện chiếu sáng âm sàn
1. Đọc bản vẽ
12
4
7
1
2. Khảo sát thực địa hiện
trường
3. Biện pháp thi công
3
Bài 3: Lắp đặt mạng
điện chiếu sáng âm
tường
16
6
10
1. Đọc bản vẽ
2. Khảo sát thực địa hiện
trường
3. Biện pháp thi công
Bài 4: Lắp đặt hệ thống
thang - máng cáp
1. Đọc bản vẽ
4
4
16
60
5
10
38
1
2
2. Khảo sát thực địa hiện
trường
3. Biện pháp thi công
Cộng
20
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
7
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Để lắp đặt mạch đèn cao áp thủy ngân ta thực hiện theo các bước sau:
• Bước 1: Lắp các thiết bị lên panel thực hành
Ở bước này cần xác định vị trí các thiết bị trên panel và gá lắp chúng lên. Với sơ
đồ mạch như trên, các thiết bị cần gá lắp bao gồm: Ống PVC; bảng điện và đèn cao áp
thủy ngân
• Bước 2: Đấu dây
- Luồn dây trong ống đến các vị trí đấu lắp của các thiết bị
- Đấu dây các thiết bị
7.2 Thực hành lắp ráp mạch
7.2.1 Công tác chuẩn bị:
a) Dụng cụ
STT
Tên dụng cụ
Kìm tuốt dây
Số lượng
Ghi chú
1
2
3
4
5
6
01
01
01
01
01
01
Kìm điện
Kìm cắt dây
Tuốc nơ vít 4 cạnh
Tuốc nơ vít 2 cạnh
Máy bắn vít dùng Pin
ơ
b) Thiết bị vật tư
STT Tên thiết bị, vật tư
Số lượng
10m
01
Ghi chú
Hai màu
1
2
3
4
5
6
Dây dẫn đơn lõi một sợi 1,5 mm2
Bảng điện
Ống PVC
10m
5 cái
01
Khới nối
Chao và đèn cao áp thủy ngân
Ốc, vít
20 cái
7.2.2 Thao tác mẫu
Mạch điện đèn cao áp thủy ngân có sơ đồ nguyên lý tương tự như mạch đèn sợi
đốt và mạch đèn huỳnh quang. Đối với bài này giáo viên chỉ thao tác mẫu một lần kỹ
năng lắp đặt đèn cao áp thủy ngân trên panel thực hành. Vừa thao tác vừa thuyết trình
và đối chiếu với các bước thực hiện đã học để sinh viên nắm chắc được kiến thức và
trình tự thao tác.
Trong quá trình thao tác mẫu, nếu thấy sinh viên chưa hiểu hoặc chưa rõ bước
nào thì giáo viên sẽ thao tác lại bước đó.
7.2.3 Thực hành
- Chia nhóm và phân bổ các nhóm vào vị trí thực hành
- Các nhóm tiến hành thực hiện công việc
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
8
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
- Trong thời gian sinh viên thực hành, giáo viên phải thường xuyên quan sát, uốn
nắn và chỉnh sửa các thao tác còn chưa đúng, chưa đạt của để hoàn thiện kỹ năng cho
các em.
7.2.4 Đánh giá kết quả
Kết thúc giờ thực hành, giáo viên dựa vào các tiêu chí đánh giá của bài thực hành
để đánh giá kết quả của từng nhóm. Đối với kỹ năng lắp đặt mạch đèn cao áp thủy
ngân, sản phẩm cuối cùng phải đạt được những tiêu chí sau:
- Mạch hoạt động tốt
- Các thiết bị đặt đúng theo kích thước của bản vẽ sơ đồ lắp ráp
- Mạch điện đảm bảo các điều kiện về an toàn điện
Từ kết quả bài thực hành của các nhóm, nhận xét kết quả chung của cả lớp. Nhắc
nhở, nhấn mạnh những kiến thức, những thao tác cần lưu ý trong bài.
8. Sửa chữa mạch đèn cao áp thuỷ ngân
8.1 Nhưng hư hỏng thường gặp, cách kiểm tra và sửa chữa
STT
Hiện tượng
Nguyên nhân
Khắc phục
- Đóng công tắc, chầu - Do ngắn mạch
chì tác động
- Kiểm tra thông mạch
bằng đồng hồ vạn năng để
xác định vị trí ngắn mạch
- Đấu lại
1
- Đóng công tắc, sau - Do mạch chưa được
khoảng thời gian mồi cấp nguồn
đèn, đèn không sáng.
- Kiểm tra nguồn bằng bút
thử điện hoặc bằng đồng
hồ vạn năng ở thang đo
điện áp.
2
3
- Kiểm tra và siết chặt dây
nối.
- Thay bóng đèn mới sau
khi đã kiểm tra tình trạng
của chấn lưu.
- Do lỏng dây nối vào
công tắc hoặc đui đèn
- Do bóng đèn bị cháy
-Đèn sáng nhưng
không ổn định
- Do điện áp không ổn
định
- Kiểm tra điện áp nguồn
bằng đồng hồ vạn năng ở
thang đo điện áp.
- Do chấn lưu hỏng
- Thay chấn lưu mới
8.2 Thực hành sửa chữa mạch
8.2.1 Công tác chuẩn bị
Trước khi cho sinh viên thực hành kiểm tra và sửa chữa, giáo viên sẽ phải tạo ra
các lỗi trên mạch điện của từng nhóm. Các lỗi nằm trong phạm vi lý thuyết đã học và
không làm ảnh hưởng đến tính an toàn của mạch điện.
Ngoài ra, phải chuẩn bị thêm một số dụng cụ và thiết bị sau:
a) Dụng cụ
STT
Tên dụng cụ
Số lượng
Ghi chú
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
9
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
1
2
3
4
Tuốc nơ vít 4 cạnh
Tuốc nơ vít 2 cạnh
Đồng hồ vạn năng
Bút điện
01
01
01
01
b) Thiết bị vật tư
STT
Tên thiết bị, vật tư
Chấn lưu điện từ
Số lượng
Ghi chú
1
2
3
4
01
01
01
01
Bóng cao áp thủy ngân
Cầu chì
Công tắc
8.2.2 Thao tác mẫu
Ở bước này giáo viên cần thực hiện thao tác mẫu các kỹ năng sau:
- Kỹ năng kiểm tra các bộ phận trong mạch (chỉ thao tác mẫu một bộ phận)
- Kỹ năng kiểm tra mạch khi vẫn được cấp nguồn (kiểm tra nóng)
- Kỹ năng sửa chữa và thay thế các bộ phận trong mạch điện.
Lưu ý: Khi thực hiện kỹ năng kiểm tra nóng cần phải tuyệt đối cẩn thận.
8.2.3 Thực hành
- Chia nhóm và phân bổ các nhóm vào vị trí thực hành
- Các nhóm tiến hành thực hiện công việc
- Trong thời gian sinh viên thực hành, giáo viên phải thường xuyên quan sát, uốn
nắn và chỉnh sửa các thao tác còn chưa đúng, chưa đạt của để hoàn thiện kỹ năng cho
các em.
8.2.4 Đánh giá kết quả
Kết thúc giờ thực hành, giáo viên dựa vào các tiêu chí đánh giá của bài thực hành
để đánh giá kết quả của từng nhóm. Đối với kỹ năng kiểm tra và sửa chữa mạch phải
đạt được những tiêu chí sau:
- Thao tác kiểm tra thành thạo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật
- Kỹ năng sửa chữa mạch đúng cách, mạch điện sửa chữa hoạt động tốt
- Thực hiện được những quy tắc an toàn cho người và thiết bị
Từ kết quả bài thực hành của các nhóm, nhận xét kết quả chung của cả lớp. Nhắc
nhở, nhấn mạnh những kiến thức, những thao tác cần lưu ý trong bài.
Câu hỏi ôn tập
1. Trình bày cấu tạo và nguyên lý làm việc của đèn cao áp thủy ngân
2. Trình bày quy trình kỹ thuật các bước lắp ráp mạch đèn cao áp thủy ngân
3. Trình bày quy trình kỹ thuật các bước kiểm tra và sửa chữa mạch đèn cao áp
thủy ngân.
Gợi ý trả lời:
Dựa vào phần kiến thức đã được học trong bài, người học tổng hợp lại và nắm
vững các kiến thức trọng tâm bao gồm:
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
10
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Giới thiệu:
Mạch điện đèn cầu thang được sử dụng rất nhiều trong điện chiếu sáng dân dụng.
Bài học này sẽ giới thiệu sơ đồ mạch, nguyên lý làm việc và các kỹ năng lắp ráp mạch
điện đèn cầu thang.
Mục tiêu:
- Trình bày được nguyên lý làm việc mạch điện đóng cắt đèn ở hai vị trí khác
nhau.
- Thiết lập được sơ đồ lắp đặt mạch điện đúng theo yêu cầu.
- Lắp đặt, sửa chữa mạch đúng trình tự, đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật.
- Tuân thủ các quy tắc an toàn khi lắp đặt mạch điện
- Nghiêm túc, cẩn thận, tỉ mỉ, tích cực và trách nhiệm.
Nội dung chính:
1. Nguyên lý hoạt động mạch đèn
1.1 Sơ đồ nguyên lý mạch đèn cầu thang
Hình 7.1: Sơ đồ nguyên lý mạch đèn cầu thang
Trên sơ đồ bao gồm các phần tử như cầu chì, công tắc ba cực và đèn.
1.2 Nguyên lý hoạt động
Mạch điện đèn cầu thang là mạch điện điều khiển một hay nhiều bóng đèn tại hai
vị trí khác nhau bằng hai công tắc ba cực. Thông thường hai vị trí này đặt ở chân và
đỉnh cầu thang để điều khiển bóng đèn chiếu sáng cho cầu thang. Nguyên lý làm việc
của mạch như sau: Trên hình vẽ 7.1 mạch điện đang ở trạng thái đóng, bóng đèn sáng.
Ở vị trí 1 ta tác động vào công tắc, chuyển mạch làm mạch hở, đèn tắt. Khi tác động
vào công tắc ở vị trí 2, chuyển mạch làm mạch kín, đèn sáng trở lại. Như vậy ở cả 2 vị
trí đều có thể điều khiển được bóng đèn.
2. Thiết lập sơ đồ lắp đặt
Để thiết lập sơ đồ lắp đặt của mạch ta phải thống kê được các thiết bị trong mạch.
Đây là mạch điện điều khiển đèn ở hai vị trí nên cần các thiết bị sau: 02 bảng điện đặt
ở hai vị trí khác nhau; cầu chì bảo vệ; 02 công tắc ba cực đặt trên hai bảng điện; 01
bóng đèn; ống PVC và khớp nối.
Sơ đồ lắp đặt mạch điện đèn cầu thang cho trong hình vẽ 7.2
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
12
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Hình 7.2: Sơ đồ lắp đặt mạch đèn cầu thang
3. Phương pháp lắp đặt
• Bước 1: Lắp các thiết bị lên panel thực hành
Ở bước này cần xác định vị trí các thiết bị trên panel và gá lắp chúng lên. Với sơ
đồ mạch như trên, các thiết bị cần gá lắp bao gồm: Ống PVC; bảng điện và bóng đèn.
• Bước 2: Đấu dây
- Luồn dây trong ống đến các vị trí đấu lắp của các thiết bị
- Đấu dây các thiết bị
4. Lắp đặt mạch đèn
4.1 Quy trình thực hiện
• Bước 1: Lắp các thiết bị lên panel thực hành
Ở bước này cần xác định vị trí các thiết bị trên panel và gá lắp chúng lên. Với sơ
đồ mạch như trên, các thiết bị cần gá lắp bao gồm: Ống PVC; bảng điện và bóng đèn
• Bước 2: Đấu dây
- Luồn dây trong ống đến các vị trí đấu lắp của các thiết bị
- Đấu dây các thiết bị
4.2 Thực hành lắp đặt và đấu dây
4.2.1 Công tác chuẩn bị:
a) Dụng cụ
STT
Tên dụng cụ
Kìm tuốt dây
Số lượng
Ghi chú
1
2
3
4
5
01
01
01
01
01
Kìm điện
Kìm cắt dây
Tuốc nơ vít 4 cạnh
Tuốc nơ vít 2 cạnh
b) Thiết bị vật tư
STT Tên thiết bị, vật tư
Dây dẫn đơn lõi một sợi 1,5 mm2
Số lượng
Ghi chú
1
10m
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
13
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
2
3
4
5
6
Bảng điện
Ống PVC
Khới nối
02
10m
5 cái
01
Đui và bóng đèn
Ốc, vít
20 cái
4.2.2 Thao tác mẫu
Kỹ năng lắp ráp mạch sinh viên đã được thao tác rất nhiều ở các bài trước, điểm
khác biệt nhất của bài này là sử dụng hai bảng điện ở hai vị trí khác nhau. Khi thực
hành, các bảng điện nên đặt ở hai vị trí khác nhau, cách nhau ít nhất 1 mét trên panel
thực hành để sinh viên dễ liên hệ trong quá trình thi công thực tế. Đối với kỹ năng này
giáo viên không cần thao tác mẫu mà chỉ nhắc nhở những lưu ý khi thực hiện lắp ráp.
4.2.3 Thực hành
- Chia nhóm và phân bổ các nhóm vào vị trí thực hành
- Các nhóm tiến hành thực hiện công việc
- Trong thời gian sinh viên thực hành, giáo viên phải thường xuyên quan sát, uốn
nắn và chỉnh sửa các thao tác còn chưa đúng, chưa đạt của để hoàn thiện kỹ năng cho
các em.
4.2.4 Đánh giá kết quả
Kết thúc giờ thực hành, giáo viên dựa vào các tiêu chí đánh giá của bài thực hành
để đánh giá kết quả của từng nhóm. Đối với kỹ năng đấu mạch đèn sợi đốt, sản phẩm
cuối cùng phải đạt được những tiêu chí sau:
- Mạch hoạt động tốt
- Các thiết bị đặt đúng theo kích thước của bản vẽ sơ đồ lắp ráp
- Mạch điện đảm bảo các điều kiện về an toàn điện
Từ kết quả bài thực hành của các nhóm, nhận xét kết quả chung của cả lớp. Nhắc
nhở, nhấn mạnh những kiến thức, những thao tác cần lưu ý trong bài.
5. Sửa chữa các hư hỏng mạch đèn
5.1 Một số hỏng hóc thường gặp, cách kiểm tra và sửa chữa
Trong quá trình thao tác lắp ráp mạch, có thể xảy ra những hư hỏng. Dưới đây
trình bày những hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục:
Hư hỏng thường
STT
Nguyên nhân
Cách khắc phục
gặp
Bật công tắc đèn -Chưa đóng nguồn cung - Kiểm tra và cấp lại
không sáng cấp nguồn cho mạch
-Công tắc tiếp xúc không - Dùng ĐHVN kiểm tra
tốt
thông mạch công tắc
- Kiểm tra thông mạch cả
mạch
-Dây nối bị đứt
1
-Chân đèn chưa vặn sát - Kiểm tra và vặn chặt
với đuôi đèn
đuôi đèn
-Bóng đèn bị hỏng.
- Kiểm tra và thay bóng
đèn
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
14
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Bóng đèn sáng yếu
-Điện áp lưới đặt vào - Kiểm tra điện áp nguồn
đèn không đủ (Ul < Uđm) bằng ĐHVN ở thang đo
-Hoặc do bóng đèn bị điện áp
2
già hoá
- Thay thế bóng mới
-Bụi bẩn bám vào thành
bóng đèn
- Lau sạch bóng đèn
5.2 Thực hành kiểm tra và sửa chữa mạch điện
5.2.1 Công tác chuẩn bị
Trước khi cho sinh viên thực hành kiểm tra và sửa chữa, giáo viên sẽ phải tạo ra
các lỗi trên mạch điện của từng nhóm. Các lỗi nằm trong phạm vi lý thuyết đã học và
không làm ảnh hưởng đến tính an toàn của mạch điện.
Ngoài ra, phải chuẩn bị thêm thiết bị kiểm tra mạch điện là đồng hồ vạn năng và
bút thử điện
5.2.2 Thao tác mẫu
Ở bước này giáo viên cần thực hiện thao tác mẫu các kỹ năng sau:
- Kỹ năng kiểm tra sự hoạt động của các thiết bị trong mạch (kiểm tra nguội)
- Kỹ năng kiểm tra khi mạch vẫn được cấp nguồn (kiểm tra nóng)
- Kỹ năng sửa chữa và thay thế các thiết bị trong mạch điện.
Lưu ý: Khi thực hiện kỹ năng kiểm tra nóng cần phải tuyệt đối cẩn thận.
5.2.3 Thực hành
- Chia nhóm và phân bổ các nhóm vào vị trí thực hành
- Các nhóm tiến hành thực hiện công việc
- Trong thời gian sinh viên thực hành, giáo viên phải thường xuyên quan sát, uốn
nắn và chỉnh sửa các thao tác còn chưa đúng, chưa đạt của để hoàn thiện kỹ năng cho
các em.
5.2.4 Đánh giá kết quả
Kết thúc giờ thực hành, giáo viên dựa vào các tiêu chí đánh giá của bài thực hành
để đánh giá kết quả của từng nhóm. Đối với kỹ năng kiểm tra và sửa chữa mạch phải
đạt được những tiêu chí sau:
- Thao tác kiểm tra thành thạo
- Kỹ năng sửa chữa mạch đúng cách, mạch điện sửa chữa hoạt động tốt
- Thực hiện được những quy tắc an toàn cho người và thiết bị
Từ kết quả bài thực hành của các nhóm, nhận xét kết quả chung của cả lớp. Nhắc
nhở, nhấn mạnh những kiến thức, những thao tác cần lưu ý trong bài.
Câu hỏi ôn tập
1. Trình bày quy trình kỹ thuật các bước lắp đặt mạch điện đèn cầu thang
2. Trình bày quy trình kỹ thuật các bước kiểm tra và sửa chữa mạch điện đèn cầu
thang.
3. Trình bày các yêu cầu kỹ thuật của mạch điện đèn cầu thang.
Gợi ý trả lời:
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
15
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Để lắp đặt mạch điện đèn cầu thang hoạt động tốt người thực hiện cần phải nắm
chắc phần kiến thức của bài học, cụ thể là: quy trình kỹ thuật các bước lắp đặt, các
bước kiểm tra và sửa chữa và các yêu cầu kỹ thuật của mạch.
Để trả lời các câu hỏi trên sinh viên cần tổng hợp lại các kiến thức đã được học ở
phần lý thuyết, nhắc lại và nhấn mạnh những lưu ý khi thực hiện.
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
16
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
BÀI 8. LẮP MẠCH ĐIỆN ĐÈN TẦNG HẦM
KHOA ĐIỆN
Giới thiệu:
Mạch điện đèn tầng hầm còn được biết như là mạch đèn điều khiển theo trình tự.
Mạch sử dụng nhiều đèn tương ứng với các tầng hầm và các công tắc ba cực. Bài học
này giới thiệu nguyên lý làm việc, phương pháp lắp đặt và sửa chữa mạch đèn tầng
hầm.
Mục tiêu:
- Trình bày được nguyên lý làm việc mạch điện đóng đèn theo trình tự tiến, tắt
đèn theo trình tự lùi ( mạch đèn tầng hầm )
- Thiết lập được sơ đồ lắp đặt mạch điện đúng theo yêu cầu.
- Lắp đặt, sửa chữa mạch đúng trình tự, đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật
- Tuân thủ các quy tắc an toàn khi lắp đặt mạch điện
- Nghiêm túc, cẩn thận, tỉ mỉ, tích cực và trách nhiệm.
Nội dung chính:
1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện
1.1 Sơ đồ nguyên lý
Hình 8.1: Sơ đồ nguyên lý mạch điện chiếu sáng tầng hầm
1.2 Nguyên lý làm việc
Sơ đồ trên là mạch điện chiếu sáng đường hầm gồm ba tầng, mỗi tầng là một bóng
đèn và một công tắc với nguyên lý làm việc như sau:
Các công tắc đặt ở cửa mỗi tầng, các bóng đèn sẽ chiếu sáng cho từng tầng. Trên hình
vẽ, công tắc 1 đóng, bóng đèn 1 sáng. Khi xuống tầng hầm thứ 2, tác động vào công
tắc 2, đèn tầng 1 bị cắt điện nên tắt, còn đèn tầng 2 được cấp điện nên sáng. Khi xuống
đến tầng 3, tác động vào công tắc 3 đặt ở cửa tầng, đèn tầng 2 bị cắt điện nên tắt, đèn
tầng 3 được cấp điện nên sáng. Với mạch như trên có thể thiết kế chiếu sáng đến nhiều
tầng hầm. Tuy nhiên nhược điểm của mạch trên là các công tắc sau khi tác động phải
giữ nguyên trạng thái, nếu có ai đó đi sau tác động vào công tắc 1 thì mạch điện sẽ mất
nguồn và tất cả các đèn đều tắt.
2. Sơ đồ lắp đặt
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
17
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
Để thiết lập sơ đồ lắp đặt của mạch ta phải thống kê được các thiết bị trong mạch.
Đây là mạch điện chiếu sáng tầng hầm cần các thiết bị sau: 03 bảng điện đặt ở ba vị trí
khác nhau; cầu chì bảo vệ; 03 công tắc ba cực đặt trên hai bảng điện; 03 bóng đèn; ống
PVC và khớp nối.
Sơ đồ lắp đặt mạch điện đèn chiếu sáng tầng hầm cho trong hình vẽ 8.2
Hình 8.2: Sơ đồ lắp ráp mạch điện đèn chiếu sáng tầng hầm
3. Bảng dự trù vật tư, dụng cụ thiết bị
3.1 Dụng cụ
STT
Tên dụng cụ
Máy vặn vít dùng pin
Kìm tuốt dây
Số lượng
Ghi chú
1
2
3
4
5
6
7
01
01
01
01
01
01
Kìm điện
Kìm cắt dây
Tuốc nơ vít 4 cạnh
Tuốc nơ vít 2 cạnh
Bút điện
3.2 Thiết bị vật tư
STT
Tên thiết bị, vật tư
Dây dẫn đơn lõi một sợi 1,5 mm2
Số lượng
15m
03
Ghi chú
1
2
3
4
5
6
7
8
Bảng điện
Cầu chì
01
Công tắc 3 cực
Ống PVC
03
15m
05
Khới nối
Đui và bóng đèn
Ốc, vít
03
20 cái
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
18
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
KHOA ĐIỆN
4. Lắp đặt mạch đèn
4.1 Quy trình thực hiện
• Bước 1: Lắp các thiết bị lên panel thực hành
Ở bước này cần xác định vị trí các thiết bị trên panel và gá lắp chúng lên. Với sơ
đồ mạch như trên, các thiết bị cần gá lắp bao gồm: Ống PVC; bảng điện và các bóng
đèn tầng hầm
• Bước 2: Đấu dây
- Luồn dây trong ống đến các vị trí đấu lắp của các thiết bị
- Đấu dây các thiết bị
4.2 Thực hành lắp đặt và đấu dây
4.2.1 Thao tác mẫu
Kỹ năng lắp ráp mạch sinh viên đã được thao tác rất nhiều ở các bài trước, điểm
khác biệt nhất của bài này là sử dụng hai bảng điện ở hai vị trí khác nhau. Khi thực
hành, các bảng điện và các bóng đèn nên đặt ở hai vị trí khác nhau, cách nhau ít nhất 1
mét trên panel thực hành để sinh viên dễ liên hệ trong quá trình thi công thực tế. Đối
với kỹ năng này giáo viên không cần thao tác mẫu mà chỉ nhắc nhở những lưu ý khi
thực hiện lắp ráp.
4.2.3 Thực hành
- Chia nhóm và phân bổ các nhóm vào vị trí thực hành
- Các nhóm tiến hành thực hiện công việc
- Trong thời gian sinh viên thực hành, giáo viên phải thường xuyên quan sát, uốn
nắn và chỉnh sửa các thao tác còn chưa đúng, chưa đạt của để hoàn thiện kỹ năng cho
các em.
4.2.4 Đánh giá kết quả
Kết thúc giờ thực hành, giáo viên dựa vào các tiêu chí đánh giá của bài thực hành
để đánh giá kết quả của từng nhóm. Đối với kỹ năng đấu mạch đèn tầng hầm, sản
phẩm cuối cùng phải đạt được những tiêu chí sau:
- Mạch hoạt động tốt
- Các thiết bị đặt đúng theo kích thước của bản vẽ sơ đồ lắp ráp
- Mạch điện đảm bảo các điều kiện về an toàn điện
Từ kết quả bài thực hành của các nhóm, nhận xét kết quả chung của cả lớp. Nhắc
nhở, nhấn mạnh những kiến thức, những thao tác cần lưu ý trong bài.
5. Sửa chữa các hư hỏng mạch đèn
5.1 Một số hỏng hóc thường gặp, cách kiểm tra và sửa chữa
Trong quá trình thao tác lắp ráp mạch, có thể xảy ra những hư hỏng. Dưới đây
trình bày những hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục:
Hư hỏng thường
STT
Nguyên nhân
Cách khắc phục
gặp
Bật công tắc đèn -Chưa đóng nguồn cung - Kiểm tra và cấp lại
không sáng cấp nguồn cho mạch
-Công tắc tiếp xúc không - Dùng ĐHVN kiểm tra
tốt thông mạch công tắc
1
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
19
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ HÀ TĨNH
-Dây nối bị đứt
KHOA ĐIỆN
- Kiểm tra thông mạch cả
mạch
-Chân đèn chưa vặn sát - Kiểm tra và vặn chặt
với đuôi đèn
đuôi đèn
-Bóng đèn bị hỏng.
- Kiểm tra và thay bóng
đèn
Bóng đèn sáng yếu
-Điện áp lưới đặt vào - Kiểm tra điện áp nguồn
đèn không đủ (Ul < Uđm) bằng ĐHVN ở thang đo
-Hoặc do bóng đèn bị điện áp
2
già hoá
- Thay thế bóng mới
-Bụi bẩn bám vào thành
bóng đèn
- Lau sạch bóng đèn
5.2 Thực hành kiểm tra và sửa chữa mạch điện
5.2.1 Công tác chuẩn bị
Trước khi cho sinh viên thực hành kiểm tra và sửa chữa, giáo viên sẽ phải tạo ra
các lỗi trên mạch điện của từng nhóm. Các lỗi nằm trong phạm vi lý thuyết đã học và
không làm ảnh hưởng đến tính an toàn của mạch điện.
Ngoài ra, phải chuẩn bị thêm thiết bị kiểm tra mạch điện là đồng hồ vạn năng và
bút thử điện
5.2.2 Thao tác mẫu
Ở bước này giáo viên cần thực hiện thao tác mẫu các kỹ năng sau:
- Kỹ năng kiểm tra sự hoạt động của các thiết bị trong mạch (kiểm tra nguội)
- Kỹ năng kiểm tra khi mạch vẫn được cấp nguồn (kiểm tra nóng)
- Kỹ năng sửa chữa và thay thế các thiết bị trong mạch điện.
Lưu ý: Khi thực hiện kỹ năng kiểm tra nóng cần phải tuyệt đối cẩn thận.
5.2.3 Thực hành
- Chia nhóm và phân bổ các nhóm vào vị trí thực hành
- Các nhóm tiến hành thực hiện công việc
- Trong thời gian sinh viên thực hành, giáo viên phải thường xuyên quan sát, uốn
nắn và chỉnh sửa các thao tác còn chưa đúng, chưa đạt của để hoàn thiện kỹ năng cho
các em.
5.2.4 Đánh giá kết quả
Kết thúc giờ thực hành, giáo viên dựa vào các tiêu chí đánh giá của bài thực hành
để đánh giá kết quả của từng nhóm. Đối với kỹ năng kiểm tra và sửa chữa mạch phải
đạt được những tiêu chí sau:
- Thao tác kiểm tra thành thạo
- Kỹ năng sửa chữa mạch đúng cách, mạch điện sửa chữa hoạt động tốt
- Thực hiện được những quy tắc an toàn cho người và thiết bị
Từ kết quả bài thực hành của các nhóm, nhận xét kết quả chung của cả lớp. Nhắc
nhở, nhấn mạnh những kiến thức, những thao tác cần lưu ý trong bài.
LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG
20
Tải về để xem bản đầy đủ
36 trang
06/05/2022
4060
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Lắp đặt hệ thống chiếu sáng - Nguyễn Mậu Long", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_lap_dat_he_thong_chieu_sang_nguyen_mau_long.doc
