Bài giảng Thương mại điện tử - Chương 6: Các mô hình kinh doanh thương mại điện tử

2/25/2018

Ths. Huỳnh Hạnh Phúc

Email: hanhphuc25@gmail.com

Web: thayphuchuynh.wordpress.com

1

2/25/2018

2

2/25/2018

Mô hình kinh doanh là gì?

8 nhân tố chính của một mô hình kinh

doanh thành công

Mục

tiêu giá

trị

Đội ngũ

quản lý

Nguồn

thu

•Một tập hợp các hoạt động dự kiến được

thiết kế để đem đến lợi nhuận trong một

thị trường nhất định(E-commerce 2013)

Mô

hình

kinh

Cơ hội

thị

trường

•Một mô hình kinh doanh mô tả tại sao một

tổ chức được tạo ra, truyền tải và định vị

giá trị trong một bối cảnh kinh tế, xã hội,

văn hoá... (Wikipedia)

Cấu trúc

tổ chức

doanh

Chiến

lược

marketi

ng

Môi

trường

cạnh

Lợi thế

cạnh

tranh

Mục tiêu giá trị

Nguồn thu

•Là cách mà sản phẩm hay dịch vụ của doanh nghiệp

đáp ứng được nhu cầu khách hàng.

•Là cách thức để doanh nghiệp có doanh thu, tạo ra

lợi nhuận và có mức lợi nhuận trên vốn đầu tư lớn

hơn các hình thức đầu tư khác.

•Mục tiêu giá trị thương mại điện tử bao gồm:

• Sự cá nhân hoá, cá biệt hoá của các sản phẩm

• Giảm bớt chi phí tìm kiếm sản phẩm, so sánh giá cả

• Sự thuận tiện trong giao dịch thông qua quá trình quản lý phân phối sản

phẩm.

3

2/25/2018

Cơ hội thị trường

Môi trường cạnh tranh

•Nhằm để chỉ tiềm năng thị trường của một doanh

nghiệp và toàn bộ cơ hội tài chính tiềm năng mà

doanh nghiệp có khả năng thu được từ thị trường đó.

•Nhằm nói đến phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp

khác kinh doanh sản phẩm cùng loại trên cùng thị

trường. Phân tích yếu tố này giúp doanh nghiệp đưa ra

quyết định đầu tư

•Cơ hội thị trường thực tế được hiểu là khoản doanh

thu doanh nghiệp có khả năng thu được ở mỗi vị trí

thị trường mà doanh nghiệp có thể giành được.

•Môi trường cạnh tranh bao gồm các nhân tố như:

• Có bao nhiêu đối thủ cạnh tranh đang hoạt động,

• Phạm vi hoạt động của các đối thủ,

• Thị phần của mỗi đối thủ,

• Lợi nhuận của các đối thủ,

• Mức giá của các đối thủ

Lợi thế cạnh tranh

Chiến lược marketing

•Là khả năng sản xuất một loại sản phẩm có chất

lượng cao hơn và/hoặc tung ra thị trường một sản

phẩm có mức giá thấp hơn các đối thủ cạnh tranh

•Nghiên cứu các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu

khách hàng. Lập kế hoạch thực hiện các hoạt động

xúc tiến sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng

•Lợi thế cạnh tranh có thể là những điều kiện thuận

lợi liên quan đến nhà cung ứng, người vận chuyển,

nguồn lao động hoặc sự vượt trội về kinh nghiệm, tri

thức hay sự trung thành của người lao động…

4

2/25/2018

Cấu trúc tổ chức

Đội ngũ quản lý

•Đội ngũ quản trị có tầm ảnh hưởng rất lớn đến doanh

nghiệp, góp phần quyết định thành bại của doanh

nghiệp thông qua:

• Chịu trách nhiệm xây dựng các mẫu công việc trong doanh

nghiệp

•Các doanh nghiệp muốn phát triển bền vững cần có

một hệ thống tổ chức tốt đảm bảo thực thi có hiệu

quả các kế hoạch và chiến lược kinh doanh. Một kế

hoạch phát triển tổ chức được hiểu là cách thức bố

trí, sắp xếp và thực thi các công việc kinh doanh

nhằm đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp

• Có thể đưa ra các quyết định thay đổi hoặc tái cấu trúc mô

hình kinh doanh khi cần thiết

• Góp phần tạo sự tin tưởng chắc chắn đối với các nhà đầu tư

bên ngoài và là lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp

• Là yếu tố quan trọng, cần thiết đối với các mô hình kinh

doanh mới

B2C e-commerce

• Tại sao khách hàng mua hàng của DN?

• DN có những cơ hội phát triển nào?

• DN sẽ kiếm tiền như thế nào?

Mục tiêu giá trị

Cơ hội thị trường

Nguồn thu

Môi trường cạnh tranh • Đối thủ cạnh tranh là ai?

• Lợi thế nổi bật của DN?

Chiến lược Marketing • Làm thế nào để thu hút khách hàng?

Doanh Người

nghiệp tiêu

dùng

Lợi thế cạnh tranh

• Kiểu cấu trúc tổ chức DN sẽ áp dụng?

Cấu trúc tổ chức

Đội ngũ quản lý

• Đội ngũ lãnh đạo có những kinh nghiệm & kỹ

năng nào?

5

2/25/2018

Cổng thông tin

Các mô hình kinh doanh B2C

Cổng thông tin

Bán lẻ điện tử

Cung cấp tin

Trung gian giao

dịch

Tạo thị trường

Cung cấp dịch

vụ

Cung cấp cộng

đồng

Cổng thông tin

•Đưa ra các dịch vụ trọn gói và các nội dung như tìm

kiếm, tin tức, thư tín điện tử, chuyện gẫu, âm nhạc,

chương trình video, chương trình lịch...

•Đối tượng chủ yếu là những người sử dụng tại nhà.

•Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí

giao dịch, phí liên kết

•Cơ hội thị trường: hầu hết người sử dụng đều thông

qua các cổng thông tin để truy cập vào những

website thương mại khác trên khắp thế giới

Cổng thông Cổng thông Dịch vụ tìm

tin chung

(chiều

tin chuyên kiếm

biệt (chiều

sâu)

rộng)

6

2/25/2018

Bán lẻ điện tử

•Phiên bản trực tuyến của cửa hàng bán lẻ, nơi khách

hàng có thể mua sắm hàng hoá ngay tại nhà hoặc

công sở vào bất cứ thời gian nào trong ngày

•Kênh phân phối trực tuyến cho các doanh nghiệp

kinh doanh truyền thống

•Mô hình doanh thu: Bán hàng hóa, phí dịch vụ

•Cơ hội thị trường: mọi người sử dụng trên Internet

đều có thể là khách hàng tiềm năng của các doanh

nghiệp bán lẻ điện tử

Mô hình kinh doanh Amazon

Bán lẻ điện tử

Người bán hàng ảo

Bricks and clicks

Đánh giá

Amazon

Lập catalog

Chuyển hàng

Bán

hàng

Đặt

Các nhà sản xuất

Danh mục bán hàng bán hàng trực tiếp

hàng

Nhà cung cấp

Khách hàng

Thông báo về

sản phẩm

Thanh toán có

chiết khấu

CỘNG ĐỒNG

(Tài sản vô hình)

7

2/25/2018

Cung cấp tin

Cung cấp thông tin

•Cung cấp thông tin, các chương trình giải trí (như

báo chí, các vấn đề thể thao,...) và các chương trình

trực tuyến, các tin tức thời sự cập nhật, các vấn đề

quan tâm đặc biệt, những chỉ dẫn hay lời khuyên

trong các lĩnh vực và/hoặc bán thông tin

•Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí

liên kết hoặc tham khảo, phí download

•Cơ hội thị trường: chủ yếu vẫn thuộc về các nhà

cung cấp thông tin truyền thống, có kinh nghiệm và

thâm niên hoạt động

Tạo thị trường

Trung gian giao dịch

•Các nhà trung gian giao dịch cung cấp những bộ xử

lý giao dịch bán hàng trực tuyến, giống như các nhà

môi giới chứng khoán hay các đại lý du lịch.

•Góp phần tăng hiệu suất mua bán của khách hàng và

của các doanh nghiệp.

•Mô hình doanh thu: Phí giao dịch

•Cơ hội thị trường: Với sự phát triển của Internet, sự

gia tăng của thị trường tài chính và thị trường chứng

khoán, cơ hội thị trường ngày càng lớn

•Yêu cầu: Phải giải quyết các lo ngại của khách hàng

bằng các biện pháp hữu hiệu đảm bảo an toàn và bảo

vệ tính riêng tư của khách

8

2/25/2018

Mô hình Đấu giá & Đấu thầu điện tử

Tạo thị trường

•Cho phép người tham gia đấu giá các sản phẩm hoặc

các dịch vụ thông qua mạng internet.

•Các doanh nghiệp trên cơ sở Web sử dụng Internet

để tạo nên thị trường, kết nối người mua và người

bán

•Có hai phương thức đấu giá trực tuyến: đấu giá theo

giá tăng dần và đấu giá theo hình thức giá giảm dần

(đấu thầu Reverve Auction Model).

•Mô hình doanh thu: Phí dịch vụ

•Cơ hội thị trường: Có tiềm năng rất lớn

•Yêu cầu:

• Phải có nguồn lực tài chính và chiến lược tiếp thị tốt để thu hút người mua

và người bán đến với thị trường

• Tốc độ xử lý và sự thuận tiện trong xử lý giao dịch

•Các hình thức đấu giá và các dạng khác của mô hình

giá động

• eBay.com, Priceline.com...

Đấu giá trực tuyến, giá tăng dần

(Ascending Price)

Đấu giá trực tuyến, giá giảm

dần (Reverse Auction Process)

9

2/25/2018

Cung cấp dịch vụ

Cung cấp cộng đồng

•Các doanh nghiệp kiếm tiền chủ yếu bằng việc bán

dịch vụ cho khách hàng.

• Các dịch vụ chủ yếu: lưu giữ thông tin trên máy tính, tư vấn, đánh giá, mua

bán tạp phẩm…

•Mô hình doanh thu: Bán dịch vụ, phí đăng ký

•Cơ hội thị trường: rất lớn vì nhu cầu của người tiêu

dùng đối với các sản phẩm dịch vụ ngày càng tăng

•Yêu cầu:

• Cần quảng cáo, xúc tiến nhằm giảm bớt những lo ngại của khách hàng đối với

các dịch vụ trực tuyến, tạo dựng sự tin cậy

• Có biện pháp khuyến khích khách hàng tiếp cận và quyết định dùng thử các

sản phẩm dịch vụ của DN

Các mô hình kinh doanh B2C

Cung cấp cộng đồng

Mô

Hình thức

Mô tả

Nguồn thu

hình

KD

•Những site, nơi các cá nhân có cùng mối quan tâm, chung

sở thích riêng biệt, có thể tới cùng chia sẻ kinh nghiệm,

trao đổi, thảo luận về những vấn đề quan tâm

Cổng

nối

Chiều

rộng/ Đưa ra các dịch vụ trọn gói và Quảng cáo

Tổng quát

các nội dung như tìm kiếm, tin

tức, thư tín điện tử, âm nhạc,

chương trình video, chương

trình, lịch... Đối tượng chủ yếu là

những người sử dụng tại nhà.

Phí đăng ký

Phí giao dịch

•Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí liên kết

và tham khảo

•Cơ hội thị trường: số lượng người sử dụng Internet, các

mối quan tâm của người tiêu dùng ở các cộng đồng trên

mạng cũng ngày càng tăng.

Chiều

Chuyên

hoá

sâu/ Đưa ra các dịch vụ và sản phẩm Quảng cáo

biệt cho những thị trường chuyên

biệt

Phí đăng ký/

Phí giao dịch

•Yêu cầu:

• Phải có chiến lược tiếp thị tốt để có thể thu hút những thành viên mới tham gia cộng

đồng

• Cân đối giữa chi phí cho các nội dung chất lượng cao và thu nhập của doanh nghiệp.

10

2/25/2018

Các mô hình kinh doanh B2C

Mô

KD

hình Hình thức Mô tả

Nguồn thu

Mô hình KD Hình thức

Mô tả

Nguồn thu

Cung

cấp tin

Các nhà cung cấp thông tin, các

Quảng cáo

Phí đăng ký

Phí liên kết /

tham khảo

Bán lẻ

Người bán hàng Phiên bản trực tuyến của cửa

Bán hàng hoá

ảo

Người bán

hàng ảo

điện tử

hàng bán lẻ, nơi khách hàng có

thể mua Bán hàng hoá sắm hàng

hoá ngay tại nhà/công sở vào bất

cứ thời gian nào trong ngày

chương trình giải trí (như báo chí,

các vấn đề thể thao,...) và các

chương trình trực tuyến khác đưa

ra cho khách hàng các tin tức thời

sự cập nhật, các vấn đề quan tâm

đặc biệt, những chỉ dẫn hay lời

khuyên trong các lĩnh vực và bán

thông tin

(e-tailer)

Clicks

bricks

and Kênh phân phối trực tuyến cho Bán hàng hoá

các DN kinh doanh truyền thống

Danh

mục Phiên bản trực tuyến của danh Bán hàng hoá

người bán hàng mục thư tín trực tiếp

Các nhà sản Việc bán hàng trực tuyến được Bán hàng hoá

xuất trực tiếp

thực hiện trực tiếp bởi các nhà

sản xuất

Các mô hình kinh doanh B2C

Mô

KD

hình Hình thức

Mô tả

Nguồn

thu

Mô

KD

hình Hình

thức

Mô tả

Nguồn thu

Người tạo Các hình

Các doanh nghiệp trên cơ sở Web

Phí dịch

vụ

Trung gian

giao dịch

Các trung gian giao dịch cung cấp

những bộ xử lý giao dịch bán hàng

trực tuyến, giống như các nhà môi

giới chứng khoán hay các đại lý

du lịch. Bằng việc tạo điều kiện để

các hoạt động giao dịch diễn ra

nhanh hơn với chi phí thấp hơn,

các trung gian này góp phần tăng

hiệu suất mua bán của khách

Phí giao dịch

thức đấu giá sử dụng các công nghệ Internet để

thị trường

và các mô

hình giá

động

tạo nên thị trường, đưa người mua

và người bán lại với nhau.

Cung

Các doanh nghiệp kiếm tiền chủ yếu Bán dịch

bằng việc bán dịch vụ cho khách

hàng.

vụ

cấp dịch vụ

Cung

Những site, nơi các cá nhân có mối

quan tâm, sở thích riêng biệt, có thể cáo

tới để cung chia sẻ kinh nghiệm, trao

đổi, thảo luận về những vấn đề cùng

quan tâm.

Quảng

hàng và của các doanh nghiệp.

cấp cộng

đồng

Phí đăng

ký

Phí liên

kết và

tham khảo

11

2/25/2018

Các mô hình kinh doanh B2B

B2B e-commerce

Doanh Doanh

nghiệp nghiệp

Thị trường/sở giao

Phân phối điện tử

Cung cấp dịch vụ

dịch

Môi giới giao dịch

Trung gian thông tin

Thị trường - Sở giao dịch

Phân phối điện tử

•Là một khoảng không thị trường điện tử số hoá

nơi các nhà cung ứng và các DN TMĐT tiến

hành các hành vi thương mại

•Mô hình doanh thu: Phí giao dịch

•Cơ hội thị trường:

•Phụ thuộc vào qui mô của lĩnh vực kinh doanh và số

lượng người sử dụng đăng ký tham gia thị trường

•Bị thay thế dần bởi các giao dịch ngang hàng trực tiếp

•Thực hiện phân phối trực tiếp sản phẩm, dịch vụ cho

các tổ chức kinh doanh cá thể trong TMĐT

•Bán hàng theo hình thức one-stop shopping

•Mô hình doanh thu: Bán hàng hoá

•Cơ hội thị trường:

• Phụ thuộc vào uy tín của DN trên thị trường và tính chuyên nghiệp trong lĩnh

vực phân phối.

•Thí dụ: Grainger.com, GE Aircraft Engines

12

2/25/2018

Cung cấp dịch vụ B2B

•Nhà cung cấp dịch vụ truyền thống:

• Employeematters.com

• Cung cấp các dịch vụ kinh doanh cho các DN như: kế

toán, kiểm toán, dịch vụ tài chính, quản trị nguồn nhân

lực, dịch vụ xuất bản, in ấn...

•Nhà cung cấp dịch vụ ứng dụng (ASP)

• Salesforce.com, Corio.com

• Cung cấp dịch vụ ứng dụng (Application Service

Provider – ASP)

• Mô hình doanh thu: Bán dịch vụ

• Cơ hội thị trường:

• Nhiều tiềm năng vì đối với người sử dụng, việc chi một khoản tiền phí để sử dụng

dịch vụ từ các nhà cung cấp dịch vụ B2B vẫn kinh tế và khả thi hơn so với việc bỏ

tiền đầu tư xây dựng hệ thống dịch vụ riêng

Môi giới giao dịch B2B

Trung gian thông tin

•Giúp các doanh nghiệp tìm được các hàng hoá và

dịch vụ mà họ cần

• Tập hợp thông tin về khách hàng, tiếp thị và bán

những thông tin thu thập được cho các doanh

nghiệp, đồng thời bảo vệ tính riêng tư của các thông

tin đó

•Mô hình doanh thu: Phí giao dịch

•Thí dụ: iShip.com

• Mô hình doanh thu: Bán thông tin, phí tham khảo

hoặc liên kết

• Các dạng thức:

• Môi giới quảng cáo: DoubleClick.net

• Định hướng kinh doanh: AutoByTel.com

13

2/25/2018

Các mô hình kinh doanh B2B

Mô hình KD Hình thức

Mô tả

Nguồn thu

Thị trường/ Chiều sâu/

Giúp người mua và người bán gặp Phí giao dịch

gỡ nhau nhằm giảm chi phí mua

sắm trong một lĩnh vực kinh doanh

nhất định

Sở giao dịch Chiều rộng

(trung tâm

Mô hình KD

Hình thức

Mô tả

Nguồn thu

B2B)

Phân

Kết nối trực tiếp các doanh nghiệp Bán hàng hoá

với các doanh nghiệp khác nhằm

giảm thiểu chu trình bán hàng và

giá thành sản phẩm

Môi giới giao

dịch B2B

Giúp các doanh nghiệp tìm được

các hàng hoá và dịch vụ mà họ

cần

Phí giao dịch

phối điện tử

(matchmaker)

Trung gian

thông tin

Môi giới

Thu thập các thông tin về người

tiêu dùng và sử dụng chúng giúp

các nhà quảng cáo xây dựng các

chương trình quảng cáo phù hợp

Bán thông tin

Cung

Truyền thống

Hỗ trợ các doanh nghiệp thông

qua các Bán dịch vụ dịch vụ kinh

doanh trực tuyến

Bán dịch vụ

quảng cáo

cấp dịch vụ

B2B

Định hướng

Cung cấp thông tin định hướng

KD

Phí tham

Nhà cung cấp

dịch vụ ứng

dụng (ASP)

Cho các doanh nghiệp thuê các

ứng dụng phần mềm trên cơ sở

Internet

Phí dịch vụ

khảo/liên kết

Các mô hình kinh doanh đặc trưng khác

Loại

Mô hình KD Mô tả

Nguồn thu

Mô hình

Nhà tạo Liên kết người tiêu dùng với

Phí giao dịch

kinh doanh thị trường

giữa các

những người tiêu dùng khác

để bán hàng

C2C

P2P

người tiêu

dùng (C2C)

Mô hình

Nhà cung

Công nghệ cho phép khách

hàng chia sẻ các tập tin và các

dịch vụ qua Web

Phí đăng ký,

quảng cáo và

phí giao dịch

kinh doanh cấp nội dung

ngang hàng

(P2P)

M-commerce

Mô hình

Các dạng

Các ứng dụng kinh doanh mở Bán hàng hoá

thương mại khác

di động

rộng sử dụng công nghệ

không dây

14

2/25/2018

Mô hình kinh doanh giữa các người tiêu

dùng (C2C)

Mô hình kinh doanh của Ebay

•Là cách mà người tiêu dùng có thể sử dụng để bán

các hàng hoá của mình cho người tiêu dùng khác với

sự giúp đỡ của một doanh nghiệp kinh doanh trực

tuyến

CUNG CẤP

THÔNG TIN SP/DV

THANH TOÁN

CƠ CHẾ

ĐỊNH GIÁ

GIAO SP/DV

eBay

•Người tiêu dùng trên Internet thường dùng cách này

để thanh lý các hàng hoá dư thừa hoặc các hàng hóa

đã qua sử dụng

PHÍ GIAO DỊCH

ĐÁNH GIÁ

Nhà cung cấp

Người mua

GIAO NHẬN

Dịch vụ

Vận tải

THANH TOÁN

•Mô hình doanh thu: Phí giao dịch

•Thí dụ: eBay.com, Half.com

GIAO NHẬN

CỘNG ĐỒNG

(Tài sản vô hình)

Sản phẩm hoặc

dịch vụ

Thông tin

Mô hình kinh doanh ngang hàng (peer-

to-peer – P2P)

Mô hình thương mại di động (M-commerce)

•Mô hình kinh doanh cho phép mọi đối tượng thực hiện

các giao dịch mua bán tại mọi thời điểm, đặc biệt là ở

mọi nơi sử dụng các thiết bị trên cơ sở công nghệ mới,

không dây

•Mô hình kinh doanh ngang hàng (P2P) hoạt động với

mục tiêu liên kết những người sử dụng, cho phép họ

chia sẻ các tệp tin và các tài nguyên khác trên máy

tính mà không cần truy cập vào một máy chủ chung

•Điều kiện để phát triển mô hình:

•Hạ tầng công nghệ

•Cước phí sử dụng các thiết bị di động truy cập

•Mục đích hoạt động chủ yếu: chia sẻ các thông tin và

các loại tài nguyên khác

•Mô hình doanh thu: Phí đăng ký, quảng cáo và phí

giao dịch

Internet

•Mô hình doanh thu: Bán hàng hoá

•Thí dụ: Napster.com

15