Giới thiệu về UNIX - Một số thao tác cơ bản trên UNIX
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
I. Tæng quan hÖ ®iÒu hµnh UNIX...........................................................................4
1. HÖ ®iÒu hµnh Unix ..........................................................................................4
2. C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n .......................................................................................6
II. LÖnh vµ tiÖn Ých c¬ b¶n .......................................................................................7
1. C¸c lÖnh khëi t¹o.............................................................................................8
2. C¸c lÖnh hiÓn thÞ .............................................................................................8
3. §Þnh h-íng vµo ra...........................................................................................8
4. Desktop: ..........................................................................................................8
5. C¸c lÖnh thao th- môc vµ t¸c file....................................................................9
6. In Ên ..............................................................................................................10
7. Th- tÝn...........................................................................................................10
8. Qu¶n lý tiÕn tr×nh ..........................................................................................10
9. KiÓm so¸t quyÒn h¹n vµ b¶o mËt ..................................................................10
10. L-u tr÷ vµ håi phôc d÷ liÖu ...........................................................................10
11. C¸c thao t¸c trªn m¹ng..................................................................................10
III. Th©m nhËp hÖ thèng - C¸c lÖnh c¨n b¶n...........................................................11
2. C¸c lÖnh hiÓn thÞ ...........................................................................................12
3. §Þnh h-íng vµo ra vµ ®-êng èng:................................................................13
4. Desktop: ........................................................................................................14
5. C¸c lÖnh thao t¸c trªn th- môc, file ..............................................................18
6. In Ên ..............................................................................................................25
7. Th- tÝn ®iÖn tö...............................................................................................26
8. Qu¶n lý tiÕn tr×nh ..........................................................................................28
a) Kh¸i niÖm:.....................................................................................................29
b) C¸c lÖnh.........................................................................................................31
10. L-u tr÷ vµ håi phôc d÷ liÖu ...........................................................................33
11. C¸c thao t¸c trªn m¹ng..................................................................................36
IV. LËp tr×nh Shell...................................................................................................38
1
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
1. C¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n. ......................................................................................38
2. LËp tr×nh shell ...............................................................................................41
a) LÖnh ®iÒu kiÖn...............................................................................................42
b) LÖnh lÆp.........................................................................................................45
c) Shell Functions..............................................................................................45
d) LÖnh trap .......................................................................................................46
e) Thùc hiÖn lÖnh ®iÒu kiÖn víi cÊu tróc AND(&&) vµ OR (||) ........................46
V. Starting Up and Shutting Down.........................................................................47
1. Booting the System........................................................................................47
2. Shutting Down the System ............................................................................54
VI. Managing processes ..........................................................................................54
1. Processes .......................................................................................................54
2. Process scheduling ........................................................................................57
3. Process priorities ...........................................................................................59
VII. Security .........................................................................................................59
1. Security datafiles...........................................................................................59
2. Group and User administration .....................................................................63
a) Group administration ....................................................................................63
b) User administration.......................................................................................63
3. System access permissions............................................................................67
4. Acounting......................................................................................................67
VIII. File System and Disk Administration ...........................................................69
1. CÊu tróc th- môc trªn Unix...........................................................................69
2. Creating file systems.....................................................................................70
4. Managing disk use ........................................................................................74
5. Checking file system integrity ......................................................................75
6. Backup and restore........................................................................................77
IX. Printer administration........................................................................................78
X. Network administration.....................................................................................79
1. UUCP (Unix to Unix copy)...........................................................................79
2
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
2. TCP/IP and Neworks.....................................................................................82
a) TCP/IP...........................................................................................................82
b) PPP ................................................................................................................87
c) DNS...............................................................................................................88
d) NIS ................................................................................................................99
3. NFS (Network File System) ........................................................................101
4. Mail.............................................................................................................103
5. UNIX client.................................................................................................104
3
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
I. Tæng quan hÖ ®iÒu hµnh UNIX
1. HÖ ®iÒu hµnh Unix
UNIX lµ mét hÖ ®iÒu hµnh phæ biÕn, tr-íc ®©y chóng ®-îc sö dông trong c¸c
minicomputer vµ c¸c workstation trong c¸c c«ng së nghiªn cøu khoa häc. Ngµy nay
UNIX ®· trë thµnh hÖ ®iÒu hµnh ®-îc dïng cho c¶ m¸y tÝnh c¸ nh©n vµ phôc vô
c«ng viÖc kinh doanh nhê kh¶ n¨ng më cña nã.
UNIX gièng nh- c¸c hÖ ®iÒu hµnh kh¸c nã lµ líp n»m gi÷a phÇn cøng vµ øng dông.
Nã cã chøc n¨ng qu¶n lý phÇn cøng vµ qu¶n lý c¸c øng dông thùc thi. §iÒu kh¸c
nhau c¬ b¶n gi÷a UNIX vµ bÊt kú hÖ ®iÒu hµnh kh¸c lµ sù thùc thi bªn trong vµ giao
diÖn.
HÖ ®iÒu hµnh UNIX thùc sù lµ mét hÖ ®iÒu hµnh. Nã bao gåm c¸c thµnh phÇn tr-íc
®©y (PhÇn c¬ b¶n vèn cã cña hÖ ®iÒu hµnh Unix) vµ c¸c thµnh phÇn míi bæ sung, nã
lµ líp n»m gi÷a phÇn cøng vµ c¸c øng dông.
CÊu tróc c¬ b¶n cña hÖ ®iÒu hµnh Unix nh- sau:
User
Shell
Kernel
Hardware
4
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
Kernel
PhÇn qu¶n lý phÇn cøng vµ c¸c øng dông thùc thi gäi lµ kernel. Trong qu¶n lý c¸c
thiÕt bÞ phÇn cøng UNIX xem mçi thiÕt bÞ nµy nh- mét file (®-îc gäi lµ device file).
§iÒu nµy cho phÐp viÖc truy nhËp c¸c thiÕt bÞ gièng nh- viÖc ®äc vµ ghi trªn file.
ViÖc qu¶n lý quyÒn truy nhËp trªn c¸c thiÕt bÞ th«ng qua hÖ thèng kiÓm so¸t b¶o mËt
quyÒn h¹n. C¸c process ®ang thùc thi ®-îc UNIX ph©n chi tµi nguyªn bao gåm CPU
vµ c¸c truy nhËp tíi phÇn cøng.
Khi khëi ®éng m¸y tÝnh th× mét ch-¬ng tr×nh unix ®-îc n¹p vµo trong bé nhí chÝnh,
vµ nã ho¹t ®éng cho ®Õn khi shutdown hoÆc khi t¾t m¸y. Ch-¬ng tr×nh nµy ®-îc gäi
lµ kernel, thùc hiÖn chøc n¨ng møc thÊp vµ chøc n¨ng møc hÖ thèng. Kernel chÞu
tr¸ch nhiÖm th«ng dÞch vµ göi c¸c chØ thÞ tíi bé vi xö lý m¸y tÝnh. Kernel còng chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c tiÕn tr×nh vµ cung cÊp c¸c ®Çu vµo vµ ra cho c¸c tiÕn tr×nh.
Kernel lµ tr¸i tim cña hÖ ®iÒu hµnh UNIX.
Khi kernel ®-îc n¹p vµo trong bé nhí lóc ®ã nã ®· s½n sµng nhËn c¸c yªu cÇu tõ
ng-êi sö dông. §Çu tiªn ng-êi sö dông ph¶i login vµ ®-a ra yªu cÇu. ViÖc login lµ
®Ó kernel biÕt ai ®· vµo hÖ thèng vµ c¸ch truyÒn th«ng víi chóng. §Ó lµm ®iÒu nµy
kernel gäi ch¹y hai ch-¬ng tr×nh ®Æc biÖt lµ getty vµ login. §Çu tiªn kernel gäi ch¹y
getty. Getty hiÓn thÞ dÊu nh¾c vµ yªu cÇu ng-êi sö dông nhËp vµo.
Khi nhËn ®-îc th«ng tin ®Çu vµo getty gäi ch-¬ng tr×nh login. Ch-¬ng tr×nh login
thiÕt lËp ®Þnh danh cho user vµ x¸c ®Þnh quyÒn cña user login. Ch-¬ng tr×nh login
kiÓm tra mËt khÈu trong file mËt khÈu. NÕu mËt khÈu kh«ng ®óng cæng vµo sÏ
kh«ng ®-îc thiÕt lËp vµ bÞ tr¶ l¹i ®iÒu khiÓn cho getty. NÕu user nhËp ®óng mËt khÈu
ch-¬ng tr×nh login göi ®iÒu khiÓn tíi ch-¬ng tr×nh mµ cã tªn n»m trong password
file. Th«ng th-êng ch-¬ng tr×nh nµy lµ shell.
Shell
ViÖc thao t¸c trùc tiÕp tíi kernel lµ rÊt phøc t¹p vµ ®ßi hái kü thuËt cao §Ó tr¸nh sù
phøc t¹p cho ng-êi sö dông vµ ®Ó b¶o vÖ kernel tõ nh÷ng sai sãt cña ng-êi sö dông
shell ®· ®-îc x©y dùng thµnh líp bao quanh kernel. Ng-êi sö dông göi yªu cÇu tíi
shell, shell biªn dÞch chóng vµ sau ®ã göi tíi kernel.
5
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
Chøc n¨ng cña shell
Th-êng víi UNIX cã ba lo¹i shell ®-îc dïng phæ biÕn. C¶ ba ®Òu nh»m mét môc
®Ých cung cÊp c¸c chøc n¨ng sau:
✓ Th«ng dÞch lÖnh
✓ Khëi t¹o ch-¬ng tr×nh
✓ §Þnh h-íng vµo ra
✓ KÕt nèi ®-êng èng
✓ Thao t¸c trªn file
✓ Duy tr× c¸c biÕn
✓ §iÒu khiÓn m«i tr-êng
✓ LËp tr×nh shell
HiÖn nay trªn hÖ ®iÒu hµnh Unix ng-êi ta ®ang sö dông chñ yÕu ba lo¹i shell sau:
Bourne shell, Korn shell, C shell. B¶ng sau so s¸nh gi÷a 3 lo¹i shell (Theo tµi liÖu
UNIX UNLEASHED - Sams Development Team - SAMS Publishibng)
1 tèt nhÊt, 2 trung b×nh, 3 yÕu.
Shell
Learning
Editing
Shortcuts
Portability
Experience
Bourne
C
1
2
3
3
2
1
3
1
2
1
3
2
3
2
1
Korn
User
Gåm c¸c tiÖn tÝch, c¸c øng dông giao tiÕp víi ng-êi sö dông.
2. C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n
HÖ ®iÒu hµnh UNIX cã mét sè ®Æc ®iÓm sau:
✓ §a ch-¬ng
6
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
✓ NhiÒu ng-êi sö dông
✓ B¶o mËt
✓ §éc lËp phÇn cøng
✓ HÖ më
✓ Dïng chung thiÕt bÞ
✓ Tæ chøc tËp tin ph©n cÊp
B¶ng so s¸nh gi÷a UNIX, NetWare vµ Windows NT (Theo tµi liÖu Upgrading and
Repairing Networks –QUE)
Network Goals
Interoperability
Transparency
Security
UNIX
Excellent
Good
NetWare Windows NT
Good
Good
Good
Good
Good
Excellent
Fair
Fair
Fair
Good
Fair
Good
Fair
Fair
Fair
Fair
Fair
Fair
Fair
Fair
<10
Good
Efficiency
Excellent
Excellent
Good
Reliability
Accessibility
Cost
Depends
Excellent
Excellent
Excellent
Excellent
Excellent
Good
Scalability
Good
Good
Good
Good
Good
Good
>10
Third-party utilities available
Directory services
Flexibility
Performance
Print support
Years of experience
>25
II. LÖnh vµ tiÖn Ých c¬ b¶n
C¸c lÖnh vµ tiÖn Ých cña Unix rÊt ®a d¹ng.
Mét lÖnh UNIX cã d¹ng: $lÖnh [c¸c chän lùa] [c¸c ®èi sè] lÖnh th-êng lµ ch÷ nhá.
Unix ph©n biÖt ch÷ lín, nhá víi ch÷ lín.
VÝ dô: $ls -c /dev
7
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
Víi ng-êi sö dông hÖ thèng, ta cã thÓ chia lÖnh thµnh c¸c nhãm sau:
1. C¸c lÖnh khëi t¹o
login
su
Thùc hiÖn login vµo mét ng-êi sö dông nµo ®ã
ChuyÓn sang ng-êi sö dông tõ mét ng-êi sö dông nµo ®ã
Xem mét sè th«ng tin vÒ hÖ thèng.
HiÖn lªn ng-êi ®ang th©m nhËp hÖ thèng
xem ai ®ang lµm viÖc t¹i terminal
Tho¸t khái hÖ thèng
uname
who
who am i
exit
env
Xem th«ng tin tÊt c¶ c¸c biÕn m«i tr-êng.
Gäi tr×nh trî gióp
man
2. C¸c lÖnh hiÓn thÞ
echo
HiÓn thÞ dßng ký tù hay biÕn lªn mµn h×nh
§Æt mµu nÒn vµ ch÷ cña mµn h×nh
setcolor
3. §Þnh h-íng vµo ra
cmd > File ChuyÓn néi dung hiÓn thÞ ra file
cmd < file LÊy ®Çu vµo tõ file
cmd>>file Néi dung hiÓn thÞ ®-îc thªm vµo file
cmd1 | cmd2 §Çu ra cña lÖnh cmd1 thµnh ®Çu vµo cña lÖnh cmd2
4. Desktop:
bc
Dïng ®Ó tÝnh to¸n c¸c biÓu thøc sè häc
HiÖn lÞch
cal
date
mesg
HiÓn thÞ vµ ®Æt ngµy
CÊm/ cho phÐp hiÓn thÞ th«ng b¸o trªn mµn h×nh (bëi write/ hello)
8
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
spell
vi
KiÓm tra lçi chÝnh t¶
So¹n th¶o v¨n b¶n
write/ hello Cho phÐp göi dßng th«ng b¸o ®Õn nh÷ng ng-êi ®ang sö dông trong hÖ
thèng
wall
Göi th«ng b¸o ®Õn mµn h×nh ng-êi sö dông hÖ thèng
5. C¸c lÖnh thao th- môc vµ t¸c file
cd
Thay ®æi th- môc
cp
Sao chÐp mét hay nhiÒu tËp tin
T×m vÞ trÝ cña tËp tin
find
mkdir
rmdir
mv
T¹o th- môc
Xo¸ th- môc
ChuyÓn/ ®æi tªn mét tËp tin
HiÖn vÞ trÝ th- môc hiÖn thêi
HiÖn tªn file vµ thuéc tÝnh cña nã
T¹o liªn kÕt file (link)
pwd
ls
ln
sort
cat
S¾p xÕp thø tù tËp tin hiÓn thÞ
Xem néi dung cña file
tail
Xem néi dung file t¹i cuèi cña file
HiÖn néi dung tËp tin tr×nh bµy d-íi d¹ng nhiÒu trang
T×m vÞ trÝ cña chuçi ký tù
§Õm sè tõ trong tËp tin
NÐn file.
more
grep
wc
compress
uncompress Më nÐn.
9
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
6. In Ên
cancel
lp
Huû bá viÖc In
In tµi liÖu ra m¸y in
HiÖn tr¹ng th¸i hµng chê in
lpstat
7. Th- tÝn
mail
Göi - nhËn th- tÝn ®iÖn tö
mailx
8. Qu¶n lý tiÕn tr×nh
kill
ps
Hñy bá mét qu¸ tr×nh ®ang ho¹t ®éng
HiÖn c¸c tiÕn tr×nh ®ang ho¹t ®éng vµ tr¹ng th¸i cña c¸c tiÕn tr×nh
sleep
Ng-ng ho¹t ®éng cña tiÕn tr×nh trong mét kho¶ng thêi gian
9. KiÓm so¸t quyÒn h¹n vµ b¶o mËt
passwd
chgrp
thay ®æi password hoÆc c¸c tham sè ®èi víi ng-êi sö dông
Thay ®æi quyÒn chñ së h÷u file hoÆc th- môc
Thay ®æi quyÒn h¹n trªn file hoÆc th- môc
Thay ®æi ng-êi së h÷u tËp tin hay th- môc
chmod
chown
10.L-u tr÷ vµ håi phôc d÷ liÖu
cpio
tar
L-u tr÷ vµ håi phôc d÷ liÖu ra c¸c thiÕt bÞ l-u tr÷
L-u tr÷ d÷ liÖu ra tape hoÆc c¸c file tar
11.C¸c thao t¸c trªn m¹ng
ping
netstat
ftp
KiÓm tra sù tham gia cña c¸c nót trªn m¹ng
KiÓm tra tr¹ng th¸i cña m¹ng hiÖn thêi
Thùc hiÖn dÞch vô truyÒn nhËn file
10
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
telnet
Uutry
rcp
Thùc hiÓn kÕt nèi víi mét hÖ thèng
KÕt nèi UUCP
Sao chÐp file ë xa
III.Th©m nhËp hÖ thèng - C¸c lÖnh c¨n b¶n
1. B¾t ®Çu vµ kÕt thóc phiªn lµm viÖc-X¸c lËp m«i tr-êng hÖ thèng
Khi b¾t ®Çu lµm viÖc trªn hÖ thèng b¹n ph¶i login. ViÖc login b¸o cho hÖ thèng biÕt
b¹n lµ ai vµ c¸c chñ quyÒn lµm viÖc cña b¹n, khi kÕt thóc phiªn lµm viÖc ph¶i logout.
Khi ®ã kh«ng cã mét ai kh¸c cã thÓ truy xuÊt tËp tin cña b¹n nÕu kh«ng ®-îc phÐp.
Trong mét hÖ thèng cã nhiÒu ng-êi sö dông, mçi ng-êi cã mét tªn vµ mét mËt khÈu
duy nhÊt. Quy ®Þnh tªn cña ng-êi sö dông kh«ng ®-îc nhá h¬n 2 ký tù nÕu lín h¬n
8 ký tù th× Unix chØ lÊy 8 ký tù ®Çu.
LÖnh env: HiÖn c¸c th«ng tin vÒ biÕn m«i tr-êng.
LÖnh su: ChuyÓn sang ng-êi sö dông tõ mét ng-êi sö dông nµo ®ã.
su <user>
VÝ dô: §ang ë ng-êi sö dông anh muèn t¹m chuyÓn sang ng-êi sö dông root
$su root
HÖ thèng sÏ yªu cÇu nhËp mËt khÈu cña ng-êi sö dông root
su - <user> - c <command arg>
ChuyÓn sang user vµ gäi ch¹y lÖnh command
LÖnh uname: Xem mét sè th«ng tin hÖ thèng hiÖn thêi.
uname <option>
-a
HiÖn tÊt c¶ c¸c th«ng tin.
-A
-m
-r
HiÖn c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn license.
HiÖn tªn phÇn cøng cña hÖ thèng
HiÖn lªn version hÖ ®iÒu hµnh.
11
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
-s HiÖn tªn hÖ thèng
LÖnh who: HiÖn mét sè th«ng tin sö dông hÖ thèng.
who <option>
-r
ChØ ra hÖ thèng ®ang ch¹y t¹i level nµo.
-n
HiÖn th«ng tin user ®ang login vµo hÖ thèng
VÝ du: $ who
juucp tty00
Sep 28 11:13
Sep 28 12:08
pjh
slan05
LÖnh who am i: Xem ai ®ang lµm viÖc t¹i terminal
LÖnh exit: Tho¸t khái shell
LÖnh man: Gäi tr×nh trî gióp
man <command>
VÝ dô: Muèn xem trî gióp lÖnh cp gâ $man cp
2. C¸c lÖnh hiÓn thÞ
LÖnh echo: HiÓn thÞ dßng ký tù hay trÞ cña biÕn lªn mµn h×nh.
echo [-n] [arg]
-n
In ra chuçi kü tù mµ kh«ng t¹o dßng míi
C¸c ký tù qui ®Þnh kh¸c ®-îc quy ®Þnh gièng nh- qui ®Þnh trong lÖnh printf trong C
(\c In dßng kh«ng t¹o dßng míi, \t tab, \n in dßng vµ t¹o dßng míi ...)
VÝ dô: $echo ‘Hien len man hinh’
$echo $PATH
LÖnh setcolor: §Æt mµu nÒn vµ ch÷ cña mµn h×nh.
setcolor <option>
-b <color> §Æt mµu nÒn.
12
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
-f <color> §Æt mµu ch÷.
3. §Þnh h-íng vµo ra vµ ®-êng èng:
§Þnh h-íng vµo ra
C¸c ch-¬ng tr×nh nhËn d÷ liÖu nhËp vµ t¹o xuÊt ®Òu cã c¸c kªnh liªn l¹c ®Ó chuyÓn
c¸c th«ng tin ®ã. §«i khi c«ng viÖc nµy ®-îc thùc hiÖn t-êng minh bëi ch-¬ng tr×nh
"më" mét tËp tin cô thÓ.
Trong UNIX c¸c thiÕt bÞ ®-îc xö lý nh- tËp tin -> c¸c thao t¸c vµo ra dÔ dµng cã thÓ
®æi h-íng vµo ra.
UNIX cung cÊp mét sè ph-¬ng tiÖn gióp cho c¸c thao t¸c ®Þnh h-íng vµo ra:
cmd > File ChuyÓn néi dung hiÓn thÞ ra file
cmd < file LÊy ®Çu vµo tõ file
cmd>>file Néi dung hiÓn thÞ ®-îc thªm vµo file
VÝ dô: $cal > cde
HiÖn néi dung lÞch ra file abc
C¸c ®æi thao t¸c ®æi h-íng vµo ra cã thÓ kÕt hîp víi nhau trong mét lÖnh.
VÝ dô: cat <file1 > file2
§-êng èng
cmd1 | cmd2
§Çu ra cña lÖnh cmd1 thµnh ®Çu vµo cña lÖnh cmd2
§Æc ®iÓm ®-êng èng cña UNIX nèi kÕt 1 lÖnh nµy víi 1 lÖnh kh¸c. §Æc biÖt h¬n nã
t¹o xuÊt chuÈn cña 1 lÖnh thµnh nhËp chuÈn cña 1 lÖnh kh¸c. Ký hiÖu ®-êng èng (|)
®-îc sö dông ®Ó thiÕt lËp ®-êng èng.
VÝ dô: $ls | sort
NhËn xuÊt cña ls vµ göi nã ®Õn lÖnh sort ®Ó s¾p thø tù.
Tæ hîp c¸c tËp tin víi nhËp chuÈn
Trong Unix c¸c lÖnh ®-êng èng cã thÓ kÕt hîp víi ®æi h-íng.
13
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
VÝ dô: wc baocao* | sort -n > rep-count kÕt qu¶ sÏ ®-a ra tËp tin rep-count.
C¸c ký kiÖu vµo ra chuÈn trong lÖnh (0: nhËp chuÈn, 1: xuÊt chuÈn, 2: sai chuÈn)
VÝ dô:
spell baocao > baocaodung 2> baocaosai &
Trong lÖnh trªn c¸c tõ sai sÏ ®-îc ®-a ra file baocaosai.
C¸c lÖnh Desktop
4. Desktop:
LÖnh bc: Dïng ®Ó tÝnh to¸n c¸c biÓu thøc sè häc
VÝ dô:
$ bc
x=5
10*x
50
^d
LÖnh cal: HiÖn lÞch d-íi d¹ng sau:
$ cal
February 1994
S
M
Tu
1
W
2
Th
3
F
S
4
5
6
7
8
9
10
17
24
11
18
25
12
19
26
13
20
27
14
21
28
15
22
16
23
LÖnh date: HiÓn thÞ ngµy giê theo khu«n d¹ng mong muèn vµ cho phÐp thay ®æi
ngµy hÖ thèng.
14
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
VÝ dô:
$date
Sat Sep 28 1:45:58 EDT 1998
$date +%D
09/28/98
LÖnh mesg: Cho phÐp hoÆc cÊm hiÓn thÞ th«ng b¸o trªn mµn h×nh (bëi write/ hello)
mesg [n] [y]
n
y
CÊn kh«ng cho hiÓn thÞ.
Cho phÐp hiÓn thÞ.
LÖnh spell: KiÓm tra lçi chÝnh t¶ xem cã lçi hay kh«ng nÕu cã th× hiÖn c¸c lçi sai
LÖnh write/ hello:Cho phÐp göi dßng th«ng b¸o ®Õn nh÷ng ng-êi ®ang sö dông
trong hÖ thèng vµ thùc hiÖn trao ®æi th«ng tin trùc tiÕp qua mµn h×nh terminal
write <user>
Hello <user>
VÝ dô:
$write username
< C©u th«ng b¸o cÇn gëi >
^d
LÖnh wall: Göi th«ng b¸o ®Õn tÊt c¶ mµn h×nh ng-êi sö dông hÖ thèng terminal.
VÝ dô:
$wall
Thong bao
^d
LÖnh vi: So¹n th¶o v¨n b¶n d¹ng ®¬n gi¶n trªn Unix
§Ó thùc hiÖn so¹n th¶o v¨n b¶n d¹ng text ®¬n gi¶n, trong Unix hç trî ch-¬ng tr×nh
15
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
so¹n th¶o vi. Trong so¹n th¶o ph©n ra hai chÕ ®é lµ chÕ ®é lÖnh vµ chÕ ®é so¹n th¶o
ChÕ ®é lÖnh: cho phÐp chÌn, xo¸, thay thÕ ...
ChÕ ®é so¹n th¶o: cho phÐp so¹n th¶o v¨n b¶n.
Esc
Command
Text mode
mode
a, A, i, I, o, O
§Ó vµo tr×nh so¹n th¶o vi ta ®¸nh: vi <tªn file>
Khëi ®Çu vi ®Æt ë chÕ ®é lÖnh. §Ó vµo chÕ ®é so¹n th¶o ®¸nh (a, A, i, I, o, O) tho¸t
khái chÕ ®é nµy ®¸nh ESC, tho¸t khái vi nhÊn: x
Mét sè tuú chän cña vi
vi <file>
B¾t ®Çu so¹n th¶o t¹i dßng 1
vi +n <file> B¾t ®Çu ë dßng n
vi +/pattern B¾t ®Çu ë pattern
vi -r tËp tin Phôc håi tËp tin sau khi hÖ thèng treo
Mét sè lÖnh trong command mode cña lÖnh vi
0
ChuyÓn con trá tíi ®Çu dßng
$
ChuyÓn con trá tíi cuèi dßng.
T×m x©u v¨n b¶n b¾t ®Çu tõ dßng kÕ tiÕp.
T×m x©u v¨n b¶n tõ dßng tr-íc ®ã vÒ ®Çu.
Thªm text vµo sau ký tù hiÖn thêi.
Back up one screen of text.
/pattern
?pattern
a
^b
B
b
Back up one space-delimited word.
Back up one word.
Backspace Move left one character.
16
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
^d
ChuyÓn xuèng d-íi nöa trang mµn h×nh
Xo¸ ®Õn cuèi dßng
D
d
dw = Xo¸ 1 tõ, dd = Xo¸ mét dßng
ChuyÓn tõ insert mode sang command mode
ChuyÓn xuèng mét trang mµn h×nh
ChuyÓn con trá tíi dßng cuèi cïng cña file
ChuyÓn con trá tíi dßng thø n
Esc
^f
G
nG
h
ChuyÓn sang tr¸i mét ký tù.
i
ChÌn text (chuyÓn sang insert mode) sau ký tù hiÖn thêi.
ChuyÓn con trá xuèng mét dßng.
j
k
ChuyÓn con trá lªn mét dßng.
l
ChuyÓn con trá sang ph¶i mét ký tù.
LÆp l¹i t×m kiÕm.
n
O
Thªm mét dßng míi trªn dßng hiÖn thêi.
Thªm mét dßng míi d-íi dßng hiÖn thêi.
B¾t ®Çu mét dßng míi
o
Return
^u
ChuyÓn lªn nöa trang mµn h×nh.
U
Undo—Thay thÕ l¹i dßng hiÖn thêi nÕu cã thay ®æi.
Undo thay ®æi cuèi cïng trªn file ®ang so¹n th¶o.
Move forward one space-delimited word.
Di chuyÓn tiªp mét tõ.
u
W
w
x
Xo¸ mét ký tù.
:e file
:n
So¹n th¶o file míi mµ kh«ng tho¸t khái vi.
ChuyÓn tíi file tiÕp trong danh s¸ch file dang so¹n th¶o.
Tho¸t khái lÖnh vi vµ quay trë l¹i dÊu nh¾c cña UNIX.
Tho¸t khái lÖnh vi vµ quay trë l¹i hÖ thèng kh«ng ghi bÊt cø thay ®æi
:q
:q!
nµo.
:r file
lÖnh vi.
:w file
:w
§äc néi dung file chØ ®Þnh vµ ®-a nã vµo trong bé ®Öm hiÖn thêi cña
Ghi néi dung trong bé ®Öm ra file chØ ®Þnh.
Ghi bé ®Öm ra ®Üa.
17
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
5. C¸c lÖnh thao t¸c trªn th- môc, file
C¸c thao t¸c trªn th- môc
LÖnh cd: Sö dông lÖnh ®Ó thay ®æi th- môc lµm viÖc hiÖn hµnh.
cd [directory]
VÝ dô: ChuyÓn ®Õn th- môc /usr/include: $cd /usr/include
ChuyÓn trë l¹i th- môc "home": $cd
ChuyÓn ®Õn mét th- môc con cña th- môc hiÖn hµnh: $cd ccs
ChuyÓn ®Õn th- môc cha: $cd..
LÖnh ls: Sö dông lÖnh ls ®Ó tr×nh bµy néi dung cña th- môc ls [option] [directory]
option:
-l
HiÖn chi tiÕt th«ng tin mét file
-c
-a
-F
HiÖn danh s¸ch c¸c tËp tin theo thø tù
HiÖn lªn c¸c file bao gåm c¶ file .<tªn file> (vd: .profile)
HiÖn ph©n biÖt gi÷a directory (/), executable files (*) víi c¸c file th«ng
th-êng.
-u
Sö dông víi –l hiÖn thay v× hiÖn last access time sÏ hiÖn last modification
time.
-s
-t
Sö dông víi –l hiÖn file size d-íi d¹ng blocks thay cho d¹ng bytes.
Sö dông víi –u s¾p xÕp ®Çu ra theo time thay cho tªn.
§¶o ng-îc tr×nh tù s¾p xÕp
-r
-x
Cho phÐp hiÓn thÞ d¹ng nhiÌu cét
VÝ dô: $ls -F
bin/ chmod*
etv/ temp
$ls -l
18
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
drwx------ 2 sshah admin
LÖnh mkdir: Sö dông mkdir ®Ó t¹o th- môc
mkdir [-p] [directory]
512 May 12 13:08 public_html
-p
T¹o c¸c th- môc gi¸n tiÕp nÕu tªn th- môc gi¸n tiÕp trong ®-êng dÉn lµ
kh«ng tån t¹i sù t¹o.
VÝ dô: t¹o c¸c th- môc gi¸n tiÕp:
$mkdir -p /usr/tam2/duc
th- môc tam2 kh«ng tån t¹i do ®ã t¹o c¶ th- môc tam2 vµ duc.
LÖnh pwd: Sö dông lÖnh pwd hiÖn toµn bé ®-êng dÉn cña th- môc hiÖn hµnh
$pwd
/usr/tam1/dung
LÖnh rmdir: Sö dông rmdir ®Ó xo¸ th- môc
rmdir [-ps] <directory>
-p
-s
§ßi hái chÊp nhËn c¸c th- môc bÞ xo¸.
Kh«ng hiÖn th«ng b¸o.
VÝ dô: xo¸ 1 th- môc rçng:
$rmdir dung
C¸c thao t¸c file
File System
File system lµ file ®-îc l-u trªn UNIX. Mçi file system l-u trong th- môc trong hÖ
thèng c©y th-c môc UNIX. Møc ®Ønh cña c©y th- môc lµ th- môc gèc (root
directory) b¾t ®Çu b»ng /. tiÕp sau lµ hÖ thèng c¸c th- môc con gi¸ trÞ dµi nhÊt cã thÓ
cña mét th- môc lµ 1,024 ký tù.
Th«ng th-êng Ýt quan t©m ®Õn møc thÊp cña mét file l-u trªn hÖ thèng UNIX nh-ng
®Ó hiÓu kü ta cÇn quan t©m ®Õn hai kh¸i niÖm inodes vµ superblock. Mét khi ®· hiÓu
nã sÏ gióp b¹n thuËn lîi trong viÖc qu¶n trÞ hÖ thèng file.
19
Giíi thiÖu vÒ UNIX- Mét sè thao t¸c c¬ b¶n trªn UNIX
inodes
Inode duy tr× th«ng tin vÒ mçi file vµ phô thuéc vµo kiÓu file, Inode cã thÓ cã chøa
h¬n 40 phÇn th«ng tin. Tuy nhiªn hÇu nh- chØ cã t¸c dông ®èi víi kernel vµ kh«ng
liªn quan ®Õn ng-êi sö dông. PhÇn liªn quan chñ yÕu ®Õn ng-êi sö dông lµ:
mode: §¸nh dÊu quyÒn truy nhËp vµ kiÓu file.
link count: Sè liªn kÕt cã chøa inode nµy.
user ID :
ID cña ng-êi chñ së h÷u file.
group ID:
ID Group cña file.
size Number: KÝch thøc file.
access time: Thêi ®iÎm truy nhËp gÇn nhÊt.
mod time: Thêi ®iÓm söa ®æi gÇn nhÊt.
inode time: Thêi ®iÓm mµ cÊu tróc inode thay ®æi gÇn nhÊt.
block list:
Danh s¸ch sè block ®Üa mµ cã chøa segment ®Çu cña file.
Superblocks
Lµ th«ng tin ®Æc biÖt quan träng l-u trªn dÜa. Nã cã chøa th«ng tin ®Þnh h×nh cña ®Üa
(sè head, cylinders ...), phÇn ®Çu cña danh s¸ch inode, vµ danh s¸ch block tù do.
Bëi v× th«ng tin nµy lµ quan träng cho nªn hÖ thèng tù ®éng gi÷a mét b¶n sao trªn
®Üa tr¸nh viÖc rñi ro. Nã chØ liªn quan ®Õn khi mµ file system bÞ háng nÆng.
C¸c kiÓu File
Cã 8 kiÓu file lµ: Normal Files, Directories, Hard Links, Symbolic links, Sockets,
Named Pipes, Character Devices, Block Devices.
Normal Files: Lµ lo¹i file sö dông th«ng thwngf nhÊt, chóng cã thÓ lµ text hoÆc
binary file tuy nhiªn cÊu tróc bªn trong kh«ng liªn quan ®Õn quan ®iÓm qu¶n trÞ hÖ
thèng. §Æc tÝnh cña file ®-îc x¸c ®Þnh bëi inode trong file system mµ m« t¶ nã.
LÖnh ls -l chØ ra Normal Files nh- sau:
-rw------- 1 sshah admin
42 May 12 13:09 hello
Directories: Lµ lo¹i files ®Æc biÖt mµ cã chøa c¸c file kh¸c. ChØ cã mét ¸nh x¹ tõ
20
Tải về để xem bản đầy đủ
105 trang
09/05/2022
4220
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giới thiệu về UNIX - Một số thao tác cơ bản trên UNIX", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- gioi_thieu_ve_unix_mot_so_thao_tac_co_ban_tren_unix.doc
