Bài giảng Địa chất cơ sở (Physical geology) - Chương 3: Magma, đá magma, núi lửa, và đá xâm nhập
CHƯƠNG 3
MAGMA, ĐÁ MAGMA, NÚI
LỬA , VÀ ĐÁ XÂM NHẬP
Who gets what, when and how
1
3.1. Cꢀc loꢁi đꢀ magma
3.2. Cꢀc loꢁi magma
3.3. Nguꢂn gꢃc magma
3.4. Cꢀc khꢃi xâm nhập
3.5. Sꢄ phân dꢅ cꢆa magma
3.6. Nꢇi lꢈa vꢉ đꢀ nꢇi lꢈa
Who gets what, when and how
2
Trong đꢀa chꢁt hꢂc, đꢃ lꢄ thꢄnh phꢅn vật chꢁt tꢆo nên
vꢇ Trꢃi Đꢁt, ở cꢃc trꢆng thꢃi khꢃc nhau.
Đꢃ lꢄ tập hꢈp cꢉa mꢊt hoꢋc nhiꢌu khoꢃng vật tꢆo nên
mꢊt thể đꢀa chꢁt đꢊc lập trong tꢍ nhiên.
Ba nhóm đꢃ chính:
+ Đꢃ magma
+ Đꢃ trꢅm tích
+ Đꢃ biến chꢁt
Who gets what, when and how
3
3.1. Cꢃc loꢆi đꢃ magma
Đꢃ magma đưꢈc hꢎnh thꢄnh do magma kết tinh
trong lꢏng đꢁt hoꢋc trên bꢌ mꢋt cꢉa vꢇ Trꢃi Đꢁt:
+ Đꢃ xâm nhập: sꢐn phꢑm cꢉa magma kết tinh
ở đꢒi sâu; đưꢈc thꢄnh tꢆo do magma xuyên qua
giꢓa cꢃc đꢃ sinh ra trưꢒc ở mꢊt đꢊ sâu nhꢁt
đꢀnh, vꢄ có điꢌu kiꢔn kết tinh chậm (kết tinh
hoꢄn toꢄn).
+ Đꢃ phun trꢄo: khi magma phun lên bꢌ mꢋt
Trꢃi Đꢁt, dꢕ trên cꢆn hay dưꢒi đꢃy nưꢒc, sꢖ
thꢄnh đꢃ nꢗi lꢘa vꢄ thưꢙng kết tinh kꢚm, hoꢋc
nhiꢌu khi có dꢆng thꢉy tinh.
Who gets what, when and how
4
Kiꢀn trꢁc cꢂa đꢃ magma bao gꢛm nhꢓng dꢁu hiꢔu
đưꢈc hꢎnh thꢄnh tuꢜ thuꢊc vꢄo trꢎnh đꢊ kết tinh, kích
thưꢒc vꢄ hꢎnh dꢃng cꢉa cꢃc tinh thể, quan hꢔ tương
hꢝ giꢓa chꢗng vꢒi nhau vꢄ giꢓa chꢗng vꢒi thuꢞ tinh
trong đꢃ
+ Kiến trꢗc hiển tinh: phân
biꢔt đưꢈc bꢟng mꢠt thưꢙng,
đꢋc trưng cho cꢃc đꢃ đꢛng
đꢌu trong toꢄn khꢡi lꢒn (đꢃ
sâu); đꢃ kết tinh cꢐ khꢡi
(nên cꢢng gꢂi lꢄ kiến trꢗc
toꢄn tinh), kích thưꢒc hꢆt tꢣ
vꢄi milimet đến vꢄi centimet.
Who gets what, when and how
5
Tinh thể
tꢄ hình
Tinh thể tꢍ hꢎnh: do sꢍ kết
tinh đꢤ diꢥn ra mꢊt cꢃch
tuꢅn tꢍ; nhꢓng tinh thể
hꢎnh thꢄnh trưꢒc phꢃt
triển theo hꢎnh thꢃi đa diꢔn
đꢋc trưng cꢉa chꢗng.
Tinh thể tha hꢎnh: nhꢓng tinh
thể ra đꢙi muꢊn hơn, chꢦn
vꢄo nhꢓng khoꢐng trꢡng do
cꢃc tinh thể đꢤ kết tinh trưꢒc
để lꢆi, do đó chꢗng không có
điꢌu kiꢔn để đꢆt dꢆng đa diꢔn
mꢄ lꢁy khuôn theo khoꢐng
không gian có sꢧn.
Tinh thể
tha hình
Who gets what, when and how
6
Kiên trꢗc porphyr hay ban trꢆng lꢄ kiến trꢗc chꢨ có
mꢊt sꢡ hꢆt phân biꢔt đưꢈc bꢟng mꢠt thưꢙng nꢩi
bật trên nꢌn hꢆt vi tinh vꢄ đꢋc trưng cho đꢃ nꢗi lꢘa
(đꢃ phun trꢄo) vꢄ cꢃc loꢆi đꢃ dꢆng mꢆch. Nhꢓng
tinh thể tꢍ hꢎnh (ban tinh) cꢪ centimet nꢩi bật giꢓa
mꢊt khꢡi đꢛng nhꢁt.
Cá c ban tinh
Thꢆch anh,
feldspar Kali,
Plagioclas và
Mica đen trên
nꢌn hꢆt mꢀn (vi
tinh)
Who gets what, when and how
7
- Kiên trꢗc vi tinh. Sꢡ rꢁt
lꢒn tinh thể kꢚo dꢄi ngập
giꢓa khꢡi thꢉy tinh đꢛng
nhꢁt, đây lꢄ loꢆi kiến trꢗc
thưꢙng gꢋp nhꢁt.
-Kiên trꢗc thꢉy tinh
Không ca ban tinh ꢄ vi
tincó ty tinh.
Who gets what, when and how
8
⚫ Kieán truùc daïng maûnh vuïn goàm caùc maûnh vuïn
ñaù vaø thuûy tinh gaén keát treân neàn haït mòn.
Who gets what, when and how
9
Caáu taïo ñaù magma
Caáu taïo ñaù magma ñöôïc xaùc ñònh bôûi söï phaân boá vaø vò trí
cuûa caùc hôïp phaàn taïo neân ñaù trong khoâng gian.
+ Caáu taïo khoái: phaân boá ñoàng ñeàu cuûa caùc khoaùng vaät
treân toaøn boä khoái ñaù, khoâng coù söï ñònh höôùng
+ Caáu taïo daïng doøng chaûy
+ Cấu tạo bọt
Who gets what, when and how
10
Cꢁu tꢆo lꢝ hꢩng
Caáu taïo boït
Who gets what, when and how
11
Thaønh phaàn ñaù magma
+ Thaønh phaàn hoùa hoïc
Khoaûng 99% toång khoái löôïng ñaù magma ñöôïc hình thaønh chuû
yeáu töø moät soá nguyeân toá, phoå bieán nhaát laø oxy vaø silic, chieám
khoaûng 50% trong toång soá caùc nguyeân toá hieän hieän trong Voû
Traùi ñaát, keá ñeán laø Al, Fe, Ca, Mg, Na. K, Ti vaø nöôùc.
Oxid
Haøm löôïng trung bình
(% troïng löôïng)
Oxid Haøm löôïng trung bình
(% troïng löôïng)
SiO2
59,12
1,05
15,34
3,08
3,80
0,24
3,49
CaO
Na2O
K2O
H2O
P2O5
CO2
5,08
3,84
3,13
1,15
0,30
0,10
TiO2
Al2O3
Fe2O3
FeO
MnO
MgO
Who gets what, when and how
12
Döïa vaøo thaønh phaàn hoaù hoïc, chuû yeáu laø vaøo haøm löôïng
SiO2 , ñaù magma ñöôïc chia thaønh caùc nhoùm: sieâu baz,
baz, trung tính, acid, vaø sieâu acid
Nhoùm ñaù
Haøm löôïng oxid silic %
< 40
Sieâu baz
(mafic)
Baz
Trung tính
Acid
Sieâu acid
40 – 52
52 – 65
65 – 75
> 75
Who gets what, when and how
13
+ Thaønh phaàn khoaùng vaät
Khoaùng vaät
Haøm löôïng trung bình
(% troïng löôïng)
Feldspar
59
12
17
4
Thaïch anh
Amphibol vaø pyroxen
Mica
Caùc khoaùng vaät khaùc
8
Who gets what, when and how
14
Thaønh phaàn cuûa caùc ñaù macma ñieån hình.
Ñaù
Khoaùngvaät Plagioclas Feldspar Thaïch
anh %
Fe-Mg
%
feldspar
%
Kali
%
Gabro/basalt
Diorit/Andesit
Granit/Rhyolit
70
40
15
30
60
15
0
0
0
0
40
25
Who gets what, when and how
15
Khoꢃng vật tꢆo đ́c̉ u thc p silicanhư
feldspartch an, micanepheliamphiboolivi,
pyroxen v.v..
Theo mu :
⚫ Khng m mu amphibopyroxeolivi)
⚫ ̀ khng ng mu tch anfelspa,
nepheli).
m lng khng t m u ꢄ t c m
quan ng
̉
nn c nm
́ 5% trong ́
gabro cd1% trong
̀
́
gran.
Khoꢃng vật phꢭ hꢄm lưꢈng đꢆt hꢄng chꢭc phꢅn trăm
trong đꢃ mꢊt sꢡ khꢃc cꢢng có mꢋt trong cꢃc đꢃ,
nhưng vꢒi tꢞ lꢔ rꢁt nhꢇ (dưꢒi 1%), đó lꢄ như apatit,
magnetit, zircon v.v.
Who gets what, when and how
16
3.2. Cꢃc loại Magma
Magma laø dung theå silicat chöùa nhöõng phaàn bay hôi,
noùng chaûy hay noùng chaûy töøng phaàn, coù nhieät ñoä cao
(töø 600 – 13000C), naèm trong quyeån meàm trong Voû
Traùi ñaát, ôû ñoä saâu töø 60 - 100km.
Trong buoàng magma laø dung theå loûng, coù chöùa ban
tinh cuûa caùc khoaùng vaät keát tinh sôùm vaø caùc chaát boác.
Magma theo caùc khe nöùt hay nuùi löûa phun traøo leân
maët ñaát goïi laø dung nham (lava), khi ñoâng cöùng laïi
goïi laø ñaù magma.
Who gets what, when and how
17
⚫ Thành phần hóa học gꢛm cꢃc nguyên tꢡ phꢩ
biến trong Trꢃi đꢁt: Si, Al, Fe, Ca, Mg, K, Na, H,
và O.
⚫ Magma mafic (baz)- SiO2 45-55 wt%, nhiꢌu
Fe, Mg, Ca, low in K, Na
⚫ Magma trung tí nh- SiO2 55-65 wt%, Fe, Mg,
Ca, Na, K chiếm tꢨ lꢔ trung bꢎnh
⚫ Magma felsic (acid) -- SiO2 65-75%, í t Fe,
Mg, Ca, nhiꢌu K, Na.
Who gets what, when and how
18
⚫ Khí trong magma gây phun nꢩ khi ꢃp suꢁt
giꢐm, gꢛm chꢉ yếu lꢄ H2O, mꢊt ít CO2, rꢁt ít
Sulfur, Cl , và F
⚫ Magma acid thưꢙng có nhiꢌu khí hơn magma
baz
Nhiệt độ:
Magma mafic - 1000-1200oC
Magma trung tính - 800-1000oC
Magma felsic - 650-800oC.
Who gets what, when and how
19
⚫ Độ nhớt lꢄ sꢍ khꢃng lꢆi tính chꢐy, tꢕy thuꢊc vꢄo
thꢄnh phꢅn, nhiꢔt đꢊ vꢄ khí
⚫ Hꢄm lưꢈng SiO2 trong magma cao (magma
acid) ➔ đꢊ nhꢒt cao hơn magma có hꢄm lưꢈng
SiO2 thꢁp (magma mafic)
⚫ Magma có nhiꢔt đꢊ thꢁp ➔ đꢊ nhꢒt cao
Who gets what, when and how
20
Tải về để xem bản đầy đủ
54 trang
27/04/2022
7960
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Địa chất cơ sở (Physical geology) - Chương 3: Magma, đá magma, núi lửa, và đá xâm nhập", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- bai_giang_dia_chat_co_so_physical_geology_chuong_3_magma_da.ppt
