Bài giảng Máy tính căn bản - Bài 1: Hệ điều hành

IC³Internet and Computing Core Certification Guide

Global Standard 4

Máy tính

căn bản

Bài 1: Hệ điều hành

1

Tài nguyên giảng dạy

• Bài giảng

• Giáo trình (máy tính căn bản, các ứng dụng chủ chốt,

cuộc sống trực tuyến)

• http://7314.ccilearning.com

2

Giới thiệu bài thi IC3

• Gồm 3 modules:

- Computing fundamentals

- Key applications

- Living online

Mỗi bài thi: 50’ 45 câu.

Module 1: 650/ 1000 điểm

Module 2: 720/1000 điểm

Module 3: 620/1000 điểm

3

Mục tiêu bài học

• Cách hệ điều hành làm việc

• Cách khởi động và thoát khỏi Windows

• Windows Desktop là gì

• Phần mềm ứng dụng khác với hệ điều hành như thế nào

• Cách sử dụng nút Start

• Cách điều hướng trong Desktop

• Cách sử dụng thanh tác vụ (taskbar)

• Mối quan hệ giữa phần cứng và phần mềm

• Các bản cập nhật phần mềm

4

Hệ điều hành là gì?

• Là tập hợp các chương trình được thiết kế để điều

khiển toàn bộ các thiết bị phần cứng và phần mềm

ứng dụng trong máy tính, tương tác và quản lý việc

giao tiếp giữa máy tính và người sử dụng

− Quản lý các thiết bị đầu vào, các thiết bị đầu ra, và các

thiết bị lưu trữ

− Quản lý các tập tin được lưu trữ trên máy tính

• Mỗi máy tính đòi hỏi phải có hệ điều hành để thực

hiện các chức năng

− Phải nạp vào bộ nhớ của máy tính trước khi tải bất kỳ

_{© IIG Vietnam}phần mềm ứng dụng hoặc tương tác với người sử dụng

5

Hệ điều hành là gì?

• Disk Operating System (DOS)

− Hệ điều hành đầu tiên được phát triển cho máy tính PC

− Dựa trên văn bản

• Hầu hết các hệ điều hành sử dụng giao diện đồ họa

người dùng (GUI) tích hợp

− Các chức năng và các lệnh được đại diện bởi các trình đơn

và các nút hoặc biểu tượng có thể nhấn vào

− Sử dụng «trỏ vào và nhấn" (point and click) để thực hiện

hầu hết các công việc

6

Hệ điều hành là gì?

• Chương trình phần mềm được thiết kế để chạy trên một hệ

điều hành cụ thể sử dụng cùng các nút bấm, biểu tượng hay

hình ảnh cho các chức năng thường dùng

− Giảm thời gian cần thiết để tìm hiểu phần mềm mới

• Quản lý phần cứng, các chương trình và các tập tin

• Phần mềm ứng dụng cho phép người dùng làm việc hiệu quả

− phần mềm ứng dụng cho phép một người dùng trở nên hiệu quả hơn

khi tạo các tài liệu hoặc hoàn thành các công việc

− chương trình ứng dụng sẽ tương tác với hệ điều hành một cách “vô

hình” và bạn không nhận ra điều đó

7

Các hệ điều hành hiện đại

• Windows 7

8

Các hệ điều hành hiện đại

• Mac OS

9

Các hệ điều hành hiện đại

• UNIX

− Một trong những hệ điều hành đa nhiệm, đa người dùng

đầu tiên

− Được phát triển vào năm 1969 cho các máy tính siêu lớn

và các máy chủ

− Phiên bản mới hơn cho các hệ thống máy tính để bàn bao

gồm giao diện đồ họa (GUI)

− sử dụng rộng rãi trong các trường đại học và các tổ chức

nghiên cứu khoa học

− thường được sử dụng trên các máy cơ khí hoặc các ứng

dụng hỗ trợ thiết kế trên máy tính (CAD)

10

Các hệ điều hành hiện đại

• Linux

− Phát triển đầu tiên vào năm 1991

− Miễn phí và có có khả năng tùy chỉnh

− Đóng gói thành các định dạng được gọi là các bản phân

phối

− Bao gồm hệ điều hành, các tiện ích và các thư viện khác nhau, và

thậm chí là một số phần mềm ứng dụng

− Được sử dụng rộng rãi trên các siêu máy tính và máy chủ cao cấp

− Rất phổ biến với các doanh nghiệp phát triển phần mềm

11

Các hệ điều hành hiện đại

• Các hệ điều hành cho thiết bị

cầm tay (Handheld Operating

Systems)

− Sử dụng trên các PDA và Smartphone

− Tùy chọn cho mỗi hệ thống khác nhau

tùy thuộc vào loại thiết bị cầm tay

− Các hệ điều hành dành cho thiết bị

cầm tay phổ biến: Symbian, Windows

Mobile, Palm, iOS, Amdroid và

Blackberry

12

Các hệ điều hành hiện đại

• Các hệ điều hành nhúng

(Embedded Operating Systems)

− Quản lý và điều khiển mọi hoạt động của các loại thiết bị

cụ thể

− Khi thiết bị được khởi động, hệ điều hành nhúng được tải

lên bộ nhớ

− Được thiết kế để gắn chặt và được chuyên biệt cao

− Chúng chỉ bao gồm các chức năng cụ thể cho các thiết bị cụ thể mà

nó được phát triển

13

Các khả năng và giới hạn của hệ điều hành

• Tên tập tin có thể dài đến 255 ký tự

− Trên PC, không có thể bao gồm \ /: * <>? | trong tên tập tin

− Trên Mac, không thể sử dụng dấu hai chấm trong tên tập tin

• Có thể mở nhiều chương trình cùng lúc

• Có thể tùy chỉnh cho phù hợp với sở thích cá nhân

• Máy tính độc lập (Stand-alone computer) - có thể cài đặt

chương trình hoặc tải về các tập tin từ Internet

• Máy tính mạng (Networked computer) - có thể không có

đủ quyền để thực hiện một số tác vụ nhất định

14

Các tính năng chung của hệ điều hành

• Có thể duy trì các tài khoản riêng biệt cho mỗi người dùng,

theo dõi các tài liệu và các thiết lập của mỗi người dùng và

giữ cho tài khoản người dùng được bảo mật

• Khi bạn mở một máy tính chạy Windows 7 lần đầu tiên :

− Tài khoản người dùng của bạn không yêu cầu mật khẩu thì bạn sẽ

được đăng nhập một cách tự động và màn hình Desktop sẽ xuất hiện

− Nếu sử dụng máy tính với nhiều tài khoản người dùng hoặc có yêu cầu

mật khẩu, Windows sẽ hiển thị biểu tượng và bạn phải đăng nhập vào

tài khoản của bạn bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng tài khoản của

bạn và nhập vào mật khẩu tương ứng

15

Các tính năng chung của hệ điều hành

• Cấp nguồn (Power On) / Tắt nguồn (Power Off)

− Khi máy tính khởi động lần đầu tiên, bấm nút nguồn

− Máy tính vận hành một tập các chương trình tự chuẩn đoán để

đảm bảo rằng phần cứng thiết yếu đang hoạt động bình thường và

sau đó tải hệ điều hành lên bộ nhớ

− Không bao giờ tắt hệ thống đơn giản bằng ấn nút nguồn

− Luôn luôn sử dụng tùy chọn Shut Down hoặc Power Off của hệ

điều hành

− Đảm bảo rằng các thay đổi bất kì bạn đã làm trên hệ thống đã được

lưu lại đúng cách và các tập tin tạm không cần thiết sẽ bị xóa đi

16

Các tính năng chung của hệ điều hành

• Khởi động máy tính

− Công tắc nguồn được đặt ở phía

trước hoặc ở phía trên cùng thùng

máy

− Công tắc nguồn của màn hình

thường được đặt ở góc dưới bên

phải

Power Button

− Một số hệ thống máy tính để bàn

chứa một nút khởi động lại (Reset)

Reset Button

− Vị trí của nút nguồn trên máy tính

xách tay sẽ thay đổi nhưng thường

là ở phía ngoài bên trái hoặc mặt

trước phía trên cùng của máy tính

17

Các tính năng chung của hệ điều hành

1. Đầu tiên bật tất cả mọi thứ kết nối đến khối hệ

thống (system unit).

− đảm bảo một dòng điện ổn định cho khối hệ thống khi nó

được bật lên cuối cùng.

2. Bật khối hệ thống - đây là công tắc nguồn cuối cùng

mà bạn bật lên.

− Hệ thống kiểm tra tất cả các thiết bị đang làm việc

− Sau đó bắt đầu tìm kiếm các tập tin của hệ điều hành

18

Các tính năng chung của hệ điều hành

• Chuyện gì xảy ra ở phía sau?

− Quá trình bật máy tính và tải hệ điều hành được gọi là

khởi động (booting) máy tính

− Chip ROM-BIOS làm thủ tục khởi động có thể:

− Tải các lệnh lưu trữ trong ROM-BIOS vào bộ nhớ và thực thi các

lệnh

− Máy tính tiến hành kiểm tra các thiết bị bên trong và bên ngoài của

nó . Qua trình này được gọi là quá trình tự kiểm tra POST

− Chương trình BIOS kiểm tra và đếm bộ nhớ, sau đó máy tính tìm

kiếm và tải hệ điều hành vào bộ nhớ

19

Các tính năng chung của hệ điều hành

• Chuyện gì xảy ra ở phía sau?

− Khi hệ điều hành được tải xong, Windows sẽ hiển thị màn

hình Chào mừng

− Nếu máy tính được kết nối

vào một mạng nội bộ hoặc

được thiết lập cho nhiều

người dùng, Windows sẽ

hiển thị màn hình đăng nhập

− Nhấn vào biểu tượng cho

tài khoản người dùng

hoặc nhập ID đăng nhập, gõ mật khẩu và nhấn ENTER

20