Giáo trình Tin học (Trình độ: Cao đẳng)

GIỚI THIỆU HỌC PHẦN

TIN HỌC

Đối tượng: Cao đẳng

- Số đơn vị học trình:

- Số tiết:

03 (1/2)

75 tiết

+ Lý thuyết:

+ Thực hành:

- Điều kiện tiên quyết:

15 tiết

60 tiết

- Thời điểm thực hiện: Học kỳ I, năm thứ nhất

MỤC TIÊU HỌC PHẦN

1. Trình bày được những kiến thức cơ bản về tin học văn phòng(Các vấn đề cơ

bản về CNTT, truyền thông, hệ điều hành Windows XP, trình chiếu hội thảo, Hệ soạn

thảo văn bản Microsoft Word và bảng tính Microsoft Excel)

2. Vận dụng được để sử khai thác được các phần mềm trên máy tính, soạn thảo

được một văn bản hoàn chỉnh, xử lý được bảng tính Excel.

3. Trình bày được mô hình chung của một phần mềm quản lý bệnh viện và các

quy trình quản lý trên phần mềm Ykhoa.net.

4. Sử dụng và quản lý được phần mềm quản lý bệnh viện Ykhoa.net.

NỘI DUNG CHÍNH CỦA HỌC PHẦN

Số tiết

STT

Tên bài

Trang số

LT

TH

PHẦN I: TIN VĂN PHÒNG

Bài 1: Các vấn đề cơ bản về CNTT và truyền

thông

1

4

2

1

2

3

Bài 2: Sử dụng hệ điều hành Windows XP

Bài 3: Trình chiếu hội thảo

1

4

13

28

35

Bài 4: Soạn thảo và định dạng trong MS Word

2003

4

5

6

Bài 5: Chèn và vẽ hình trong Word 2003

Bài 6: Bảng biểu và in ấn trong Word 2003

1

4

59

68

1

Bài 7: Các thao tác cơ bản và định dạng trong

Microsoft Excel 2003

1

4

92

7

8

9

Bài 8: Hàm số trong Exc136el: Nhóm hàm toán

học và logic

115

136

155

Bài 9: Nhóm hàm tìm kiếm, thống kê, ngày

tháng, văn bản

10 Bài 10: Lọc dữ liệu, sắp xếp, biểu đồ

PHẦN II. TIN HỌC CHUYÊN NGÀNH

PHẦN MỀM QUẢN LÝ BỆNH VIỆN: YKHOA.NET

Bài 1: Mô hình chung của chương trình quản lý

bệnh viện

1

4

183

11

12 Bài 2: Tiếp nhận bệnh nhân

13 Bài 3: Quy trình khám bệnh lâm sàng

14 Bài 4: Quy trình thực hiện cận lâm sàng

15 Bài 5: Quy trình khám chữa bệnh nội trú

16 Bài 6: Báo cáo và các tiện ích khác (Đọc thêm)

Tổng

1

4

193

201

211

215

235

244

15

60

ĐÁNH GIÁ

- Dự lớp: Trên 80% số tiết của học phần (Phần thực hành đi đầy đủ)

- Hình thức thi: Thi trắc nghiệm

- Cách tính điểm: Điểm chuyên cần (25%) + điểm thi kết thúc học phần (75%)

2

PHẦN I. TIN VĂN PHÒNG

BÀI 1

CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CNTT VÀ TRUYỀN THÔNG

MỤC TIÊU

1. Trình bày được các khái niệm cơ bản về Tin học và CNTT

2. Trình bày được các khái niệm và các phép biến đổi trong hệ đếm

3. Thực hiện được các phép biến đổi trong hệ đếm

NỘI DUNG

A. LÝ THUYẾT

I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

1. Khái niệm về thông tin, phân loại thông tin.

a. Khái niệm thông tin.

Thông tin: là một khái niệm trừu tượng, nó là sự hiểu biết của con người về một

sự kiện một hiện tượng nào đó thu nhận được qua nghiên cứu, trao đổi nhận xét, học

tập, truyền thụ, cảm nhận,...

Thông tin tự nó đã được hàm chứa và có sẵn trong mọi sự vật và tiến trình, nó

mang lại một trật tự khách quan nào đó. Người nhận thông tin phát hiện lại, biết lại tính

trật tự này qua sự hiểu biết chủ quan của mình.

Về nguyên tắc, bất kỳ cấu trúc vật lý nào hoặc bất kỳ dòng năng lượng nào cũng

có thể mang thông tin. Các vật có thể mang thông tin gọi là giá mang tin.

Tín hiệu (Signal): là sự thể hiện vật lý của thông tin

Dữ liệu (data): là hình thức thể hiện thông tin trong mục đích thu thập, lưu trữ và

sử lý.

Tri thức (Knowledge): là những hiểu biết có ý nghĩa khái quát về các mối quan

hệ giữa các thuộc tính, các sự vật hiện tượng, mang tính “quy luật” do con người thu

nhận được qua phân tích, lý giải, suy luận…

Xử lý thông tin: là xử lý trên những dạng hể hiện cụ thể của thông tin để rút ra

được nội dung sâu sắc bên trong của nó. Xử lý thông tin bằng máy tính được phát triển

thêm một mức cao hơn là sử lý tri thức. Xử lý tri thức là một dặc trưng mới, là xu thế

phát triển phạm vi ứng dụng trong toàn xã hội hiện tại và tương lại.

VD: Thông tin về một cây cầu gãy: Cây cầu là giá mang tin, sự kiện gãy là dữ

liệu của thông tin.

b. Phân loại thông tin.

Dựa trên đặc điểm liên tục hay gián đoạn về thời gian của các tín hiệu thể hiện

thông tin, người ta chia thông tin làm hai loại:

3

+ Thông tin liên tục: Các tín hiệu thể hiện loại thông tin này thường là các loại

đại lượng được tiếp nhận liên tục.

Ví dụ: thông tin về mức thuỷ triều lên xuống của nước biển, thông tin về các tia bức xạ

từ ánh sáng mặt trời.

+ Thông tin rời rạc:Các tín hiệu thể hiện loại thông tin này thường là các đại

lượng được tiếp nhận có giới hạn.

Ví dụ: thông tin về các tai nạn giao thông tại Hà Nội.

2. Khái niệm phần cứng, phần mềm

Phần cứng (hardware): là toàn bộ các thiết bị vật lý của MTĐT. Nâng cao tốc độ

xử lý, tăng khả năng lưu trữ, tăng độ tin cậy, giảm năng lượng sử dụng, tăng khả năng

ghép nối, … là những mục tiêu mà kỹ thuật phần cứng hướng tới.

VD: màn hình, RAM, ổ cứng …

Phần mềm (Software): Bao gồm các chương trình có chức năng điều khiển, khai

thác phần cứng và để thực hiện các yêu cầu xử lý thông tin. Tìm ra các phương pháp sử

lý thông tin có hiệu quả, tổ chức dữ liêu tốt và lập trình thể hiện các phương pháp sử lý

đó là vấn đề của phàn mềm.

VD: Phần mềm Microft Office, hệ điều hành Windows…

3. Khái niệm tin học và công nghệ thông tin.

Tin học: là một ngành khoa học công nghệ nghiên cứu các phương pháp, các quá

trình xử lý thông tin một cách tự động dựa trên các phương tiện hiện đại mà chủ yếu

hiện nay là MTĐT.

Khái niệm Công nghệ thông tin: là tập hợp các phương pháp khoa học, các

phương tiện và công cụ hiện đại - chủ yếu là kỹ thuật máy tính và viễn thông - nhằm tổ

chức khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên thông tin rất phong phú và tiềm

tàng trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người và xã hội… Công nghệ thông tin được

phát triển trên nền tảng của các công nghệ Tin học - Điện tử - Viễn thông và Tự động

hoá.

Công nghệ thông tin mang một ý nghĩa bao trùm rộng rãi, nó vừa là khoa học,

vừa là công nghệ, vừa là kỹ thuật, bao trùm cả tin học, viễn thông và tự động hoá.

II. BIỂU DIỄN THÔNG TIN TRONG MÁY TÍNH ĐIỆN TỬ

1. Đơn vị đo thông tin.

Trong tin học, đơn vị đo thông tin là bit (viết tắt Binary digit: mã nhị phân) - một

bit là một số nhị phân hoặc là 0 hoặc là 1.

Sau đây là một số đơn vị đo thông tin cơ bản:

Tên gọi

Bit

Byte

Chữ viết tắt

Giá trị

Số nhị phân 0 hoặc 1

8 bit

B

1KB = 1024 Byte

1MB = 1024 KB

1GB = 1024 MB

1TB = 1024 GB

Kilobyte

Megabyte

Gigabyte

Terabyte

KB

MB

GB

TB

4

Bảng 1.1: Đơn vị đo thông tin

2. Các hệ đếm thường dùng trong tin học

Có hai loại hệ đếm đó là hệ đếm không theo vị trí và hệ đếm theo vị trí. Hệ đếm

không theo vị trí là hệ đếm La mã (I, V, X…) mỗi kí hiệu là một giá trị cụ thể. Hệ đếm

theo vị trí ví dụ như hệ thập phân, hệ nhị phân, hệ thập lục phân…

Trong tin học ngoài hệ thập phân mà ta thường sử dụng, còn sử dụng hệ nhị phân

và hệ thập lục phân

a. Biểu diễn số trong các hệ đếm.

Trong thực tế có nhiều loại hệ đếm với các cơ số riêng, như:

- Hệ nhị phân: chỉ gồm hai số 0, 1

- Hệ bát phân: gồm các số 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

- Hệ thập phân: gồm các số 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

- Hệ thập lục phân: gồm các số 0,1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F

b.Cách tính trong các hệ đếm:

Một số được cho trong một hệ đếm cơ số a thì

- Gọi n là vị trí của kí số trong phần nguyên từ vị trí dấu phảy sang trái, tính từ 0,

giá trị của nó = (kí số)*aⁿ

VD: 1110₂= 0*2⁰+ 1*2¹+ 1*2²+ 1*2³= 14₁₀

- Gọi m là vị trí của kí số trong phần lẻ từ vị trí dấu phẩy sang phải, tính từ -1, giá

trị của nó = (kí số)*a^-m

VD: 0,1012 = 1*2^-1+ 0*2^-2+ 1*2^-3= 0,5 + 0 + 0,125 = 0,635

c. Cách chuyển đổi:

- Chuyển từ hệ thập phân sang hệ a phân (cơ số a): Chia liên tiếp cho a đến khi

thương bằng 0, viết liên tiếp từ trái sang phải các số dư thu được từ cuối trở lên đó là

kết quả.

VD: 18₁₀= ?₂= ?₁₆

18 2

0 9 2

1

4 2

0

2

0

1 2

1

0

Như vậy 18₁₀= 10010₂= 12₁₆

- Đổi các số từ hệ a phân sang hệ 10 ta viết các số đó dưới dạng cách tính trong

các hệ đếm và thực hiện các phép toán ta được kết quả.

VD: 15₁₆= ?₁₀

5

15₁₆= 5*16⁰+ 1*16¹= 5 + 16 = 21

- Đổi từ hệ 8(16) sang hệ 2 ta chuyển đổi mỗi chữ số của số đã cho thành nhóm

nhị phân 3(4)chữ số nhóm nào thiếu thì bổ sung vào bên trái cho đủ 3(4) chữ số VD:

352₈=011101010₂vì 3=011₂, 5=101₂, 2=010₂

352₁₆= 001101010010₂vì 3=0011₂, 5=0101₂, 2=0010₂

- Đổi từ hệ 2 sang hệ 8(16) ngược lại

d. Hệ nhị phân, các phép tính trong hệ nhị phân.

Tượng tự số học thập phân, số học nhị phân cũng bao gồm bốn phép toán cơ bản:

cộng, trừ, nhân, chia. Cách thực hiện các phép toán đó cũng tượng tự như đối với số

thập phân.

- Phép toán số học: Cộng, trừ, nhân, chia như các phép toán với số thập phân

X

0

1

Y

0

1

0

1

x + y

x * y

0

1

0

1

10

Bảng 1.2: Các phép toán số học

- Phép toán lôgic: AND, OR, NOT, XOR

x

0

1

y

0

1

0

1

x AND y

x OR y

x XOR y

0

1

0

1

0

1

0

Bảng 1.3: Các phép toán Lôgic

- Phép toán quan hệ: =, >, <, >=, <=

3. Biểu diễn thông tin trong máy tính:

Để xử lý, lưu trữ và truyền thông tin cần phải tìm cách tổ chức và biểu diễn thông

tin trong MTĐT một cách hợp lý. Đối với MTĐT dữ liệu chính là các thông tin đã được

mã hoá dưới dạng nhị phân. Dữ liệu - thông tin được máy tính xử lý có thể có các dạng

khác nhau.

a. Biểu diễn số nguyên.

6

Với quy ước ký tự số 1 nếu đứng đầu dùng để chỉ dấu đại số của một chữ số thì

một từ 4 bit có thể biểu diễn các số nguyên từ -8 đến 7 (-2³đến +2³-1). Tương tự như

vậy với từ 8 bit = 1 byte (dùng dãy 8 ký tự 0 và 1) có thể biểu diễn các số nguyên từ -

128 đến 127 (-2⁷đến +2⁷-1), với từ 16 bit = 2 byte có thể biểu diễn các số nguyên từ -

32768 đến 32767 (-2¹⁵đến +2¹⁵-1). Với từ n bit có thể biểu diễn các số nguyên từ -2^n-1

đến +2^n-1- 1.

b. Biểu diễn số thực.

Để biểu diễn số thực trong một vùng nhớ n bit, có hai cách biểu diễn đó là biểu

diễn dấu phảy động và biểu diễn dấu phảy tĩnh

Biểu diễn dấu phảy tĩnh: trong n bit biểu diễn số đó thì bít đầu tiên dùng để mã

dấu (1:âm, 0:dương), phần còn lại lấy một số bít cho phần nguyên, còn lại cho phần thập

phân. do đó vị trí dấu phảy được cố định một chỗ nên cách biểu diễn này gọi là biểu

diẽn dấu phảy tĩnh.

VD: trong dãy 16 bit ta dùng 7 bit cho phần nguyên, 8 bit cho phần thập phân.

biểu diễn số 1100101,11011011

0

1

0

1

0

1

0

1

0

1

Phần thậpphân

Phần nguyên

Bit dấu

Biểu diễn dấu phảy động: số được phân tích dưới dạng mũ hay còn là nửa dạng

logarit như sau: x = ± mx * 10^{± Px}trong đó mx gọi là phần định trị, còn Px gọi là phần

bậc.

±

Phần định trị

VD: số -56234566 biểu diễn là -0,562345 * 10⁸

c. Biểu diễn ký tự.

±

Phần bậc

Bảng mã dùng để mã hoá các ký tự (thành các số nhị phân). Có nhiều bảng mã

khác nhau nhưng thông dụng nhất hiện nay là bảng mã ASCII và bảng mã EBC DIC

dùng từ với độ dài 8 bit để biểu diễn (dùng chuỗi nhị phân 8 bit để biểu diễn các ký tự).

VD: với bảng mã ASCII thì ký tự:

A: nằm ở ô 65 trong bảng mã nên chuỗi mã hoá của nó là 1010 0001

B: nằm ở ô 66 trong bảng mã nên chuỗi mã hoá của nó là 1010 0010

Bảng mã ASCII được chia thành 2 phần:

Phần đầu (từ 0 đến 127) gồm 128 ký tự chuẩn dùng chung

Phần sau (từ 128- 255) là phần mở rộng dùng để mã hoá các ký tự riêng của từng

nước.

Bảng mã tiếng việt dựa trên cơ sở bảng mã ASCII. Với phần mở rộng là các kí

tự tiếng việt. Có các loại bảng mã tiếng việt như TCVN, VNI…

7

Bộ mã UNICODE bảng mã toàn cầu, nó chứa tất cả các mã của tất cả các nước

trên thế giới. Ngày 01-01-2003 Bộ Khoa học công nghệ đã chính thức phê chuẩn bộ mã

quốc gia dựa trên cơ sở là bảng mã UNICODE.

4. Sơ đồ tổng quát của một quá trình xử lý thông tin.

Quá trình xử lý thông tin: là quá trình biến đổi những dữ liệu thu thập ở dạng rời

rạc thành thông tin ở dạng chuyên biệt phục vụ cho những mục đích nhất định. Mọi quá

trình xử lý thông tin dù là thủ công hay tự động đều phải diễn ra theo chu trình sau:

Dưới đây là sơ đồ tổng quát của quá trình xử lý thông tin:

Vào dữ liệu

Xử lý

Ra dữ liệu

Lưu trữ

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ tổng quát quá trình sử lý thông tin

Lưu ý: Các dữ liệu vào - ra cũng như quy trình xử lý đều cần phải được lưu lại để

dùng cho các lần sau.

5. Xử lý thông tin bằng MTĐT.

a. Các thành phần cơ bản của một MTĐT.

Dựa vào các quy trình xử lý thông tin, một MTĐT cấu thành từ các thành phần

cơ bản:

Thiết bị nhập dùng để đưa thông tin vào (như bàn phím, chuột,...), khối xử lý

(CPU) để xử lý thông tin trong bộ nhớ trong, thiết bị xuất dùng để đưa thông tin ra

(mànhình, máy in,...), bộ nhớ ngoài để chứa thông tin lâu dài với dung lượng lớn (đĩa

mềm, đĩa cứng, băng từ,...).

b. Xử lý thông tin bằng MTĐT:

MTĐT là công cụ xử lý thông tin tự động. Tuy nhiên, MTĐT không thể tự nó

quyết định được khi nào làm việc gì. Để làm được điều đó, con người cần phải cung cấp

ngay từ đầu cho MTĐT các lệnh, chỉ thị để hướng dẫn cho MTĐT thực hiện theo yêu

cầu đề ra.

Sơ đồ xử lý dữ liệu trên MTĐT như sau:

Chương trình

Kết quả ra

MTĐT

Dữ liệu vào

8

Sơ đồ 1.2: Sơ đồ xử lý dữ liệu trên MTĐT

Tổng quát về một quá trình xử dữ liệu bằng MTĐT có thể tóm tắt như sau:

- Trước tiên, đưa chương trình cần thực hiện (do người nhập sẵn) vào bộ nhớ của

máy.

- Máy bắt đầu xử lý, dữ liệu nhập từ môi trường ngoài vào bộ nhớ thông qua

thiết bị nhập dữ liệu.

- Máy thao tác trên các dữ liệu, ghi kết quả trong bộ nhớ trong.

- Đưa kết quả từ bộ nhớ trong ra bên ngoài nhờ các thiết bị xuất

MTĐT xử lý thông tin cực nhanh với độ tin cậy, chính xác, an toàn và hiệu quả

cao.

III. HỆ THỐNG PHẦN CỨNG

Phần cứng là tập hợp các thiết bị, linh kiện điện tử và cách bố trí, nối kết chúng

để tạo nên một hệ thống máy tính. Sự hoạt động vật lý của máy tính chủ yếu dựa vào

các mạch điện tử. Máy tính, nếu xét thuần tuý về phương diện phần cứng chỉ có thể thực

hiện các thao tác cơ bản, rời rạc.

1. Cấu trúc chung

Hình 1.1: Cấu trúc chung của máy tính

* Bộ nhớ (Memory): là thiết bị lưu trữ dữ liệu. Bộ nhớ gồm hai loại.

- Bộ nhớ trong (RAM) lưu trữ tạm thời dữ liệu trong quá trình xử lý. Máy tính chỉ

xử lý trực tiếp các thông tin trong bộ nhớ RAM. Dữ liệu trong RAM sẽ mất đi

- Bộ nhớ ngoài dùng để lưu trữ lâu dài, tuy nhiên máy tính không xử lý trực tiếp

các thông tin lưu trữ trên bộ nhớ ngoài.

* Bộ số học và logic (Arithmetic Logic Unit – ALU): là đơn vị thực hiện việc xử

lý các phép tính số học hay logic

9

* Bộ điều khiển (Control Unit – CU): là đơn vị chức năng điều khiển máy tính,

thực hiện các công việc theo chương trình đã định. Bộ điều khiển phải điều khối, đồng

bộ hoá tất cả các thiết bị của máy để phục vụ yêu cầu xử lý do chương trình quy định.

Do Bộ điều khiển và Bộ số học logic phải phối hợp hết sức chặt chẽ trong suốt

quá trình thực hiện chương trình nên kể từ các máy tính thế hệ thứ 3, người ta thường

chế tạo chúng trong một khối chức năng chung gọi là Bộ xử lý trung tâm (CPU – Central

Processing Unit)

* Thiết bị ngoại vi (Peripheral Device): là các thiết bị giúp máy tính giao tiếp với

môi trường bên ngoài kể cả với người sử dụng.

2. Các thiết bị điều khiển đầu vào

Là các thiết bị có chức năng chuyển dữ liệu dạng con người hiểu được (ví dụ: các

giá trị số, ký tự, hình ảnh, âm thanh...) thành dạng dữ liệu của máy tính hiểu được.

Một số thiết bị vào:

- Chuột

- Bàn phím

- Máy Scan

- Thiết bị ghi âm

- Thiết bị ghi hình...

3. Các thiết bị điều khiển đầu ra

Là các thiết bị cho phép chuyển dữ liệu từ bộ nhớ trong ra một giá trị mang tin

khác, mà con người có thể hiểu được.

Một số thiết bị ra:

- Màn hình

- Loa

- Máy in

-....

4. Các thiết bị lưu trữ

Là các thiết bị lưu trữ dữ liệu.

Một số thiết bị lưu trữ:

- Đĩa mềm

- Đĩa cứng

- Đĩa CD

- Thẻ nhớ

-...

5. Cấu hình máy tính

Tập hợp các thiết bị nêu trên và các thông số của nó được gọi là Cấu hình máy

tính. Một máy tính có cấu hình càng lớn thì tốc độ càng nhanh.

Ví dụ: Cho một bảng các thông số của một máy tính như sau:

10

Intel G31 chipset / Intel Celeron Dualcore E1500 2*2.2GHz / 1.0 GB DDR2 / HDD

160GB SATA / DVDROM VGA 256MB Share Memory & Sound 6 channel & NIC

onboard / Keyboard+ Mouse Optical PS/2 -không kèm màn hình

Có nghĩa

CPU VIA C7-M ULV (1.6 GHz, 128 KB L2 cache,400 MHz FSB) / 1.0GB

DDR2 Ram / 120GB SATA HDD / VGA VIA Chrome 9 upto 64 MB shared / 8.9"

WXGA display (1280 x 768) / NIC 100/100TX / Weight 1.27Kg / Wireless 4311AG

802.11b/g/ Made in China

IV. PHẦN MỀM

Là tập hợp các thuộc tính, các chỉ thị để ra lệnh cho phần cứng làm việc.

Có các loại phần mềm sau:

1. Phần mềm hệ thống:

Hệ điều hành: Là hệ thống các chương trình đảm nhận công việc điều hành sự

hoạt động của máy tính. Là cầu giao tiếp cho phép người sử dụng giao tiếp máy tính,

chạy các ngôn ngữ lập trình. Các phần mềm ứng dụng và điều khiển các thiết bị ngoại

vi. Các phần mềm hệ thống can thiệp trực tiếp vào phần cứng và gửi trực tiếp các thông

tin cho phần cứng xử lý cũng như nhận thông tin ngược lại từ phần cứng.

Các Hệ điều hành được coi là phần mềm hệ thống. Ngày nay, có rất nhiều loại hệ

điều hành đang phát triển rất mạnh, đáp ứng hầu hết các yêu cầu mà người dùng đặt ra.

VD: Microsoft windows 97->2007, windows Vistar, LINUX, UNIX,....

Hình 1.4: Giao diện HĐH Windows XP

Hình 1.5:Giao diện HĐH Windows 7

2. Phần mềm ứng dụng.

Là các chương trình do người sử dụng cài đặt lên máy tính để sử dụng khai thác

chúng nhằm đáp ứng các nhu cầu thực tế nào đó trong cuộc sống phục vụ cho công việc

chuyên môn của mình.

Các loại phần mềm sử dụng phổ biến như: Phần mềm xử lý văn bản Microsoft

Word, phần mềm bảng tính Microsoft Excel, phần mềm quản lý dữ liệu Access… Ngoài

ra còn có những phần mềm khác áp dụng trong những lĩnh vực như: giáo dục, y tế…

bên cạnh đó còn có những loại phần mềm chuyên nghiệp dành cho lĩnh vực quản lý như:

quản lý vật tư, quản lý nhân sự… loại phần mềm này được thiết kế và lập trình bởi

11

những chuyên gia có kinh nghiệm sử dụng thành thạo một ngôn ngữ lập trình và am

hiểu chuyên môn, nghiệp vụ.

3. Phần mềm lập trình

Là các phần mềm dùng để tạo ra các phần mềm khác. Có rất nhiều phần mềm lập

trình: Foxpro, Pascal, C#, Visual basic, Visual Sutdio. Bên cạnh những phần mềm này

là hàng loạt các phần mềm khác, hỗ trợ cho việc xây dựng và thiết kế chương trình, ví

dụ: các phần mềm lập trình về quản lý thì cần những phần mềm tạo ra và quản lý cơ sở

dữ liệu: Access, SQL Server, FOX,....

4. Phần mềm tiện ích

Là loại phần mềm nhỏ, gọn, thường được miễn phí hoặc đi kèm với các phần

mềm khác để hỗ trợ.

VD: như tiện ích NC, phần mềm soạn thảo NotePad...

5. Các giai đoạn xây dựng một phần mềm

Giai đoạn 1: Phân tích hệ thống để làm rõ yêu cầu của hệ thống. Thu thập thông

tin, dữ liệu.

Giai đoạn 2: Thiết kế hệ thống chương trình dựa trên quá trình phân tích và khả

năng của công nghệ

Giai đoạn 3: Viết chương trình, nghĩa là dùng một ngôn ngữ lập trình phù hợp, tối

ưu nhất để viết chương trình theo nội dung đã thiết kế.

Giai đoạn 4: Chạy thử và sửa những sai xót trong quá trình lập trình.

Giai đoạn 5: Tinh chế, hoàn thiện chương trình. Phân phối sản phẩm, chuyển giao

cho người sử dụng.

Giai đoạn 6: Bảo trì, nâng cấp sản phẩm.

B. THỰC HÀNH

1. Bài tập 1:

Đổi các số sau từ hệ 10 sang các hệ 2, 8, 16:

154, 273, 1983, 677, 16774, 2546, 453, 1110

2. Bài tập 2:

Đổi các số sau từ hệ 16 sang hệ 10, 2:

DF12C, FFFC101, C10BA, ABC92F

3. Bài tập 3

Đổi các số sau từ hệ 2 sang hệ 10, 16:

1111001010101, 10000000111101101, 10010011001, 10000000000011111,

111110001

4. Bài tập 4:

Hãy nêu cấu trúc cơ bản của máy tính, bằng cách chỉ vào từng linh kiện và nêu

tên

12

5. Bài tập 5:

Hãy lắp ráp các link kiện vào đúng vị trí trong máy tính.

13

BÀI 2

SỬ DỤNG HỆ ĐIỀU HÀNH WINDOWSXP

MỤC TIÊU

1. Trình bày được các khái niệm cơ bản trong hệ điều hành Windows XP

2. Trình bày được các thao tác cơ bản khi sử dụng máy tính

3. Thực hiện được các thao tác cơ bản trong sử dụng hệ điều hành windows

xp

NỘI DUNG

A. LÝ THUYẾT

I. CÁC THAO TÁC CƠ BẢN

1. Khởi động và thoát khỏi Windows

Thông thường các máy tính chỉ cài đặt một loại hệ điều hành, nên khi khởi động

hoặc thoát khỏi hệ điều hành, người ta thường hiểu là bật máy và tắt máy

- Bật máy: Ấn vào nút Power trên vỏ máy, chờ trong một vài phút để cho máy

khởi động.

- Tắt máy: Có nhiều cách

+ Ấn vào nút Power trên vỏ máy, máy sẽ tự động tắt

+ Vào Start\Shut down (hoặc Turn Off)\ một cửa sổ hiện ra

Hình 2.1. Cửa sổ Shut Down

Chọn chức năng Shut Down (hoặc Turn off)\ Kích vào OK để tắt máy.

14

Hình 2.2. Cửa sổ Turn off

Lưu ý: Trước khi tắt máy cần thoát khỏi các ứng dụng đang mở, nên lưu lại tài

liệu cẩn thận trước khi tắt máy. Khi máy tính chạy, ổ cứng quay với tốc độ rất nhanh, vì

thế không được tắt máy bằng cách rút điện, vì bị tắt đột ngột, ổ cứng sẽ rất nhanh hỏng.

+ Khởi động lại máy:

Làm các bước như tắt máy, nhưng chọn chức năng là: Restart

Khi máy bị treo có thể ấn nút Reset trên vỏ máy.

2. Các thao tác với chuột

- Rê chuột: Là thao tác đẩy chuột trên bàn, làm cho vị trí của con trỏ trên màn

hình thay đổi tương ứng.

- Kích chuột (Click): Là thao tác nhấn nút chuột trái rồi thả ra ngay; thường dùng

để lựa chọn một đối tượng hoặc kích hoạt một chương trình đang hoạt động

- Kích đúp (Double Click): Là thao tác nhấn nhanh liên tiếp 2 lần phím chuột trái;

thường dùng để thi hành một ứng dụng.

- Kéo thả (Drag – Drop): Là thao tác ấn phím chuột trái vào một đối tượng, giữ

phím chuột trái và rê chuột đến vị trí mới rồi nhả chuột. Thường dùng để di chuyển một

đối tượng từ vị trí này đến vị trí khác.

- Cuộn (Scroll): Chuột hiện đại thường có phím chuột giữa, dùng để cuộn màn

hình.

3. Thanh Taskbar và Menu Start

Thanh Tác vụ (Taskbar) là nơi chứa tên các cửa sổ đang hoạt động.

Các chương trình

đang hoạt độ

ng

thườ

ng trú

thườ

ng dùng

Hình 2.3. Thanh Taskbar

Một chương trình bình thường khi hoạt động sẽ có biểu tượng nằm trên thanh

Task - bar. Muốn kích hoạt chương trình nào, click chuột lên biểu tượng đó.

Kích chuột vào nút Start sẽ hiện lên một bảng chọn các chức năng:

15

Nơi chứa các tài liệu mặc định

Các tài liệu mới dùng

Chứa các tài nguyên

Mạng nội bộ

Thiết đặt các chương trình

Thiết đặt máy in, Fax

Tìm kiếm

Các ứng dụng

Tắt máy

Hình 2.4. Menu Start

3. Màn hình Desktop và các biểu tượng ICON

Các bi

ể

u

tượ

ng

Tên các cửa sổ

Thanh tác vụ

đang hoạt độ

ng

(Taskbar)

Nút Start

Hình 2.5. Màn hình Desktop

16

4. Ứng dụng và cách khởi động ứng dụng

Các ứng dụng trong Windows chính là các chương trình phần mềm ứng dụng,

gọi tắt là ứng dụng hoặc chương trình.

Cách khởi động chung:

Cách 1: Kích chuột vào biểu tượng trên màn hình, ấn Enter

Cách 2: Kích chuột phải vào biểu tượng trên màn hình, chọn Open

Cách 3: Kích chuột vào Start chọn Programs chọn tên ứng dụng.

Mỗi ứng dụng khi hoạt động sẽ hiển thị trên một hay nhiều cửa sổ.

II. TÙY BIẾN TRONG WINDOWSxp

1. Đặt lại Menu Start

Kích chuột phải vào thanh Task bar\ Chọn Properties:

Hình 2.6a

Hình 2.6b

Cửa sổ thuộc tính Taskbar and Start

Trong TAB Start menu cho phép chọn kiểu Menu Start

+ Start menu là menu theo hình thức mới

+ Classic menu: Menu theo kiểu truyền thống

Sau khi lựa chọn Kích chuột vào Apply để áp dụng, sau đó kích vào OK

2. Đặt lại tùy biến với màn hình Desktop

Kích chuột phải vào màn hình Desktop\ Chọn Properties:

Các mục lần lượt:

Themes: Các kiểu giao diện của windows

Desktop: Thiết lập cho màn hình Desktop

Screen Saver: Đặt chương trình bảo vệ màn hình khi không làm việc

17

Apperance: Tùy chỉnh các nút và menu

Setting: Đặt lại chế độ phân giải cho màn hình

Tìm bức tranh từ nơi

khác làm nền

Chế độ cho hình

nền:

+Stretch: Dãn toàn

màn hình

+ Tile: Để đúng cỡ

bức hình

+ Center: Cho ảnh

vào giữa

Các bức hình có sẵn

làm hình nền

Tùy chỉnh biểu

tượng

Hình 2.7a

Chế độ màu

Đặt chế độ cho màn

hình:

+ Số càng lớn thì độ

nét càng lớn

+ Số nhỏ thì biểu

tượng to

Hình 2.7b

Cửa sổ thuộc tính Display

18

3. Đặt mật khẩu và tạo User

Khi máy tính của bạn có nhiều người sử dụng, hoặc phải làm việc trong điều kiện

có nhiều việc dễ gây đến việc mất mát thông tin, lộ bí mật. Bạn có thể tạo cho mình các

Account (tài khoản) để sử dụng. Windows XP cho phép bạn tạo nhiều Account như vậy.

Các Account được chia làm 3 nhóm chính:

- Admin: Có quyền cao nhất và được phép tác động lên các account khác

- Limited: Được các quyền cơ bản và được cấp bởi Admin, không được phép vào

những việc mà Admin cấm. Có quyền thao tác với các Account ngang hàng. Nhưng

không được xem tài liệu của Account khác nếu họ cấm.

- Guest: Là khách, không được phép thao tác và xem tài liệu của những Account

khác.

Để tạo Account (nếu bạn có quyền Admin tức là khi máy chỉ có mình bạn sử

dụng):

Vào Start\Setting\Control Panel\User Acounts:

Hình 2.8. Thiết lập tài khoản cho máy tính

Để tạo mới, chọn Create a new account

Một hộp thoại hiện ra, gõ tên Acount cần tạo rồi kích vào Create

Khi đã tạo được Account rồi, muốn tạo hoặc đổi mật khẩu:

Start\Setting\Control Panel\User Accounts chọn tên Account của mình phía dưới:

19

Hình 2.9. Lựa chọn tên Accounts

Trong đó:

+ Change my name: Thay đổi tên

+ Create a password: Tạo mật khẩu

+ Change password: Thay đổi mật khẩu

+ Change my picture: Thay đổi ảnh đại diện

+ Change my account type: Thay đổi kiểu Account

4. Kiểm tra phần cứng và cài đặt thêm phần cứng

Kích chuột phải vào My Computer\Chọn Menage

Hình 2.10. Hộp thoại Managemaent

Trong khung phía bên trái là các công cụ điều khiển máy tính, kích chuột chọn

Device Manage (Điều khiển thiết bị), sẽ hiện danh sách tất cả các phần cứng đang kết

nối với máy tính, mỗi phần cứng đều phải được khai báo với hệ điều hành. Nếu phần

cứng nào chưa được khai báo, sẽ báo bằng dấu ? màu vàng, nếu bị xung đột hoặc chưa

rõ ràng sẽ được báo bằng dấu ! màu vàng. Trong những trường hợp đó, kích chuột phải

vào các thiết bị màu vàng, chọn Update Driver để bắt đầu khai báo thiết bị; tuy nhiên

bạn phải có đĩa đi kèm với thiết bị tương ứng.

20