Ảnh hưởng của nhận thức tới ý định mua thực phẩm chức năng của người tiêu dùng Việt Nam
TẠPꢀCHÍ
QUẢNꢀLÝ
VÀꢀKINHꢀTẾꢀQUỐCꢀTẾ
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế
Trangꢀchủ:ꢀhttp://tapchi.ftu.edu.vn
ẢNHꢀHƯỞNGꢀCỦAꢀNHẬNꢀTHỨCꢀ
TỚIꢀÝꢀĐỊNHꢀMUAꢀTHỰCꢀPHẨMꢀCHỨCꢀNĂNGꢀ
CỦAꢀNGƯỜIꢀTIÊUꢀDÙNGꢀVIỆTꢀNAM
PhạmꢀVănꢀTuấn1
TrườngꢀĐạiꢀhọcꢀKinhꢀtếꢀQuốcꢀdân,ꢀHàꢀNội,ꢀViệtꢀNam
BùiꢀThịꢀHồngꢀChinh
TrườngꢀĐạiꢀhọcꢀCôngꢀnghiệpꢀViệtꢀ-ꢀHung,ꢀHàꢀNội,ꢀViệtꢀNam
Ngàyꢀnhận:ꢀ21/01/2021;Ngàyꢀhoànꢀthànhꢀbiênꢀtập:ꢀ16/03/2021;ꢀNgàyꢀduyệtꢀđăng:ꢀ07/04/2021
Tómꢀtắt:ꢀBàiꢀviếtꢀnghiênꢀcứuꢀảnhꢀhưởngꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăngꢀ(TPCN)ꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀViệtꢀNamꢀvớiꢀnghiênꢀcứuꢀđịnhꢀtínhꢀthôngꢀ
quaꢀphỏngꢀvấnꢀsâu,ꢀphỏngꢀvấnꢀnhómꢀtậpꢀtrungꢀnhằmꢀkhámꢀpháꢀcácꢀnhânꢀtốꢀnhậnꢀ
thứcꢀlợiꢀích,ꢀđặcꢀbiệtꢀlàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụng.ꢀ
Nghiênꢀcứuꢀđịnhꢀlượngꢀthuꢀđượcꢀ686ꢀbảngꢀhỏiꢀkhảoꢀsátꢀhợpꢀlệ.ꢀNhómꢀtácꢀgiảꢀxửꢀlýꢀ
dữꢀliệuꢀquaꢀcácꢀkiểmꢀđịnhꢀCronbach’sꢀAlpha,ꢀEFA,ꢀCFAꢀtrênꢀSPSSꢀ22ꢀvàꢀAMOSSꢀ
22ꢀnhằmꢀkiểmꢀđịnhꢀmôꢀhìnhꢀvàꢀcácꢀgiảꢀthuyếtꢀnghiênꢀcứu.ꢀKếtꢀquảꢀchỉꢀraꢀrằng:ꢀ
(1)ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀtácꢀđộngꢀtiêuꢀcựcꢀtớiꢀ
ýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN;ꢀ(2)ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụng,ꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀvàꢀ
nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmua;ꢀ(3)ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀ
thờiꢀgianꢀtácꢀđộngꢀtiêuꢀcựcꢀnhấtꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀtácꢀđộngꢀmạnhꢀnhấtꢀ
tớiꢀýꢀđịnhꢀmua;ꢀ(4)ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀyếuꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀ
muaꢀTPCN.ꢀTừꢀđó,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀđưaꢀraꢀgợiꢀýꢀchiếnꢀlượcꢀmarketingꢀđốiꢀvớiꢀdoanhꢀ
nghiệp,ꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀvàꢀkhuyếnꢀnghịꢀchoꢀcơꢀquanꢀquảnꢀlýꢀnhàꢀnước.
Từꢀkhóa:ꢀNhậnꢀthức,ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀro,ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀích,ꢀÝꢀđịnhꢀmua,ꢀThựcꢀ
phẩmꢀchứcꢀnăng
EFFECTSꢀOFꢀPERCEPTIONꢀONꢀCONSUMER'SꢀINTENTIONꢀTOꢀ
PURCHASEꢀDIETARYꢀSUPPLEMENTꢀPRODUCTSꢀINꢀVIETNAM
Abstract:ꢀ Theꢀ studyꢀ investigatesꢀ theꢀ eꢁectsꢀofꢀ perceptionꢀ onꢀ theꢀ intentionꢀ toꢀ
buyꢀdietaryꢀsupplementꢀproductsꢀofꢀVietnameseꢀconsumers.ꢀThisꢀstudyꢀemploysꢀ
aꢀ qualitativeꢀ methodologyꢀ byꢀ conductingꢀ in-depthꢀ andꢀ groupꢀ interviewsꢀ toꢀ
exploreꢀ factorsꢀ ofꢀ perceivedꢀ beneꢂts,ꢀ especiallyꢀ theꢀ perceptionꢀ ofꢀ economicꢀ
beneꢂtsꢀ andꢀ utilityꢀbeneꢂts.ꢀAꢀ surveyꢀ ofꢀ consumersꢀ wasꢀcarriedꢀ outꢀ withꢀ686ꢀ
validꢀresponses.ꢀUsingꢀtheꢀCronbach'sꢀAlphaꢀtest,ꢀExploratoryꢀFactorꢀAnalysisꢀ
(EFA),ꢀandꢀConꢂrmatoryꢀFactorꢀAnalysisꢀ(CFA)ꢀtoꢀtestꢀhypotheses,ꢀtheꢀresultsꢀ
indicateꢀthat:ꢀ(1)ꢀPerceptionꢀofꢀꢂnancialꢀriskꢀandꢀtimeꢀriskꢀnegativelyꢀimpactꢀtheꢀ
1ꢀ Tácꢀgiảꢀliênꢀhệ,ꢀEmail:ꢀphamvantuan@neu.edu.vn
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 65
intentionꢀtoꢀbuyꢀdietaryꢀsupplementꢀproducts;ꢀ(2)ꢀPerceptionꢀofꢀutilityꢀbeneꢂts,ꢀ
convenienceꢀ beneꢂts,ꢀ andꢀ economicꢀ beneꢂtsꢀ positivelyꢀ impactꢀ intentionꢀ toꢀ
buyꢀdietaryꢀsupplementꢀproducts;ꢀ(3)ꢀTimeꢀriskꢀperceptionꢀhasꢀnegativeꢀeꢁectsꢀ
andꢀperceptionꢀofꢀconvenienceꢀbeneꢂtsꢀhasꢀpositiveꢀeꢁectsꢀonꢀintentionꢀtoꢀbuyꢀ
dietaryꢀsupplementꢀproducts;ꢀ(4)ꢀPerceptionꢀofꢀbeneꢂtꢀhasꢀweakꢀpositiveꢀeꢁectsꢀ
onꢀintentionꢀtoꢀbuyꢀdietaryꢀsupplementꢀproducts.ꢀHence,ꢀtheꢀstudyꢀgivesꢀsomeꢀ
suggestionsꢀforꢀVietnam’sꢀbusinesses,ꢀconsumers,ꢀandꢀgovernmentꢀoꢃces.
Keywords:ꢀPerception,ꢀPerceivedꢀrisk,ꢀPerceivedꢀbeneꢂt,ꢀBehavioralꢀintentions,ꢀ
Dietaryꢀsupplementꢀproducts
1.ꢀBốiꢀcảnhꢀnghiênꢀcứu
Đãꢀcóꢀnhiềuꢀnghiênꢀcứuꢀtìmꢀhiểuꢀsâuꢀvềꢀmốiꢀquanꢀhệꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀkiểmꢀsoátꢀ
hànhꢀviꢀvàꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀvàꢀtrongꢀđóꢀcóꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀnhưꢀ
Jacobyꢀ&ꢀKaplanꢀ (1972);ꢀCheronꢀ &ꢀRitchieꢀ(1982);ꢀ Mitraꢀ&ꢀcộngꢀ sựꢀ(1999);ꢀ
Stoneꢀ&ꢀGronhaugꢀ(1993)ꢀtrongꢀlĩnhꢀvựcꢀthựcꢀphẩm.ꢀCácꢀnhânꢀtốꢀthuộcꢀvềꢀnhậnꢀ
thứcꢀrủiꢀroꢀbaoꢀgồm:ꢀrủiꢀroꢀcôngꢀdụng,ꢀrủiꢀroꢀtâmꢀlýꢀvàꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchính;ꢀđốiꢀvớiꢀ
nhậnꢀthứcꢀlợiꢀích,ꢀcóꢀlợiꢀíchꢀhưởngꢀthụꢀvàꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợi.ꢀTuyꢀnhiênꢀchưaꢀcóꢀ
nghiênꢀcứuꢀnàoꢀđềꢀcậpꢀtớiꢀảnhꢀhưởngꢀcủaꢀcácꢀnhânꢀtốꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀvàꢀnhậnꢀ
thứcꢀlợiꢀíchꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN.ꢀVìꢀvậy,ꢀđâyꢀlàꢀmộtꢀkhoảngꢀtrốngꢀnghiênꢀcứuꢀ
màꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀkhaiꢀthác.
TPCNꢀlàꢀcácꢀsảnꢀphẩmꢀhỗꢀtrợꢀchứcꢀnăngꢀcủaꢀcácꢀbộꢀphậnꢀtrongꢀcơꢀthể,ꢀgiúpꢀlàmꢀ
tăngꢀsứcꢀđềꢀkhángꢀvàꢀgiảmꢀnguyꢀcơ,ꢀtácꢀhạiꢀcủaꢀbệnhꢀtật.ꢀỞꢀnhiềuꢀquốcꢀgia,ꢀđiểnꢀ
hìnhꢀnhưꢀHoaꢀKỳ,ꢀTPCNꢀđượcꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀnhậnꢀthứcꢀlàꢀthựcꢀphẩmꢀbổꢀsungꢀ
vàꢀđượcꢀbánꢀđạiꢀtràꢀtạiꢀhệꢀthốngꢀcácꢀcửaꢀhàngꢀbáchꢀhóa.ꢀNhưngꢀtạiꢀViệtꢀNam,ꢀBộꢀ
Yꢀtếꢀđãꢀchỉꢀraꢀcóꢀmộtꢀsốꢀtrườngꢀhợpꢀtiếnꢀhànhꢀquảngꢀcáoꢀthựcꢀphẩmꢀchứcꢀnăngꢀcóꢀ
tácꢀdụngꢀnhưꢀthuốcꢀchữaꢀbệnhꢀdẫnꢀđếnꢀtìnhꢀtrạngꢀmộtꢀsốꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀsảnꢀphẩmꢀ
hiểuꢀnhầmꢀvềꢀcôngꢀdụngꢀcủaꢀnhómꢀsảnꢀphẩmꢀnàyꢀvàꢀcoiꢀthựcꢀphẩmꢀchứcꢀnăngꢀ
làꢀthuốcꢀtrongꢀbàiꢀviếtꢀQuảnꢀlýꢀthuốc,ꢀdượcꢀphẩmꢀvàꢀthựcꢀphẩmꢀchứcꢀnăngꢀngàyꢀ
28/05/2014.ꢀĐặcꢀbiệt,ꢀtheoꢀthốngꢀkêꢀcủaꢀCụcꢀAnꢀtoànꢀthựcꢀphẩmꢀ(BộꢀYꢀtế)ꢀthángꢀ
06/2020ꢀđăngꢀtrênꢀBáoꢀĐiệnꢀtửꢀcủaꢀChínhꢀphủꢀnướcꢀCộngꢀhòaꢀxãꢀhộiꢀchủꢀnghĩaꢀViệtꢀ
Namꢀ15/06/2020,ꢀđếnꢀthángꢀ06/2020,ꢀcóꢀ24ꢀcơꢀsởꢀsảnꢀxuất,ꢀkinhꢀdoanhꢀTPCNꢀviꢀ
phạmꢀquyꢀđịnhꢀvềꢀquảngꢀcáoꢀbịꢀxửꢀphạtꢀvớiꢀtổngꢀsốꢀtiềnꢀtrênꢀ1,62ꢀtỷꢀđồng,ꢀtrongꢀđó,ꢀ
cóꢀnhữngꢀviꢀphạmꢀnghiêmꢀtrọngꢀnhưꢀsảnꢀxuất,ꢀbánꢀsảnꢀphẩmꢀTPCNꢀkhôngꢀcóꢀgiáꢀtrịꢀ
sửꢀdụng,ꢀquảngꢀcáoꢀTPCNꢀgâyꢀhiểuꢀnhầmꢀnhưꢀthuốcꢀchữaꢀbệnh.ꢀTừꢀđó,ꢀngườiꢀtiêuꢀ
dùngꢀluônꢀcânꢀnhắcꢀnhậnꢀthứcꢀnhiềuꢀrủiꢀroꢀvàꢀlợiꢀíchꢀkhácꢀnhauꢀkhiꢀcóꢀýꢀđịnhꢀtiêuꢀ
dùngꢀTPCNꢀ(CổngꢀthôngꢀtinꢀđiệnꢀtửꢀBộꢀYꢀtế,ꢀ2014).
Vìꢀvậy,ꢀbàiꢀviếtꢀtậpꢀtrungꢀnghiênꢀcứuꢀảnhꢀhưởngꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀ
TPCNꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀViệtꢀNam,ꢀtừꢀđóꢀđưaꢀraꢀcácꢀgợiꢀýꢀchiếnꢀlượcꢀmarketingꢀ
củaꢀdoanhꢀnghiệp,ꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀvàꢀkhuyếnꢀnghịꢀchoꢀcơꢀquanꢀquảnꢀlýꢀnhàꢀnước.
66 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
2.ꢀTổngꢀquanꢀnghiênꢀcứu
Ýꢀđịnhꢀmuaꢀlàꢀmộtꢀvấnꢀđềꢀquanꢀtrọngꢀtrongꢀkhoaꢀhọcꢀmarketingꢀnóiꢀchungꢀvàꢀ
khoaꢀhọcꢀhànhꢀviꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀnóiꢀriêng.ꢀCóꢀrấtꢀnhiềuꢀyếuꢀtốꢀtácꢀđộngꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀ
muaꢀtrongꢀcácꢀlĩnhꢀvựcꢀkhácꢀnhau.ꢀCụꢀthể,ꢀtuổiꢀthọꢀhiệuꢀsuấtꢀvàꢀthờiꢀgianꢀnỗꢀlựcꢀtácꢀ
độngꢀtíchꢀcựcꢀvớiꢀýꢀđịnhꢀmua,ꢀriêngꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtácꢀđộngꢀtiêuꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀ
muaꢀýꢀđịnhꢀsửꢀdụngꢀvíꢀkỹꢀthuậtꢀsốꢀởꢀViệtꢀNamꢀ(Hoangꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ2020).ꢀGiáꢀtrịꢀ
cảmꢀxúc,ꢀgiáꢀtrịꢀxãꢀhội,ꢀnhậnꢀthứcꢀvềꢀthươngꢀhiệuꢀvàꢀkhíaꢀcạnhꢀbảoꢀmậtꢀthôngꢀtinꢀcủaꢀ
marketingꢀlanꢀtỏaꢀcóꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀhàngꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀđốiꢀ
vớiꢀsảnꢀphẩmꢀđồꢀuốngꢀ(Nguyễn,ꢀ2020).
Bênꢀcạnhꢀđó,ꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀluônꢀphảiꢀđốiꢀmặtꢀvớiꢀcácꢀloạiꢀrủiꢀroꢀkhácꢀnhauꢀ
trongꢀkhiꢀtheoꢀđuổiꢀcácꢀlợiꢀíchꢀkhácꢀnhauꢀtrongꢀmọiꢀquyếtꢀđịnhꢀmuaꢀhàngꢀ(Kimꢀ&ꢀ
cộngꢀsự,ꢀ2008;ꢀTaylor,ꢀ1974).ꢀDoꢀđó,ꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀđượcꢀcoiꢀ
làꢀlýꢀthuyếtꢀhữuꢀíchꢀđểꢀgiảiꢀthíchꢀhànhꢀviꢀcũngꢀnhưꢀýꢀđịnhꢀhànhꢀviꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀ
khiꢀlựaꢀchọnꢀmộtꢀsảnꢀphẩm/dịchꢀvụꢀ(Choiꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ2013).ꢀChoiꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2013)ꢀ
cũngꢀđưaꢀraꢀmộtꢀkếtꢀluậnꢀquanꢀtrọngꢀvềꢀchiềuꢀhướngꢀtácꢀđộngꢀcủaꢀhaiꢀloạiꢀnhậnꢀthứcꢀ
này,ꢀđóꢀlà:ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀđềuꢀảnhꢀhưởngꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀ
phẩm,ꢀtrongꢀđóꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀmangꢀtớiꢀtácꢀđộngꢀtiêuꢀcựcꢀcònꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀ
mangꢀđếnꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcực.
2.1ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchính
Nhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀthườngꢀđượcꢀmôꢀtảꢀlàꢀnhậnꢀthứcꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀ
vềꢀlỗꢀròng,ꢀbaoꢀgồmꢀkhảꢀnăngꢀsửaꢀchữa,ꢀthayꢀthếꢀvà/hoặcꢀhoànꢀtrảꢀcầnꢀthiếtꢀ(Horton,ꢀ
1976;ꢀSweeneyꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ1999).ꢀNgườiꢀtiêuꢀdùngꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀkhiꢀ
lợiꢀíchꢀtừꢀviệcꢀmuaꢀsảnꢀphẩmꢀkhôngꢀlớnꢀhơnꢀsốꢀtiềnꢀmàꢀhọꢀbỏꢀraꢀ(Snojꢀ&ꢀcộngꢀ
sự,ꢀ2004).ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀphổꢀbiếnꢀđốiꢀvớiꢀnhiềuꢀchủngꢀloạiꢀsảnꢀphẩmꢀ
(Bhatnagarꢀ&ꢀGhose,ꢀ2004).ꢀBrookerꢀ(1984)ꢀđãꢀkiểmꢀtraꢀsáuꢀloạiꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀ
đượcꢀthôngꢀquaꢀtừꢀhaiꢀnghiênꢀcứuꢀtrướcꢀđóꢀ(nghiênꢀcứuꢀcủaꢀJacobyꢀ&ꢀKaplan,ꢀ1972;ꢀ
Roselius,ꢀ1971)ꢀvớiꢀtìnhꢀhuốngꢀmuaꢀsắmꢀhàngꢀtạpꢀhóaꢀvàꢀthấyꢀrằng:ꢀMộtꢀtrongꢀhaiꢀ
khíaꢀcạnhꢀrủiꢀroꢀlớnꢀnhấtꢀliênꢀquanꢀđếnꢀmuaꢀsắmꢀhàngꢀtạpꢀhóaꢀlàꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀ
(khíaꢀcạnhꢀcònꢀlạiꢀlàꢀrủiꢀroꢀtínhꢀnăng).
Vậyꢀliệuꢀrằngꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀcóꢀtácꢀđộngꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăngꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀhayꢀkhông?ꢀNhómꢀtácꢀgiảꢀđưaꢀraꢀgiảꢀthuyếtꢀH1ꢀkiểmꢀ
địnhꢀảnhꢀhưởngꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀđốiꢀvớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀnhưꢀsau:
H1:ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtiêuꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăng.
2.2ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgian
Nhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀcóꢀliênꢀquanꢀđếnꢀnhậnꢀthứcꢀvềꢀkhảꢀnăngꢀmấtꢀthờiꢀgian,ꢀsựꢀ
thuậnꢀtiệnꢀvàꢀnhữngꢀnỗꢀlựcꢀđểꢀnhậnꢀđượcꢀmộtꢀsảnꢀphẩmꢀmàꢀphảiꢀsửa,ꢀkếtꢀnốiꢀvàꢀthayꢀthếꢀ
nếuꢀnóꢀcóꢀvấnꢀđềꢀ(Nepomucenoꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ2012;ꢀSchiꢁmanꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ2011;ꢀStoneꢀ
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 67
&ꢀGronhaug,ꢀ1993).ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀliênꢀquanꢀđếnꢀdịchꢀvụꢀ(kháchꢀsạn,ꢀ
thứcꢀănꢀnhanh,ꢀthợꢀlàmꢀtócꢀvàꢀbữaꢀănꢀtạiꢀnhàꢀhàng)ꢀđượcꢀcoiꢀlàꢀcóꢀýꢀnghĩaꢀquanꢀtrọngꢀ
hơnꢀvớiꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀsoꢀvớiꢀcácꢀloạiꢀthựcꢀphẩm,ꢀđồꢀdùngꢀlâuꢀbềnꢀtiệnꢀdụngꢀvàꢀ
muaꢀsắmꢀhàngꢀhóaꢀ(Mitchellꢀ&ꢀGreatorex,ꢀ1990).ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀcũngꢀ
thườngꢀphổꢀbiếnꢀhơnꢀtrongꢀtìnhꢀhuốngꢀmuaꢀsắmꢀtrựcꢀtuyến.ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀ
gian/sựꢀthuậnꢀtiệnꢀđượcꢀđịnhꢀnghĩaꢀlàꢀtrảiꢀnghiệmꢀvềꢀsựꢀbấtꢀtiệnꢀvàꢀtốnꢀthờiꢀgianꢀcủaꢀ
ngườiꢀtiêuꢀdùngꢀdoꢀnhữngꢀkhóꢀkhănꢀtrongꢀviệcꢀđiềuꢀhướngꢀwebsiteꢀhoặcꢀtrongꢀviệcꢀ
đặtꢀhàng;ꢀgiaꢀtăngꢀkhiꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀtốnꢀthờiꢀgianꢀđểꢀtìmꢀwebsiteꢀphùꢀhợpꢀvàꢀphảiꢀ
đốiꢀmặtꢀvớiꢀnhữngꢀsựꢀchậmꢀtrễꢀvàꢀkhóꢀkhănꢀkhiꢀnhậnꢀsảnꢀphẩmꢀđãꢀđặtꢀ(Forsytheꢀ&ꢀ
cộngꢀsự,ꢀ2003).ꢀTrongꢀbốiꢀcảnhꢀtiêuꢀdùngꢀTPCNꢀởꢀViệtꢀNam,ꢀcóꢀnhữngꢀdòngꢀsảnꢀ
phẩmꢀđượcꢀbàyꢀbánꢀtrànꢀlanꢀtrênꢀthịꢀtrường,ꢀgâyꢀtốnꢀkémꢀthờiꢀgianꢀchoꢀkháchꢀhàngꢀ
đểꢀkiểmꢀđịnhꢀvàꢀlựaꢀchọnꢀsảnꢀphẩm.ꢀBênꢀcạnhꢀđó,ꢀvớiꢀmộtꢀsốꢀdòngꢀTPCNꢀđộcꢀđáo,ꢀ
đượcꢀphânꢀphốiꢀđộcꢀquyền,ꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀlạiꢀgặpꢀphảiꢀkhóꢀkhănꢀtrongꢀviệcꢀtiếpꢀ
cậnꢀtìmꢀmuaꢀsảnꢀphẩm.ꢀGầnꢀđây,ꢀTPCNꢀđượcꢀquảngꢀcáoꢀtrênꢀInternet,ꢀngườiꢀtiêuꢀ
dùngꢀcũngꢀcóꢀthểꢀgặpꢀtrườngꢀhợpꢀchậmꢀtrễꢀvàꢀkhóꢀkhănꢀđểꢀnhậnꢀsảnꢀphẩmꢀmìnhꢀđãꢀ
đặtꢀmua.ꢀBởiꢀlẽꢀđó,ꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀcóꢀthểꢀxuấtꢀhiệnꢀtrongꢀtìnhꢀhuốngꢀmuaꢀ
sắmꢀTPCNꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀViệtꢀNam.ꢀGiảꢀthuyếtꢀH2ꢀđượcꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀđưaꢀ
raꢀnhưꢀsau:
H2:ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtiêuꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN.
2.3ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụng
CôngꢀdụngꢀcủaꢀTPCNꢀcóꢀliênꢀquanꢀtrựcꢀtiếpꢀtớiꢀsứcꢀkhỏeꢀngườiꢀdùng,ꢀdoꢀđóꢀ
nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀcủaꢀTPCNꢀcũngꢀchínhꢀlàꢀnhậnꢀthứcꢀvềꢀlợiꢀíchꢀsứcꢀkhỏeꢀ
màꢀsảnꢀphẩmꢀnàyꢀđemꢀlại.ꢀJainꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2014)ꢀcũngꢀchoꢀrằngꢀlýꢀdoꢀchínhꢀđằngꢀ
sauꢀviệcꢀtiêuꢀthụꢀcácꢀthựcꢀphẩmꢀgiàuꢀdinhꢀdưỡngꢀlàꢀđểꢀgiữꢀgìnꢀsứcꢀkhỏeꢀvàꢀcũngꢀđểꢀ
tránhꢀkhỏiꢀcácꢀđiềuꢀtrịꢀyꢀtế.ꢀLợiꢀíchꢀchoꢀsứcꢀkhỏeꢀcủaꢀTPCNꢀcũngꢀnhưꢀniềmꢀtinꢀvàꢀsựꢀ
tinꢀcậyꢀvềꢀthôngꢀtinꢀlàꢀyếuꢀtốꢀquyếtꢀđịnhꢀtíchꢀcựcꢀchínhꢀdẫnꢀtớiꢀsựꢀchấpꢀnhậnꢀTPCNꢀ
(Labrecqueꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ2006).
Tuyꢀnhiên,ꢀởꢀcácꢀthịꢀtrườngꢀkhácꢀnhưꢀMỹ,ꢀTPCNꢀđượcꢀnhậnꢀthứcꢀđúngꢀlàꢀthựcꢀ
phẩmꢀbổꢀsungꢀdưỡngꢀchất,ꢀgiúpꢀcảiꢀthiện,ꢀnângꢀcaoꢀsứcꢀkhỏe.ꢀCònꢀtạiꢀViệtꢀNam,ꢀ
TPCNꢀđượcꢀhầuꢀhếtꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀcoiꢀlàꢀthuốc,ꢀcóꢀtácꢀdụngꢀchínhꢀlàꢀphòngꢀvàꢀchữaꢀ
bệnh.ꢀNhưꢀvậy,ꢀliệuꢀnhânꢀtốꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀđượcꢀđặtꢀtrongꢀbốiꢀcảnhꢀViệtꢀ
NamꢀcóꢀcònꢀlàꢀyếuꢀtốꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀchínhꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀnữaꢀhayꢀkhông?
H3:ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN.
2.4ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợi
TheoꢀForsytheꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2006),ꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀđượcꢀcảmꢀnhậnꢀvềꢀ
khảꢀnăngꢀmuaꢀsắmꢀbấtꢀcứꢀlúcꢀnàoꢀtừꢀnơiꢀkhácꢀnhauꢀbấtꢀkểꢀvịꢀtríꢀvàꢀkhôngꢀghéꢀthămꢀ
cửaꢀhàng.ꢀSựꢀtiệnꢀlợiꢀđượcꢀđoꢀlườngꢀdựaꢀtrênꢀthờiꢀgianꢀtiêuꢀthụ,ꢀđịaꢀđiểmꢀmuaꢀsắmꢀ
vàꢀquáꢀtrìnhꢀmuaꢀhàng.ꢀSựꢀtiệnꢀlợiꢀởꢀđâyꢀcóꢀthểꢀởꢀdạngꢀthờiꢀgian,ꢀnỗꢀlựcꢀvàꢀcăngꢀ
68 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
thẳng.ꢀSauꢀđó,ꢀkhiꢀsảnꢀphẩmꢀdễꢀdàngꢀcóꢀđược,ꢀđóꢀlàꢀsựꢀtiệnꢀlợiꢀsởꢀhữu.ꢀMặcꢀdùꢀ
việcꢀmuaꢀsắmꢀcóꢀthểꢀđượcꢀthựcꢀhiệnꢀtrongꢀthờiꢀgianꢀnhanhꢀchóngꢀvàꢀsảnꢀphẩmꢀcóꢀ
thểꢀđượcꢀgiaoꢀmàꢀkhôngꢀbịꢀchậmꢀtrễ,ꢀnhưngꢀnóꢀđượcꢀcoiꢀlàꢀsựꢀtiệnꢀlợiꢀvềꢀthờiꢀgianꢀ
(Kwekꢀ&ꢀcộngꢀsự,ꢀ2010).ꢀTrongꢀlĩnhꢀvựcꢀthựcꢀphẩm,ꢀChoiꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2013)ꢀkhẳngꢀ
địnhꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀcóꢀthểꢀđượcꢀthểꢀhiệnꢀlàꢀnhậnꢀthứcꢀvềꢀtốcꢀđộ,ꢀsựꢀthuậnꢀ
tiệnꢀchoꢀviệcꢀănꢀuốngꢀvàꢀkhảꢀnăngꢀtiếpꢀcận.
ThựcꢀtrạngꢀviệcꢀmuaꢀvàꢀsửꢀdụngꢀTPCNꢀởꢀViệtꢀNamꢀcònꢀhạnꢀchếꢀvàꢀkhácꢀnhauꢀ
rõꢀràngꢀtheoꢀnhómꢀngànhꢀnghề,ꢀthuꢀnhập,ꢀđộꢀtuổi,ꢀgiớiꢀtínhꢀvàꢀkhuꢀvựcꢀđịaꢀlý.ꢀSựꢀ
khácꢀnhauꢀtrongꢀtiêuꢀdùngꢀnàyꢀchủꢀyếuꢀdoꢀnhậnꢀthứcꢀkhôngꢀđồngꢀđều,ꢀsựꢀtiếpꢀcậnꢀ
vớiꢀnhữngꢀnguồnꢀthôngꢀtinꢀchínhꢀthốngꢀcủaꢀngườiꢀdân.ꢀKhôngꢀítꢀngườiꢀdânꢀchoꢀrằngꢀ
đểꢀmuaꢀvàꢀsửꢀdụngꢀTPCN,ꢀhọꢀcầnꢀlờiꢀkhuyênꢀcủaꢀbácꢀsĩ/dượcꢀsĩ.ꢀNhưꢀvậy,ꢀrõꢀràngꢀ
thịꢀtrườngꢀTPCNꢀởꢀViệtꢀNamꢀđangꢀcóꢀsựꢀhạnꢀchếꢀvềꢀcảꢀkênhꢀphânꢀphốiꢀsảnꢀphẩmꢀ
vàꢀkênhꢀthôngꢀtinꢀchínhꢀthống.ꢀDoꢀvậy,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀnhậnꢀthấyꢀviệcꢀkiểmꢀđịnhꢀmốiꢀ
quanꢀhệꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀlàꢀcầnꢀthiết.
H4:ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN.
2.5ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtế
Đãꢀcóꢀmộtꢀsốꢀnghiênꢀcứuꢀđềꢀcậpꢀđếnꢀảnhꢀhưởngꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀtớiꢀ
ýꢀđịnh,ꢀtuyꢀkhôngꢀphảiꢀtrongꢀlĩnhꢀvựcꢀTPCNꢀhoặcꢀcóꢀliênꢀquanꢀđếnꢀTPCN.ꢀHamariꢀ
&ꢀcộngꢀsựꢀ(2015)ꢀđãꢀchỉꢀraꢀrằngꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀlàꢀmộtꢀtrongꢀnhữngꢀnhânꢀtốꢀcóꢀảnhꢀ
hưởngꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀhànhꢀviꢀthamꢀgiaꢀvàoꢀmộtꢀnềnꢀtảngꢀchiaꢀsẻꢀ(P2P).ꢀMöhlmannꢀ
(2015)ꢀkhẳngꢀđịnhꢀbiếnꢀtiếtꢀkiệmꢀchiꢀphíꢀcóꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀsửꢀdụngꢀ
dịchꢀvụꢀP2Pꢀtrongꢀtươngꢀlai.ꢀTrongꢀnghiênꢀcứuꢀvềꢀdịchꢀvụꢀlưuꢀtrúꢀP2P,ꢀTussyadiahꢀ
(2016)ꢀcũngꢀđưaꢀraꢀkếtꢀluậnꢀrằngꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀhayꢀtiếtꢀkiệmꢀchiꢀphíꢀcóꢀ
ảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀhànhꢀviꢀsửꢀdụngꢀdịchꢀvụꢀlưuꢀtrúꢀP2P.ꢀTPCNꢀcóꢀcácꢀ
đặcꢀtrưngꢀlà:ꢀcóꢀlợiꢀchoꢀsứcꢀkhỏe,ꢀcungꢀcấpꢀviꢀchấtꢀbảoꢀvệꢀvàꢀtăngꢀcườngꢀsứcꢀkhỏe.ꢀ
MụcꢀđíchꢀcủaꢀngườiꢀdùngꢀkhiꢀmuaꢀTPCNꢀlàꢀđểꢀphụcꢀhồiꢀvàꢀbảoꢀvệꢀsứcꢀkhỏe,ꢀvìꢀvậy,ꢀ
xemꢀxétꢀbảoꢀvệꢀsứcꢀkhỏeꢀnhưꢀmộtꢀgiảiꢀphápꢀđầuꢀtưꢀchoꢀtươngꢀlai,ꢀphòngꢀbệnhꢀhơnꢀ
chữaꢀbệnh.ꢀDoꢀđó,ꢀnghiênꢀcứuꢀđãꢀthựcꢀhiệnꢀphỏngꢀvấnꢀchuyênꢀsâuꢀvớiꢀcácꢀchuyênꢀ
giaꢀvàꢀthảoꢀluậnꢀvềꢀviệcꢀcóꢀnênꢀđưaꢀbiếnꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀvàoꢀbàiꢀviếtꢀnày.ꢀ
Cácꢀchuyênꢀgiaꢀđềuꢀđồngꢀýꢀvàꢀchoꢀrằngꢀbổꢀsungꢀbiếnꢀnàyꢀlàꢀhoànꢀtoànꢀhợpꢀlýꢀvìꢀhiểnꢀ
nhiênꢀviệcꢀmuaꢀTPCNꢀchínhꢀlàꢀmộtꢀcáchꢀtiếtꢀkiệmꢀchiꢀphíꢀchữaꢀbệnhꢀtrongꢀtươngꢀ
laiꢀvàꢀphòngꢀbệnhꢀluônꢀtiếtꢀkiệmꢀkinhꢀtếꢀhơnꢀchữaꢀbệnh.ꢀBởiꢀvậy,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀchoꢀ
rằngꢀviệcꢀđưaꢀbiếnꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀvàoꢀmôꢀhìnhꢀnghiênꢀcứuꢀlàꢀcầnꢀthiết.ꢀ
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtế,ꢀtrongꢀnghiênꢀcứuꢀnày,ꢀđượcꢀhiểuꢀlàꢀnhậnꢀthứcꢀcủaꢀngườiꢀ
tiêuꢀdùngꢀvềꢀnhữngꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀcóꢀthểꢀnhậnꢀđượcꢀtừꢀviệcꢀtiêuꢀdùngꢀsảnꢀphẩm,ꢀmàꢀ
cụꢀthểꢀhơn,ꢀđóꢀlàꢀviệcꢀgiảmꢀbớtꢀđượcꢀnhữngꢀkhoảnꢀchiꢀchíꢀmàꢀkháchꢀhàngꢀcóꢀthểꢀ
phảiꢀtrảꢀnếuꢀkhôngꢀtiêuꢀdùngꢀsảnꢀphẩm.
H5:ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN.
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 69
Quaꢀtổngꢀquanꢀcácꢀnghiênꢀcứuꢀtrongꢀvàꢀngoàiꢀnước,ꢀđồngꢀthờiꢀgắnꢀvớiꢀbốiꢀcảnhꢀthựcꢀ
tiễnꢀthịꢀtrườngꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀNam,ꢀmôꢀhìnhꢀnghiênꢀcứuꢀđềꢀxuấtꢀcủaꢀbàiꢀviếtꢀnhưꢀsau:
Hìnhꢀ1.ꢀMôꢀhìnhꢀnghiênꢀcứuꢀđềꢀxuất
Nguồn:ꢀNhómꢀtácꢀgiảꢀtổngꢀhợp
Cácꢀgiảꢀthuyếtꢀnghiênꢀcứu:
H1:ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtiêuꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăng.
H2:ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtiêuꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăng.
H3:ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀ
phẩmꢀchứcꢀnăng.
H4:ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăng.
H5:ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀcóꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀthựcꢀphẩmꢀ
chứcꢀnăng.
3.ꢀPhươngꢀphápꢀnghiênꢀcứu
3.1ꢀDữꢀliệuꢀthứꢀcấp
Nhómꢀtácꢀgiảꢀphânꢀtíchꢀvàꢀtổngꢀhợpꢀthôngꢀtinꢀthứꢀcấpꢀtừꢀcácꢀnguồnꢀtàiꢀliệuꢀcóꢀsẵnꢀ
trongꢀnướcꢀvàꢀquốcꢀtếꢀvềꢀcácꢀnộiꢀdungꢀliênꢀquanꢀtớiꢀđềꢀtàiꢀnghiênꢀcứu.
3.2ꢀDữꢀliệuꢀsơꢀcấp
Nhómꢀtácꢀgiảꢀsửꢀdụngꢀnghiênꢀcứuꢀđịnhꢀtínhꢀvớiꢀphỏngꢀvấnꢀchuyênꢀsâuꢀ10ꢀchuyênꢀ
giaꢀtrongꢀngànhꢀTPCN,ꢀcácꢀchuyênꢀgiaꢀthuộcꢀlĩnhꢀvựcꢀmarketingꢀnhằmꢀgợiꢀmởꢀcácꢀ
nhânꢀtốꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀthịꢀtrườngꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀNam.ꢀKếtꢀquảꢀđãꢀ
chỉꢀraꢀnhânꢀtốꢀnhậnꢀthứcꢀkinhꢀtếꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀcôngꢀdụngꢀđượcꢀđaꢀphầnꢀcácꢀchuyênꢀ
giaꢀchoꢀrằngꢀảnhꢀhưởngꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmua.ꢀĐồngꢀthời,ꢀphỏngꢀvấnꢀnhómꢀtậpꢀtrungꢀ10ꢀ
ngườiꢀtiêuꢀdùngꢀtrongꢀkhoảngꢀtừꢀ18ꢀtớiꢀ60ꢀtuổiꢀnhằmꢀlàmꢀrõꢀbảngꢀhỏi.
70 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
Sauꢀkhiꢀhoànꢀthiệnꢀbảngꢀhỏi,ꢀnhómꢀnghiênꢀcứuꢀphátꢀraꢀ800ꢀphỏngꢀvấnꢀvớiꢀngườiꢀ
tiêuꢀdùngꢀTPCNꢀtạiꢀHàꢀNộiꢀvàꢀThànhꢀphốꢀHồꢀChíꢀMinhꢀ(TP.ꢀHCM)ꢀđãꢀđượcꢀđưaꢀraꢀ
đểꢀthuꢀthậpꢀthôngꢀtin.ꢀKếtꢀquảꢀthuꢀđượcꢀ686ꢀbảngꢀhỏiꢀcóꢀcâuꢀtrảꢀlờiꢀhợpꢀlệꢀđểꢀphânꢀ
tích.ꢀSauꢀđó,ꢀsửꢀdụngꢀkiểmꢀđịnhꢀCronbach’sꢀAlpha,ꢀEFAꢀvàꢀCFAꢀđểꢀkiểmꢀtraꢀthangꢀ
đoꢀvàꢀmôꢀhìnhꢀnghiênꢀcứuꢀtrênꢀphầnꢀmềmꢀSPSSꢀ22ꢀvàꢀAMOSꢀ22.
3.3ꢀQuyꢀtrìnhꢀnghiênꢀcứu
Bướcꢀ1:ꢀXâyꢀdựngꢀthangꢀđoꢀnhápꢀ1
QuyꢀtrìnhꢀxâyꢀdựngꢀthangꢀđoꢀđượcꢀdựaꢀvàoꢀquyꢀtrìnhꢀdoꢀChurchillꢀ(1979)ꢀđưaꢀra.ꢀ
Thangꢀđoꢀđầuꢀtiênꢀđượcꢀxâyꢀdựngꢀdựaꢀtrênꢀcơꢀsởꢀlýꢀthuyếtꢀvềꢀảnhꢀhưởngꢀcủaꢀnhậnꢀ
thứcꢀrủiꢀroꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀvàꢀđượcꢀgọiꢀlàꢀthangꢀđoꢀnhápꢀ1.ꢀ
Nhómꢀtácꢀgiảꢀthamꢀkhảoꢀcácꢀcôngꢀtrìnhꢀnghiênꢀcứuꢀđếnꢀtừꢀcácꢀhọcꢀgiảꢀkhácꢀnhau,ꢀdựaꢀ
trênꢀviệcꢀtìmꢀkiếmꢀdữꢀliệuꢀởꢀcácꢀcơꢀsởꢀdữꢀliệuꢀProquest,ꢀEmerard,ꢀcácꢀluậnꢀvăn…ꢀđểꢀ
đảmꢀbảoꢀsựꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀsảnꢀphẩmꢀnghiênꢀcứuꢀvàꢀbốiꢀcảnhꢀkinhꢀdoanhꢀởꢀViệtꢀNam.
Bướcꢀ2:ꢀNghiênꢀcứuꢀđịnhꢀtính
Từꢀthangꢀđoꢀnhápꢀ1,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀtiếnꢀhànhꢀnghiênꢀcứuꢀđịnhꢀtínhꢀthôngꢀquaꢀphỏngꢀ
vấnꢀsâuꢀcácꢀchuyênꢀgiaꢀvàꢀphỏngꢀvấnꢀnhómꢀtậpꢀtrungꢀngườiꢀtiêuꢀdùng.ꢀCácꢀchuyênꢀgiaꢀ
đượcꢀphỏngꢀvấnꢀlàꢀcácꢀchuyênꢀgiaꢀtrongꢀngànhꢀTPCNꢀ-ꢀnhữngꢀngườiꢀamꢀhiểuꢀvềꢀthựcꢀ
trạngꢀthịꢀtrườngꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀNamꢀvàꢀcácꢀchuyênꢀgiaꢀmarketingꢀ-ꢀnhữngꢀcốꢀvấnꢀvềꢀhọcꢀ
thuật,ꢀlýꢀluậnꢀliênꢀquanꢀtớiꢀnhậnꢀthứcꢀvàꢀýꢀđịnh,ꢀgiúpꢀcácꢀtácꢀgiảꢀđiềuꢀchỉnh,ꢀbổꢀsung,ꢀ
khámꢀpháꢀcácꢀbiếnꢀquanꢀsátꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀthịꢀtrườngꢀViệtꢀNam.ꢀNhómꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀ
làꢀcácꢀkháchꢀhàngꢀđiểnꢀhìnhꢀđãꢀtừngꢀcóꢀýꢀđịnhꢀhoặcꢀhànhꢀviꢀmuaꢀTPCNꢀnhằmꢀgiúpꢀcácꢀ
tácꢀgiảꢀxácꢀđịnhꢀmứcꢀđộꢀhiểuꢀrõꢀýꢀnghĩaꢀvàꢀngônꢀtừꢀđượcꢀsửꢀdụngꢀtrongꢀphiếuꢀđiềuꢀtra.ꢀ
Thôngꢀquaꢀkếtꢀquảꢀcủaꢀnghiênꢀcứuꢀđịnhꢀtính,ꢀthangꢀđoꢀnhápꢀ1ꢀđượcꢀđiềuꢀchỉnhꢀthànhꢀ
thangꢀđoꢀnhápꢀ2.ꢀThangꢀđoꢀnhápꢀ2ꢀđượcꢀsửꢀdụngꢀchoꢀnghiênꢀcứuꢀđịnhꢀlượngꢀsơꢀbộ.
Bướcꢀ3:ꢀNghiênꢀcứuꢀđịnhꢀlượngꢀsơꢀbộ
Thangꢀđoꢀnhápꢀ2ꢀtiếpꢀtụcꢀđượcꢀđánhꢀgiáꢀthôngꢀquaꢀnghiênꢀcứuꢀđịnhꢀlượngꢀsơꢀbộꢀ
vàꢀtiếpꢀtụcꢀđượcꢀđiềuꢀchỉnhꢀthôngꢀquaꢀphươngꢀphápꢀhệꢀsốꢀtinꢀcậyꢀCronbach’sꢀAlphaꢀ
vàꢀphươngꢀphápꢀphânꢀtíchꢀnhânꢀtốꢀkhámꢀpháꢀEFAꢀ(ExploratoryꢀFactorꢀAnalysis).ꢀ
Nhữngꢀbiếnꢀquanꢀsátꢀcóꢀhệꢀsốꢀtươngꢀquanꢀvớiꢀbiến-tổngꢀ(Item-TotalꢀCorrelation)ꢀ
dướiꢀ0,3ꢀsẽꢀbịꢀloạiꢀbỏꢀtheoꢀNunnallyꢀ&ꢀBurnsteinꢀ(1994).ꢀSauꢀđó,ꢀcácꢀbiếnꢀquanꢀ
sátꢀcóꢀtrọngꢀsốꢀtảiꢀvềꢀnhânꢀtốꢀ(FactorꢀLoading)ꢀnhỏꢀhơnꢀ0,3ꢀtrongꢀEFAꢀsẽꢀtiếpꢀtụcꢀ
bịꢀloạiꢀbỏꢀ(Gerbingꢀ&ꢀAnderson,ꢀ1988)ꢀvàꢀkiểmꢀtraꢀtổngꢀphươngꢀsaiꢀtríchꢀcóꢀđạtꢀ
yêuꢀcầuꢀ(≥ꢀ50%)ꢀhayꢀkhông.ꢀCácꢀbiếnꢀquanꢀsátꢀcònꢀlạiꢀ(thangꢀđoꢀhoànꢀchỉnh)ꢀsẽꢀ
đượcꢀđưaꢀvàoꢀbảngꢀcâuꢀhỏiꢀđểꢀnghiênꢀcứuꢀchínhꢀthức.ꢀTấtꢀcảꢀcácꢀbiếnꢀquanꢀsátꢀđềuꢀ
sửꢀdụngꢀthangꢀđoꢀLikertꢀ7ꢀbậcꢀvớiꢀlựaꢀchọnꢀbậcꢀsốꢀ1ꢀlàꢀ“hoànꢀtoànꢀkhôngꢀđồngꢀý”,ꢀ
lựaꢀchọnꢀsốꢀ7ꢀlàꢀ“hoànꢀtoànꢀđồngꢀý”.
Sauꢀquáꢀtrìnhꢀnghiênꢀcứuꢀsơꢀbộ,ꢀcácꢀtácꢀgiảꢀthuꢀđượcꢀthangꢀđoꢀhoànꢀchỉnhꢀđểꢀxâyꢀ
dựngꢀbảngꢀhỏiꢀchoꢀnghiênꢀcứuꢀchínhꢀthức.
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 71
Bảngꢀ1.ꢀThangꢀđoꢀhoànꢀchỉnh
Thangꢀđo
Kháiꢀniệmꢀ
nghiênꢀcứu
Mãꢀhóa
TôiꢀeꢀrằngꢀlợiꢀíchꢀTPCNꢀmangꢀlạiꢀkhôngꢀtươngꢀxứngꢀvớiꢀsốꢀtiềnꢀtôiꢀ
đãꢀbỏꢀraꢀtrướcꢀđó
TôiꢀnghĩꢀrằngꢀviệcꢀbỏꢀraꢀmộtꢀkhoảnꢀtiềnꢀđểꢀmuaꢀTPCNꢀsẽꢀảnhꢀhưởngꢀ
đếnꢀcácꢀmứcꢀchiꢀtiêuꢀkhácꢀcủaꢀtôi
RRTC_1
Nhậnꢀthức
ꢀrủiꢀroꢀ
tàiꢀchính
RRTC_2
TôiꢀthàꢀdùngꢀtiềnꢀvàoꢀviệcꢀkhácꢀcònꢀhơnꢀlàꢀmuaꢀTPCN
TôiꢀchoꢀrằngꢀviệcꢀtìmꢀđếnꢀđiểmꢀbánꢀTPCNꢀtốnꢀnhiềuꢀthờiꢀgian
TôiꢀcảmꢀthấyꢀviệcꢀsửꢀdụngꢀTPCNꢀtốnꢀnhiềuꢀthờiꢀgian
TìmꢀhiểuꢀthôngꢀtinꢀvềꢀTPCNꢀmấtꢀnhiềuꢀthờiꢀgian
Tôiꢀcóꢀthểꢀsửꢀdụngꢀthờiꢀgianꢀtìmꢀhiểu/ꢀsửꢀdụngꢀTPCNꢀđểꢀlàmꢀnhữngꢀ
thứꢀkhácꢀcóꢀíchꢀhơn
RRTC_3
RRTG_1
RRTG_2
RRTG_3
Nhậnꢀthứcꢀ
rủiꢀroꢀ
thờiꢀgian
RRTG_4
TôiꢀthấyꢀrằngꢀTPCNꢀmangꢀlạiꢀhiệuꢀquảꢀliênꢀtục
LICD_1
LICD_2
Nhậnꢀthứcꢀ
lợiꢀíchꢀ
côngꢀdụng
TôiꢀthấyꢀrằngꢀTPCNꢀcóꢀtácꢀdụngꢀcảiꢀthiệnꢀsứcꢀkhỏeꢀtổngꢀthể
TôiꢀthấyꢀrằngꢀTPCNꢀcóꢀtácꢀdụngꢀlàmꢀgiảmꢀnguyꢀcơꢀmắcꢀmộtꢀsốꢀ
chứngꢀbệnhꢀcụꢀthể,ꢀhoặcꢀgiảmꢀthiểuꢀnhữngꢀtácꢀđộngꢀxấuꢀtớiꢀsứcꢀkhỏe
TôiꢀthấyꢀrằngꢀTPCNꢀcóꢀtácꢀdụngꢀcảiꢀthiệnꢀtinhꢀthần
LICD_3
LICD_4
LITL_1
Trênꢀthịꢀtrườngꢀhiệnꢀnay,ꢀtôiꢀthấyꢀcóꢀrấtꢀnhiềuꢀmẫuꢀmãꢀvàꢀthươngꢀhiệuꢀ
TPCNꢀđượcꢀbuônꢀbán
Nhậnꢀthứcꢀ
lợiꢀíchꢀ
tiệnꢀlợi
ThôngꢀtinꢀvềꢀTPCNꢀđượcꢀtruyềnꢀthôngꢀtrênꢀnhiềuꢀphươngꢀtiện.
LITL_2
LITL_3
LITL_4
TôiꢀnghĩꢀtôiꢀcóꢀthểꢀmuaꢀTPCNꢀmộtꢀcáchꢀdễꢀdàng
TPCNꢀđượcꢀbánꢀởꢀnhiềuꢀkênh:ꢀonline,ꢀoꢄineꢀ(nhàꢀthuốc,ꢀsiêuꢀthị)
TiêuꢀdùngꢀTPCNꢀsẽꢀgiảmꢀthiểuꢀchiꢀphíꢀsoꢀvớiꢀviệcꢀmuaꢀcácꢀthựcꢀ
phẩmꢀkhácꢀ(vìꢀTPCNꢀchứaꢀtinhꢀchất,ꢀhàmꢀlượngꢀdinhꢀdưỡngꢀcaoꢀ LIKT_1
hơn)
Nhậnꢀthứcꢀ
lợiꢀíchꢀ
kinhꢀtế
TiêuꢀdùngꢀTPCNꢀgiúpꢀtôiꢀkiếmꢀđượcꢀnhiềuꢀtiềnꢀhơnꢀnhờꢀcóꢀđượcꢀsứcꢀ
LIKT_2
khỏeꢀvàꢀtinhꢀthầnꢀtốt
TiêuꢀdùngꢀTPCNꢀkhôngꢀphảiꢀtốnꢀcôngꢀsức,ꢀthờiꢀgian,ꢀtiềnꢀbạcꢀđểꢀchếꢀ
LIKT_3
biếnꢀnhưꢀcácꢀthựcꢀphẩmꢀkhác
TôiꢀsẽꢀchủꢀđộngꢀtìmꢀkiếmꢀvàꢀmuaꢀTPCNꢀtrongꢀtươngꢀlaiꢀgần
TôiꢀđangꢀtìmꢀhiểuꢀthôngꢀtinꢀvềꢀmộtꢀsốꢀloạiꢀTPCN
YDM_1
YDM_2
YDM_3
TôiꢀsẵnꢀsàngꢀmuaꢀTPCNꢀtạiꢀcácꢀnơiꢀuyꢀtín
TôiꢀsẽꢀgiớiꢀthiệuꢀsảnꢀphẩmꢀTPCNꢀmàꢀtôiꢀbiết/đangꢀcóꢀýꢀđịnhꢀsửꢀdụngꢀ
choꢀbạnꢀbè,ꢀngườiꢀthân
Ýꢀđịnhꢀmua
YDM_4
YDM_5
TôiꢀdựꢀđịnhꢀsẽꢀdùngꢀTPCNꢀtrongꢀthángꢀtới
Nguồn:ꢀTổngꢀhợpꢀcủaꢀtácꢀgiả
Bướcꢀ4:ꢀNghiênꢀcứuꢀđịnhꢀlượngꢀchínhꢀthức
Ởꢀ bướcꢀ này,ꢀ nhómꢀ tácꢀ giảꢀ kiểmꢀ địnhꢀ cácꢀ môꢀ hìnhꢀ thangꢀ đoꢀ vàꢀ môꢀ hìnhꢀ lýꢀ
thuyếtꢀbằngꢀphươngꢀphápꢀphânꢀtíchꢀnhânꢀtốꢀkhẳngꢀđịnhꢀCFAꢀ(ConꢂrmatoryꢀFactorꢀ
Analysis),ꢀphươngꢀphápꢀphânꢀtíchꢀcấuꢀtrúcꢀtuyếnꢀtínhꢀSEMꢀ(StructuralꢀEquationꢀ
Modeling)ꢀbằngꢀphầnꢀmềmꢀSPSSꢀphiênꢀbảnꢀ22ꢀvàꢀphầnꢀmềmꢀAMOSꢀphiênꢀbảnꢀ22ꢀ
72 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
(AnalysisꢀofꢀMomentꢀStructures).ꢀKiểmꢀđịnhꢀCFAꢀvớiꢀtiêuꢀchuẩnꢀcủaꢀTiêuꢀchuẩnꢀ
đánhꢀgiáꢀmứcꢀđộꢀphùꢀhợpꢀchungꢀcủaꢀKettingerꢀvàꢀcộngꢀsựꢀ(1995),ꢀCMIN/dfꢀ<ꢀ5;ꢀ
GFI,ꢀTLI,ꢀCFIꢀ≥ꢀ0,9ꢀ(Bentler,ꢀ1990);ꢀRMSEAꢀ≤ꢀ0,08.ꢀĐồngꢀthời,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀdựaꢀ
trênꢀtiêuꢀchuẩnꢀđánhꢀgiáꢀmứcꢀđộꢀphùꢀhợpꢀtheoꢀcácꢀkhíaꢀcạnhꢀgiáꢀtrịꢀnộiꢀdung:
+ꢀReliabilityꢀ(CRꢀ>ꢀ0,7):ꢀđộꢀtinꢀcậyꢀthangꢀđoꢀđượcꢀđảmꢀbảo;
+ꢀConvergentꢀValidityꢀ(AVEꢀ>ꢀ0,5):ꢀgiáꢀtrịꢀhộiꢀtụꢀđượcꢀđảmꢀbảo;
+ꢀ Discriminantꢀ Validityꢀ (MSVꢀ <ꢀAVEꢀ &ꢀ Squareꢀ roofꢀ ofꢀAVEꢀ greaterꢀ thanꢀ
interconstructꢀcorrelations):ꢀtínhꢀphânꢀbiệtꢀđượcꢀđảmꢀbảo.ꢀQuaꢀđóꢀkiểmꢀnghiệmꢀchặtꢀ
chẽꢀhơnꢀvềꢀtínhꢀđơnꢀnguyên,ꢀđộꢀtinꢀcậyꢀtổngꢀhợp,ꢀgiáꢀtrịꢀhộiꢀtụ,ꢀgiáꢀtrịꢀphânꢀbiệtꢀcủaꢀ
cácꢀbiếnꢀsố.
Nếuꢀcácꢀthangꢀđoꢀvàꢀgiảꢀthuyếtꢀnghiênꢀcứuꢀsauꢀkiểmꢀđịnhꢀđạtꢀđượcꢀcácꢀtiêuꢀchuẩnꢀ
trênꢀthìꢀchứngꢀtỏꢀcácꢀthangꢀđoꢀvàꢀgiảꢀthuyếtꢀđóꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀdữꢀliệuꢀcủaꢀthịꢀtrường.
3.4ꢀKíchꢀthướcꢀmẫuꢀnghiênꢀcứu
Nhómꢀtácꢀgiảꢀđãꢀtổngꢀhợpꢀtưꢀliệuꢀtừꢀcácꢀnhàꢀnghiênꢀcứuꢀtrướcꢀđâyꢀvàꢀýꢀkiếnꢀcácꢀ
chuyênꢀgiaꢀthìꢀcỡꢀmẫuꢀtốiꢀưuꢀphụꢀthuộcꢀvàoꢀkỳꢀvọngꢀvềꢀđộꢀtinꢀcậy,ꢀphươngꢀphápꢀ
phânꢀtíchꢀdữꢀliệu,ꢀphươngꢀphápꢀướcꢀlượngꢀđượcꢀsửꢀdụngꢀtrongꢀnghiênꢀcứu,ꢀcácꢀthamꢀ
sốꢀcầnꢀướcꢀlượngꢀvàꢀkếtꢀcấuꢀcủaꢀcácꢀnhómꢀđápꢀviên.
Cụꢀthể,ꢀđểꢀtiếnꢀhànhꢀphânꢀtíchꢀhồiꢀquyꢀmộtꢀcáchꢀtốtꢀnhất,ꢀkíchꢀthướcꢀmẫuꢀcầnꢀ
đảmꢀbảoꢀtheoꢀcôngꢀthức:ꢀnꢀ≥ꢀ8*mꢀ+ꢀ50ꢀ(nꢀlàꢀcỡꢀmẫu,ꢀmꢀlàꢀsốꢀbiếnꢀđộcꢀlậpꢀtrongꢀmôꢀ
hình);ꢀtrongꢀkhiꢀđó,ꢀtheoꢀHarrisꢀ(1975):ꢀnꢀ≥ꢀ104ꢀ+ꢀmꢀ(vớiꢀmꢀlàꢀsốꢀlượngꢀbiếnꢀđộcꢀlậpꢀ
vàꢀphụꢀthuộc)ꢀhoặcꢀnꢀ≥ꢀ50ꢀ+ꢀm,ꢀnếuꢀmꢀ<ꢀ5.ꢀDoꢀvậy,ꢀđểꢀnângꢀcaoꢀđộꢀchínhꢀxácꢀcủaꢀ
cácꢀkếtꢀquảꢀphânꢀtích,ꢀkíchꢀthướcꢀmẫuꢀmụcꢀtiêuꢀđượcꢀxácꢀđịnhꢀlàꢀ800ꢀphầnꢀtử.ꢀKếtꢀ
quảꢀthuꢀvềꢀđượcꢀ686ꢀphiếuꢀhợpꢀlệ,ꢀtrongꢀđóꢀnhữngꢀbảngꢀhỏiꢀthiếuꢀthôngꢀtinꢀcâuꢀtrảꢀ
lờiꢀhoặcꢀtrảꢀlờiꢀhàngꢀloạtꢀđãꢀbịꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀloạiꢀbỏ.
TổngꢀthểꢀđốiꢀtượngꢀcủaꢀcuộcꢀnghiênꢀcứuꢀnàyꢀlàꢀtoànꢀbộꢀnhữngꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀViệtꢀ
Namꢀtừꢀ18ꢀtuổiꢀtrởꢀlên,ꢀsinhꢀsốngꢀvàꢀlàmꢀviệcꢀtạiꢀHàꢀNộiꢀvàꢀTP.ꢀHCM.ꢀHọꢀcóꢀthểꢀlàꢀsinhꢀ
viênꢀhoặcꢀlàmꢀcácꢀcôngꢀviệcꢀkhácꢀnhauꢀ(làmꢀnghềꢀtựꢀdo,ꢀhànhꢀchínhꢀsựꢀnghiệp,ꢀdoanhꢀ
nghiệp).ꢀNhómꢀtácꢀgiảꢀđãꢀchiaꢀđềuꢀcácꢀbảngꢀhỏiꢀtrongꢀcácꢀquậnꢀvàꢀtiếpꢀcậnꢀvớiꢀđốiꢀtượngꢀ
phỏngꢀvấnꢀmộtꢀcáchꢀngẫuꢀnhiên,ꢀtạiꢀcácꢀđịaꢀđiểmꢀkhácꢀnhau.ꢀĐồngꢀthời,ꢀtrongꢀbảngꢀhỏiꢀ
nghiênꢀcứu,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀđãꢀđượcꢀthiếtꢀkếꢀcácꢀcâuꢀhỏiꢀchọnꢀlọcꢀđểꢀtiếpꢀcậnꢀvớiꢀcácꢀđốiꢀ
tượngꢀphỏngꢀvấnꢀđãꢀtừngꢀsuyꢀnghĩ/muaꢀTPCNꢀđểꢀtừꢀđóꢀcóꢀđượcꢀkếtꢀquảꢀnghiênꢀcứu.
4.ꢀKếtꢀquảꢀnghiênꢀcứu
4.1ꢀKiểmꢀđịnhꢀEFA
NhómꢀtácꢀgiảꢀđãꢀsửꢀdụngꢀkiểmꢀđịnhꢀCronbach’sꢀAlphaꢀđểꢀkiểmꢀđịnhꢀcácꢀthangꢀ
đoꢀvàꢀloạiꢀbỏꢀcácꢀbiếnꢀcóꢀhệꢀsốꢀthấp,ꢀsauꢀđóꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀtiếnꢀhànhꢀphânꢀtíchꢀnhânꢀ
tốꢀkhámꢀpháꢀquaꢀkiểmꢀđịnhꢀEFAꢀvàꢀthuꢀđượcꢀkếtꢀquảꢀcácꢀbiếnꢀquanꢀsátꢀcóꢀtrọngꢀtảiꢀ
sốꢀ>ꢀ0,3ꢀvàꢀphươngꢀsaiꢀtríchꢀ71,017%ꢀ>ꢀ50%.ꢀDoꢀđó,ꢀdữꢀliệuꢀsẽꢀđượcꢀthựcꢀhiệnꢀvớiꢀ
cácꢀkiểmꢀđịnhꢀtiếpꢀtheo.
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 73
Bảngꢀ2.ꢀMaꢀtrậnꢀxoay
Biếnꢀquanꢀsát
Thangꢀđo
Trọngꢀsốꢀtảiꢀvềꢀnhânꢀtố
0,833
Nhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀ(RRTC)
RRTC_4
RRTC_5
RRTC_6
RRTG_2
RRTG_4
RRTG_1
RRTG_5
LICD_2
LICD_3
LICD_1
LICD_5
LITL_4
LITL_3
LITL_1
LITL_2
LIKT_4
LIKT_5
LIKT_3
0,831
0,784
0,785
0,778
0,702
0,652
0,802
0,785
0,714
0,702
0,892
0,842
0,841
0,817
0,863
0,861
Nhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀ(RRTG)
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀ(LICD)
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀ(LITL)
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀ(LIKT)
0,839
Nguồn:ꢀPhânꢀtíchꢀcủaꢀnhómꢀtácꢀgiả
4.2ꢀKiểmꢀđịnhꢀCFAꢀthangꢀđoꢀnhậnꢀthức
Hìnhꢀ2.ꢀKếtꢀquảꢀCFAꢀthangꢀđoꢀnhậnꢀthức
Nguồn:ꢀPhânꢀtíchꢀcủaꢀnhómꢀtácꢀgiả
74 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
KếtꢀquảꢀCFAꢀthuꢀđượcꢀtrênꢀhìnhꢀnhưꢀsau:ꢀCMIN/dfꢀ=ꢀ1,359;ꢀGFIꢀ=ꢀ0,948ꢀ(>ꢀ0,9);ꢀ
TLIꢀ=ꢀ0,98ꢀ(>ꢀ0,9);ꢀCFIꢀ=ꢀ0,984ꢀ(>ꢀ0,9);ꢀRMSEAꢀ=ꢀ0,032ꢀ(<ꢀ0,08).ꢀKếtꢀquảꢀtrênꢀ
chứngꢀtỏꢀthangꢀđoꢀcácꢀbiểuꢀhiệnꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀdữꢀliệuꢀthịꢀtrườngꢀ
khiꢀđánhꢀgiáꢀtheoꢀtiêuꢀchuẩnꢀchung.ꢀTiếpꢀđến,ꢀdựaꢀtrênꢀcácꢀtiêuꢀchíꢀriêng,ꢀnhómꢀtácꢀ
giảꢀthuꢀđượcꢀkếtꢀquảꢀbảngꢀsau:
Bảngꢀ3.ꢀBảngꢀkiểmꢀđịnhꢀđộꢀtinꢀcậy,ꢀgiáꢀtrịꢀhộiꢀtụꢀvàꢀ
giáꢀtrịꢀphânꢀbiệtꢀcủaꢀthangꢀđoꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀích
SQRT
AVE
RR
RR
LI
LI
RR
LI
Maxꢀ
R(H)
CR AVE MSV
TCC TCC TLC CDC TGC KTC
RRTCC 0,765 0,521 0,031 0,721 0,769
LITLC 0,858 0,669 0,338 0,818 0,871 -0,074 -0,074
LICDC 0,820 0,533 0,387 0,730 0,824 -0,177 -0,177 0,361
RRTGC 0,815 0,525 0,445 0,724 0,821 -0,043 -0,043 -0,278 -0,471
LIKTC 0,895 0,741 0,278 0,861 0,898 -0,053 -0,053 0,003 0,511 -0,420
1
1
1
1
1
1
Nguồn:ꢀPhânꢀtíchꢀcủaꢀnhómꢀtácꢀgiả
Theoꢀdõiꢀbảngꢀgiáꢀtrịꢀtrên,ꢀđộꢀtinꢀcậyꢀcủaꢀthangꢀđoꢀcủaꢀcácꢀnhậnꢀthứcꢀvềꢀlợiꢀíchꢀ
đượcꢀđảmꢀbảoꢀvìꢀCRꢀ>ꢀ0,7;ꢀgiáꢀtrịꢀhộiꢀtụꢀcủaꢀthangꢀđoꢀđượcꢀđảmꢀbảoꢀvìꢀAVEꢀ>ꢀ0,5ꢀ
vàꢀthangꢀđoꢀđạtꢀgiáꢀtrịꢀphânꢀbiệtꢀvìꢀMSVꢀ<ꢀAVE,ꢀcácꢀgiáꢀtrịꢀSQRTAVEꢀđềuꢀlớnꢀhơnꢀ
tấtꢀcảꢀcácꢀInter-ConstructꢀCorrelation.ꢀDoꢀđó,ꢀcácꢀthangꢀđoꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀđượcꢀ
khẳngꢀđịnhꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀdữꢀliệuꢀthịꢀtrường.
4.3ꢀKiểmꢀđịnhꢀmôꢀhìnhꢀvàꢀcácꢀgiảꢀthuyếtꢀnghiênꢀcứu
Hìnhꢀ3.ꢀKếtꢀquảꢀkiểmꢀđịnhꢀmôꢀhìnhꢀSEM
Nguồn:ꢀPhânꢀtíchꢀcủaꢀnhómꢀtácꢀgiả
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 75
Kếtꢀquảꢀchoꢀthấy:ꢀChi-square/dfꢀ=ꢀ1,828;ꢀGFIꢀ=ꢀ0,9096ꢀ(<ꢀ0,9);ꢀTLIꢀ=ꢀ0,948ꢀ(<ꢀ0,9);ꢀ
CFIꢀ=ꢀ0,956ꢀ(<ꢀ0,9);ꢀRMSEAꢀ=ꢀ0,049ꢀ(<ꢀ0,08)ꢀchứngꢀtỏꢀmôꢀhìnhꢀnghiênꢀcứuꢀ
hoànꢀtoànꢀthíchꢀhợpꢀvớiꢀdữꢀliệuꢀcủaꢀthịꢀtrường.
Bảngꢀ4.ꢀKếtꢀquảꢀkiểmꢀđịnhꢀmôꢀhình
Độꢀlệchꢀchuẩn MứcꢀýꢀnghĩaꢀP
Ýꢀđịnhꢀmua
Ýꢀđịnhꢀmua
Ýꢀđịnhꢀmua
Ýꢀđịnhꢀmua
Ýꢀđịnhꢀmua
Nhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchính
Nhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgian
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụng
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợi
Nhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtế
-0,113
-0,311
0,134
0,436
0,319
0,013
0,000
0,029
0,000
0,000
Nguồn:ꢀPhânꢀtíchꢀcủaꢀnhómꢀtácꢀgiả
Từꢀbảngꢀgiáꢀtrịꢀtrên,ꢀnhómꢀtácꢀgiảꢀnhậnꢀthấyꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchínhꢀvàꢀnhậnꢀ
thứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀtácꢀđộngꢀtiêuꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmua.ꢀĐồngꢀthời,ꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀ
côngꢀdụng,ꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀđềuꢀcóꢀtácꢀđộngꢀ
tíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN.ꢀDoꢀđó,ꢀtấtꢀcảꢀcácꢀgiảꢀthuyếtꢀH1,ꢀH2,ꢀH3,ꢀH4,ꢀH5ꢀ
đượcꢀkhẳngꢀđịnhꢀvìꢀP-valueꢀ<ꢀ0,05.ꢀTrongꢀđó,ꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀtácꢀđộngꢀ
tiêuꢀcựcꢀnhấtꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀnhấtꢀvớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀ
TPCNꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀdùng.
Kếtꢀ quảꢀ nhậnꢀ thứcꢀ rủiꢀ roꢀ thờiꢀ gianꢀ tácꢀđộngꢀ tiêuꢀ cựcꢀ mạnhꢀ nhấtꢀ tớiꢀ ýꢀ địnhꢀ
muaꢀTPCN.ꢀKếtꢀquảꢀnàyꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀnghiênꢀcứuꢀcủaꢀStoneꢀ&ꢀGronhaugꢀ(1993),ꢀ
Schiꢁmanꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2011);ꢀNepomucenoꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2012).ꢀKếtꢀquảꢀnàyꢀchứngꢀ
tỏꢀgiảꢀthuyếtꢀgắnꢀvớiꢀbốiꢀcảnhꢀthựcꢀtiễnꢀcủaꢀthịꢀtrườngꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀNam.ꢀNgườiꢀ
tiêuꢀdùngꢀkhóꢀkhănꢀtrongꢀquáꢀtrìnhꢀtìmꢀkiếmꢀthôngꢀtinꢀđángꢀtinꢀcậy,ꢀnơiꢀbánꢀvàꢀcảꢀ
nhữngꢀsảnꢀphẩmꢀtheoꢀmongꢀmuốn.
NhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀnhấtꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀphùꢀhợpꢀ
vớiꢀthựcꢀtiễn.ꢀBởiꢀvì,ꢀvớiꢀđặcꢀtrưngꢀkênhꢀphânꢀphốiꢀcủaꢀthịꢀtrườngꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀ
Nam,ꢀcùngꢀvớiꢀsựꢀphátꢀtriểnꢀcủaꢀcácꢀnhàꢀthuốc,ꢀsiêuꢀthị…ꢀvàꢀđặcꢀbiệtꢀlàꢀsựꢀphátꢀ
triểnꢀcủaꢀhoạtꢀđộngꢀkinhꢀdoanhꢀquaꢀmạngꢀxãꢀhội,ꢀtrangꢀthươngꢀmạiꢀđiệnꢀtửꢀhiệnꢀ
nay,ꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀcóꢀthểꢀtìmꢀhiểuꢀthôngꢀtin,ꢀmuaꢀTPCNꢀmộtꢀcáchꢀdễꢀdàng,ꢀnhanhꢀ
chóng,ꢀgiaoꢀhàngꢀtậnꢀnơi,ꢀthôngꢀtinꢀnhiềuꢀvàꢀcóꢀthểꢀtìmꢀkiếmꢀthuậnꢀtiệnꢀtrênꢀbaoꢀbìꢀ
sảnꢀphẩm,ꢀbanner.ꢀQuaꢀđó,ꢀcóꢀthểꢀthấyꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀmạnhꢀnhấtꢀthuộcꢀvềꢀnhậnꢀ
thứcꢀlợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀlàꢀhợpꢀlý.ꢀNgoàiꢀra,ꢀkếtꢀquảꢀnàyꢀcũngꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀtổngꢀquanꢀ
nghiênꢀcứuꢀtừꢀcácꢀcôngꢀtrìnhꢀnghiênꢀcứuꢀcủaꢀYulihasriꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2011),ꢀChoiꢀ&ꢀ
cộngꢀsựꢀ(2013)ꢀvàꢀHalderꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2014).
Điểmꢀkhácꢀbiệtꢀcủaꢀnghiênꢀcứuꢀnàyꢀsoꢀvớiꢀcácꢀnghiênꢀcứuꢀtrướcꢀđâyꢀđóꢀlàꢀnhậnꢀ
thứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀcóꢀtácꢀđộngꢀyếuꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀtrongꢀnhómꢀnhânꢀtốꢀ
nhậnꢀthứcꢀlợiꢀích.ꢀĐiềuꢀnàyꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀthựcꢀtếꢀvìꢀhiệnꢀnay,ꢀkiếnꢀthứcꢀvềꢀTPCNꢀcủaꢀ
76 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
ngườiꢀtiêuꢀdùngꢀcònꢀhạnꢀchế,ꢀcóꢀnhiềuꢀtácꢀđộngꢀbênꢀngoàiꢀ(đặcꢀbiệtꢀlàꢀcácꢀthôngꢀ
tinꢀquảngꢀcáoꢀcủaꢀcácꢀcáꢀnhân,ꢀdoanhꢀnghiệpꢀkhôngꢀchínhꢀxác)ꢀkhiếnꢀngườiꢀtiêuꢀ
dùngꢀchưaꢀhiểuꢀrõꢀvềꢀTPCN.ꢀKhôngꢀítꢀngườiꢀnhậnꢀthứcꢀTPCNꢀlàꢀthuốc,ꢀcóꢀtácꢀdụngꢀ
phòngꢀvàꢀtrịꢀbệnh,ꢀkhôngꢀnhậnꢀthứcꢀđượcꢀcôngꢀdụngꢀthựcꢀsựꢀcủaꢀTPCN.ꢀDoꢀđó,ꢀảnhꢀ
hưởngꢀcủaꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀđốiꢀvớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀcủaꢀngườiꢀtiêuꢀ
dùngꢀViệtꢀNamꢀtrởꢀnênꢀyếuꢀhơnꢀtươngꢀđốiꢀsoꢀvớiꢀcácꢀnhânꢀtốꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkhác.ꢀ
KếtꢀquảꢀchỉꢀraꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀ
phùꢀhợpꢀvớiꢀnghiênꢀcứuꢀcủaꢀShethꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(1991);ꢀSánchezꢀ&ꢀcộngꢀsựꢀ(2006).
Kếtꢀquảꢀnhậnꢀthứcꢀkinhꢀtếꢀảnhꢀhưởngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀlàꢀphùꢀhợpꢀvớiꢀthựcꢀ
tiễnꢀvìꢀhiểuꢀbiếtꢀcủaꢀngườiꢀViệtꢀNamꢀvềꢀTPCNꢀcònꢀthiếuꢀvàꢀchưaꢀhoànꢀtoànꢀđúng.ꢀ
Ngoàiꢀmụcꢀđíchꢀchữaꢀbệnh,ꢀkhôngꢀnhiềuꢀngườiꢀmuaꢀTPCNꢀđểꢀdùngꢀchoꢀmụcꢀđíchꢀ
sứcꢀkhỏeꢀkhácꢀnhưꢀnângꢀcaoꢀthểꢀchất,ꢀphòngꢀngừaꢀbệnhꢀtật;ꢀđiềuꢀnàyꢀđồngꢀthờiꢀdẫnꢀ
đếnꢀviệcꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀkhôngꢀnhậnꢀthứcꢀquáꢀcaoꢀvềꢀnhữngꢀlợiꢀíchꢀvềꢀmặtꢀkinhꢀtếꢀ
củaꢀTPCNꢀnhưꢀgiảmꢀthiểuꢀchiꢀphíꢀchữaꢀbệnhꢀtrongꢀtươngꢀlaiꢀvàꢀchiꢀphíꢀtiêuꢀdùngꢀ
thựcꢀphẩmꢀkhác.
5.ꢀKếtꢀluậnꢀvàꢀđềꢀxuất
5.1ꢀKếtꢀluận
ÝꢀđịnhꢀmuaꢀTPCNꢀđượcꢀnhiềuꢀtácꢀgiảꢀtrongꢀvàꢀngoàiꢀnướcꢀnghiênꢀcứuꢀtrướcꢀđâyꢀ
vàꢀchỉꢀraꢀcácꢀnhânꢀtốꢀtácꢀđộngꢀkhácꢀnhauꢀvàꢀbàiꢀviếtꢀcũngꢀgópꢀphầnꢀkiểmꢀđịnhꢀmôꢀ
hìnhꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀchịuꢀtácꢀđộngꢀtrựcꢀtiếpꢀtừꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀvớiꢀcácꢀnhânꢀtốꢀkhácꢀ
nhauꢀtrongꢀlĩnhꢀvựcꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀNam.
Kếtꢀquảꢀchỉꢀraꢀrằng:ꢀ(1)ꢀNhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀtàiꢀchính,ꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀtácꢀ
độngꢀtiêuꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀTPCN;ꢀ(2)ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụng,ꢀnhậnꢀthứcꢀ
lợiꢀíchꢀtiệnꢀlợiꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀkinhꢀtếꢀđềuꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmua;ꢀ
(3)ꢀTrongꢀđó,ꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀthờiꢀgianꢀtácꢀđộngꢀtiêuꢀcựcꢀnhấtꢀvàꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀ
tiệnꢀlợiꢀtácꢀđộngꢀtíchꢀcựcꢀnhấtꢀtớiꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀ(4)ꢀNhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀcôngꢀdụngꢀtácꢀ
độngꢀyếuꢀtớiꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀkhiꢀcânꢀnhắcꢀtíchꢀcựcꢀkhiꢀcóꢀýꢀđịnhꢀmua.ꢀKếtꢀquảꢀnàyꢀ
phùꢀhợpꢀvớiꢀcácꢀcôngꢀtrìnhꢀnghiênꢀcứuꢀtrongꢀtổngꢀquanꢀvàꢀbốiꢀcảnhꢀthựcꢀtiễnꢀthịꢀ
trườngꢀTPCNꢀtạiꢀViệtꢀNam.
5.2ꢀĐềꢀxuất
Đốiꢀvớiꢀdoanhꢀnghiệp,ꢀcácꢀchuyênꢀgiaꢀmarketingꢀcầnꢀđưaꢀraꢀcácꢀchiếnꢀlượcꢀtươngꢀ
ứngꢀhạnꢀchếꢀnhậnꢀthứcꢀrủiꢀroꢀvềꢀtàiꢀchính,ꢀthờiꢀgianꢀvàꢀthúcꢀđẩyꢀnhậnꢀthứcꢀlợiꢀíchꢀvềꢀ
tiệnꢀlợi,ꢀkinhꢀtếꢀvàꢀcôngꢀdụng.ꢀĐặcꢀbiệt,ꢀcácꢀdoanhꢀnghiệpꢀđãꢀcóꢀsựꢀcảiꢀthiệnꢀvượtꢀ
bậcꢀvềꢀkênhꢀthôngꢀtinꢀvàꢀbánꢀhàng,ꢀmởꢀrộngꢀphânꢀphốiꢀsảnꢀphẩmꢀtrênꢀcảꢀthịꢀtrườngꢀ
onlineꢀvàꢀoꢄine,ꢀgiúpꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀcóꢀnhiềuꢀcơꢀhộiꢀtiếpꢀcậnꢀvớiꢀthôngꢀtinꢀvềꢀsảnꢀ
phẩmꢀcũngꢀnhưꢀmuaꢀTPCNꢀdễꢀdàngꢀhơn.ꢀDoanhꢀnghiệpꢀcầnꢀcungꢀcấpꢀthôngꢀtinꢀđầyꢀ
đủꢀvàꢀrõꢀràngꢀhơnꢀvềꢀsảnꢀphẩmꢀthôngꢀquaꢀcácꢀphươngꢀtiệnꢀtruyềnꢀthôngꢀvàꢀbaoꢀbì,ꢀ
nhãnꢀmácꢀsảnꢀphẩm.ꢀĐồngꢀthời,ꢀtriểnꢀkhaiꢀcácꢀwebsiteꢀbánꢀhàngꢀchínhꢀhãng,ꢀđượcꢀ
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 77
chứngꢀnhậnꢀđểꢀngườiꢀtiêuꢀdùngꢀcóꢀthểꢀdễꢀdàngꢀtìmꢀkiếmꢀthôngꢀtinꢀvềꢀsảnꢀphẩmꢀcũngꢀ
nhưꢀđịaꢀđiểmꢀbánꢀgầnꢀnhất.ꢀDoanhꢀnghiệpꢀcóꢀthểꢀtriểnꢀkhaiꢀthêmꢀdịchꢀvụꢀvậnꢀchuyểnꢀ
(shipꢀhàng)ꢀđểꢀgiảmꢀbớtꢀthờiꢀgianꢀchoꢀkháchꢀhàng.
Đốiꢀvớiꢀngườiꢀtiêuꢀdùng,ꢀhọꢀcầnꢀhiểuꢀrõꢀTPCNꢀlàꢀsảnꢀphẩmꢀdựꢀphòng,ꢀkhôngꢀ
phảiꢀlàꢀthuốc,ꢀkhôngꢀcóꢀtínhꢀchấtꢀđiềuꢀtrị;ꢀlàꢀthựcꢀphẩmꢀcóꢀcôngꢀdụngꢀhỗꢀtrợ,ꢀphụcꢀ
hồi,ꢀtăngꢀcườngꢀvàꢀduyꢀtrìꢀcácꢀchứcꢀnăngꢀcủaꢀcácꢀbộꢀphậnꢀtrongꢀcơꢀthể,ꢀcóꢀtácꢀdụngꢀ
dinhꢀdưỡng,ꢀtạoꢀchoꢀcơꢀthểꢀtìnhꢀtrạngꢀthoảiꢀmái,ꢀtăngꢀsứcꢀđềꢀkhángꢀvàꢀgiảmꢀbớtꢀnguyꢀ
cơꢀbệnhꢀtật.ꢀĐồngꢀthời,ꢀhọꢀcầnꢀnângꢀcaoꢀkiếnꢀthứcꢀcầnꢀthiếtꢀvềꢀTPCNꢀvàꢀthịꢀtrườngꢀ
TPCN,ꢀcậpꢀnhậtꢀthôngꢀtinꢀthịꢀtrườngꢀvàꢀtìmꢀhiểuꢀtrênꢀcácꢀnguồnꢀdữꢀliệuꢀuyꢀtín.
Đốiꢀvớiꢀcơꢀquanꢀquảnꢀlýꢀnhàꢀnước,ꢀcầnꢀđẩyꢀmạnhꢀtruyềnꢀthôngꢀtớiꢀngườiꢀdân,ꢀhỗꢀ
trợꢀdoanhꢀnghiệpꢀkinhꢀdoanh,ꢀkiểmꢀsoátꢀchặtꢀchẽꢀthịꢀtrườngꢀTPCNꢀvàꢀđẩyꢀmạnhꢀvaiꢀ
tròꢀcủaꢀHiệpꢀhộiꢀNgườiꢀtiêuꢀdùng.
Tàiꢀliệuꢀthamꢀkhảo
BáoꢀđiệnꢀtửꢀcủaꢀChínhꢀphủꢀnướcꢀCộngꢀhòaꢀxãꢀhộiꢀchủꢀnghĩaꢀViệtꢀNam.ꢀ(2020),ꢀ“Phạtꢀ
Phat-tien-ty-16-cong-ty-san-xuat-kinh-doanh-TPCN/398090.vgp,ꢀ truyꢀ cậpꢀ ngàyꢀ
12/10/2020.
CổngꢀthôngꢀtinꢀđiệnꢀtửꢀBộꢀYꢀtế.ꢀ(2014),ꢀ“Quảnꢀlýꢀthuốc,ꢀdượcꢀphẩmꢀvàꢀthựcꢀphẩmꢀchứcꢀ
publisher/ukP8Pc2PcXiG/content/quan-ly-thuoc-duoc-pham-va-thuc-pham-chuc-
nang?inheritRedirect=false,ꢀtruyꢀcậpꢀngàyꢀ12/10/2020.
Bentler,ꢀ P.M.ꢀ (1990),ꢀ “Comparativeꢀ ꢂtꢀ indexesꢀ inꢀ structuralꢀ models”,ꢀ Psychologicalꢀ
Bulletin,ꢀVol.ꢀ107ꢀNoꢀ2,ꢀpp.ꢀ238ꢀ-ꢀ246.
Bhatnagar,ꢀA.ꢀ&ꢀGhose,ꢀS.ꢀ(2004),ꢀ“Segmentingꢀconsumersꢀbasedꢀonꢀtheꢀbeneꢂtsꢀandꢀrisksꢀofꢀ
internetꢀshopping”,ꢀJournalꢀofꢀBusinessꢀResearch,ꢀVol.ꢀ57ꢀNo.ꢀ12,ꢀpp.ꢀ1352ꢀ-ꢀ1360.
Brooker,ꢀG.ꢀ(1984),ꢀ“Anꢀassessmentꢀofꢀanꢀexpandedꢀmeasureꢀofꢀperceivedꢀrisk”,ꢀInꢀNAꢀ-ꢀ
AdvancesꢀinꢀConsumerꢀResearch,ꢀVol.ꢀ11,ꢀpp.ꢀ439ꢀ-ꢀ441.
Cheron,ꢀE.J.ꢀ&ꢀRitchie,ꢀJ.R.B.ꢀ(1982),ꢀ“Leisureꢀactivitiesꢀandꢀperceivedꢀrisk”,ꢀJournalꢀofꢀ
LeisureꢀResearch,ꢀVol.ꢀ14ꢀNo.ꢀ2,ꢀpp.ꢀ139ꢀ-ꢀ154.
Choi,ꢀJ.,ꢀLee,ꢀA.ꢀ&ꢀOk,ꢀC.ꢀ(2013),ꢀ“Theꢀeꢁectsꢀofꢀconsumers'ꢀperceivedꢀriskꢀandꢀbeneꢂtꢀ
onꢀattitudeꢀandꢀbehavioralꢀintention:ꢀaꢀstudyꢀofꢀstreetꢀfood”,ꢀJournalꢀofꢀTravelꢀ&ꢀ
TourismꢀMarketing,ꢀVol.ꢀ30ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ222ꢀ-ꢀ237.
Churchill,ꢀ Jr.G.A.ꢀ (1979),ꢀ “Aꢀ paradigmꢀ forꢀ developingꢀ betterꢀ measuresꢀ ofꢀ marketingꢀ
constructs”,ꢀJournalꢀofꢀMarketingꢀResearch,ꢀVol.ꢀ26ꢀNo.ꢀ1,ꢀpp.ꢀ64ꢀ-ꢀ73.
Forsythe,ꢀS.,ꢀLiu,ꢀC.L.,ꢀShannon,ꢀD.ꢀ&ꢀGardner,ꢀL.C.ꢀ(2006),ꢀ“Developmentꢀofꢀaꢀscaleꢀ
toꢀ measureꢀ theꢀ perceivedꢀ beneꢂtsꢀ andꢀ risksꢀ ofꢀ onlineꢀ shopping”,ꢀ Journalꢀ ofꢀ
InteractiveꢀMarketing,ꢀVol.ꢀ20ꢀNo.ꢀ2,ꢀpp.ꢀ55ꢀ-ꢀ75.
Gerbing,ꢀW.D.ꢀ&ꢀAnderson,ꢀJ.C.ꢀ(1988),ꢀ“Anꢀupdatedꢀparadigmꢀforꢀscaleꢀdevelopmentꢀ
incorporatingꢀ unidimensionalityꢀ andꢀ itsꢀ assessment”,ꢀ Journalꢀ ofꢀ Marketingꢀ
Research,ꢀVol.ꢀ25ꢀNo.ꢀ2,ꢀpp.ꢀ186ꢀ-ꢀ192.
Halder,ꢀA.,ꢀPanda,ꢀA.,ꢀMadhav,ꢀS.ꢀ&ꢀSuman,ꢀS.ꢀ(2014),ꢀ“Impactꢀofꢀperceivedꢀrisksꢀandꢀ
perceivedꢀbeneꢂtsꢀonꢀcustomer’sꢀintentionꢀtoꢀpurchaseꢀinꢀonlineꢀshoppingꢀfestivals”,ꢀ
IndianꢀInstituteꢀofꢀManagementꢀKozhikode,ꢀMarketingꢀManagementꢀII,ꢀPGPꢀ18,ꢀ
pp.ꢀ288ꢀ-ꢀ323.
78 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
Hamari,ꢀ J.,ꢀ Sjöklint,ꢀ M.ꢀ &ꢀUkkonen,ꢀA.ꢀ(2015),ꢀ “Theꢀ sharingꢀ economy:ꢀ whyꢀ peopleꢀ
participateꢀ inꢀ collaborativeꢀ consumption”,ꢀ Journalꢀ ofꢀ theꢀ Associationꢀ forꢀ
InformationꢀScienceꢀandꢀTechnology,ꢀVol.ꢀ67ꢀNo.ꢀ9,ꢀpp.ꢀ2047ꢀ-ꢀ2059.
Harris,ꢀR.J.ꢀ(1975),ꢀAꢀprimerꢀofꢀmultivariateꢀstatistics,ꢀNewꢀYork,ꢀAcademicꢀPress,ꢀ1975.
Hoang,ꢀT.H.,ꢀDuong,ꢀT.H.N.ꢀ&ꢀPham,ꢀH.T.ꢀ(2020),ꢀ“Anꢀempiricalꢀanalysisꢀofꢀfactorsꢀ
aꢁectingꢀtheꢀintentionꢀofꢀusingꢀdigitalꢀwalletsꢀinꢀVietnam”,ꢀJournalꢀofꢀInternationalꢀ
EconimicsꢀandꢀManagement,ꢀVol.ꢀ21ꢀNo.ꢀ1,ꢀpp.ꢀ86-107.
Horton,ꢀJ.D.ꢀ(1976),ꢀ“Developmentꢀofꢀtransplantationꢀimmunityꢀandꢀrestorationꢀexperimentsꢀ
inꢀtheꢀthymectomizedꢀamphibian”,ꢀAmericanꢀZoologist,ꢀVol.ꢀ15ꢀNo.ꢀ1,ꢀpp.ꢀ73ꢀ-ꢀ84.
Jacoby,ꢀJ.ꢀ&ꢀKaplan,ꢀL.B.ꢀ(1972),ꢀ"Theꢀcomponentsꢀofꢀperceivedꢀrisk",ꢀAssociationꢀforꢀ
ConsumerꢀResearch,ꢀVol.ꢀ3ꢀNo.ꢀ118,ꢀpp.ꢀ382ꢀ-ꢀ393.
Jain,ꢀM.,ꢀSingh,ꢀC.,ꢀGupta,ꢀK.ꢀ&ꢀJain,ꢀP.ꢀ(2014),ꢀ“Optimizationꢀofꢀfunctionalꢀfoodꢀingredientsꢀ
andꢀtheirꢀprocessingꢀlevelsꢀforꢀpreparationꢀofꢀvermicelliꢀusingꢀRSM”,ꢀInternationalꢀ
JournalꢀofꢀEngineeringꢀSciencesꢀandꢀResearchꢀTechnology,ꢀVol.ꢀ3ꢀNo.ꢀ6,ꢀpp.ꢀ8ꢀ-ꢀ20.
Kettinger,ꢀW.J.,ꢀ Lee,ꢀ C.C.ꢀ &ꢀ Lee,ꢀ S.ꢀ (1995),ꢀ “Globalꢀ measuresꢀ ofꢀ informationꢀ serviceꢀ
quality:ꢀaꢀcross-nationalꢀstudy”,ꢀDecisionꢀSciences,ꢀVol.ꢀ26ꢀNo.ꢀ5,ꢀpp.ꢀ569ꢀ-ꢀ588.
Kim,ꢀD.J.,ꢀFerrin,ꢀD.L.ꢀ&ꢀRao,ꢀH.R.ꢀ(2008),ꢀ“Aꢀtrust-basedꢀconsumerꢀdecision-makingꢀmodelꢀ
inꢀ electronicꢀ commerce:ꢀ theꢀ roleꢀ ofꢀ trust,ꢀ perceivedꢀ risk,ꢀ andꢀ theirꢀ antecedents”,ꢀ
ResearchꢀCollectionꢀLeeꢀKongꢀChianꢀSchoolꢀofꢀBusiness,ꢀVol.ꢀ44ꢀNo.ꢀ2,ꢀpp.ꢀ544ꢀ-ꢀ564.
Kwek,ꢀC.L.,ꢀTan,ꢀH.P.ꢀ&ꢀLau,ꢀT.ꢀ(2010),ꢀ“Investigatingꢀtheꢀshoppingꢀorientationsꢀonꢀonlineꢀ
purchaseꢀintentionꢀinꢀtheꢀe-commerceꢀenvironmentꢀaꢀMalaysianꢀstudy”,ꢀJournalꢀofꢀ
InternetꢀBankingꢀandꢀCommerce,ꢀVol.ꢀ15ꢀNo.ꢀ2,ꢀpp.ꢀ1ꢀ-ꢀ22.
Labrecque,ꢀJ.A.,ꢀDoyon,ꢀM.,ꢀBellavance,ꢀF.ꢀ&ꢀKolodinsky,ꢀJ.ꢀ(2006),ꢀ“Acceptanceꢀofꢀfunctionalꢀ
foods:ꢀ aꢀ comparisonꢀ ofꢀ French,ꢀ American,ꢀ andꢀ Frenchꢀ Canadianꢀ consumers”,ꢀ
CanadianꢀJournalꢀofꢀAgriculturalꢀEconomics,ꢀVol.ꢀ54ꢀNo.ꢀ4,ꢀpp.ꢀ647ꢀ-ꢀ661.
Mitchell,ꢀM.V.ꢀ&ꢀGreatorex,ꢀM.ꢀ(1990),ꢀ“Riskꢀperceptionꢀandꢀreductionꢀinꢀtheꢀpurchaseꢀofꢀ
consumerꢀservices”,ꢀServiceꢀIndustriesꢀJournal,ꢀVol.ꢀ13ꢀNo.ꢀ4,ꢀpp.ꢀ179ꢀ-ꢀ200.
Mitra,ꢀ K.,ꢀ Reiss,ꢀ M.C.ꢀ &ꢀ Capella,ꢀ L.M.ꢀ (1999),ꢀ “Anꢀ examinationꢀ ofꢀ perceivedꢀ risk,ꢀ
informationꢀsearchꢀandꢀbehavioralꢀintentionsꢀinꢀsearch,ꢀexperience,ꢀandꢀcredenceꢀ
services”,ꢀTheꢀJournalꢀofꢀServicesꢀMarketing,ꢀVol.ꢀ13ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ208ꢀ-ꢀ223.
Möhlmann,ꢀM.N.ꢀ(2015),ꢀ“Collaborativeꢀconsumption:ꢀdeterminantsꢀofꢀsatisfactionꢀandꢀ
theꢀlikelihoodꢀofꢀusingꢀaꢀsharingꢀeconomyꢀoptionꢀagain”,ꢀ JournalꢀofꢀConsumerꢀ
Behaviour,ꢀVol.ꢀ14ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ193ꢀ-ꢀ207.
Nepomuceno,ꢀM.V.,ꢀLaroche,ꢀM.,ꢀRichard,ꢀM.ꢀ&ꢀEggert,ꢀA.ꢀ(2012),ꢀ“Relationshipꢀbetweenꢀ
intangibilityꢀ andꢀ perceivedꢀ risk:ꢀ moderatingꢀ eꢁectꢀ ofꢀ privacy,ꢀ systemꢀ securityꢀ
andꢀgeneralꢀsecurityꢀconcerns”,ꢀJournalꢀofꢀConsumerꢀMarketing,ꢀVol.ꢀ29ꢀNo.ꢀ3,ꢀ
pp.ꢀ176ꢀ-ꢀ189.
Nguyễn,ꢀH.Q.ꢀ(2020),ꢀ“Cácꢀnhânꢀtốꢀmarketingꢀlanꢀtỏaꢀảnhꢀhưởngꢀđếnꢀýꢀđịnhꢀmuaꢀsảnꢀphẩmꢀ
đồꢀuống:ꢀnghiênꢀcứuꢀtạiꢀthịꢀtrườngꢀHàꢀNội”,ꢀTạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀ
Sốꢀ132,ꢀtr.ꢀ76ꢀ-ꢀ90.
Nunnally,ꢀ J.ꢀ &ꢀ Bernstein,ꢀ I.ꢀ (1994),ꢀ “Psychometricꢀ theory”,ꢀ Encyclopediaꢀ ofꢀ Socialꢀ
Measurement,ꢀVol.ꢀ19ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ303ꢀ-ꢀ305.
Roselius,ꢀ T.ꢀ (1971),ꢀ “Consumerꢀ rankingsꢀ ofꢀ riskꢀ reductionꢀ methods”,ꢀ Theꢀ Journalꢀ ofꢀ
Marketing,ꢀVol.ꢀ35ꢀNo.ꢀ1,ꢀpp.ꢀ56ꢀ-ꢀ61.
Sánchez,ꢀJ.,ꢀCallarisa,ꢀL.,ꢀRodríguez,ꢀR.M.ꢀ&ꢀMoliner,ꢀM.A.ꢀ(2006),ꢀ“Perceivedꢀvalueꢀofꢀtheꢀ
purchaseꢀofꢀaꢀtourismꢀproduct”,ꢀTourismꢀManagement,ꢀVol.ꢀ27ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ394ꢀ-ꢀ409.
TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021) 79
Schiꢁman,ꢀL.,ꢀO'Cass,ꢀA.,ꢀPaladino,ꢀA.,ꢀD'Alessandro,ꢀS.ꢀ&ꢀBednall,ꢀD.ꢀ(2011),ꢀConsumerꢀ
behaviorꢀ(5th.ꢀed.),ꢀFrenchsꢀForest,ꢀNSW:ꢀPearsonꢀEducation.
Sheth,ꢀ J.N.,ꢀ Newman,ꢀ B.I.ꢀ &ꢀ Gross,ꢀ B.L.ꢀ (1991),ꢀ “Consumptionꢀ valuesꢀ andꢀ marketꢀ
choices:ꢀtheoryꢀandꢀapplications”,ꢀJournalꢀofꢀMarketingꢀResearch,ꢀVol.ꢀ29ꢀNo.ꢀ4,ꢀ
pp.ꢀ487ꢀ-ꢀ489.
Snoj,ꢀB.,ꢀKorda,ꢀA.P.ꢀ&ꢀMumel,ꢀD.ꢀ(2004),ꢀ“Theꢀrelationshipsꢀamongꢀperceivedꢀquality,ꢀ
perceivedꢀ riskꢀ andꢀ perceivedꢀ productꢀ value”,ꢀ Journalꢀ ofꢀ Productꢀ &ꢀ Brandꢀ
Management,ꢀVol.ꢀ13ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ156ꢀ-ꢀ167.
Stone,ꢀ R.N.ꢀ &ꢀ Gronhaug,ꢀ K.ꢀ (1993),ꢀ “Perceivedꢀ risk:ꢀ furtherꢀ considerationsꢀ forꢀ theꢀ
marketingꢀdiscipline”,ꢀEuropeanꢀJournalꢀofꢀMarketing,ꢀVol.ꢀ27ꢀNo.ꢀ3,ꢀpp.ꢀ39ꢀ-ꢀ50.
Sweeney,ꢀJ.C.,ꢀSoutar,ꢀG.N.ꢀ&ꢀJohnson,ꢀL.W.ꢀ(1999),ꢀ“Theꢀroleꢀofꢀperceivedꢀriskꢀinꢀtheꢀ
quality-valueꢀrelationship:ꢀaꢀstudyꢀinꢀaꢀretailꢀenvironment”,ꢀJournalꢀofꢀRetailing,ꢀ
Vol.ꢀ75ꢀNo.ꢀ1,ꢀpp.ꢀ77ꢀ-ꢀ105.
Taylor,ꢀ J.W.ꢀ (1974),ꢀ “Theꢀ roleꢀ ofꢀ riskꢀ inꢀ consumerꢀ behavior:ꢀ aꢀ comprehensiveꢀ andꢀ
operationalꢀ theoryꢀofꢀ risk-takingꢀinꢀconsumerꢀ behavior”,ꢀ Journalꢀ ofꢀMarketing,ꢀ
Vol.ꢀ38ꢀNo.ꢀ2,ꢀpp.ꢀ54ꢀ-ꢀ60.
Tussyadiah,ꢀ I.ꢀ (2016),ꢀ “Factorsꢀ ofꢀ satisfactionꢀ andꢀ intentionꢀ toꢀ useꢀ peer-to-peerꢀ
accommodation”,ꢀ Internationalꢀ Journalꢀ ofꢀ Hospitalityꢀ Management,ꢀ Vol.ꢀ 55,ꢀ
pp.ꢀ70ꢀ-ꢀ80.
Yulihasri,ꢀ E.,ꢀ Islam,ꢀ M.A.ꢀ &ꢀ Daud,ꢀ K.A.K.ꢀ (2011),ꢀ “Factorsꢀ thatꢀ inꢅuenceꢀ customers’ꢀ
buyingꢀintentionꢀonꢀshoppingꢀonline”,ꢀInternationalꢀJournalꢀofꢀMarketingꢀStudies,ꢀ
Vol.ꢀ3ꢀNo.ꢀ1,ꢀpp.ꢀ128ꢀ-ꢀ139.
80 TạpꢀchíꢀQuảnꢀlýꢀvàꢀKinhꢀtếꢀquốcꢀtế,ꢀsốꢀ137ꢀ(05/2021)
16 trang
14/05/2022
4040
Bạn đang xem tài liệu "Ảnh hưởng của nhận thức tới ý định mua thực phẩm chức năng của người tiêu dùng Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- anh_huong_cua_nhan_thuc_toi_y_dinh_mua_thuc_pham_chuc_nang_c.pdf
