Tài liệu dạy học môn Giáo dục thể chất (Trình độ cao đẳng)

BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI

TỔNG CỤC GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP

TÀI LIỆU DẠY HỌC

MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT

TRONG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG

(Kèm theo Công văn số 147/TCGDNN-ĐTCQ ngày 22 tháng 01 năm 2020

của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp)

MỤC LỤC

BÀI MỞ ĐẦU ................................................................................................................4

1. Vị trí, tính chất môn học ..............................................................................4

2. Mục tiêu môn học ........................................................................................4

3. Nội dung chín h ............................................................................................4

4. Tổ chức dạy học và đánh giá kết quả học tập .............................................4

Chương I: GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHUN G ............................................................6

Bài 1: THỂ DỤC CƠ BẢN ...........................................................................................6

1. Giới thiệu về thể dục cơ bản ........................................................................6

2. Thể dục tay không liên hoàn .......................................................................6

2.1. Tác dụng của thể dục tay không liên hoà n .........................................6

2.2. Các động tác kỹ thuậ t .........................................................................6

3. Thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giản .......................................................11

3.1. Tác dụng của thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giả n .........................11

3.2. Các động tác kỹ thuậ t .......................................................................12

BÀI 2: ĐIỀN KIN H .....................................................................................................20

1. Chạy cự ly ngắn .........................................................................................20

1.1. Tác dụng của chạy cự ly ngắ n ..........................................................20

1.2. Các động tác kỹ thuậ t .......................................................................20

1.3. Một số quy định trong Luật Điền kinh về chạy cự ly ngắn ..............25

2. Chạy cự ly trung bình................................................................................27

2.1. Tác dụng của chạy cự ly trung bìn h .................................................27

2.2. Các động tác kỹ thuậ t .......................................................................27

2.3. Một số quy định trong Luật Điền kinh về chạy cự ly trung bìn h .....28

3. Nhảy cao, nhảy xa .....................................................................................30

3.1. Nhảy cao...........................................................................................30

3.1.1. Tác dụng của nhảy ca o ..................................................................30

3.1.2. Các động tác kỹ thuậ t ....................................................................30

3.1.3. Một số quy định trong Luật Điền kinh về nhảy cao......................32

3.2. Nhảy xa ............................................................................................34

3.2.1. Tác dụng của nhảy xa....................................................................34

3.2.2. Các động tác kỹ thuậ t ....................................................................34

3.2.3. Một số quy định trong L uật Điền kinh về nhảy xa .......................37

Chương II: CHUYÊN ĐỀ THỂ DỤC THỂ THAO TỰ CHỌN ..............................39

Chuyên đề 1: MÔN BƠI LỘ I .....................................................................................39

1

1. Tác dụng của môn bơi lội ..........................................................................39

2. Các động tác kỹ thuậ t ................................................................................39

2.1. Làm quen với nước, phương pháp thở nước và thả nổi ...................39

2.2. Động tác chân và ta y ........................................................................40

2.3. Phối hợp tay - chân...........................................................................46

2.4. Phối hợp tay - chân - th ở ..................................................................46

2.5. Kỹ thuật xuất phát ............................................................................47

2.6. Kỹ thuật quay vòng ..........................................................................48

2.7. Kỹ thuật về đích ...............................................................................49

3. Một số quy định của Luật Bơi ...................................................................49

Chuyên đề 2: MÔN CẦU LÔNG ...............................................................................52

1. Tác dụng của môn Cầu lông......................................................................52

2.1. Tư thế cơ bản và cách cầm vợt .........................................................52

2.2. Các bước di chuyển, bước đơn, kép, đệ m ........................................54

2.3. Kỹ thuật đánh cầu phải, trái cao ta y .................................................61

2.4. Kỹ thuật đánh cầu phải, trái thấp tay................................................63

2.5. Kỹ thuật đánh cầu sát lưới và bỏ nh ỏ ...............................................64

2.6. Kỹ thuật phát cầu (thấp gần, cao sâu) ..............................................66

2.7. Kỹ thuật đập cầu ...............................................................................68

2.8. Chiến thuật thi đấu ...........................................................................70

3. Một số quy định của Luật Cầu lông ..........................................................73

Chuyên đề 3: MÔN BÓNG CHUYỀN .......................................................................76

1. Tác dụng của môn Bóng chuyền ..............................................................76

2. Các động tác kỹ thuậ t ................................................................................76

2.1. Tư thế cơ bản, các bước di chuyển ...................................................76

2.2. Kỹ thuật chuyền bóng cao tay cơ bản (chuyền bước 2 )...................79

2.3. Kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cơ bản (chuyền bước 1)..................81

2.4. Kỹ thuật phát bóng thấp tay trước mặt .............................................82

2.5. Kỹ thuật phát bóng cao tay trước mặ t ..............................................84

2.6. Kỹ thuật chắn bóng ..........................................................................85

2.7. Kỹ thuật đập bóng theo phương lấy đà ............................................87

3. Một số quy định của Luật Bóng chuyền ...................................................89

Chuyên đề 4: MÔN BÓNG RỔ ..................................................................................91

1. Tác dụng của môn Bóng rổ .......................................................................91

2. Các động tác kỹ thuậ t ................................................................................91

2.1. Cách cầm bóng và tư thế chuẩn bị và di chuyể n ..............................91

2

2.2. Kỹ thuật dẫn bóng ............................................................................94

2.3. Kỹ thuật chuyền bóng và bắt bóng hai tay trước ngực ....................95

2.4. Kỹ thuật bắt bóng bằng một tay .......................................................96

2.5. Kỹ thuật bắt bóng bằng hai tay ........................................................96

2.6. Kỹ thuật ném rổ bằng một tay trên vai.............................................97

2.7. Kỹ thuật ném rổ bằng hai tay trước ngực .........................................98

2.8. Kỹ thuật hai bước ném rổ .................................................................99

3. Một số quy định của Luật Bóng rổ ..........................................................100

Chuyên đề 5: MÔN BÓNG Đ Á ................................................................................104

1. Tác dụng của môn Bóng đ á .....................................................................104

2. Các động tác kỹ thuậ t ..............................................................................104

2.1. Kỹ thuật di chuyển .........................................................................104

2.2. Kỹ thuật dẫn bóng ..........................................................................105

2.3. Kỹ thuật giữ/ khống chế bón g ........................................................106

2.4. Kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn châ n ............................................108

2.5. Kỹ thuật đá bóng bằng mu trong bàn chân ....................................109

2.6. Kỹ thuật đá bóng bằng mu giữa bàn châ n ......................................111

2.7. Kỹ thuật đá biên hoặc ném biê n .....................................................112

3. Một số quy định của Luật Bóng đá .........................................................113

Chuyên đề 6: MÔN BÓNG BÀN .............................................................................117

1. Tác dụng của môn Bóng bà n ...................................................................117

2. Các động tác kỹ thuậ t ..............................................................................117

2.1. Cách cầm vợt và tư thế chuẩn bị và di chuyển ...............................117

2.2. Kỹ thuật giao bóng, đỡ giao bóng thuận tay và trái tay .................121

2.3. Kỹ thuật líp bóng thuận tay và trái ta y ...........................................123

2.4. Kỹ thuật bạt bóng thuận và trái tay ................................................124

2.5. Kỹ thuật gò bóng thuận tay và trái tay ...........................................126

2.6. Kỹ thuật tấn công và phòng thủ (thuận và trái tay)........................128

3. Một số quy định của Luật Bóng bàn .......................................................129

TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................130

3

BÀI MỞ ĐẦU

1. Vị trí, tính chất môn học

1.1. Vị trí

Môn học Giáo dục thể chất là môn học điều kiện, bắt buộc thuộc khối các

môn học chung trong chương trình đào tạo trình độ cao đẳng.

1.2. Tính chất

Chương trình môn học bao gồm một số nội dung cơ bản về thể dục, thể thao;

giúp người học tập luyện để nâng cao sức khỏe, phát triển thể lực, tầm vóc, góp

phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện.

2. Mục tiêu môn học

Sau khi học xong môn học này, người học đạt được:

2.1. Về kiến thức

Trình bày được tác dụng, các kỹ thuật cơ bản và một số quy định của luật

môn thể dục thể thao được học để rèn luyện sức khỏe, phát triển thể lực chung.

2.2 Về kỹ năng

Tự tập luyện, rèn luyện đúng các yêu cầu về kỹ thuật, quy định của môn thể

dục thể thao được học.

2.3. Về năng lực tự chủ và trách nhiệm

Có ý thức tự giác và hình thành thói quen tập luyện thể dục thể thao hàng

ngày để góp phần bảo đảm sức khỏe trong học tập, lao động và trong các hoạt

động khác.

3. Nội dung chính

Giáo trình bao gồm Bài mở đầu và 2 chương:

- Chương 1: Giáo dục thể chất chung bao gồm 2 bài: Thể dục cơ bản và

Điền kinh.

- Chương 2: Chuyên đề thể dục thể thảo tự chọn, bao gồm 6 chuyên đề: Môn

bơi lội; Môn cầu lông; Môn bóng chuyền; Môn bóng rổ; Môn bóng đá; Môn bóng

bàn.

4. Tổ chức dạy học và đánh giá kết quả học tập

4.1. Tổ chức dạy học

Đối với giảng viên: Khuyến khích giảng viên áp dụng phương pháp dạy học

tích cực, kết hợp giảng dạy môn học với các hoạt động thể dục thể thao khác; từng

bước hình thành thói quen cho người học áp dụng các bài tập được học trong việc

rèn luyện thể dục thể thao hàng ngày.

4

Quá trình học tập có thể diễn ra với những cách tổ chức đa dạng lôi cuốn

người học tham gia cùng tập thể với sự dẫn dắt, gợi mở, cố vấn của giảng viên với

các hình thức tổ chức tập luyện, phù hợp với mục tiêu, yêu cầu và đặc điểm của

từng môn thể thao: Tập luyện đồng loạt; tập luyện lần lượt; tập luyện theo nhóm;

tập luyện cá nhân.

Đối với người học: Cần chú trọng các yêu cầu kỹ thuật và phương pháp tập

luyện trong học tập để rèn luyện, tự rèn luyện, hình thành thói quen thể dục thể

thao trong và ngoài giờ học.

4.2. Phương pháp đánh giá

Việc đánh giá kết quả học tập của người học được thực hiện theo quy định

tại Thông tư số 12/2018/TT-BLĐTBXH ngày 26/9/2018 của Bộ trưởng Bộ Lao

động - Thương binh và Xã hội ban hành chương trình môn học Giáo dục thể chất

thuộc khối các môn học chung trong chương trình đào tạo trình độ trung cấp, trình

độ cao đẳng.

5

Chương I: GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHUNG

Bài 1: THỂ DỤC CƠ BẢN

1. Giới thiệu về thể dục cơ bản

Thể dục cơ bản là loại hình thể dục mà nội dung chính của nó bao gồm các

bài tập phát triển chung liên quan đến hoạt động của các bộ phận cơ thể, như tay,

chân, đầu, thân, mình; các kĩ năng vận động cơ bản như đi, chạy, nhảy, ném, bắt,

leo trèo; các bài tập đội hình, các bài tập trên các dụng cụ thể dục (thang gióng,

ghế thể dục, cầu…); các bài tập thể dục dụng cụ đơn giản.

Thể dục cơ bản phù hợp với mọi lứa tuổi, mọi đối tượng, nhưng thường

được vận dụng trong các trường học nhằm phát triển các kĩ năng vận động cần

thiết cho cuộc sống, hình thành các tư thế đúng, đẹp; phát triển khả năng phối hợp

vận động và các tố chất thể lực như sức nhanh, sức mạnh, sức bền cho người học.

2. Thể dục tay không liên hoàn

2.1. Tác dụng của thể dục tay không liên hoàn

Thể dục tay không liên hoàn giúp cho người tập duy trì và nâng cao sức

khỏe, trong đó giúp phát triển các bắp thịt ở vai, ngực và chi trên. Ngoài ra, còn

giúp hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động và nâng cao năng lực làm việc.

2.2. Các động tác kỹ thuật

Bài thể dục tay không liên hoàn (32 động tác)¹

Tư thế chuẩn bị: Đứng thẳng, chân đứng tư

thế nghiêm, mặt nhìn về phía trước.

Động tác 1: Tay trái đưa ngang, duỗi thẳng,

lòng bàn tay úp.

1

Bộ Giáo dục và Đào tạo: Tài liệu giảng dạy Thể dục thể thao, dùng cho các trường đại học, cao đẳng và

trung cấp chuyên nghiệp. Hà Nội, NXB Giáo dục, 1997; Phan Thế Nguyên, Lê Thị Thanh Thủy, Trần Thị Thu .

Giáo trình Thể dục cơ bản. Hà Nội: NXB Thể dục thể thao, 2005.

6

Động tác 2: Hai tay giang ngang, lòng bàn tay

úp, các ngón tay khép.

Động tác 3: Tay trái đưa ra trước, lòng bàn tay

xoay hướng vào trong.

Động tác 4: Hai tay đưa ra trước, lòng bàn tay

úp.

Động tác 5: Tay trái đưa lên cao, lòng bàn tay

hướng vào trong, mặt nhìn chếch lên trên 30^o.^.

Động tác 6: Hai tay đưa lên cao, tạo thành

một góc 30⁰.

Động tác 7: Hai tay đưa ngang, lòng bàn tay

úp, mặt nhìn thẳng về trước.

7

Động tác 8: Hai tay hạ xuống, về tư thế cơ

bản.

Động tác 9: Hai tay đưa ra sau, lòng bàn tay

hướng vào nhau, chân trái đưa lên trước duổi

thẳng (song song mặt đất), chân phải đứng trụ

làm thẳng.

Động tác 10: Hạ thấp trọng tâm bằng chân trái

xuống, gập gối 90^o, bàn chân phải hơi xoay

một góc vuông với chân trái và duỗi thẳng,

đầu hơi ngửa.

Động tác 11: Quay thân sang phải 90^o, trọng

tâm trên hai chân, mặt nhìn thẳng.

Động tác 12: Khép chân trái, hai tay hạ dọc

thân người, về tư thế chuẩn bị.

Động tác 13: Đưa chân phải lên duỗi thẳng

(song song mặt đất) như động tác 9.

8

Động tác 14: Hạ thấp trọng tâm như động tác

10.

Động tác 15: Quay thân sang trái 90^onhư

động tác 11.

Động tác 16: Khép chân phải về tư thế thẳng

như động tác 12.

Động tác 17: Ngồi xổm chụm gối, hai bàn

chân khép, nửa bàn chân trước tiếp xúc đất,

hai tay chống bằng vai, cách mũi chân 30 cm,

đầu cúi.

Động tác 18: Chuyển trọng tâm lên hai tay,

bật nhẹ đưa chân trái sang bên duỗi thẳng.

Động tác 19: Thu chân trái, đưa chân phải

sang bên như động tác 18.

Động tác 20: Thu chân về ngồi xổm.

9

Động tác 21: Chống hai tay, đẩy hai chân về

sau thành chống sấp, thân thẳng.

Động tác 22: Gập khuỷu tay, chống đẩy một

lần.

Động tác 23: Thực hiện giống động tác 22

(chống đẩy lần 2).

Động tác 24: Thu chân về giống động tác 20.

Động tác 25: Đứng thẳng dậy, hai tay lên cao

chữ V, chân khép, lòng bàn tay hướng trong.

Động tác 26: Gập thân hai tay hướng vào hai

mũi chân, đầu gối thẳng.

Động tác 27: Bước chân trái về trước 30^o,

khuỵu gối, hai tay lên cao chữ V lòng bàn tay

hướng trong, đầu hơi ngửa.

10

Động tác 28: Thu chân trái về, gập thân giống

động tác 26.

Động tác 29: Thực hiện giống động tác 27

nhưng bước chân phải.

Động tác 30: Thực hiện giống động tác 28.

Động tác 31: Bước chân trái sang ngang rộng

hơn vai, hai tay dang ngang lòng bàn tay úp,

gập thân người song song mặt đất.

Động tác 32: Thu chân trái về tư thế chuẩn bị.

Kết thúc bài tập.

3. Thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giản

Thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giản là hệ thống các bài tập đa dạng, được

lựa chọn và sử dụng theo các phương pháp khoa học nhằm phát triển hoàn thiện

thể chất nâng cao năng lực vận động của con người. Những động tác có kết cấu từ

nhiều loại hình vận động như nhảy múa, nửa nhào lộn, thăng bằng, quay chuyển

tạo hình với các dụng cụ như: Gậy, dây, vòng, lụa, bóng, chùy. Trong bài này chỉ

giới thiệu bài tập liên hoàn 32 động tác với gậy thể dục.

3.1. Tác dụng của thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giản

Thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giản giúp phát triển thể lực chung, phát

triển các tố chất vận động cần thiết, nâng cao sức khỏe, giáo dục khả năng diễn tả

động tác. Phát triển cơ thể cân đối hài hòa cho người tập, tạo dáng đẹp người tập,

góp phần nâng cao ý thức tập thể trong các hoạt động chung.

11

3.2. Các động tác kỹ thuật

Bài tập liên hoàn 40 động tác với gậy thể dục²

Tư thế nghiêm: Người đứng ở tư thế nghiêm,

tay phải cầm đầu gậy dọc theo thân người hướng

lên trên.

Tư thế nghỉ: Chân trái bước sang ngang rộng

bằng vai, tay phải cầm gậy mủi gậy hướng về

mủi chân trái, tay trái để sau ngang thắc lưng.

Tư thế chuẩn bị: Người đứng ở tư thế nghiêm, 2

tay duỗi thẳng cầm gậy phía trước thân người.

Mu bàn tay hướng ra ngoài, ngón cái và 4 ngón

còn lại nắm vòng theo gậy, mắt nhìn thẳng.

Động tác 1: Từ tư thế chuẩn bị, hai tay đưa gậy

ra phía trước ngang vai.

Động tác 2: Gập khuỷu tay sát lườn, đưa gậy

chạm xương đòn.

2

Trường Đại học Sư phạm Thể dục thể thao Thành phố Hồ Chí Minh: Giáo trình Thể dục cơ bản. Nhà xuất bản Thể

dục thể thao năm 2005.

12

Động tác 3: Chân trái bước lên trước rộng bằng

vai, chân sau kiễng gót, đồng thời 2 tay duỗi

thẳng đưa gậy lên cao, ưỡn căng thân. Mắt nhìn

gậy.

Động tác 4: Thu chân hạ gậy về giống động tác

1.

Động tác 5: Đưa gậy sang trái ngang vai, tay trái

thẳng, tay phải gập khuỷu tay ngang vai. Mắt

nhìn gậy.

Động tác 6: Đưa gậy về giống động tác 4.

Động tác 7: Thực hiện giống động tác 5 nhưng

đổi bên, đưa gậy sang phải.

Động tác 8: Đưa gậy lên cao, 2 tay thẳng.

13

Động tác 9: Chân trái đưa sang ngang, kiễng gót,

nghiêng lườn sang trái đồng thời tay trái hạ gậy.

Động tác 10: Thu chân trái về đồng thời đưa gậy

cao ngang vai.

Động tác 11: Thực hiện tương tự động tác 9,

nhưng đổi bên, nghiêng lườn sang phải.

Động tác 12: Thu chân phải, đồng thời đưa gậy

về giống động tác 10.

Động tác 13: Chân trái bước sang ngang rộng

hơn vai, đồng thời đưa gậy lên cao thẳng tay, rồi

gập thân, hạ gậy đặt sau gáy. Đầu ngửa, thân ưỡn

căng.

14

Động tác 14: Đứng dậy thu chân trái, đứa gậy về

giống nhịp 12.

Động tác 15: Thực hiện giống như động tác 13

nhưng đổi chân.

Động tác 16: Đứng dậy thu chân phải hạ gậy về

tư thế chuẩn bị.

Động tác 17: Chân trái bước sang ngang, rộng

bằng vai, đồng thời, 2 tay đưa gậy ra phía trước.

Động tác 18: Vặn mình đưa gậy qua trái, tay trái

thẳng, tay phải gập, gậy cao ngang vai và song

song mặt đất.

Động tác 19: Đưa gậy về giống động tác 17.

15

Động tác 20: Thu chân trái hạ gậy về tư thế

chuẩn bị.

Động tác 21: Chân phải bước sang ngang, rộng

bằng vai, đồng thời, 2 tay đưa gậy ra phía trước.

Động tác 22: Vặn mình đưa gậy qua phải, tay

phải thẳng, tay trái gập, gậy cao ngang vai và

song song mặt đất.

Động tác 23: Đưa gậy về giống động tác 17.

Động tác 24: Thu chân phải hạ gậy về tư thế

chuẩn bị.

Động tác 25: Đá lăng chân trái sang ngang đổng

thời 2 tay đưa gậy lên cao, ưỡn căng thân.

16

Động tác 26: Hạ chân trái rộng hơn vai và khuỵu

gối, đồng thời 2 tay đặt gậy sau gáy, thân người

và chân phải thẳng.

Động tác 27: Xoay mũi chân trái sang ngang,

mở gối trái theo, đồng thời tay trái đưa gậy chếch

thấp - ngang, tay phải chếch cao - ngang, thân

người thẳng. Quay đầu sang trái, mắt nhìn gậy.

Động tác 28: Thu chân trái và gậy về tư thế

chuẩn bị.

Động tác 29: Đá lăng chân phải sang ngang

đổng thời 2 tay đưa gậy lên cao, ưỡn căng thân.

Động tác 30: Hạ chân phải rộng hơn vai và

khuỵu gối, đồng thời 2 tay đặt gậy sau gáy, thân

người và chân phải thẳng.

17

Động tác 31: Xoay mũi chân phải sang ngang,

mở gối phải theo, đồng thời tay phải đưa gậy

chếch thấp - ngang, tay trái chếch cao - ngang,

thân người thẳng. Quay đầu sang phải, mắt nhìn

gậy.

Động tác 32: Thu chân trái và gậy về tư thế

chuẩn bị.

Động tác 33: Quay trái, chân trái bước lên rộng

hơn vai, khuỵu gối, chân sau thẳng, đồng thời 2

tay đưa gậy ra trước.

Động tác 34: Duỗi thẳng chân quay phải, đồng

thời 2 tay đưa gậy lên cao, tay phải hạ gậy xuống

ngang vai, tay trái gập trước ngực. Mắt nhìn gậy.

Động tác 35: Hạ gậy từ ngang xuống, thu chân

trái về tư thế chuẩn bị.

Động tác 36: Quay phải, chân phải bước lên

rộng hơn vai, khuỵu gối, chân sau thẳng, đồng

thời 2 tay đưa gậy ra trước.

18

Động tác 37: Duỗi thẳng chân quay trái, đồng

thời 2 tay đưa gậy lên cao, tay trái hạ gậy xuống

ngang vai, tay phải gập trước ngực. Mắt nhìn

gậy.

Động tác 38: Hạ gậy từ ngang xuống, thu chân

phải về tư thế chuẩn bị.

Động tác 39: Bước chân trái lên trước rộng bằng

vai, chân phải kiễng gót, 2 tay đưa gậy lên cao.

Căng thân, đầu ngửa, mắt nhìn gậy.

Động tác 40: Thu chân trái về, tay phải cầm gậy

dựng vuông góc với mặt đất và cao ngang vai,

tay trái nắm gậy dưới tay phải, 2 tay thẳng.

Trở về tư thế nghiêm và kết thúc bài tập.

CÂU HỎI

1. Anh (chị) hãy trình bày tác dụng, kỹ thuật cơ bản của thể dục tay không liên

hoàn và thể dục cơ bản với dụng cụ đơn giản.

19