Trường trung học cơ sở: Ngôi nhà tự nhiên của chương trình học tích hợp
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
Trường trung học cơ sở: ngôi nhà tự nhiên
của chương trình học tích hợp
Từ hai thập kỷ qua, các nhà giáo dục trung học cơ sở đã có những nỗ lực cải cách,
nhưng chương trình học tích hợp liên môn học vẫn còn hiếm.
Jemes Beane*
CN. Võ Thị Tích và TS. Phạm Thị Lan Phượng** dịch
Với các miếng ghép đã cho của trò chơi ghép hình và ghép chúng lại với nhau,
không nghi ngờ gì nữa, chúng ta sẽ thấy được hình ảnh mà chúng tạo nên. Xét cho cùng,
đó không chỉ là bức hình mà còn nói lên ý nghĩa của trò chơi và đảm bảo cho chúng ta
biết chắc rằng tất các miếng ghép đã được ghép lại với nhau, không thừa không thiếu. Nếu
không có hình ảnh này, có lẽ chúng sẽ không bận tâm gì đến trò chơi ghép hình cả.
Trớ trêu thay tình huống này lại rất giống với việc ta yêu cầu trẻ em học toàn thời
gian ở trường. Đối với học sinh (HS), một chương trình học điển hình trình bày một dãy
dài vô tận những sự việc, những kĩ năng lẻ tẻ, rời rạc và không liên quan. Những điều này
có thể kết nối với nhau hoặc hướng đến một bức tranh tổng thể là vấn đề phải được chấp
nhận bởi những người trẻ, hoặc chính xác hơn là dựa trên thẩm quyền của người trưởng
thành. Giống như khi chơi trò ghép hình mà không có hình hướng dẫn, người ta chỉ có thể
dựa vào niềm tin rằng những mảnh ghép ghép lại thành một tổng thể, và có một con số
đúng đắn và một sự kết hợp của những mảnh ghép.
Những lĩnh vực kiến thức
Đây là thời điểm ta phải đối diện với sự thật là những môn học hoặc các lĩnh vực
kiến thức mà chương trình học kiểu truyền thống được thiết kế dựa vào đó đã bị các
chuyên gia chia cắt theo những mục đích riêng của họ. Những môn học này hàm chứa
nhiều kiến thức nhưng không phải tất cả. Những ranh giới của chúng hạn chế chúng ta
tiếp cận những ý nghĩa rộng hơn.
Đối với nhiều người không phải là những học giả chuyên ngành môn học, các môn
học như thế chỉ là các phạm trù trừu tượng. Khi chúng ta đương đầu với những tình huống
hóc búa, hay những vấn đề thực tế hấp dẫn trong cuộc sống, chúng ta không đặt câu hỏi
phần nào dùng đến kiến thức toán học, khoa học, lịch sử,.. Thay vào đó, chúng ta dựa vào
hoặc tìm kiếm những kiến thức, kỹ năng từ một vài hoặc tất cả các nguồn mà có thể giúp
* Bản quyền tài liệu nguyên văn: Beane, James A. (1991). The middle school: Natural home of
integrated curriculum. Educational Leadership 49, 9-13.
** Viện Nghiên cứu Giáo dục - Trường Đại học Sư phạm TP. HCM
101
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
ích. Tóm lại, các trường học xây dựng và tổ chức một chương trình học mà đó chỉ là một
sáng chế tinh xảo của cuộc sống, và do đó gây cản trở cho giáo dục vốn có tính thống nhất
và đầy ý nghĩa.
Trong khi việc suy luận từ trò chơi ghép hình giúp ta hiểu được nhược điểm của một
chương trình học với các môn học riêng rẽ, nó chỉ tiết lộ phần nào một vấn đề sâu hơn của
cách tiếp cận này. Việc học tập thật sự bao gồm sự tương tác với môi trường như cách mà
chúng ta đã trải nghiệm để biến chúng trở thành một phần trong hệ thống ý nghĩa của
chúng ta. Tích hợp là một thứ gì đó ta làm cho chính bản thân mình; điều này không được
thực hiện bởi người khác. Điều này có nghĩa là toàn bộ bức tranh mà chúng ta bắt đầu
(tình huống, vấn đề hóc búa) là cái mà chúng ta sáng tạo hoặc tưởng tượng ra. Điều này
rất quan trọng với chúng ta, và sự quan trọng này buộc chúng ta thực hiện nó.
Do đó, chúng ta thấy được sự cần thiết của việc tích hợp trong chương trình học.
Nhưng chúng ta phải cẩn thận nhận thức rằng chương trình học tích hợp có hai khía cạnh
quan trọng. Đầu tiên, tích hợp hàm ý một sự toàn thể và thống nhất hơn là sự riêng biệt và
rời rạc. Thứ hai, một chương trình học tích hợp thực thụ xảy ra khi cá nhân người trẻ
đương đầu với những câu hỏi có ý nghĩa và dấn thân trong những trải nghiệm liên quan
đến những câu hỏi đó, những trải nghiệm họ có thể tích hợp vào trong hệ thống ý nghĩa
của mình. Khi chúng ta tìm kiếm để tích hợp chương trình học, chúng ta cần tìm hiểu
những câu hỏi và ý nghĩa mà người trẻ sáng tạo hơn là những môn học mang tính học
thuật đã được thiết kế sẵn.
Vấn đề chương trình học ở trường trung học cơ sở
Hơn hai thập kỷ qua, các nhà giáo dục ở cấp trung học cơ sở (THCS) đã có những
nỗ lực nghiêm túc để cải cách trường học của họ. Trọng tâm của sự biến chuyển này là
những mỹ từ về sự cần thiết phải suy nghĩ về những đặc tính của đầu giai đoạn vị thành
niên. Nhiều trường THCS (middle school) đã có những bước tiến ấn tượng trong việc
hướng đến một môi trường học đường tích cực và tái cấu trúc sự sắp xếp tổ chức như xếp
lịch học theo khối kiến thức và cộng tác liên môn giữa các giáo viên. Tuy có nhiều bước
biến chuyển đáng kể, nó vẫn không trả lời được câu hỏi cơ bản quan trọng là: Chương
trình học THCS nên như thế nào?
Để hiểu vì đâu mà câu hỏi quan trọng này lại bị bỏ quên, chúng ta phải nhìn lại một
chút thời điểm bắt đầu của xu hướng trường THCS kiểu cũ (junior high school). Trường
THCS kiểu cũ bắt đầu xuất hiện ở Mỹ vào khoảng năm 1910 để đáp lại quan niệm cho
rằng chương trình sơ cấp mở rộng của học sinh lứa tuổi từ nhà trẻ tới lớp 8 không phù hợp
với giai đoạn đầu vị thành niên. Những người biện hộ cho cách tổ chức mới này cho rằng
cách mới có thể mang lại những chương trình hỗ trợ cho các trường đại học, cũng như
định hướng nghề nghiệp và những môn học kinh điển nhập môn cho số HS bỏ học vào
cuối khối lớp 8 đang gia tăng. Nói cách khác, trường THCS kiểu cũ được dự định là một
phiên bản cấp dưới của trường trung học phổ phông (high school), một chương trình
tương tự được chỉnh sửa để trở nên thích hợp hơn cho giai đoạn đầu vị thành niên.
Trong những năm 1930, những bộ luật giới hạn lao động trẻ em và việc mở rộng
giáo dục bắt buộc về lý thuyết đã làm cho những lập luận như thế này lỗi thời. Cho đến
102
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
lúc đó, các nhà giáo dục THCS kiểu cũ đã không nhanh chóng suy tính lại những mục
đích của trường học của họ hoặc chương trình học mà những mục đích này phải gắn vào.
Tuy nhiên, như một phần của một sự vận động rộng lớn hơn, một vài đề xuất cho sự thay
đổi đã xuất hiện. Một chủ đề kiên định là ý tưởng về việc phát triển một chương trình bao
gồm các kiến thức chung cho tất các HS giai đoạn đầu vị thành niên mà sẽ lấy trải nghiệm
làm trung tâm và được tổ chức xung quanh các vấn đề cá nhân và xã hội. Do đó, nhiều
trường THCS kiểu cũ đã tạo ra cái gọi là giờ học khối hay các chương trình cốt lõi lấy vấn
đề làm trung tâm.
Mặc dù đã có các báo cáo về sự thành công, những chương trình này chỉ được áp
dụng cho khoảng 12% các trường THCS kiểu cũ cho tới những năm 1950, những bằng
chứng dùng để kìm hãm được duy trì bởi quan điểm GD hàn lâm, lấy môn học làm trung
tâm. Trong bối cảnh đó, việc phải thay mới lại sức mạnh sau sự kiện phóng tên lửa
Sputnik giúp giải thích tại sao sự tiến triển của trường THCS có thể đã bỏ sót vấn đề về
chương trình học như nó đã được tiến hành vào đầu năm 1960. Trong khi một vài đề xuất
cho việc cải tổ chương trình học một cách nghiêm túc đã xuất hiện trong những năm gần
đây, trường "trung học"(secondary), một cách tổ chức lấy môn học làm trung tâm vẫn tiếp
tục chiếm ưu thế ở các trường THCS.
Thậm chí những bài báo cáo được phổ biến một cách rộng rãi về bài học liên ngành
giữa các nhóm ngành điển hình chỉ có rất ít kết hợp giữa các môn học, chẳng hạn như
những câu hỏi như “từng môn học có thể đóng góp vào chủ đề này”, những điều này duy
trì đặc tính chia cắt, vị trí, và sức mạnh của những môn học riêng lẻ liên quan. Theo cách
hiểu này, cái gì được cho là liên môn học thì thực sự đa môn học và đương nhiên không
hợp thành một thể thống nhất. Hơn nữa, những hội viên thường xuyên của những nhóm
này (nghệ thuật ngôn ngữ, toán học, khoa học, nghiên cứu xã hội) tiếp tục phân biệt dai
dẳng vị trí giữa bốn môn khoa học lớn này và những môn học khác như kinh tế, mỹ thuật
công nghiệp, nghệ thuật, âm nhạc. Ngay cả khi các chương trình học cải tiến ở các trường
trung học phổ thông được sửa lại cho hợp với các phiên bản của trường trung học phổ
thông.
Tầm nhìn của chương trình học tích hợp
Một vài nhà giáo dục gần đây đã xem xét vấn đề chương trình học THCS một cách
nghiêm túc. Nội dung của các cuộc đối thoại của họ có sự khác biệt rõ rệt so với các cuộc
tranh luận về tính ưu việt của một hoặc một lĩnh vực bộ môn nào đó hay các cuộc thảo
luận về các liên kết giữa các chủ đề này. Quả thực là, điểm khởi đầu của những cuộc đối
thoại mới là hoàn toàn khác so với những cuộc tranh luận kia.
Điểm khởi đầu bao gồm 3 khái niệm then chốt. Đầu tiên là những trường THCS nên
là trường giáo dục tổng quát, nơi mà các chương trình học tập trung vào việc chia sẻ rộng
rãi các mối quan tâm của trẻ giai đoạn đầu vị thành niên hơn là gia tăng sự chuyên biệt và
khác biệt giữa những môn học. Khái niệm thứ hai là trong khi chương trình học THCS bị
ràng buộc bởi nhiều yêu cầu và áp lực, mục đích cơ bản và rõ ràng của nó là phục vụ cho
trẻ đầu giai đoạn vị thành niên, những người đang học ở cấp học này.
103
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
Khái niệm thứ ba bao gồm việc xem xét lại quan điểm đang ngày càng phổ biến
trong việc mô tả những người đầu giai đoạn vị thành niên, coi họ gần như là nạn nhân của
giai đoạn phát triển của họ, ví dụ giai đoạn “dở hơi”, “não chết”,,... Trong khi những dán
nhãn này có thể xem như hài hước, chúng hạ thấp giá trị của người giai đoạn đầu vị thành
niên, khuyến khích các mong đợi thấp và những mánh thổi phồng như các hệ thống khẩu
hiệu, các phiếu quà tặng… để chỉ việc "giữ hormones cân bằng". Cuộc đối thoại mới về
chương trình học nhìn nhận người giai đoạn đầu vị thành niên như là con người thực thụ,
những người cũng tham dự vào thế giới rộng lớn và có những câu hỏi nghiêm túc và
những mối bận tâm về cả hai điều này.
Ba câu hỏi này cùng với ý niệm về quan điểm tích hợp dẫn tới một phương án thuyết
phục trả lời cho câu hỏi về chương trình học THCS. Quan điểm mới này bắt đầu với hai
loại câu hỏi và mối quan tâm: những người ở đầu giai đoạn vị thành niên biết gì về bản
thân họ cũng như về thế giới của họ và những người trong thế giới xung quanh chia sẻ
những điều đó như thế nào.
Việc nhận diện ra những câu hỏi này là vấn đề được trẻ đầu giai đoạn vị thành niên
và người trưởng thành ở các trường học địa phương quan tâm. Có thể minh họa ý tưởng
này bằng một vài ví dụ. Những trẻ ở giai đoạn này thường có thắc mắc về những thay đổi
về mặt cơ thể mà họ đang trải nghiệm, sự nhận dạng bản ngã, mối quan hệ với những
người bạn cùng trang lứa, với người lớn và suy nghĩ về viễn cảnh tương lai của mình.
Cùng thời gian này, họ chia sẻ toàn bộ những mối bận tâm về việc sống trong một thế giới
thay đổi, về môi trường, sự giàu nghèo, chiến tranh và hòa bình, tự do và lệ thuộc,…
Do đó, những người trong giai đoạn đầu vị thành niên cũng có những mối quan tâm
tương tự những những người bình thường, bất kể giai đoạn phát triển của họ. Hơn nữa,
những câu hỏi của họ về bản thân thường là những phiên bản cá nhân của những câu hỏi
rộng lớn hơn, ví dụ như mối liên quan giữa sự thay đổi cá nhân và cuộc sống trong một
thế giới thay đổi, sự tìm kiếm tự trọng cá nhân và tự trọng của nhóm trong thế giới đa
dạng về văn hóa, xung đột với người lớn và bạn cùng trang lứa, và xung đột trên phạm vi
toàn cầu. Nói cách khác, ở điểm giao nhau giữa các câu hỏi và mối bận tâm từ những
người đầu vị thành niên và từ thế giới rộng lớn bên ngoài, chúng ta có thể tưởng tượng
đến những chủ đề mạnh mẽ kết nối cả hai lại và do vậy đưa ra một khả năng hứa hẹn cho
việc tổ chức chương trình dạy học tích hợp.
Một viễn cảnh về chương trình học THCS đang hiện ra là nó được tổ chức xung
quanh những chủ đề phong phú và đầy sáng tạo từ hai nguồn câu hỏi và mối bận tâm trên
hơn là những môn học trừu tượng nhân tạo. Hãy tưởng tượng xem một bài học về Đặc
tính, trong đó học sinh tìm hiểu nhận thức bản thân được hình thành như thế nào, văn hóa
ảnh hưởng đến sự tự nhận thức của họ ra sao, làm thế nào các nền văn hóa khác nhau thể
hiện đặc tính của chúng, và làm thế nào sự khác biệt văn hóa đang gia tăng hứa hẹn định
hình lại chính trị và kinh tế. Tưởng tượng xem một bài học về Sống trong tương lai, trong
đó học sinh xây dựng những mô hình cộng đồng theo mong đợi, phân tích suy diễn những
xu hướng hiện tại, và khám phá các khát vọng cá nhân, hãy tưởng tượng xem những phát
minh mới ra đời để phục vụ chất lượng cuộc sống ngày một tốt hơn.. Tưởng tượng một bài
học về Phúc lợi, trong đó học sinh khám phá đời sống cá nhân của họ và thế giới rộng lớn
104
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
khi họ học các vấn đề về môi trường, dinh dưỡng, bệnh tật, sự căng thẳng, những nguyên
tắc về sức khỏe.
Những ví dụ như thế đã chỉ ra một trong những điểm quan trọng nhất của tầm nhìn
chương trình học THCS đang nổi lên là chúng ta có nhiều cơ hội hùng mạnh để thúc đẩy
kiến thức và kĩ năng của HS trong việc tìm hiểu ý nghĩa của bản thân và xã hội. Chúng ta
có thể hình dung những người trong giai đoạn đầu vị thành niên phát triển và áp dụng
những kỹ năng liên quan đến giao tiếp, đặt câu hỏi, giải quyết vấn đề, tính toán, nghiên
cứu, đánh giá, và hành động xã hội. Hơn nữa, họ có thế mở rộng thêm các kĩ năng tư duy
phê phán, sáng tạo và suy ngẫm và trở nên quen thuộc với một dãy các sự việc, nguyên lý,
và khái niệm từ rất nhiều nguồn đa dạng. Trong việc thiết kế và thực hiện những bài học
có tính chủ đề cho người trẻ, chúng ta cũng có cơ hội bàn luận đến những ý tưởng luôn
được quan tâm nhưng khó nắm bắt như dân chủ, phẩm giá con người, và sự khác biệt văn
hóa.
Đây không phải là một viễn cảnh suông của chương trình học. Ví dụ dưới đây là về
một nhóm giáo viên khối lớp 8 ở trường THCS Cross Keys tại Florissant, Missouri đang
làm việc với những bài học có thể dùng để minh họa cho cách tư duy này:
“Giáo viên cùng đồng ý về một ý tưởng kết nối việc học tập của học
sinh và không có ranh giới về lĩnh vực nội dung. Giáo viên bỏ những phần
cá biệt hóa nội dung và bắt đầu phác thảo các mục tiêu và hoạt động căn cứ
vào các năng lực và kinh nghiệm đa dạng của con người cả trong đào tạo
chính quy và phi chính quy và các lĩnh vực được xác nhận. Một lần nữa, họ
trở nên là con người, có năng lực và trải nghiệm trong chính cuộc sống của
họ và các lĩnh vực nội dung chỉ ngẫu nhiên”.
Tại trường THCS Marquette ở Madison, Wisconsin, một nhóm các giáo viên đã thực
hiện một chuyên đề bài học (thematic unit) gần như theo nguyên văn của tầm nhìn của
chương trình học mới. Bài học bắt đầu với việc các HS sẽ liệt kê các câu hỏi về bản thân
và thế giới quan của chúng và sau đó sẽ xác định một số chủ đề dựa trên những câu hỏi đã
đưa ra. Sau đó các HS chọn một chủ đề, Sống trong tương lai, và liệt kê ra các hoạt động
khả dĩ mà HS có thể sử dụng để trả lời các câu hỏi liên quan đến chủ đề đã chọn. Các HS
phải đặt tên cho kiến thức và kỹ năng mà HS sẽ cần để trả lời các câu hỏi như kế hoạch
đặt ra.
Các hoạt động thực tế cho thấy một chương trình học hoạt động như thế nào. Một
hoạt động liên quan đến việc thiết kế mô hình cho thành phố Madison trong năm 2020 và
đòi hỏi sự tích hợp công việc của các ủy ban về môi trường, giao thông, chính phủ, giáo
dục, và y tế. Một hoạt động khác đòi hỏi việc tiến hành điều tra lịch sử sức khỏe gia đình
để xác định các yếu tố rủi ro của mỗi cá nhân trong tương lai. Hoạt động thứ ba là mời
một họa sĩ tới trường phác họa hình ảnh của những đứa trẻ trong 30 năm tới để thảo luận
về những ảnh hưởng đến cơ thể của sự lão hóa. Hoạt động thứ tư bao gồm thiết kế, phân
phát, lập bảng, và phân tích các phiếu điều tra đã gửi đến một vài trường THCS để tìm ra
những dự đoán của các đồng nghiệp về tương lai. Vẫn còn một hoạt động khác trong đó
HS thẩm tra về tính tính chính xác của các dự đoán cách đây 100 năm cho thập kỷ này.
105
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
Cần một chút trí tưởng tượng để hình dung các HS sẽ tranh luận về các vấn đề khác
nhau, lập đồ thị các câu trả lời trong cuộc điều tra, trình bày báo cáo miệng về các kết quả
theo từng biến hoặc theo nhóm, tiếp xúc với các phương tiện truyền thông, và đưa ra các
câu hỏi liên tục về công việc của chúng. Điều này cũng không tốn nhiều trí tưởng tượng
để xem xét các mảng kiến thức và kỹ năng đáng kinh ngạc đã được tạo ra bởi bài học.
Ví dụ này chỉ ra một số đặc điểm chính của tầm nhìn chương trình học mới. Một là
chương trình học này buộc chúng ta phải làm việc với những người trẻ tuổi theo cách mà
họ sẽ có tiếng nói mạnh mẽ trong việc lập kế hoạch chương trình học. Điều này khá là
khác so với việc chỉnh sửa một chương trình được định sẵn cho phù hợp với các nhu cầu
hoặc các đặc tính giả định của người học. Chắc chắn nhiều giáo viên đã dạy các bài học
thú vị như một trong những điều đã mô tả, thậm chí có lẽ cùng với một tiêu đề nhưng có
thể trong một môn học hoặc thông qua kết hợp kiến thức từ một vài môn học. Thay vào
đó, ở đây, chủ đề và các hoạt động nối tiếp nhau được xây dựng từ những câu hỏi và mối
quan tâm nguyên bản của HS sinh viên hơn là từ mong muốn của giáo viên hoặc yêu cầu
của các môn học.
Một đặc tính khác của cách nhìn này của chương trình học là nó đi từ quan điểm của
những người theo chủ nghĩa xây dựng. Bởi vì các ý nghĩa được HS tạo ra chứ không phải
bị áp đặt bởi người lớn, HS sử dụng kiến thức và kỹ năng của họ để tìm kiếm câu trả lời
cho các câu hỏi và mối quan tâm riêng của chính họ chứ không phải là là tập trung vào
việc chuẩn bị cho khóa học kế tiếp hoặc điểm số, thi đậu, hay chuẩn bị cho công việc
tương lai, hoặc đạt được một số vốn văn hóa hạn hẹp. Rõ ràng sự thay đổi này sẽ định
nghĩa lại vai trò của giáo viên từ một người gác cánh cổng kiến thức và tạo ra các ý nghĩa
thành người hướng dẫn và hỗ trợ. Và vì người lớn có nhiều những mối quan tâm giống
như trẻ vị thành niên, một chương trình học tích hợp giống loại này cũng tạo ra các cơ hội
cho giáo viên để xây dựng những điều mới có ý nghĩa và sâu sắc cho bản thân họ.
Một đặc điểm thứ ba của tầm nhìn mới của chương trình học này là kiến thức của nó
phong phú. Không có gì là hời hợt hoặc phản trí tuệ ở đây. Không phải tất cả HS sẽ cùng
học các nội dung thông tin cụ thể giống nhau, nhưng họ cùng được trải qua những kinh
nghiệm chung về các chủ đề quan trọng đòi hỏi phải nghiên cứu chuyên sâu và sử dụng
các khái niệm quan trọng. Kiến thức và kỹ năng như vậy được tách khỏi các danh mục
môn học trừu tượng và được định vị lại trong bối cảnh của các bài học chuyên đề mà
chúng có nhiều khả năng để phát triển. Trong thời đại bùng nổ kiến thức nhanh chóng,
loại chương trình học như thế này là vừa phù hợp và vừa thực tế.
Đặc tính thứ tư là chương trình này thể hiện một sự hòa nhập đích thực của sự yêu
thích và nhận thức. Các câu hỏi và mối quan tâm quan trọng nhất của con người nói
chung, và trẻ giai đoạn đầu vị thành niên nói riêng, là phải làm gì với vấn đề xã hội (hoặc
tình cảm). Những vấn đề như thế không đơn giản chỉ là vấn đề của cảm xúc; chúng ta suy
nghĩ và hành động theo chúng trong bối cảnh về giá trị, đạo đức,... Tuy nhiên, các trường
THCS vẫn tiếp tục coi tình cảm và nhận thức như thể chúng là những sự phân biệt tri thức
phản ánh cuộc sống thực. Chương trình học mà tôi hình dung công nhận tính phi tự nhiên
của tính phân biệt này và nghi ngờ tính ứng dụng của chúng trong các sắp đặt tình cảm
giống như các chương trình tư vấn.
106
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
Cuối cùng, tầm nhìn này của chương trình học từ bỏ các sắp xếp như các chương
trình cốt lõi có thời gian học theo khối kiến thức, được lên kế hoạch cùng với các môn học
truyền thống, mà được đề xuất cho gần như toàn bộ chương trình học THCS. Một lý giải
cho điều này là các chương trình đó thường biến mất khi những nhu cầu học thuật mới tìm
được chỗ đứng trong tiến trình. Quan trọng hơn, các chương trình học mới gắn với một lý
thuyết về chương trình học và học tập hoàn toàn khác so với cách tiếp cận lĩnh vực môn
học. Chương trình học mới tạo điều kiện hội nhập và lấy người học làm trung tâm, có tính
tạo dựng, và đưa ra chủ đề có ý nghĩa, do đó, nên được áp dụng cho toàn bộ các trường.
Tái cấu trúc chương trình học
Phạm vi chung của việc tái cấu trúc trường học, giống như sự vận động của trường
THCS, được xem xét gần như cùng với những đặc điểm của xu thế thời đại và thể chế.
Đây là những chủ đề rất quan trọng. Có vẻ như là cho dù tiếng nói về tái cấu trúc có cấp
tiến đến đâu đi chăng nữa, nó hầu như chưa bao giờ chạm đến chính chương trình học.
Cho dù việc tái cấu trúc nhận được nhiều sự đồng tình, theo ý nghĩa này, bình mới nhưng
rượu cũ thì qua thời gian vẫn không ngon hơn được. Làm sao chúng ta có tuyên bố ủng hộ
cải cách khi chưa chú tâm đến điều trọng tâm của các trường học, chương trình học?
Một thực tế là cách tiếp cận môn học đã tồn tại với chúng ta rất lâu và bám chặt sâu
đến mức nó gần như làm tê liệt khả năng của chúng ta để hình dung ra điều đó gì khác
biệt. Mạng lưới lực lượng nhà giáo dục ưu tú, những học giả hàn lâm, sở giáo dục, những
cơ quan cấp văn bằng chứng chỉ, những nhà xuất bản sách giáo khoa và in bài kiểm tra –
hình thành nên một lực lượng gần như không khoan nhượng mà làm cho việc cải cách
chương trình học một cách nghiêm túc dường như là không thể thực hiện. Chỉ có một
ngôn ngữ còn sót lại dùng để mô tả những khả năng khác cho chương trình học.
Nhiều nhà giáo dục THCS muốn biết phiên bản mới của chương trình học liên quan
thế nào đến cấu trúc ở các trường THCS kiểu cũ vẫn còn tồn tại, cũng như đối với những
thứ có nhiều tính cách tân như tạo nhóm, chương trình tư vấn, và những tổ chức khác (một
số số tái cấu trúc ở các bậc học chỉ vừa bắt đầu được tìm hiểu). Họ thấy lo lắng rằng, hiện
nay ngay cả những thay đổi gần đây đối với một chương trình học được thiết kế theo môn
học và quan điểm học tập kiểu cũ vẫn có những bất cập.
Từ khi các luận điểm về chương trình tích hợp có ảnh hưởng tới tất cả các cấp học,
tôi thường được hỏi tại sao đề xuất của chính tôi lại tập trung vào cấp THCS. Lý do thật
đơn giản. Từ ba thập kỷ nay, những nhà giáo dục ở cấp THCS đã tích cực tham gia vào
những nỗ lực để suy xét về công việc của họ và để cải cách trường học của họ hơn bất cứ
các cấp học nào. Khi mà hầu hết các nỗ lực tập trung vào các đặc điểm thể chế và phương
pháp dạy học, rất nhiều trường học đạt được những tiến bộ ấn tượng. Vì thế, những người
ở cấp THCS có lẽ sẵn sàng tiếp nhận những khả năng rộng mở hơn, thậm chí một vài
trong số đó bao gồm đổi mới chương trình học.
Sự tiếp cận ngôn ngữ tổng thể hiện nay đang nổi lên ở cấp tiểu học rõ ràng hứa hẹn
về một chương trình tích hợp ở đây. Và có thể là cuộc kêu gọi hiện nay cho việc tích hợp
nảy sinh từ các liên kết lĩnh vực môn học, có thể cuối cùng làm rạn nứt ngay cả những
phạm trù môn học cứng ở trường cấp 3. Nhưng giáo dục ở bậc THCS không thể chờ đợi
107
DHTH & DHPH ở trường trung học đáp ứng yêu cầu đổi mới CT và SGK sau năm 2015
những phát triển như vậy được. Nếu đợi, một thế hệ của trẻ giai đoạn đầu vị thành niên có
thể bỏ lỡ cơ hội có được nền giáo dục có ý nghĩa thực sự. Có lẽ những hành động thực
hiện ở bậc THCS sẽ trở thành lực lượng ủng hộ cho những nỗ lực ở cấp học khác.
Trong tất cả các điều này, câu hỏi được đặt ra trong việc cải cách lại chương trình
học là liệu các nhà giáo dục có sẵn lòng tạo nên một bước nhảy vọt về lòng tin thay mặt
HS là đối tượng thụ hưởng dự tính. Chính bằng bước nhảy vọt niềm tin, tôi hàm ý một sự
sẵn lòng để chuyển giao chính họ cho những người trẻ chứ không phải là những môn học
trừu tượng và những mục đích nhân tạo những thứ mà đã gây hại cho trường học quá lâu.
May mắn thay, đây không phải là một bước nhảy mù quáng kể từ khi chúng ta biết rất lâu
rồi rằng những chuyển biến theo hướng này đã mang lại lợi ích trực tiếp cho cả HS lẫn
giáo viên.
Nếu chúng ta thực sự muốn tích hợp chương trình học, thì chúng ta phải suy nghĩ
phù hợp với tầm nhìn được trình bày ở đây và chấp nhận cuộc đấu tranh lâu dài để làm
cho những mĩ từ của chúng ta về các mối bận tâm cho người trẻ trở thành một chương
trình học thực sự. Thật khó để tin rằng chúng ta sẽ muốn mọi thứ ít đi cho những HS ở
giai đoạn đầu vị thành niên, những người mà chúng ta đang sống và làm việc với họ.
108
8 trang
16/05/2022
3860
Bạn đang xem tài liệu "Trường trung học cơ sở: Ngôi nhà tự nhiên của chương trình học tích hợp", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- truong_trung_hoc_co_so_ngoi_nha_tu_nhien_cua_chuong_trinh_ho.pdf
