Giáo trình Đồ gá gia công cơ khí - Chương 5: Các cơ cấu sinh lực
Chæång 5
CAC CÅ CÁU SINH LÆC
Tuy theo nguän nàng læång sæ dung, cac cå cáu sinh læc cua âä ga co thã
chia ra: khê nen, dáu ep, chán khäng, tæ, âiãn tæ, âiãn-cå khê, li tám...So våi cå
cáu kep bàng tay tuy chung co mät sä nhæåc âiãm nhæ âoi hoi cac trang bë phu
kem theo, phæc tap, song chung co nhæng æu âiãm cå ban nhæ thåi gian kep chàt
giam, giam nhe sæc lao âäng cua cäng nhán, læc kep âu lån, än âënh...
5-1.Cå cáu sinh læc bàng khê nen .
Khê nen âæåc sæ dung kha räng rai trong san xuát cäng nghiãp. Khê nen la
khäng khê sach âæåc may nen khê nen âãn ap suát 6÷7atm âã khi âi qua cac äng
dán âãn âä ga co ap suát lam viãc 3-4 atm. Dung khê nen co nhæng æu âiãm sau :
- Náng cao nàng suát lao âäng, giam båt thåi gian kep chàt va thao chi tiãt
(0,5÷1,2) s, so våi kep chàt bàng tay co thã giam thåi gian nay tæ (5÷10) lán.
- Giam nhe sæc lao âäng cua cäng nhán trong qua trçnh kep chàt va thao
chi tiãt. Nãu nhæ kep bàng tay, læc tac dung tæ tay cäng nhán (70÷100N) thç å cac
trang bë khê nen læc âã âiãu khiãn cac trang bë (cå cáu) nay chè khoang (10÷15N)
- Læc kep âu lån, âãu va co thã kiãm tra, âiãu chènh dã dang trong qua
trçnh lam viãc.
- Co thã kep chàt cung mät luc nhiãu âiãm trãn chi tiãt, co thã kep chàt
nhiãu chi tiãt trãn âä ga, âiãu khiãn thäng nhát, tæ xa âã co kha nàng tæ âäng hoa.
Cac nhæåc âiãm cua khê nen la :
- Khê nen dung våi ap læc tháp (4÷6) atm. Âä cæng væng kep chàt khäng
lån, nãn våi cac chi tiãt hang nàng êt dung.
- Phai co thãm cac trang bë phu: Van, bçnh loc khê, än âënh täc âä va ap
læc...chiãm khäng gian nhiãu.
Hã thäng cac trang bë khê nen âæåc bä trê nhæ hçnh 5-1.
- Bçnh loc khê 1, khäng khê nen tæ tram tåi bçnh loc 1 âã khæ cac tap chát
va trän dáu âã bäi trån.
- Van giam ap 2, dung âã giam ap læc khê nen tæ nguän vao âãn ap læc lam
viãc yãu cáu âã kep chàt chi tiãt
- Van mät chiãu 3, co tac dung bao vã an toan, âã phong viãc cung cáp khê
nen bë gian âoan hoàc ap læc khê nen âät ngät bë giam lam thao long cå cáu kep.
- Van phán phäi 4, khäng chã khê nen vao va thai khoi xi lanh.
- Van tiãt læu 5, âiãu tiãt täc âä cua dong khê nen âi vao xi lanh âã khäng
chã täc âä dëch chuyãn cua piston.
- Læc kã 6, chè ap læc khäng khê nen co trong xi lanh.
80
- Xi lanh 7, dæåi tac dung cua khê nen lam piston dëch chuyãn, âáy cå cáu
kep âã thæc hiãn viãc kep chàt chi tiãt gia cäng.
7
6
Tram khê
5
4
3
2
1
Hçnh 5-1: Hã thäng truyãn âäng khê nen :1-bçnh loc khê,2-van giam
ap,3-van mät chiãu,4-van phán phäi,5-van tiãt læu, 6-ap kã, 7-xi lanh
Cac cå cáu sinh læc bàng khê nen co thã phán loai nhæ sau:
- Theo dang xi lanh dán læc: Loai xi lanh piston- xi lanh mang.
- Theo så âä tac dung: Loai xi lanh mät chiãu va loai xi lanh hai chiãu.
- Theo dang ga âàt : Loai cä âënh va loai quay.
5-1-1 Xi lanh piston.
Loai xi lanh piston thæång sæ dung trong kãt cáu cac âä ga cán âãn læc kep
va hanh trçnh kep lån. Co thã chã tao xi lanh mät chiãu, xi lanh hai chiãu cho cac
âä ga cä âënh (âä ga khoan, phay, bao...) va cho âä ga quay (âä ga tiãn, mai...).
Læc sinh ra cua cac loai xi lanh phu thuäc vao âæång kênh piston, ap suát khê nen
va hanh trçnh kep .
Xi lanh âa tiãu chuán hoa, lam råi ban ngoai thë træång hoàc co thã lam
ngay trong trong âä ga.
a) Xi lanh mät chiãu, mät piston (hçnh5-2a,b).
Q
Q
P
P
b)
a)
Hçnh 5-2
- Âäi våi så âä hçnh 5-2a: Khi van phán phäi cho khê nen âi vao buäng trai
cua xi lanh, se tao ra læc kep :
π ⋅
D2 − d2
4
)
Q =
p ⋅η − q
Trong âo: D- Âæång kênh piston (m); d- Âæång kênh can piston (mm);
81
p-Ap suát khê nen kG/cm2; q- Læc âã nen lo xo (kG);q = k
δ0 + s
( ), δ0- âä co luc
âáu cua lo xo (mm), s- hanh trçnh can (mm), k- hã sä cæng væng cua lo xo, tæc la
læc cán thiãt âã ep lo xo co lai 1mm, k=0,15÷0,35kG/mm; η- Hiãu suát ,η=85%
kã âãn mát mat vç ma sat giæa piston va xi lanh, can piston va vo.
- Âäi våi så âä hçnh 5-2b: khi khê nen âi vao buäng phai cua xy lanh, se
tao ra læc kep :
π ⋅ D2
Q =
p ⋅η − q
4
b) Loai xi lanh hai chiãu, mät piston (hçnh 5-3)
Khê nen co thã vao bãn trai hoàc bãn phai xi lanh, loai nay hanh trçnh
piston dai, chuyãn âäng âæåc ca hai phêa.
Q
Q
Tæ âæång chênh
Hçnh 5-3
P
Tæ âæång chênh
a)
b)
- Khi khê nen âi vao buäng bãn trai, læc kep la (hçnh 3-5a):
π ⋅ D2
Q =
⋅ p ⋅η
4
- Khi khê nen âi vao buäng bãn phai, læc kep la (hçnh 3-5b) :
π ⋅
(
D2 − d2
4
)
⋅ p ⋅η
Q =
Q1
Q
Âã co thã tàng læc kep ma
khäng cán tàng âæång kênh piston co
thã sæ dung loai xi lanh hai hay
nhiãu piston. Khê nen vao buäng bãn
trai cua hai piston cung mät luc lam
hai piston xã dëch vã phêa bãn phai
(hoàc ngæåc lai)- hçnh 5- 4.
Hçnh 5-4 :xi lanh khê nen loai hai piston
Khi piston dëch vã phêa phai, læc kep la :
π ⋅
2⋅ D2 − d2
)
⋅ p ⋅η
Q =
4
Khi piston dëch vã phêa trai, læc kep la :
π ⋅
D2 − d2
)
Q =
⋅ p ⋅η
4
82
Trong træång håp dung n piston, thç
π ⋅
n ⋅ D2 −
n −1
)
⋅d2
Q =
⋅ p ⋅η
4
π ⋅ n ⋅
D2 − d2
4
)
Q1 =
⋅ p ⋅η
Xi lanh piston co thã sinh ra læc kep Q≥5000 kG. Âæång kênh tiãu chuán
cua piston la: D=50, 75, 100,150, 200, 250, 300...mm; âæång kênh can piston
d=16...80 mm; hanh trçnh lam viãc L=10...200mm.
Âä nham màt trong xi lanh cán âat Ra=0,63÷1,25 âã giam ma sat.
- Kãt cáu xi lanh piston co thã tham khao trong cac sä tay cå khê.
5-1-2 Xi lanh mang.
Loai xi lanh mang co vo gäm hai næa up vao nhau, giæa hai næa co mät
mang mong. Vát liãu cua vo lam bàng gang âuc hoàc bàng thep êt cac bon. Mang
lam bàng cao su chëu dáu, loi bàng vai, ngoai ep cao su hoàc bàng kim loai (thep
60).
Kãt cáu xi lanh mang nhæ hçnh 5-5a, b
Loai 5-5a la loai tac dung mät chiãu, khi tàt nguän khê nen thç mang mong
3 bë lo xo 5 âáy vã vë trê tæ do ban âáu. Mang âæåc kep giæa hai nàp co âinh äc
bàt chàt. Å tám mang 3 co âéa 4 âæång kênh d âå láy mang va âã âáy mang, âéa
nay gàn liãn våi can.
D
d
D
d
2
2
4
3
3
4
1
1
5
d1
d1
Q3
Q
Q
b)
a)
Hçnh 5-5 Xi lanh mang
Loai 5-5b la loai xi lanh mang tac dung hai chiãu, khê nen vao buäng trãn
âã âáy mang kep chàt. Khi thao long thç khê nen vao buäng dæåi âáy mang trå vã
vë trê tæ do ban âáu ma khäng co lo xo.
Xi lanh mang co thã gäm cac loai : Tac dung mät chiãu hoàc hai chiãu, cä
âënh hoàc quay tron, mät mang, nhiãu mang, mang hçnh phàng, mamg hçnh bat....
Tênh læc kep :
83
- Theo hçnh 5 -5 a
Diãn têch lam viãc cua mang la hçnh tron âæång kênh D. Nhæng ap læc khê
nen tac dung lãn diãn têch co âæång kênh d (âéa kim loai âå) se truyãn toan bä
lãn can va bàng :(hçnh 5- 6).
π
Q1 = ⋅d2 ⋅ p
4
Con ap læc khê nen tac dung lãn diãn têch hçnh vanh khàn D-d khäng truyãn
toan bä lãn can, ma mät phán tac dung lãn vo xi lanh vç mang bë kep giæa hai vo,
cang gán vo bao nhiãu ap læc tac dung lãn mang vao âéa d cang êt âi báy nhiãu.
Ap læc cua bát kç hçnh vanh khàn nao cach tám la ρ (giæa D va d) diãn têch
R − ρ
R − r
la 2πρdρ se truyãn lãn can tuy theo tè lã canh tay âon
. Do âo diãn têch hçnh
vanh khàn giæa d va D co ap læc Q2 truyãn lãn can la :
R R − ρ
2π ⋅ p R − r
R
r3
3
2
2
3
⎡
⎤
⎥
⎦
⎛
⎞
⎛
⎞
⎜
⎢
⎟
⎟
⎜
⎜
⎟
⎟
Q2 =
⋅ P ⋅ 2π ⋅ ρ ⋅dρ =
⋅ R −
−
∫
⎜
R − r
R − r
2
3
⎝
⎠
⎝
⎠
r
⎣
π ⋅ P
3
Q2 =
(
R2 + R ⋅ r − 2r2
)
Váy täng læc truyãn lãn can (kã ca diãn têch co âæång kênh d) la :
Q = Q + Q − q
∑
1
2
π
Q = ⋅P⋅
(
D2 + D⋅d + d2
− q
)
∑
12
R
d
Trong âo: q- Læc chäng lai cua lo xo; D- Âæång
kênh co êch cua mang; d- Âæång kênh can piston; d1-
Âæång kênh cua âéa
ρ
r
-Theo hçnh 5 - 5b:
π
Q = ⋅ P ⋅
(
D2 + D⋅d + d2
− F
)
D
12
F- Læc ma sat giæa can va vo.
Chu y: theo cach tênh å trãn, ta âa bo qua læc lam
mang biãn dang.
d
Muän tàng læc kep phai tàng âæång kênh d, tæc la
tàng tè sä d/D. Nhæng tè sä nay lai bë tênh dan häi cua
Hçnh 5-6
mang han chã, do âo hanh trçnh lai giam, thæång chè dung d/D≤ 0,8.
Âã tàng læc Q ma khäng tàng âæång kênh D cua xi lanh, ta co thã dung loai
xi lanh nhiãu mang.
Æu âiãm cua loai xi lanh mang so våi xi lanh piston :
1-Xi lanh mang nhe, kãt cáu xi lanh âån gian, khäi læång gia cäng êt va âä
chênh xac kêch thæåc tháp hån nhiãu so våi xi lanh piston, do âo gia thanh ha.
2- Âä nhay cao va khäi læång dëch chuyãn êt, ma sat chè co giæa can va vo.
84
3-Thåi gian sæ dung cao hån. Trong âiãu kiãn lam viãc bçnh thæång mang
co thã chëu 5.105 ÷ 6.105 hanh trçnh lam viãc, con xi lanh piston cac gioàng mon
å 1,5.105 hanh trçnh kep .
Nhæåc âiãm cua xi lanh mang la :
1-Læc kep va thao khäng phai hàng sä, vç khi tàng hanh trçnh lam viãc,
tàng læc biãn dang mang do âo læc kep giam.
2-Hanh trçnh lam viãc ngàn tuy thuäc vao hçnh dang cua mang, bã day va
vát liãu chã tao mang. Thæång hanh trçnh lam viãc cua can piston khäng lån qua
1/3 âæång kênh cua mang.
5-2. Cå cáu sinh læc bàng dáu ep.
Trong træång håp cán læc lån, cå cáu sinh læc bàng khê nen se rát cäng
kãnh, khäng håp lê. Do âo co thã dung cå cáu sinh læc bàng dáu ep. Cå cáu sinh
læc bàng dáu ep co nhæng æu âiãm sau :
1-Ap læc cua dáu cao 10 ÷30 lán so våi khê nen, do âo våi cung mät læc
kep, kêch thæåc cua xi lanh dáu ep nho, gon hån nhiãu so våi xi lanh khê nen. Âä
cæng væng cua âä ga cao hån, co thã náng cao chã âä càt.
2-Ap læc dáu lån co thã truyãn læc kep træc tiãp, khäng cán qua cå cáu
trung gian (âã phong âai læc kep), do âo kãt cáu âä ga âån gian.
3- Dáu ep trong xi lanh âam bao kha nàng bäi trån, lam giam âä mon cua
cac bä phán, náng cao thåi gian sæ dung.
4- Âä ga dung dáu ep lam viãc ãm , khäng än.
Hã thäng trang bë cán thiãt âã sæ dung cå cáu sinh læc bàng dáu ep gäm :
Âäng cå - båm thuy læc, hã thäng âæång äng, cå cáu âiãu khiãn, cac cå cáu phu
khac...Tát ca cac cå cáu âo lam viãc dæåi ap læc cao, nãn yãu cáu chinh xac cao,
kên khêt tät, chã tao kho va gia thanh cao. Nãu trãn cac may co hã thäng båm dáu,
co thã rut ra mät nhanh dung cho âä ga thç chi phê cho viãc dung âä ga âå tän
kem hån.
Så âä lam viãc cua mät cå cáu dáu ep nhæ hçnh 5-7.
Båm dáu ep dung trong âä ga thæång la cac loai båm banh ràng, båm
piston, båm canh gat...Nàng suát cua båm âæåc chon theo cäng thæc:
3
P ⋅ L
1000⋅ t ⋅ p ⋅η1
⎛
⎜
⎝
⎞
⎟
⎠
m
Q =
ph
Trong âo:P-Læc yãu cáu cua xi lanh thuy læc (N).
L-Hanh trçnh lam viãc cua piston (m).
t- Thåi gian cua hanh trçnh lam viãc cua piston (phut).
p- Ap suát dáu (N/m2).
η1- Hiãu suát thã têch cua hã thäng thuy læc (do khäng kên khêt).
Cäng suát cho cå cáu dán âäng cua båm xac âënh theo cäng thæc :
85
P ⋅Q
612⋅η2
N =
(
KW
)
Trong âo: η2- hiãu suát chung cua båm, η2 =η0ηc ; η0 - hiãu suát thã têch
cua båm; ηc -hiãu suát cå khê cua båm.
4
Hçnh 5-7:
Så âä hã thäng dáu ep
trong âä ga :
1-Båm thuy læc
2- Bã chæa dáu
3- Van phán phäi
4- Xi lanh thuy læc
5-Van tran
3
M
1
5
2
Læc sinh ra å can piston cua xi lanh thuy læc tênh theo cäng thæc :
π
4
Læc keo :
P =
D2 − d2
)
⋅p⋅η (kG) .
π
4
Læc âáy:
P = D2 ⋅p⋅η
(kG) .
Trong âo: D-âæång kênh piston (m) ; d- âæång kênh can piston (m); p- ap
suát dáu trong hã thäng thuy læc (kG/m2) ; η- hiãu suát cua xi lanh thuy læc.
Khi tênh toan con cán kiãm nghiãm âä bãn (hoàc tênh) chiãu day thanh xi
lanh thuy læc, tênh toan äng dán, van tiãt læu , cac cå cáu thuy læc khac.
5-3. Cå cáu sinh læc khê nen -dáu ep.
Âàc âiãm :
- Kha nàng sinh læc lån hån cå cáu sinh læc bàng khi nen hoàc bàng dáu ep
riãng biãt, co thã tao ra dáu co ap suát cao âat 9,6-10,6 Mpa, gáp 4 âãn 8 lán cå
cáu sinh læc dáu ep va 30 âãn 40 lán cå cáu sinh læc khê nen .
- Do ap læc tao ra rát cao, khäng nhæng dung lam cå cáu phong âai læc ma
con lam âån gian kãt cáu cua âä ga va náng cao hiãu suát truyãn âäng.
- Co thã chã tao riãng thanh mät cå cáu tàng læc âã làp trong âä ga hoàc
co thã làp trãn ban may tao cå häi thæc hiãn viãc tä håp hoa âä ga.
Hã thäng sinh læc khê nen- dáu ep nhæ hçnh 5-8.
Khäng khê nen co ap læc p1 âi vao buäng bãn trai cua xi lanh tæ A âáy
piston sang phai, can piston dëch chuyãn va nen dáu lam cho ap læc dáu tàng âãn
ap læc p2. Dáu ep co ap læc p2 chay vao xi lanh dáu kep chàt co âæång kênh D1 (xi
lanh dáu mät chiãu), cuäi cung âáy cå cáu kep âã kep chàt chi tiãt. Âã bä sung
86
tän hao dáu ep, ngæåi ta dung thãm bçnh dáu phu 2. Khi dáu bë nen, thäng qua
van mät chiãu tæ âäng âong kên lai âã phong dáu chay ngæåc vao bçnh dáu phu.
2
D1
p1
1
p2
A
Hçnh 5-8: Hã thäng sinh læc khê nen - dáu ep
1-Xi lanh, 2-Bçnh bä sung dáu.
Tè sä truyãn læc ip=p2/p1 la chè sä quan trong cua hã thäng sinh læc. Gia trë
cua no co thã dung cäng thæc sau âáy âã xac âënh: Dæa vao âiãu kiãn cán bàng
cua piston trong xi lanh 1, ta co :
π
4
π
4
2
⋅ D2 ⋅ p1 = ⋅d2 ⋅ p2
D
d
⎛
⎜
⎞
⎟
⇒ p =
⋅ p1
2
⎝
⎠
2
p2
p1
D
⎛
⎞
⎟
Váy:
ip =
=
⎜
⎝
d
⎠
Trong âo: D-âæång kênh cua xi lanh.
d- âæång kênh cua can piston (âæång kênh cua xi lanh tàng læc ).
p1-ap læc lam viãc cua khê nen; p2-ap læc lam viãc cua dáu ep.
Rát ro la khi D/d cang tàng, hã sä tàng læc ip cang tàng. Nhæng theo så âä
hçnh 5-8, nãu nhæ âæång kênh cua xi lanh co trë sä nhát âënh, thç viãc giam âæång
kênh cua can piston khäng co thã qua nho, nãu khäng sæ anh hæång cua âä cæng
væng va âä bãn âãn can piston rát lån. Thæång ngæåi ta láy D/d=3÷5.
5-4. Cå cáu sinh læc bàng cå khê- âiãn.
Cå cáu sinh læc loai nay gäm: âäng cå âiãn 1, häp giam täc 2, tåi cac cå
cáu kep nhæ vêt - âai äc, cac cå cáu phäi håp (hçnh 5- 9).
Læc sinh ra âæåc xac âënh theo cäng thæc :
N ⋅η ⋅i
Q = 716200
(N)
n ⋅ rtb ⋅ tg
(
α +ϕ
)
Trong âo: N- cäng suát âäng cå âiãn (CP).
n- sä vong quay cua âäng cå trong mät phut .
rtb-ban kênh trung bçnh cua ren (cm)
87
α-goc náng cua ren (âä).
ϕ- goc ma sat å mäi liãn kãt ren (âä).
i- ty sä truyãn cua häp giam täc.
η- hiãu suát häp giam täc.
1
3
4
5
Chi tiãt
α
2
Hçnh 5-9: Cå cáu sinh læc cå khê -âiãn
5-5. Cå cáu sinh læc bàng âiãn tæ
5-5-1 Nguyãn tàc lam viãc :
Chuyãn âäng bàng âiãn tæ rát hay dung âã kep chàt chi tiãt mong phàng, vç
trong truång håp nay cac cach kep khac âãu lam chi tiãt biãn dang va kep khäng
chàt. Co thã dung tæ vénh cæu hoàc âiãn tæ. Nhæng tæ vénh cæu êt dung vê læc kep
co han va sau mät thåi gian tæ træång yãu âi vç nhiãt âä thay âäi hoàc vç xung
læc. Con âiãn tæ dung nhiãu hån, nhát la trãn ban may mai, cung co khi dung ca
trãn may khoan, phay âã gia cäng cac chi tiãt hçnh dang phæc tap.
Så âä cua khäi âiãn tæ nhæ hçnh 5- 10.
7
3
N
S
N
S
N
1- vo
2- loi tæ
3- tám dán tæ
4- loi
5-låp cach tæ
6- cuän dáy
7- chi tiãt
5
4
6
2
1
S
N
S
N
S
Hçnh 5-1 : Så âä khäi âiãn tæ
Gäm cuän dáy 6 cuän quanh loi 2, låp cach tæ 5 ngàn cach våi loi 4 våi
tám dán tæ 3 âã âai âa sä âæång sæc sau khi thäng qua chi tiãt co thã vã tám dán
88
tæ 3, chæ khäng tæ loi 4 qua tám dán tæ 3 chuyãn vã vo 1 lam tæ thäng yãu âi.
Khi dong âiãn mät chiãu qua cuän dáy 6, chi tiãt 7 se âæåc hut chàt xuäng tám
dán tæ 3.
Sæ phán bä loi tuy thuäc theo kãt cáu chi tiãt (phán bä hçnh báu duc, phán
bä ngang, phán bä doc, phán bä hçnh sao...).
Chu y : Âiãn tæ phai dung âiãn mät chiãu. Chát cach tæ thæång dung âäng ,
nhäm hoàc håp kim babêt.
5-5-2. Trçnh tæ tênh toan
1- Xac âënh læc hut cua ban tæ âã giæ chàt
chi tiãt dæåi tac dung cua læc càt (hçnh 5-11):
F = T ⋅f = K ⋅ Px
K
Px
T = ⋅ Px
f
Trong âo: f - hã sä ma sat giæa chi tiãt gia
cäng va ban tæ (f=0,1÷0,15); K- hã sä an toan;
Px- læc càt (læc vong khi mai âo bàng N).
F=Tf
T
Hçnh 5-11
2- Xac âënh sä càp cac cæc: bàng 2n, tuy
theo kêch thæåc va hçnh dang chi tiãt (våi ban tæ chiãu dai 300÷900, thç bæåc
phán bä cac cæc n láy tæ 35÷50mm).
Cung co thã xac âënh bàng phæång phap tênh toan âã khoang cach giæa hai
cæc bàng hai lán bã day cua loi tæ, khi âo læc sinh ra å mäi càp cæc la :
T
′
T =
(N)
2⋅ n
3- Tênh diãn têch màt càt cua cæc tæ (Q).
6
′
25× T ×10
Q =
(cm2)
B2
Trong âo : Q-diãn têch cæc tæ (cm2).
′
T - læc hut cua mäi càp tæ (N);
B-cæång âä cam æng tæ cua vát liãu loi, tra theo bang 5-1.
4- Xac âënh tæ trå chung theo cäng thæc :
n
li
1
S =
=
∑
′
′
µ ⋅Q
µ ⋅Q
i=1
i
i
Trong âo : l1, l2,...,li..., ln - chiãu dai cua mäi âoan tênh tæ trå (cm).
µi - hã sä dán tæ cua vát liãu trãn âoan thæ i, tra theo bang 5-1.
Qi' - diãn têch cua màt càt âoan thæ i (cm2).
5- Xac âënh täng tæ thäng (Gia thiãt hao phê 30%) :
Φ = 0,7 ⋅ B ⋅Q
Bang 5-1 Trë sä cæång âä cam æng tæ B va hã sä dán tæ µ
89
Cæång
âä tæ
Cæång âä cam æng tæ B
(Gauss)
Hã sä dán tæ µ
træång
Gang
Thep 10
Khäng
khê
20
30
40
Gang
12-28
Thep 10 Khäng
khê
12-28
20
30
40
5900
6400
6850
7250
8500
9500
10250
10800
14400
15200
15700
16000
17000
17700
18200
18500
300
225
185
155
145
70
740
530
435
350
245
140
90
50
50
1
100
150
200
250
100
150
200
250
50
43
75
6- Tênh sä ampe-vong cua cuän dáy :
Φ ⋅S
Iω =
0,4⋅π
Trong âo: I- Cæång âä dong âiãn (A).
ω-Sä vong cua cuän dáy.
Φ- Täng tæ thäng (Φ=B⋅Q).
7-Xac âënh âæång kênh dáy dán cua cuän dáy :
4I
d =
(mm)
π⋅q
A
mm2
⎡
⎤
Trong âo : q- mát âä dong âiãn cho phep q =
(
3 ÷ 5 ⋅
)
⎢
⎣
⎥
⎦
8- Kiãm tra cuän dáy phat nhiãt :
Cho phep trãn cuän dáy cäng suát phat nhiãt, bçnh quán 1 Watt phán bä
trãn 10cm2 cua bã màt lam lanh.
l
Tênh âiãn trå R cua cuän dáy:R = ρ ; tæ R va âiãn ap V tçm cæång âä
S
dong âiãn I va cäng suát W la co thã kiãm nghiãm ván âã phat nhiãt cua cuän
dáy.
Chi tiãt gia cäng trãn ban tæ træång thæång nhiãm tæ, viãc khæ tæ co thã
thæc hiãn trong træång tæ thay âäi.
Cå cáu sinh læc bàng âiãn tæ, so våi cac cå cáu sinh læc khac, co nhæng æu
âiãm sau : Læc tac dung nhanh, khäng lam hong bã màt kep chàt cua chi tiãt å
nhæng nguyãn cäng cuäi, læc kep phán bä âãu trãn màt tiãp xuc, co thã kep chàt
nhiãu chi tiãt nho cung mät luc, sæ dung thuán tiãn, khäng cán nhiãu cac trang bë
phu (nhát la âäi våi âä ga tæ ).
Nhæåc âiãm cå ban cua âiãn tæ la : Læc kep khäng lån so våi cac cå cáu cå
90
khê khac, khäng kep âæåc cac chi tiãt bàng vát liãu khäng dán tæ, co kha nàng
gáy ra sæ cä khi nguän nàng læång cung cáp cho cac cuän dáy âiãn tæ bë mát âiãn
âät ngät.
5-6.Cå cáu sinh læc bàng læc li tám.
Cå cáu sinh læc dæa vao læc li tám cua nhæng khäi nàng khi quay sinh ra.
Æu âiãm cua no: Khäng cán mät nguän âäng læc bãn ngoai, tæ no sinh ra
læc kep, gon, nhanh, co kha nàng tæ âäng hoa qua trçnh kep chàt va thao chi tiãt.
Nhæåc âiãm cua no la khäng âiãu chènh âæåc læc kep cho cac chã âä càt khac
nhau, cho cac chi tiãt khac nhau.
4
2
1
3
5
α
Hçnh 5- 12: cå cáu sinh læc bàng læc li tám
Hçnh 5-12 la mät cå cáu kep chàt bàng læc li tám làp å âuäi truc chênh 3.
Læc li tám P xac âënh theo cäng thæc :
P = m ⋅ R ⋅ω2
G
P = 0,01⋅ n2 ⋅ ⋅ R
g
Trong âo: P- Læc li tám (N); R- Khoang cach tæ tám quay âãn trong tám
cua khäi nàng (m); ω- Täc âä goc cua khäi nàng âäi våi tám quay (Rad/s); n- Sä
vong quay trong mät phut cua âä ga; g- Gia täc trong træång (m/s2).
Vo 2 âæåc làp chàt å âuäi truc chênh 3, khi vo 2 quay theo truc chênh thç
viãn bi 1 (3÷6 viãn) nhå læc li tám ma vàn ra va âáy miãng chàn 4 vã phêa sau,
miãng chàn 4 bàt chàt våi âon rut 5, âon 5 luän qua lä truc chênh va näi liãn våi
cå cáu kep. Khi truc chênh dæng lai thç cac viãn bi 1 lai tut vao tám lä, lo xo âáy
miãng 4 va âon rut 5 vã phêa træåc âã thao long chi tiãt.
Læc kep trong træång håp nay âæåc xac âënh theo cäng thæc :
0,01⋅G ⋅ R ⋅ n2 ⋅ K
Q =
(N)
g ⋅
[
tg
(
α +ϕ
)
+ tgϕ1
]
Trong âo: G- trong læång cua mät viãn bi (N); K- sä viãn bi; R- ban
91
kênh âæång tron phán bä bi (m); α- goc chãm cua viãn bi (âä); ϕ va ϕ1- Goc ma
sat (ϕ=ϕ1= 50 43’).
5-7. Cå cáu sinh læc bàng chán khäng.
Nguyãn lê lam viãc cua truyãn âäng bàng chán khäng la dæa vao ap suát
khê quyãn âã kep chàt chi tiãt. Khi âo giæa màt tiãp xuc cua phäi va âä ga tao ra
mät khoang kên chán khäng.
Âä ga chán khäng âæåc æng dung âã gia cäng tinh cac chi tiãt kem cæng
væng, dã biãn dang dæåi tac dung cua læc kep.
Hçnh 5-13 la så âä sæ dung xi lanh khê nen (a) va båm chán khäng (b).
Læc kep chàt phäi âæåc xac âënh theo cäng thæc :
W = F⋅P⋅K (N).
Trong âo:
F- diãn têch màt tiãp xuc (bët kên) (m2).
P=1-Pâ, Pâ-ap suát con lai trong khoang chán khäng cua âä ga (N/m2).
Pâ=(0,1÷0,15)×!05(N/m2).
K- hã sä âanh gia mæc kên mêt cua hã thäng chán khäng (K=0,8÷0,85).
Âã kep chàt âãu chi tiãt, trãn màt phàng cua phiãn ga thæång bä trê cac
hang lä nho, sä læång lä nhiãu (hçnh 5-13b).
Vát liãu âam bao âä kên khoang chán khäng thuång lam bàng cao su B-14.
1
2
1
2
3
3
4
4
5
a/
b/
Hçnh 5 - 13 : Cå cáu sinh læc bàng chán khäng
a-Dung xi lanh khê nen : 1- Chi tiãt cán kep,2-Âä ga, 3-Xi lanh
chán khäng,4-Xi lanh khê nen,5-Van phán phäi.
b-Dung båm chán khäng: 1-Chi tiãt cán kep, 2-Âä ga, 3-Van,4-
Båm chán khäng.
92
5-8. Cå cáu sinh læc va âënh tám bàng chát deo.
Dung sæc càng cua chát deo âã âënh tám va kep chàt chi tiãt gia cäng la
mät thanh tæu trong ké thuát âä ga rát co hiãu qua. No co âä chênh xac âënh tám
rát cao (co thã âat tåi 0,001÷0,03mm) co thã triãt tiãu hoan toan khe hå giæa chi
tiãt va chi tiãt âënh vë âäng thåi kep chàt våi læc kep chàt kha lån.
Æu âiãm cua âä ga dung chát deo la : kãt cáu nho , gon, thao tac nhanh va
âä chênh xac âënh tám cao, læc kep phán bä rát âãu (âãn 80% chiãu dai cua bac
mong)
Hçnh 5-14 la mät âä ga dung chát deo âã âënh tám bàng màt trong chi tiãt.
Khi vàn vêt 1, âáu vêt se chiãm vao khäi chát deo 3 lam no càng ra va ep äng bac
mong 2 bao boc xung quanh khäi chát deo sat vao màt lä âënh vë cua chi tiãt
khiãn chi tiãt âæåc âënh tám va kep chàt.
D
1
2
3
Hçnh 5-14: Tæ âënh tám bàng chát deo
_z_
93
94
15 trang
05/05/2022
2560
Bạn đang xem tài liệu "Giáo trình Đồ gá gia công cơ khí - Chương 5: Các cơ cấu sinh lực", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_do_ga_gia_cong_co_khi_chuong_5_cac_co_cau_sinh_lu.pdf
