Hình tượng người nữ nhìn từ phương diện ngôn ngữ trong truyện ngắn của Nhật Chiêu

TP CHÍ KHOA HC  
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HCHÍ MINH  
HO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATION  
JOURNAL OF SCIENCE  
Tp 18, S4 (2021): 634-640  
Vol. 18, No. 4 (2021): 634-640  
ISSN:  
2734-9918  
Bài báo nghiên cứu*  
HÌNH TƯỢNG NGƯỜI NNHÌN TỪ PHƯƠNG DIỆN NGÔN NGỮ  
TRONG TRUYN NGN CA NHT CHIÊU  
Trn ThMộng Mơ  
Trường Đại hc Sài Gòn, Vit Nam  
Tác giliên h: Trn ThMộng Mơ – Email: 95mongmo@gmail.com  
Ngày nhận bài: 11-3-2021; ngày nhận bài sửa: 12-4-2021; ngày duyệt đăng: 21-4-2021  
TÓM TẮT  
Ngôn ngcó tm quan trng trong vic phn ánh hin thc cuc sng, và chiu sâu ni tâm  
phong phú của con người. Bn thân ngôn ngkhông mang tính cht kì ảo nhưng dưới bàn tay sáng  
to ca mình, Nhật Chiêu đã chọn la, nhào nn, tinh luyện để to nên ngôn ngữ vô cùng độc đáo  
khi miêu tvề hình tượng người n. Truyn ngn ca Nhật Chiêu thường là mt tchc ngôn ngữ  
chứa đựng nhiu tngữ độc l, các phó tkết hp với động tmnh, nhân vt nmiêu tả như một  
mã kí hiu phc tạp, được viết tắt và người đọc cn phi giải mã nó. Hướng nghiên cu ca bài viết  
chyếu đưa ra cái nhìn tổng quát ca Nht Chiêu khi xây dng nhân vt nbng các thpháp ngôn  
ngmang tính hiện đại và kì ảo. Nhà văn không chỉ gn kết các nhân vt nthành nhng mã biu  
tượng, để hcùng tham gia vào skin thhin chủ đề ca tác phm, mà còn phản ánh được sự đa  
dng, nhiu chiu trong thế gii tinh thn ca h.  
Tkhóa: nhân vt n; hình tượng; ngôn ng; Nht Chiêu; truyn ngn; kí hiu  
1.  
Đặt vấn đề  
Để có được thế gii nhân vt nữ sinh động, đa dạng, phong phú, Nhật Chiêu đã sử  
dng nghthut xây dng nhân vt phù hp vi vic khc ha nét tính cách ca tng nhân  
vt. Ở phương din ngôn ng, các sáng tác ca Nhật Chiêu cũng trở nên lhóa vi nhiu kí  
hiệu, ý nghĩa biểu tượng khác nhau, bc ltâm trng nhân vt nthêm sâu sc. Các tác giả  
Hồ Anh Thái, Mai Sơn, Trần Phượng Linh cũng có một scông trình nghiên cu vtruyn  
ngn ca Nhật Chiêu nhưng tìm hiểu sâu về hình tượng người ntrong sáng tác của nhà văn  
với phương diện ngôn ngữ thì chưa có công trình nào nghiên cứu mt cách toàn din. Có thể  
thy, Nhật Chiêu đã mang đến văn đàn một cách nhìn sâu rng, thm chí có thể đảo chiu,  
phóng to, thu nh, tự do đến vô cùng, nén cht chcòn một, như hình soi trong mt thu kính  
đa diện, mà với góc nhìn nào ta cũng thấy cái tâm huyết ca tác giả đối vi tác phm  
ca mình.  
Cite this article as: Tran Thi Mong Mo (2021). Images of women seeing languages in the language in the short  
tradition of the Nhat Chieu. Ho Chi Minh City University of Education Journal of Science, 18(4), 634-640.  
634  
 
Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM  
Trần Thị Mộng Mơ  
2.  
Ni dung nghiên cu  
2.1. Ngôn nglhóa khi miêu tả người nca Nht Chiêu  
2.1.1. Sdng nhiu ngôn ngữ độc lạ  
Khi nhc đến hình nh quth, con quhay chim vàng anh, người đọc sẽ liên tưởng  
ngay đến truyn ctích Tm Cám ni tiếng ca Vit Nam, vì thế, Con qutrong Mưa mặt  
nca Nht Chiêu cho thy có mt câu chuyn cổ được lng ghép li tTm Cám. Hoc có  
thể nói ngược li: mt câu chuyn cổ được nhào nn lại theo phong cách đương đại. Mượn  
con quạ như là mt con vt có sc mnh gây o giác và ác mng, tác giả đưa người đọc vào  
thế gii ctích, thế gii có cá bng, chim vàng anh, cây xoan đào… Nơi đó có cô bé mồ côi  
xinh đẹp, bgiết hi nhiu ln cùng mt mi hn thù cht cha tmẹ con Cám. Đến lượt TM  
thù hn, ti ác luân hi din ra. Nhật Chiêu dường như muốn đưa ra cái nhìn đa chiều về  
cuc sng. Cái ác không có riêng trong mt cá biệt con người, mà có trong tt cchúng ta,  
nếu chúng ta không biết kìm ginó. Con quạ tưởng như chỉ mang ti vn xui, nhưng trong  
truyn Nht Chiêu nó chlà mt ktiên tri, là chng nhân cho tt c. Du nhân danh cho bt  
cứ điều gì, ti ác vn là ti ác.  
Trong truyn Con qu, Nht Chiêu đưa ra rất nhiu nhng ngôn ngữ “độc l” khi cố  
tình viết sai chính t, to ra mt chui nhng ngôn ngmới nhưng lại n giu nhiu tng  
nghĩa như trách nhiệm thành chách nhim, trường hp thành chường hp, trả ơn thành chả  
ơn... (xem Bng). Các tngữ được thay thế bng các âm tiết mạnh hơn nhằm mun nhn  
mnh ni dung ca câu chuyn, tcáo nhân vt Cám khi nhiu ln mun ám hi chmình,  
khi con người gây nên nhng ti ác hsbbáo ứng thích đáng.  
TGC  
TỪ ĐƯỢC BIẾN ĐỔI  
trách nhim  
trường hp  
trả ơn  
chách nhim  
chường hp  
chả ơn  
tượng trưng  
nhân nhân  
troán  
tượng chưng  
nhơn nhơn  
choán  
Không nhng thế, trong truyn Dưới hoa và chim, để miêu tging nói ca loài chim  
cu khi thy cô gái xut hin, Nhật Chiêu cũng đã tạo nên nhng tiếng kêu kì l, tngữ như  
được kéo dài ra gi slê thê, chán chường:  
ri tiếng chim cu cườm li ct lên, TC - TÊ - TÊ, Mi lên tiếng và cô y chim lng, Mi  
hi một điều gì đó và cô ấy không trli, Và ri tiếng chim cu cườm li ct lên, MT - MÊ -  
. Trước đây trong bui mi gần nhau, đã từng có nhng khonh khc im lng tuyt vi  
giữa hai người, mt nim lng im huyn ảo mê man, đầy hơi thở và ý nghĩa” (Phan, 2015,  
p.51).  
635  
Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM  
Tập 18, Số 4 (2021): 634-640  
Cái đã nói ở đây là chàng trai mong đợi cô gái không còn im lng na, tiếng kêu ca  
chim cu kia dường như vô nghĩa. Nếu em cim lng mãi, chàng trai mun li dcái im lng  
ca nàng. Không biết chàng đã chờ đợi bao lâu ri, mt tun, mt tháng, hay mt mùa?, và  
cthế tiếng chim y li ct lên một cách vô định: “Và ri tiếng chim cu cườm li ct lên,  
HC - HÊ - HÊ. Em tht l, mi nói. Em mun gì thì phi lên tiếng. THC - THÊ - THÊ…  
CP - KÊ - KÊLCH - LÊ -TRC - RÊ - RÊ” (Phan, 2015, p.55).  
Để ri cmi ln tiếng gáy y bắt đầu vang lên, li buông ra ba âm như một điệu thơ  
tuyt ngắn. Nó như láy đi láy lại một điều gì đó. Ở đây, những tngmà nàng mun giãi  
bày thì chàng li phải suy nghĩ, diễn gii xem tiếng chim cu cườm muốn nói điều gì. Nghe  
bao nhiêu ln mà vn không thể phiên âm được tiếng kêu y, cũng giống như sự khó hiu về  
cái im lng ca nàng bao lâu nay.  
2.1.2. Sdng nhiu phó tkết hp với động tmnh  
Trong các tp truyn ngn ca Nht Chiêu, tác gisdng khá nhiu các phó tmang  
tính chất đột biến. Các phó từ như: bng, bt chợt, đột nhiên, bt ng, bỗng dưng… thường  
chtính chất đột biến, bất thường ca svt, hiện tượng. Nhưng khi viết về con người, đặc  
biệt là ngưi n, các phó từ được tác gisdng trong tác phm vi tn sut khá cao. Chúng  
được nhà văn kết hp vi nhiều động tmạnh để to ra tình hung bt ng, khiến nhân vt  
xut hin mt cách ma quái, chp nhoáng, lúc n lúc hiện, đồng thi to cho câu chuyn  
thêm hp dẫn đối vi bạn đọc.  
Đó có thể là sxut hin ca mt svic kì l: “Bt ngcon chó nhlng lên bng  
phóng chạy như bay. Và cụ già, tuy ly by là thế, vn bc mình lên mà bay theo nó. Chai  
lướt bng trên mặt đất, nhưng chỉ cất đầu ngn cmt chút” (Phan, 2015, p.122). Các phó  
từ này đã phát huy hiệu quả đắc lc khi Nht Chiêu dùng chúng để thut li hàng lot sự  
kin llùng din ra khiến nhân vt ntrong truyện cũng phải ngc nhiên: “Một đêm kia, trên  
sân thượng ca mt trà quán, tôi bt ngkhám phá ra mình ăn được gió. Mt miếng gió  
bỗng dưng bay nhẹ vào ming tôi, chm vào đầu lưỡi và trong đó có lẫn chút hương cà phê”  
(Phan, 2015, p.127). Hay là: “Sau một tháng đói lả, tôi bng tươi tỉnh hn lên, ly li khí sc  
xưa” và “Bng dưng nàng sững người, nhìn đăm đăm lên vách. Từ trong chiếc bóng ca  
nàng, như từ dưới bóng cây râm mát, một đứa bé hn hở bước ra, hay đúng là một đứa bé  
bóng” (Phan, 2008, p.128). Có khi các phó từ đó lại phá vmt trạng thái đang tĩnh lặng ca  
không gian hoc thi gian: “Sau khi cô gái ri phòng, tôi chợt có ý định đi dạo trên bbin…  
Bỗng dưng có mt tiếng gi ngân dài từ đâu vang về phía chúng tôi nghe như giọng trẻ thơ”  
(Phan, 2015, p.130). Bng vic sdng các phó tchsự đột biến và có chý, tác giả đã  
làm cho các skin, hiện tượng, svật xung quanh người ntrnên bí n, llùng và kì o  
hơn. Đó có thlà sblửng để người đọc có thdng li trm ngâm vi mt câu nói, mt  
câu hi, một ý tưởng ca nhà văn. Từ đó, đc gitng chút mt trôi vào cõi huyn nhim  
ca thế gii nhân vt nmà Nht Chiêu to ra.  
636  
Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM  
Trần Thị Mộng Mơ  
2.1.3. Ngôn ngmang kí hiệu như một “mã” bí n về hình tượng người nữ  
Các tác phẩm văn học ca Nht Chiêu thường miêu thình ảnh người nthông qua  
các “mã” kí hiệu đặc biệt. Các mã này đều n cha nhng n số, đòi hỏi chúng ta phi có  
một quá trình mã hóa nó. Như vậy, người nữ cũng giống như một smã hóa ca nhng kí  
hiệu, người đọc khi đọc tác phẩm cũng được xem là tham gia vào quá trình gii mã nhng  
kí hiu ấy để tìm ra tầng sâu ý nghĩa. Với cách thc sáng tạo đy mi l, Nhật Chiêu đã đưa  
người đọc vào mt cuộc chơi, cuộc phiêu lưu bất tận, đi theo những nút tht ca kí hiệu để  
tìm đến li gii riêng cho chính mình.  
Một điểm đáng chú ý là Nhật Chiêu thường đặt tên nhân vt nbng nhng kí hiu  
như N., X., H., Y., K. ... Bng cách kí hiu hóa nhng nhân vt này, Nhật Chiêu đã phá vỡ  
nguyên tc cthhóa nhân vt, qua đó tạo nên sn, kì o làm cho nhân vt nthêm  
sinh động.  
Ngay từ tiêu đca truyn ngn H., kí hiu H. như mt chthể đưc nhắc đi nhắc li  
nhiu lần. Nhưng thay vì một câu chuyn xoay quanh chthể ấy, tác giả đã đặt ra mt trò  
chơi tìm kiếm nhân vt ntên là H.. Vì vậy, người đc buc phi tham gia vào cuộc chơi ấy  
để tha mãn shiếu kì, tò mò ca mình. Nht Chiêu cho rng, chH. có mi quan hệ đặc  
bit với người n. Bạn đang đọc một cái gì đó về H., hay một cái gì đó gợi nhớ đến HXuân  
Hương: “H => HXH” (Phan, 2007, p.94).  
Xuyên sut từ đầu đến cui câu chuyn là struy tìm bí mt về nàng thơ tên H. . Hình  
vca Nht Chiêu phần nào giúp ta liên tưởng đến bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương, nhưng  
chúng ta không thbiết chc chắn được đó có phải là nhà thơ Hồ Xuân Hương hay không  
mà chlà sự tiên đoán, nghi hoặc mà thôi.  
Đó có thể là một trường liên tưởng ca tác gi, H. hoa, hiến, hôn, hn, hộp, hĩm,  
hm hòm hom, hòmH. theo Nhật Chiêu là đại din cho những gì đẹp nht của người n.  
Họ như một bông hoa đẹp, tỏa ngát mùi hương, họ sinh ra là để tỏa ngát hương cho đời,  
người nữ như nụ hôn ngt ngào, là linh hn, là chiếc hp kì bí, là một cái hõm nào đó bị nt  
ra đến “hm hòm hom”.  
Bng cách to dng tình hung trong truyn ngn H., Nhật Chiêu đã đưa người đọc  
vào mt thế giới đầy mê hoc. Nhà văn dn dắt người đọc đến câu chuyn thn bí ca bn  
vị khách tên K. Dưới góc hcó sen trng, hnhìn hết nấm đất này đến người vô danh khác,  
ri bắt đầu lên tiếng: “K1. Có ai trong m? K2. Có thlà mt cô gái? K3. Chcó thlà mt  
cô gái? K4. Nghe đồn đó là H.” (Phan, 2015, p.96).  
Bn cht ca ngôn ngữ cũng là một kí hiệu đa nghĩa, chứa đựng nhiu tầng nghĩa khác  
nhau. Nht Chiêu luôn khiến người đọc liên tục rượt đuổi nhng con chxoay vần, đầy biến  
o vi nhiu mạch nghĩa khó đoán. Sự xoay vn, biến ảo cũng thể hin tính cht ca nhng  
kí hiu “O” – mt kí hiu llặp đi lặp li rt nhiu ln trong truyn ngn Đường nào đến O  
hay Đêm xuân. Có lúc “O” cũng xuất hin mt cách gián tiếp trong truyn ngn Vòng tròn  
hoàn ho hay Vòng tròn trên cát…  
637  
Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM  
Tập 18, Số 4 (2021): 634-640  
Trong truyn ngn Đường nào đến O, “O” là mt thc thhuyn bí, chbiết rng “O”  
là điểm đến mà chàng trai mun ti tìm cô gái. “O” là gì?, đường nào đến “O”, hay “O” là  
mt nguyên âm trong cái thanh âm huyn bí và tâm linh “OM”:  
O là một nơi như thế nào nhỉ? Tôi thường mơ thấy nó. Một cái gì đó như người ta có thhình  
dung về Đào Nguyên hay Thiên Thai. Lá đào rơi rắc lối đi và hoa đào bay đầy trời! Nhưng mà  
biết đâu rừng này, sui này và cô nữa chính là O, là Đào Nguyên đấy thôi? (Phan, 2007, p.157).  
Có rt nhiu nhân vật đi tìm kiếm O – một địa danh gin dị, mơ hồ. Nhng đứa trthì  
ca hát, còn người già thì ung trà. Chmt trà quán và một đích đến – đó là toàn bộ không  
gian ca truyn. Trà quán có vchỉ là nơi tồn ti nhng câu hi bt tận để tìm kiếm O, nơi  
ca những bài đồng dao xa xưa thơ dại. Bài đồng dao viết theo li thơ bốn chữ đều đặn mà  
độ rung ngân ca nó ngày càng trnên sâu thm, buồn và đơn độc: “Đường nào đến O?  
Không mưa không gió. Không cây không cỏ. Không hn không hò” (Phan, 2007, p.155).  
Ri khỏi trà quán đầy ám nh, nhân vt tôi gp một người con gái có “vẻ đẹp ngoi  
hng”. Và mi câu hỏi tìm O đều bchìm vào sim lng của người con gái bí ẩn đó. Y  
(chính là nhân vt tôi) quay trli trà quán. Vn tiếp tc những bài đồng dao tìm O vĩnh cửu  
thách thc mi trí tuệ trưởng thành. Nếu có ai gii thích O là gì, nếu có ai tường tận bài đồng  
dao dai dng kia, nếu người con gái đẹp như mơ bỗng dưng biết nói. Nhng dc vng tràn  
ngp sc màu vn lôi kéo, nhn chìm nhân vật tôi và y (như thể bỗng dưng tác giả chen vào  
nhân vt của mình, đòi tách hắn ra làm đôi, làm ba, theo kiu mà Borges ng xvi nhân  
vt ca ông) vào giấc mơ tìm kiếm một cái gì đó ngoại cuc, ngoi hng, ngoi c… Mt  
cái gì đó chỉ được gi tên bng O. Nếu đọc nó theo chthì là chO, nếu đọc nó theo sthì  
nó là sO (không), đọc theo hình là O (hình tròn) và nếu đọc theo ngoi ngthì nó là O  
(Omega – tn cùng)… hay là nguyên âm kì diu ca tâm linh Ấn Độ cổ xưa (OM), hay là  
mt thngngn nhất trên đời, hay là tiếng kêu kinh ngc ghê gm vtn ti và khao khát,  
hay là… một trò đùa của Nht Chiêu? Tt cả đều có th.  
Cũng giống như “O”, “OM” trong truyn ngn Đêm xuân là mt kí hiu không thnào  
giải thích được, rằng OM là gì. Khi đang hoan lạc, tận hưởng những ân ái say đắm, nàng  
mnh lnh cho hắn (người tình của mình), đi mua cái OM: “Om? Om? Om?. Nàng nói mớ  
đêm nay. Và đêm nay nàng mun gì hn không biết. Na thc na tnh, hn vn nghe nàng  
nói, rất rõ ràng, là hãy đi tìm OM cho em” (Phan, 2015, p.59). Giữa đêm, cô gái muốn chàng  
trai đi mua cho mình cái OM, hắn chng biết đó là thứ gì, cmày mò tìm khắp nơi. Người  
đc chc hẳn nghĩ rằng OM là mt thcó thbo vệ được trinh tiết của cô gái, như bao cao  
su chng hn. Vì vậy, cho dù O hay OM là gì đi chăng nữa, mt svt khó hiu, một nơi  
chn huyn bí, hay cái ảo tưởng mà các cô gái đang ham mun kiếm tìm, thì suy cho cùng  
đó cũng là mt n skhông có li gii.  
638  
Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM  
Trần Thị Mộng Mơ  
Cho dù muôn hình vn trng, thì có lbn cht thc sca svt vn là O, là trng  
thái như nhiên, hư không. Cuộc hành trình đi tìm OM của chàng trai trong Đêm xuân theo  
như lời người đẹp cũng là một cuc hành trình tìm với hư không hay là một trò chơi?: “Trò  
chơi, hắn tnhủ, trò chơi. Nhưng mà cái gì là trò chơi hắn không rõ, hay OM là trò chơi?  
Cô bán hàng là trò chơi? Người đẹp là trò chơi” (Phan, 2015, p.61). Chân giá trca cuc  
đời biến o, xoay vn, và trthành một trò chơi đầy thách thc trong truyn ngn ca  
Nht Chiêu.  
3.  
Kết lun  
Nhật Chiêu đã sử dng hiu qucác tngmi, các phó tmang tính chất đột biến,  
sdng các kí hiu, mã ngôn nglnhm làm cho câu chuyn thêm lôi cun, hp dn hơn,  
hình tượng người nữ được xây dng trở nên sinh động. Nht Chiêu không ththoát khi  
ngôn ngữ, hàng đống ngôn ngữ đi qua đời tác gi, ám ảnh và thao túng, làm nên con người  
ca một nhà văn. Qua ngôn ngữ ấy, đối vi nhân vt ca mình, ta còn nhận ra hình tượng  
người nca Nht Chiêu còn là sự đồng cảm, tình yêu thương của chính tác givi sphn  
ca h.  
Tuyên bvquyn li: Cá c tá c gixá c nhận hoàn toàn không có xung đột vquyn li.  
TÀI LIU THAM KHO  
Lai, N. A. (2004). 150 thuat ngu van hoc [150 literary terms]. Hanoi: Hanoi National University  
Publishing House.  
Le, T. N. (2015). Van hoc hien thuc con nguoi [Literary real human]. Vinh: Vinh University  
Publishing House.  
Nguyen, T. H. (2000). Nhung van de thi phap cua truyen [Poetic problems of the story]. Hanoi:  
Education publisher.  
Phan, N. C. (2007). Nguoi an gio va qua chuong bay di [The wind eater and the bell flew away]. Ho  
Chi Minh city: Writers Association Publishing.  
Phan, N. C. (2008). Mua mat na [Rain mask]. Ho Chi Minh City: Culture and Arts Publishing House.  
Phan, N. C. (2015). An ai voi hu khong [Affection with nowhere]. Ho Chi Minh City: Culture and  
Arts Publishing House.  
Tran, H. A. (2017). Di tim an ngu van chuong [Finding hidden linguistic literature]. Hanoi:  
Publishing House Writers Association.  
639  
Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM  
Tập 18, Số 4 (2021): 634-640  
IMAGES OF WOMEN SEEING LANGUAGES IN THE LANGUAGE  
IN THE SHORT TRADITION OF THE NHAT CHIEU  
Tran Thi Mong Mo  
Saigon University, Vietnam  
Corresponding author: Tran Thi Mong Mo – Email: 95mongmo@gmail.com  
Received: March 11, 2021; Revised: April 12, 2021; Accepted: April 21, 2021  
ABSTRACT  
Language has an important role in reflecting the reality of life and the rich inner depths of  
human beings. The language itself is not magical, Nhat Chieu has creatively chosen, molded, and  
refined to create a very unique language when describing the image of a woman. Nhat Chieu's short  
stories are often a linguistic organization that contains many strange words and adverbs combined  
with strong verbs. The female character in his stories is described as a complex symbolic code, is  
abbreviated, requiring readers to decode it. The article mainly describes an overview of Nhat Chieu  
when building female characters with modern and magical linguistic tricks. The writer not only  
connects female characters into symbolic codes, allowing them to participate in events that represent  
the theme of the work but also reflects the diversity and multidimensional in their spiritual world.  
Keywords: female character; images; language; Nhat Chieu; short stories; symbols  
640  
pdf 7 trang baolam 11800
Bạn đang xem tài liệu "Hình tượng người nữ nhìn từ phương diện ngôn ngữ trong truyện ngắn của Nhật Chiêu", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

  • pdfhinh_tuong_nguoi_nu_nhin_tu_phuong_dien_ngon_ngu_trong_truye.pdf