Bài giảng Dân ca Nghệ Tĩnh - Bài 6: Ví đò đưa Sông La

GIÁO ÁN SỐ: 06

Thời gian thực hiện: 60 phút

Tên bài học trước: Ví đò đưa sông Lam

Thực hiện ngày 01 tháng 11 năm 2017.

BÀI 6: VÍ ĐÒ ĐƯA SÔNG LA

* MỤC TIÊU CỦA BÀI:

Sau khi học xong bài này người học có khả năng:

- Hiểu và thể hiện tốt làn điệu Ví đò đưa sông La, biết vận dụng lời mới

vào bài học một cách linh hoạt.

- Luyện tập trình tự, phát âm nhả chữ đúng thổ âm, thổ ngữ, thể hiện

đúng sắc thái tình cảm làn điệu Ví đò đưa sông La.

- Có ý thức tư duy tích cực, linh hoạt trong học tập nhằm phát huy tối đa

khả năng thể hiện của bản thân.

* ĐỒ DÙNG VÀ TRANG THIẾT BỊ DẠY HỌC

- PowerPoint; giáo án

- Bảng phấn, máy chiếu đa năng, laptop

- Phòng học, đàn.

* HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC:

- Học tập thể, học nhóm

I. ỔN ĐỊNH LỚP HỌC: ( 1 phót )

- Sĩ số lớp:

- Sè häc sinh v¾ng :

Tªn :

II. KIỂM TRA BÀI CŨ: ( 5 phút)

Câu hỏi: Em hãy thể hiện lại làn điệu Ví đò đưa sông Lam đã học ở tiết

trước?

- Học sinh 1:

- Học sinh 2:

III. THỰC HIỆN BÀI HỌC.

HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

THỜI

GIAN

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG CỦA

TT

GIÁO VIÊN

HỌC SINH

1

Dẫn nhập:

Qua bức tranh ta không thể

2P

không nghĩ đến hình ảnh quen HĐ1: Trực quan.

thuộc và nổi tiếng bao đời nay HĐ2: Phát vấn:

đã đi vào thơ ca đó là địa danh Nhìn những bức

khi nói về Hà Tĩnh. Núi Hồng tranh này chúng ta

sông La nay thuộc huyện Đức đang liên tưởng đến

HĐ1: Quan s¸t

HĐ2: Trả lời

1

Thọ - tỉnh Hà Tĩnh. Bài học

hôm nay có tựa đề

Ví đò đưa sông La.

Người hát: Đức

vùng quê nào?

HĐ3: Trả lời, giíi

thiÖu tên bài học.

HĐ3: L¾ng nghe.

Duy

Lời ca: Lương Hảo

Ghi âm: NS Vi

HĐ4: Nêu mục tiêu

bài học cần dạt

được.

Phong.

HĐ4: L¾ng nghe,

ghi nhớ

* Mục tiêubài học:

Giới thiêu chủ đề:

Bài : Ví đò đưa sông La

1.1. Khái niệm thể hát Ví:

- Hát Ví là lối hát giao duyên,

2

8

HĐ1: Yêu cầu nhắc HĐ1:Trả lời.

gắn liền với sinh hoạt văn hoá, lại khái niêm hát ví?

văn nghệ dân gian, không phụ HĐ2: Gợi mở, trả

thuộc vào thời gian, đối tượng lời

ai cũng có thể tham gia,

HĐ2: lắng nghe,

nghi nhớ.

- Ca từ trong các làn điệu ví:

Hầu hết được sáng tác theo thể HĐ3: Diễn giải

thơ lục bát, song thất lục bát và

lục bát biến thể.

HĐ3: Tiếp thu kiến

thức

2.2 Giới thiệu đôi nét về bài

học:

- Về giai điệu: Không biết từ HĐ1: Thuyết trình

bao giờ làn điệu đã được phổ

biến rộng rãi khắp xứ Nghệ, đã

được trao trao truyền từ thế hệ

này sang thế hệ khác song nó

vẫn còn nguyên giá trị bằng

chứng là năm 2014 làn điệu

này đã góp mặt trong hồ sơ

UNESCO công nhận văn hoá

phi vật thể của nhân loài.

HĐ1: Lắng nghe,

ghi nhớ

- Nghệ nhân Đức Duy khi nhắc

đến ông không thể không nhắc HĐ2: Thuyết trình, HĐ2: Lắng nghe,

tới làn điệu này ông đã thể hiện tương tác nêu hỏi

thành công có sức lan toả trong quê của nghệ nhân

nhân dân rất lớn, không những

làn điệu này mà nhiều làn điệu

khác, dân ca Nghệ Tĩnh nói

ghi nhớ, nêu câu

hỏi nếu có

chung.

- Nhạc sỹ: Vi Phong là một

trong những người đã nhận

HĐ2: Thuyết trình, HĐ3: Lắng nghe,

thức được giá trị nghệ thuật cần tương tác nêu hỏi

dìn giữ, ông đã đi khắp nơi các quê của nhạc sỹ

ghi nhớ.

2

vùng quê để ghi lại nhiều làn

điệu trong đó có làn điệu này

thành bản nhạc để lưu giữ lại

cho thế hệ hôm nay và mai sau. HĐ3: Thuyết trình

- Nhà biên kịch Lương Hảo sau tương tác nêu câu

HĐ: Lắng nghe, ghi

nhớ, đặt câu hỏi

này đã đặt lời mới vào thời

điểm những năm Pháp thuộc

lúc đó người dân nơi đây đang

phải chịu nhiều sự áp bức chế

độ phong kiến, lời ca như

muốn giải bày tâm sự, nổi lòng

của người dân vùng sông nước

nơi đây.

hỏi quê của nhà biên nếu có.

kịch.

2.3. Các bước tiến hành:

+ B1: Xác định quãng giọng

hát, ngắt hơi, những chỗ luyến HĐ1: Nêu các bước HĐ1: Tiếp thu, ghi

láy.

cần thực hiện.

nhớ

+ B2: Khởi động cơ quan phát

âm, hơi thở.

+ B3: Luyện tập từng ý, câu

nhạc từ đầu đến hết.

+ B4: Bài tập ứng dụng

3

Giải quyết vấn đề

27p

3.1. Xác định quãng giọng

hát, ngắt hơi, sắc thái, các

chỗ dễ sai hỏng.

HĐ1: Nêu câu hỏi:

HĐ1: Quan sát, trả

- Làn điệu Ví đò đưa sông La Làn điệu này được

được viết trên điệu thức 4 âm viết trên điệu thức

( La, đô, rê, mi), sắc thái chậm, mấy âm, gồm những

lời

tự do.

âm nào?

- Mở đầu là câu mang thông HĐ2: Củng cố kiến HĐ2: Lắng nghe,

điệp thông báo ( quãng 2T), thức câu hỏi

tiếp theo là 4 câu được ngắt bởi

ghi nhớ.

các dấu lặng đơn.

- Trong bài có các quãng luyến ví có cần hát đúng

2 Trưởng, 3 Trưởng, 3 thứ, q cao độ, nhịp độ

5... và nhiều nốt hoa mỹ nhằm không?

HĐ3: Phát vấn: Hát HĐ3: Quan sát, trả

lời

giúp giai điệu mượt mà, tình

cảm man mác, thể hiện được

nội dung, tính chất làn điệu.

* Lưu ý: Trong các câu cần

chú ý và luyện tập tinh tế ở các

HĐ4: Củng cố kiến HĐ4: Lắng nghe,

thức câu hỏi ghi nhớ.

chữ như: “Ơ, ơi, vỗ, rủ, nước, HĐ5: Nhắc nhở các HĐ5: Đánh dấu vào

hờn, ngất” đóng mở khẩu hình chỗ khó dễ sai sót

bài tập.

3

phù hợp tương ứng với nhịp độ,

không vội vã.

3.2. Vận động cơ thể, cơ quan

phát âm, hơi thở.

- Vận động trong nhạc giúp

giải phóng cơ thể ( chạy tại

chỗ, vươn vai...)

- Hít hơi sâu, thở ra lặp lại 3

đến 4 lần. đồng thời vận động

miệng ( cơ quan phát âm)

HĐ1: Mở nhạc

hướng dẫn vận

động.

HĐ2: Kiểm tra,

khích lệ tích cực.

HĐ1: Nghe nhạc

làm theo.

HĐ2: Thực hiện

3.3. Luyện tập làn điệu Ví đò

đưa sông La.

Câu 1: Người.. ơi... Dưới HĐ1: Hát mẫu

HĐ1: Lắng nghe

bến..... sóng vỗ.

HĐ2: Tập câu 1

HĐ12:Thực hiện

Câu 2: Trên ngọn......Gió

gào...

HĐ3:Tập câu 2

HĐ3: Thực hiện

HĐ4: Thực hiện

HĐ5: Thực hiện

Câu 3: Cánh buồm.....lao HĐ4:-Tập câu 3

đao...

HĐ5: Tập câu 4

Câu 4: Hận chìm....hờn cao

ngất trời.

HĐ6: Ghép cả bài

HĐ6: Thực hiện

.

* Sai hỏng thường gặp

-

Khách quan: Đau, viêm

họng hoặc các bộ phận liên HĐ1: Nêu vấn đề,

quan về đường hô hấp khác nguyên nhân sai

dẫn tới hát không thể hiện tốt hỏng

sắc thái tình cảm nội dung bài.

HĐ1: Lắng nghe,

tiếp thu, tư duy.

- Chủ quan: Chưa hát đúng

các nốt luyến hoa mỹ, các

quãng 4, quãng 3, quãng 5, Các HĐ2: Chỉ ra những HĐ2: Quan sát, tiếp

nốt nhấn nhá chưa nổi bật câu chỗ sai hỏng

hát, ước lượng đóng mở khẩu

hình, nhịp độ chưa phù hợp.

thu, tư duy.

* Cách khắc phục:

- Cần thăm khám bác sĩ chuyên

khoa, có thời gian ngủ, nghỉ,

sinh hoạt, ăn uống hợp lý.

HĐ3: Hướng dẫn

HĐ3: Thực hiện

- Tư duy các điểm sai hỏng sau khắc phục các sai

đó tập chậm các chỗ sai hỏng hỏng.

đúng cao độ, ước lượng về nhịp HĐ4: Tập từng chỗ HĐ4: Luyện tập

4

độ, các chỗ luyến quãng 2, sai hỏng, tập chậm

quãng 3, quãng 4 trong bài, tập lại, tập lại nhiều lần.

tách biệt nhiều sau đó mới

ghép cả câu, cả bài

theo hướng dẫn

3. 4. Bài tập ứng dụng.

14P

• Công thầy nghĩa mẹ

( Sưu tầm)

Người ơi...

HĐ1: Chia nhóm

HĐ2: Câu hỏi: Em

hãy thể hiện lời ca

HĐ1: Ngồi theo

nhóm

HĐ2: Thảo luận,tập

Công cha nghĩa mẹ ơn ơ thầy

Bao la trời ơ biển cao dày bằng

non.

sau theo làn điệu Ví luyện.

đò đưa sông La?

HĐ3: Từng nhóm

Con xin khắc dạ ghi tâm.

Ơn thầy cô cha ơ mẹ, đạo làm

con đáp ơ ơ đền.

thể hiện( nhóm 1, 2) HĐ3: Đại diện

HĐ4: Nhận xét

HĐ5: Hướng dẫn

nhóm thể hiện bài

tập (nhóm 1, 2)

Kết thúc vấn đề

các lỗi còn mắc phải HĐ4: Tiếp thu

- Cũng cố kiến thức:

+ Yêu cầu học sinh lắng nghe

nhắc nhở

HĐ6: Hướng dẫn

HĐ5: Luyện tập

HĐ6: Ghi nhớ, thực

hiện.

luyện tập ở nhà

4

2P

- Cũng cố kỹ năng:

HĐ1: Thuyết trình

HĐ1:Lắng nghe,

nghi nhớ.

+ Nhắc lại các bước luyện tập,

yêu cầu thực hiện

- Nhận xét kết quả học tập

+ Đánh giá chung buổi học

HĐ2: Thực hiện bài HĐ2: Thực hiện

Ví đò đưa sông La.

HĐ3: Nhận xét,

đánh giá.

HĐ3: Lắng nghe,

rút kinh nghiệm.

5

Hướng dẫn tự học

1P

- Các tài liệu tham khảo:

+ Giáo trình Dân ca Nghệ

Tĩnh. Ns Lê Hàm - Vi Phong.

Trường trung cấp VHNT Hà

Tĩnh 1998. Trang 21

HĐ1: Hướng dẫn HĐ1: Lắng nghe và

tìm tài liệu củng cố nghi nhớ.

bài.

+ Dân ca Nghệ Tĩnh. Ns Vi

Phong. Sở văn hoá thông tin

Hà Tĩnh xuất bản 2000. Trang cho bài học sau và

HĐ2: Phát tài liệu

HĐ2: Nhận tài liệu

và nghe nhắc nhở

104 - 107

nêu nhiệm vụ.

5

III. RÚT KINH NGHIỆM TỔ CHỨC THỰC HIỆN:

.................................................................................................................................

TRƯỞNG KHOA

Ngày 30 tháng 11 năm 2017

GIÁO VIÊN

Phan Thanh Hà

6

Giáo án số: 08

Số tiết: 01

Thời gian: 45 phút

Thực hiện: Ngày tháng

năm 2017

Tên chương:

Chương II: Thể Ví trong dân ca Nghệ Tĩnh

Bài 8: VÍ ĐÒ ĐƯA

MỤC TIÊU BÀI HỌC:

*Sau khi học xong bài học này người học có khả năng:

- Hiểu và phân biệt được những làn điệu thuộc ví đò đưa và tính chất, nội

dung, môi trường hoạt động của từng làn điệu.

- Hình thành những kỹ năng cơ bản để thể hiện sắc thái, tình cảm, tính

chất, nội dung của từng làn điệu thuộc nhóm Ví đò đưa.

- Có ý thức tích cực, nghiêm túc trong học, tập nghiên cứu tài liệu.

ĐỒ DÙNG VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:

+ Giáo án, giáo trình, tài liệu liên quan

+ Bảng viết, phấn, giấy bút, máy chiếu

I. ỔN ĐỊNH LỚP HỌC:

1. Nội dung nhắc nhở học sinh : Điểm danh, tạo kích thích hứng thú học tập

tiết học.

II. THỰC HIỆN BÀI HỌC:

Thời gian: 1P

Ho¹t ®éng d¹y häc

Thêi

gian

TT

Néi dung

Ho¹t ®éng cña gi¸o

Ho¹t ®éng cña

häc sinh

viªn

1

DÉn nhËp

Hình ảnh cho ta liên tưởng

HĐ1: Chiếu slide

HĐ1: Quan sát

3P

đến các hoạt động của người HĐ2: Phát vấn: Quan HĐ2: Lắng nghe

dân vùng ven sông, người

chèo đò ngày đêm vất vả

sát hình ảnh và cho

biết hình trên miêu tả

và trả lời

không quản nắng mưa và rồi không gian gì?

những vất vả ấy đã cất lên

thành những điệu hát để tự

giải bày tâm sự hay nhắn

nhủ với bạn chân sào. Từ đó

mà hình thành Ví đò đưa.

Bài: VÍ ĐÒ ĐƯA

HĐ3: Nhận xét và trả HĐ3: Lắng

lời câu hỏi.

nghe, ghi nhớ

HĐ4: Thuyết trình

HĐ4 : Lắng

nghe, ghi nhớ

7

* Mục tiêu bài học:

2

Giảng bài mới

Bài học: Ví đò đưa

1. Khái niệm ví đò đưa:

Là những làn điệu có môi

HĐ1: Giới thiệu

HĐ2: Phát vấn:

HĐ1: Lắng nghe 37P

HĐ2: Tư duy, trả

lời

trường diễn xướng trên sông HĐ3: Nhận xét.

nước, hát khi đưa đò, vừa hát

vừa lao động.

HĐ3: Tiếp thu,

nghi, nghi chép

2. Tìm hiểu các làn điệu

thuộc ví đò đưa.

HĐ1: Đặt câu hỏi:

HĐ1: Trả lời

- Có 5 làn điệu:

2.1. Ví đò đưa sông La

a. Điều kiện không gian:

Bạn có thể kể tên một

số làn điệu Ví đò đưa

mà bạn biết không?

- Dòng sông La đôi bờ đã xa HĐ2: Trả lời câu hỏi HĐ2: Tiếp thu

cùng với đồi núi nhấp nhô

ôm chặt lấy nhau.

HĐ3: Trình chiếu bài HĐ3: Quan sát

- Các vùng ven đôi bờ sông

La thuộc huyện Đức Thọ -

tỉnh Hà Tĩnh.

Ví đò đưa sông La

HĐ4: Thuyết trình

HĐ4: Lắng

nghe, ghi nhớ

b. Cấu trúc âm nhạc

HĐ5: Bài này thuộc

HĐ5: Trả lời

Có cấu trúc điệu thức 4 âm. điệu thức mấy âm?

La, Đô, Rề, Mi. Quãng chủ

đạo là quãng 2 trưởng.

c. Tính chất sắc thái

HĐ6: Nhận xét đưa

ra đấp án.

HĐ6: Lắng

nghe, ghi nhớ

Hát ở âm khu cao bay bổng HĐ7: Thuyết trình,

HĐ7: Lắng

vút cao, man mác, thể hiện

với tốc độ chậm, tự do

hát

nghe, cảm thụ

2.2. Ví đò đưa sông Lam

a. Điều kiện không gian:

Các vùng sống ven đôi bờ

sông Lam với không gian

khá tĩnh, nước lặng sông sâu

nên giai điệu cất lên nghe

trầm buồn, man mác.

HĐ1: Trình chiếu bài HĐ1: Quan sát

ví đò đưa sông Lam

HĐ2: Thuyết trình

HĐ2: Lắng

nghe, ghi nhớ

b. Cấu trúc âm nhạc

HĐ3: Câu hỏi: Bài

này thuộc điệu thức

mấy âm?

HĐ4: Nhận xét đưa

ra đấp án.

HĐ3: Trả lời,

tìm tên âm.

HĐ4: Lắng

nghe, ghi nhớ

HĐ5: Lắng

- Điệu thức 4 âm: Rề, Mi, La,

Đô. Quãng chủ đạo là quãng

3 thứ ( La, đô được nhắc đi

nhắc lại nhiều lần)

c. Tính chất sắc thái:

Chậm, mênh mang, tha thiết.

HĐ5: Thuyết trình,

hát mẫu

nghe, cảm thụ

2.3. Ví sông Phố

8

a. Điều kiện không gian:

Sông Ngàn Phố thuộc huyện HĐ1: Trình chiếu bài HĐ1: Quan sát

Hương Sơn, sông lòng sông

ví sông Phố

hẹp, dốc nên nước chảy xiết, HĐ2: Thuyết trình

thác ghềnh, đi ngược dòng

hay xuôi dòng thì người chèo

cũng vất vả nên câu hát

HĐ2: Lắng

nghe, ghi nhớ

thường ngắn.

b. Cấu trúc âm nhạc

Điệu thức 3 âm: Mi, La,

Đô lặp đi lặp lại ở quãng 4 đi mấy âm?

HĐ3: Câu hỏi: Bài

này thuộc điệu thức

HĐ3: Trả lời,

tìm tên âm.

HĐ4: Lắng

xuống và quãng 3 đi lên.

c. Tính chất sắc thái

HĐ4: Nhận xét đưa

ra đấp án.

nghe, ghi nhớ

Âm vực giọng ở quảng

trung nên giai điệu nghe

khoan thai, sâu lắng.

HĐ5: Thuyết trình,

hát mẫu

HĐ5: Lắng

nghe, cảm thụ

2.4. Ví đò đưa nước Ngược.

a. Điều kiện không gian

Làn điệu diễn tả thời điểm

thuyền ngược dòng , người

chèo thuyền phải rất vất vả

lao động khi phải chống chèo

vượt qua.

HĐ1: Trình chiếu bài HĐ1: Quan sát

ví sông Phố

HĐ2: Thuyết trình

HĐ2: Lắng

nghe, ghi nhớ

HĐ3: Câu hỏi: Bài

này thuộc điệu thức

mấy âm?

HĐ3: Trả lời,

tìm tên âm.

HĐ4: Lắng

b. Cấu trúc âm nhạc

Làn điệu được mở đầu

bằng nốt Mí giao động qua

quãng 2 ( mi, rề, mi) như

một lời kêu gọi. Làn điệu chỉ

xoay quanh 3 âm (La, rê, mi)

với quãng 4 (la - rê) và quãng

2 (rề - mi)

HĐ4: Nhận xét đưa

ra đấp án.

nghe, ghi nhớ

HĐ5: Thuyết trình,

hát mẫu

HĐ5: Lắng

nghe, cảm thụ

c. Tính chất sắc thái:

Tự do, rộng rãi

2.5. Ví đò đưa chuyển

Phường Vải

HĐ1: Trình chiếu bài HĐ1: Quan sát

Ví đò đưa Chuyển

a. Điều kiện không gian

Thuộc các vùng có nghề

quay xa dệt vải, đây là thời

điểm vận chuyển hàng, các

bạn chân sao thể hiện tình

cảm, tâm tư nổi lòng mình

qua câ Ví.

phường vải.

HĐ2: Lắng

HĐ2: Thuyết trình

nghe, ghi nhớ

HĐ3: Giải thích về

HĐ3: Lắng

chuyển điệu.

nghe, ghi nhớ

b. Về âm nhạc:

9

Làn điệu này còn được

HĐ4: Câu hỏi: Bài

HĐ4: Trả lời,

gọi là ví chuyển điệu (không trên thuộc điệu thức

phải là chuyển điệu thức thức mấy âm?

trưởng thứ 7 âm cổ điển châu HĐ5: Nhận xét đưa

âu hay điệu thức ngũ cung 5 ra đấp án.

âm của Trung Hoa).

tìm tên âm.

HĐ5: Lắng

nghe, ghi nhớ

Hai câu đầu là Ví đò đưa

sông La, hai câu cuối được

chuyển sang làn điệu Ví

phường vải được thêu bởi nốt

“rê” lên nốt “mi” cuối câu

thứ 2 để về nốt “đô” làm câu

dẫn.

c. Tính chất sắc thái:

Mênh mang cao vút của

sông La, tha thiết của Ví

phường vải.

HĐ6: Thuyết trình,

hát mẫu

HĐ6: Lắng

nghe, cảm thụ

3

Cũng cố kiến thức và kết

thúc bài

3P

1. Khái niệm chung

2. Tìm hiểu các làn điệu

thuộc ví đò đưa

HĐ1: Hệ thống

những kiến thức cơ

bản của bài học

HĐ1: Tập trung

lắng nghe

a. Điều kiện không gian

b. Cấu trúc âm nhạc

c. Tính chất sắc thái

HĐ2: Lắng

nghe, ghi nhớ

HĐ2: Đánh giá chung

tiết học

4

Hướng dẫn tự học

Tìm hiểu điểm giống nhau và khác nhau

giữa các làn điệu thuộc Ví đò đưa.

1P

Nguồn tài liệu tham khảo

- Các tài liệu tham khảo:

+ Giáo trình Dân ca Nghệ Tĩnh - Ns: Lê Hàm, Vi

Phong - Trường trung cấp VHNT Hà Tĩnh 1998.

Trang 13

+ Dân ca Nghệ Tĩnh. Ns Vi phong. Sở văn hoá thông

tin Hà Tĩnh xuất bản 2000. Trang 86 - 92

Ngµy.....th¸ng ........n¨m........

DUYỆT Tr-ëng khoa

Gi¸o viªn

Phan Thanh Hà

10

Gi¸o ¸n sè:.....31.......

Thêi gian thùc hiÖn:...1 tiết.

Bµi häc tr-íc: Hát Khuyên

Thùc hiÖn ngµy: tháng năm 2017

bµi: GIẬN MÀ THƯƠNG

Phỏng tác: Nguyễn Trung Phong

Ghi âm: Vi Phong

Môc tiªu cña bµi:

Sau khi häc xong bµi nµy ng-êi häc cã kh¶ n¨ng:

Sau khi học xong bài này người học có khả năng:

- Hiểu được làn điệu “Giận mà thương”, biết vận dụng kỹ năng hát Ví,

Giặm vào bài học một cách linh hoạt, đúng nội dung.

- Trình bày bài “Giận mà thương” đúng cao độ, trường độ, thể hiện đúng

sắc thái tình cảm.

- Thái độ nghiêm túc, phát huy tối đa khả năng bản thân.

®å dïng vµ trang thiÕt bÞ d¹y häc

- PowerPoint, giáo án, bài nhạc

- Bảng phấn, máy chiếu đa năng, laptop

- Phòng học, đàn bầu, loa.

H×nh thøc tæ chøc d¹y häc:

- Phần hướng dẫn: Tập trung cả lớp

- Phần tổ chức luyện tập: Chia 2 nhóm.

- Phần kết thúc: Tập trung cả lớp

Học nhóm.

I. æn ®Þnh líp häc:

Thời gian: 1 phút

.................................................................................................................................

II. thùc hiÖn bµi häc

Ho¹t ®éng d¹y häc

Thêi

gian

TT

Néi dung

Ho¹t ®éng cña gi¸o

viªn

Ho¹t ®éng cña

häc sinh

1 Dẫn nhập

- Hình ảnh gợi nhớ đến những HĐ1: Chiếu slide

làn điệu Ví, thuộc Ví đò

3 p

HĐ1: Quan sát

HĐ2: Phát vấn: Hình HĐ2: Trả lời

đưa...bắt nguồn từ thực tế trong ảnh trên giúp ta nhớ

11

giai đoạn lịch sử sau cách mạng đến những làn điệu gì

tháng Tám, bằng sự tự phát và đã học?

tự giác, dân ca Nghệ Tĩnh đã

phát triển lên một hình thức

mới đó là sân khấu hoá, nhiều

làn điệu cải biên được ra đời.

* Tên bài học:

HĐ3: Giải thích

HĐ3: Lắng

nghe, nghi nhớ.

GIẬN MÀ THƯƠNG

Tác giả: Nguyễn Trung Phong HĐ1: Chiếu slide bài HĐ1: Quan sát

Ghi âm: Nhạc sỹ:Vi Phong

Giận mà thương.

- Là làn điệu cải biên được dựa

trên ba làn điệu cổ đó là: Ví đò

đưa sông La, Ví đò đưa chuyển HĐ2: Chuyển giảng

HĐ2: Lắng

Phường vải và làn điệu Giặm

cửa quyền. Tác giả Nguyễn

Trung Phong đã sáng tạo độc

đáo, tài tình và rất thành công,

được khán giả đón nhận như

đứa con tinh thần không thể

thiếu khi nói về dân ca Nghệ

Tĩnh.

vào bài học mới.

nghe, tiếp thu.

* Mục tiêu bài học

- Kiến thức

- Kỹ năng

- Thái độ

2 Hướng dẫn ban đầu

35 p

Bài học: Giận mà thương

2.1. Cấu trúc nhịp điệu:

- Bài “Giận mà thương” được

HĐ1: Thuyết trinh

HĐ2: Phát vấn: Bài

HĐ1: Lắng nghe

HĐ2: Trả lời

Tác giả trình bày trên thể thức “Giận mà thương”

một đoạn đơn, chia thành 11

câu, trong đó 2 câu mở đầu

được viết trên nhịp

mấy? giọng gì?

mang tính chất hát Ví, 8 câu ở HĐ3: Nhận định, bổ HĐ3: Lắng

giữa được trình bày theo lối hát sung

Giặm, câu kết được chuyển về

điệu Ví phường vải.

nghe, ghi nhớ

- Bài được viết trên nhịp 2/4

- Giọng: la thứ ( amoll)

2.2. Chia cấu, lấy hơi.

- Bài có 11 câu: Đánh số thứ tự HĐ1: Phát vấn: quan HĐ1: Quan sát,

từ câu số 1 đến số 11 sau mỗi

sát tìm các vị trí ngắt nêu ý kiến

câu.

câu trong bài ?

HĐ2: Gợi mở

HĐ3: Cũng cố

HĐ2: Trả lời

HĐ3: Đánh dấu

vào bài

12

- Chia vị trí thở lấy hơi: Đánh

dấu ( v) sau mỗi ý nhạc.

HĐ1: Phát vấn: Em

hãy nêu các vị trí lấy nêu ý kiến

HĐ1: Quan sát,

Các vị trí lấy hơi: giữa ô nhịp hơi?

thứ 2,3,5,9,11,13,15,17,19,21,

23, 25,27, hết bài.

HĐ2: Gợi mở

HĐ3: Cũng cố.

HĐ2: Trả lời

HĐ3: Đánh dấu

vào bài

2.3. Đọc lời ca.

HĐ1: Hướng dẫn đọc HĐ1: Quan sát,

Đọc tròn vành, rõ chữ theo tròn vành , rõ chữ

tiếp thu

từng câu từ đầu đến hết bài.

HĐ2: Yêu cầu thực

hiện

HĐ1: Đọc theo

lời ca.

2.4. Vận động cơ thể, cơ quan

phát âm, hơi thở.

HĐ1: Mở nhạc

HĐ1: Nghe nhạc

- Vận động trong nhạc giúp giải hướng dẫn vận động

làm theo.

phóng cơ thể ( vận động tự do, HĐ2: Cùng vận động, HĐ2: Thực hiện

chạy tại chỗ, vươn vai...)

- Hít hơi sâu, thở ra lặp lại 3

đến 4 lần.

khích lệ tích cực cùng lần lượt theo

học sinh.

từng bước.

- Vận động cơ quan phát âm

( miệng, hàm....)

2.5. Luyện tập bài học:

- Tập từng câu

+ Câu 1: Anh ơi......ơ mình.

+ Câu 2: em xin.... ơ tường

+ Câu 3: Em cứ........thương

+ Câu 4: em đo lường.....cặn kẽ + .......................

+ Câu 5: chính thương...mẹ

+ Câu 6: phải ngăn.......Lường

HĐ1: Hát mẫu

HĐ1: Lắng

nghe, cảm thụ.

HĐ2: Thực hiện

thứ tự từng câu

từ câu 1 đến câu

12 lần lượt theo

hướng dẫn đến

hết bài.

HĐ2: Tập từng câu

+ Câu 1

+ Câu 2

+ Câu 12

+ Câu 7: giận........ thì thương lần lượt theo lối móc

+ Câu 8: giận....thì thương

+ Câu 9: Anh sai....... chịu nổi

+ Câu 10: anh ơi......giận vội

+ Câu 11: trước.....trách mình.

xích đến hết bài.

* Các lỗi thường mắc phải.

- Phát âm nhả chữ, luyến láy

không rõ lời như: “i khoan

vội”, “ xin kể”, “ Tỏ ơ ơ ơ

tường”,” anh ư ư”, “ ơ mình”,

một số chữ có dấu hoa mỹ như

“ anh”, “ cặn kẽ”, “nổi”....

- Tiết tấu: Các âm hình tiết tấu

HĐ1: Chỉ ra các lỗi

sai hỏng

HĐ1: Tiếp thu,

đánh dấu

13

móc kép, móc tam, móc tứ...các

nốt ngân dài 3 phách.

*. Cách khắc phục

HĐ2: Hướng dẫn

HĐ2: Luyện

tập.

- Tư duy các chỗ sai hỏng, tập khắc phụ các sai

chậm, đúng cao độ, ước lượng hỏng.

nhịp độ ở phần Ví, đúng nhịp

độ ở phần Giặm, tập đi tập lại

nhiều lần sau đó mới ghép cả

câu, cả bài.

HĐ3: Tập từng chỗ

sai hỏng, tập chậm,

tập đi tập lại nhiều

lần.

HĐ3: Luyện tập

theo hướng

dẫn

3 Hướng dẫn thường xuyên

- Chia nhóm hướng dẫn học

sinh luyện tập theo nhóm

18 p

HĐ1: Phân thành 2

nhóm

HĐ1: Cử nhóm

trưởng

- Nhóm 1: Thể hiện bài tập.

- Nhóm 2: Thể hiện bài tập

- Đánh giá từng nhóm, hướng

HĐ2: Hướng dẫn

luyện tập theo nhóm bài tập.

HĐ3: Nhận xét từng HĐ3: Lắng

HĐ2: Thực hiện

dẫn khắc phục phần tồn tại của nhóm

từng nhóm

nghe, rút kinh

nghiệm

- Hướng dẫn luyện tập thường

xuyên ở nhà nhằm nâng cao kỹ HĐ4: Diễn giải

năng ca hát

HĐ4: Tiếp thu,

ghi nhớ

4 Hướng dẫn kết thúc

2 p

- Nhận xét kết quả rèn luyện

chung của tiết học về ý thức,

thái độ, hiệu quả công việc

HĐ1: Đánh giá

chung, lưu ý để rút

kinh nghiệm tiết học

sau

HĐ1: Tiếp thu

- Bài học tiết sau, cách thực

HĐ2: Phát bài, nghe HĐ2: Thực

hiện

tham khảo trước.

hiện theo hướng

dẫn

5 Hướng dẫn tự rèn luyện

Trước hoặc sau lúc đi ngủ 30p cần

luyện tập hơi thở, luyện tập bài thực

hành hàng ngày, nghe và tham khảo các

ca sỹ, nghệ sỹ phù hợp với chất giọng

trên các kênh thông tin truyền thông.

1 p

Iii. Rót kinh nghiÖm tæ chøc thùc hiÖn:

.................................................................................................................................

14

.................................................................................................................................

DUYỆT Tr-ëng khoa

Ngµy.....th¸ng ........n¨m........

Gi¸o viªn

pHAN Thanh hà

ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT

BÀI: VÍ ĐÒ ĐƯA

1. Khái niệm ví đò đưa:

15

Là những làn điệu có môi trường diễn xướng trên sông nước, hát

khi đưa đò, vừa hát vừa lao động.

2. Tìm hiểu các làn điệu thuộc ví đò đưa.

- Có 5 làn điệu:

2.1. Ví đò đưa sông La

a. Điều kiện không gian:

- Thuộc vùng ven đôi bờ sông La thuộc huyện Đức Thọ - tỉnh Hà Tĩnh.

- Dòng sông La đôi bờ đã xa cùng với đồi núi nhấp nhô ôm chặt lấy nhau.

- Hình ảnh bản nhạc.

b. Cấu trúc âm nhạc

Có cấu trúc điệu thức 4 âm. La, Đô, Rề, Mi. Quãng chủ đạo là

quãng 2 trưởng.

c. Tính chất sắc thái

Hát ở âm khu cao bay bổng vút cao, man mác, thể hiện với tốc độ

chậm, tự do

2.2. Ví đò đưa sông Lam

a. Điều kiện không gian:

- Các vùng sống ven đôi bờ sông Lam với không gian khá tĩnh, nước lặng

sông sâu nên giai điệu cất lên nghe trầm buồn, man mác.

- Hình ảnh bản nhạc

b. Cấu trúc âm nhạc

Điệu thức 4 âm: Rề, Mi, La, Đô. Quãng chủ đạo là quãng 3 thứ ( La, đô

được nhắc đi nhắc lại nhiều lần)

c. Tính chất sắc thái:

Chậm, mênh mang, tha thiết.

2.3. Ví sông Phố

a. Điều kiện không gian:

Sông Ngàn Phố thuộc huyện Hương Sơn, địa hình lòng sông hẹp,

dốc nên nước chảy xiết, thác ghềnh, thuyền đi ngược dòng hay xuôi dòng thì

người chèo cũng rất vất vả nên câu hát thường ngắn.

Hình ảnh bản nhạc

b. Cấu trúc âm nhạc

Làn điệu có điệu thức 3 âm: Mi, La, Đô lặp đi lặp lại ở quãng 4 đi

xuống và quãng 3 đi lên.

c. Tính chất sắc thái

Âm vực giọng ở quảng trung nên giai điệu nghe khoan thai, sâu lắng.

2.4. Ví đò đưa nước Ngược.

16

a. Điều kiện không gian

Làn điệu diễn tả thời điểm thuyền ngược dòng , người chèo thuyền

phải rất vất vả lao động khi phải chống chèo vượt qua.

Hình ảnh bản nhạc.

b. Cấu trúc âm nhạc

Làn điệu được mở đầu bằng nốt Mí giao động qua quãng 2 ( mi, rề,

mi) như một lời kêu gọi. Làn điệu chỉ xoay quanh 3 âm (La, rê, mi) với quãng 4

(la - rê) và quãng 2 (rề - mi)

c. Tính chất sắc thái:

Tự do, rộng rãi

2.5. Ví đò đưa chuyển Phường Vải

a. Điều kiện không gian

Thuộc các vùng có nghề quay xa dệt vải, đây là thời điểm vận chuyển

hàng các bạn thuyền thể hiện nổi lòng của mình qua câu Ví.

Hình ảnh bản nhạc.

b. Về âm nhạc:

Làn điệu này còn được gọi là ví chuyển điệu (không phải là chuyển

điệu thức thức trưởng thứ 7 âm cổ điển châu âu hay điệu thức ngũ cung 5 âm

của Trung Hoa).

Hai câu đầu là Ví đò đưa sông La, hai câu cuối được chuyển sang làn

điệu Ví phường vải được thêu bởi nốt “rê” lên nốt “mi” cuối câu thứ 2 để về nốt

“đô” làm câu dẫn.

c. Tính chất sắc thái:

Mênh mang cao vút của sông La, tha thiết của Ví phường vải.

17

ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG TÍCH HỢP

BÀI: VÍ ĐÒ ĐƯA SÔNG LA

* Chuẩn bị dạy học:

- PowerPoint, giáo án, bài nhạc

- Bảng, phấn, máy chiếu đa năng, laptop

- Phòng học, trợ giảng đàn Bầu

1. Dẫn nhập:

Qua bức tranh ta không thêt không nghĩ đến hình ảnh quen thuộc và nổi tiếng

bao đời nay đã đi vào thơ ca, là địa danh khi nói về Hà Tĩnh. Núi Hồng sông La nay

thuộc huyện Đức Thọ - tỉnh Hà Tĩnh. Bài học hôm nay có tựa đề

Ví đò đưa sông La.

Người hát: Đức Duy

Lời ca: Lương Hảo

Ghi âm: NS Vi Phong.

* Mục tiêubài học:

2. Giới thiêu chủ đề:

Bài : Ví đò đưa sông La

1.1. Khái niệm thể hát Ví:

+ Hát Ví là lối hát giao duyên, gắn liền với sinh hoạt văn hoá, văn nghệ dân

gian, không phụ thuộc vào thời gian, đối tượng ai cũng có thể tham gia,

+ Ca từ trong các làn điệu ví: Hầu hết được sáng tác theo thể thơ lục bát, song

thất lục bát và lục bát biến thể.

2.2 Giới thiệu đôi nét về bài học:

- Về giai điệu: Không biết từ bao giờ làn điệu đã được phổ biến rộng rãi khắp

xứ Nghệ, đã được trao trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác song nó vẫn còn

nguyên giá trị bằng chứng là năm 2014 làn điệu này đã góp mặt trong hồ sơ

UNESCO công nhận văn hoá phi vật thể của nhân loài.

- Nghệ nhân Đức Duy khi nhắc đến ông không thể không nhắc tới làn điệu này

ông đã thể hiện thành công có sức lan toả trong nhân dân rất lớn, không những làn

điệu này mà nhiều làn điệu khác, dân ca Nghệ Tĩnh nói chung.

- Nhạc sỹ: Vi Phong là một trong những người đã nhận thức được giá trị nghệ

thuật cần dìn giữ, ông đã đi khắp nơi các vùng quê để ghi lại nhiều làn điệu trong đó

18

có làn điệu này thành bản nhạc để lưu giữ lại cho thế hệ hôm nay và mai sau.

- Nhà biên kịch Lương Hảo sau này đã đặt lời mới vào thời điểm những năm

Pháp thuộc lúc đó người dân nơi đây đang phải chịu nhiều sự áp bức chế độ phong

kiến, lời ca như muốn giải bày tâm sự, nổi lòng của người dân vùng sông nước nơi

đây.

2.3. Các bước tiến hành:

+ B1: Xác định quãng giọng hát, ngắt hơi, những chỗ luyến láy.

+ B2: Khởi động cơ quan phát âm, hơi thở.

+ B3: Luyện tập từng ý, câu nhạc từ đầu đến hết.

+ B4: Bài tập ứng dụng:

3. Giải quyết vấn đề

3.1. Xác định quãng giọng hát, ngắt hơi, sắc thái, các chỗ dễ sai hỏng.

- Làn điệu Ví đò đưa sông La được viết trên điệu thức 4 âm

mi), sắc thái chậm, tự do.

( La, đô, rê,

- Mở đầu là câu mang thông điệp thông báo ( quãng 2T), tiếp theo là 4 câu

được ngắt bởi các dấu lặng đơn.

- Trong bài có các quãng luyến 2 Trưởng, 3 Trưởng, 3 thứ, q 5... và nhiều nốt

hoa mỹ nhằm giúp giai điệu mượt mà, tình cảm man mác, thể hiện được nội dung,

tính chất làn điệu.

* Lưu ý: Trong các câu cần chú ý và luyện tập tinh tế ở các chữ như: “Ơ, ơi,

vỗ, rủ, nước, hờn, ngất” đóng mở khẩu hình phù hợp tương ứng với nhịp độ, không

vội vã.

3.2. Vận động cơ thể, cơ quan phát âm, hơi thở.

- Vận động trong nhạc giúp giải phóng cơ thể ( chạy tại chỗ, vươn vai...)

- Hít hơi sâu, thở ra lặp lại 3 đến 4 lần. đồng thời vận động miệng ( cơ quan

phát âm)

3.3. Luyện tập làn điệu Ví đò đưa sông La.

Câu 1: Người.. ơi... Dưới bến..... sóng vỗ.

Câu 2: Trên ngọn......Gió gào...

Câu 3: Cánh buồm.....lao đao

Câu 4: Hận chìm....hờn cao ngất trời.

* Sai hỏng thường gặp

- Khách quan: Đau, viêm họng hoặc các bộ phận liên quan về đường hô hấp

khác dẫn tới hát không thể hiện tốt sắc thái tình cảm nội dung bài.

19

- Chủ quan: Chưa hát đúng các nốt luyến hoa mỹ, các quãng 4, quãng 3,

quãng 5, Các nốt nhấn nhá chưa nổi bật câu hát, ước lượng đóng mở khẩu hình, nhịp

độ chưa phù hợp.

* Cách khắc phục:

- Cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa, có thời gian ngủ, nghỉ, sinh hoạt, ăn

uống hợp lý.

- Tư duy các điểm sai hỏng sau đó tập chậm các chỗ sai hỏng đúng cao độ, ước

lượng về nhịp độ, các chỗ luyến quãng 2, quãng 3, quãng 4 trong bài, tập tách biệt

nhiều sau đó mới ghép cả câu, cả bài

3. 4. Bài tập ứng dụng.

•

Công thầy nghĩa mẹ

( Sưu tầm)

Người ơi...

Công cha nghĩa mẹ ơn ơ thầy

Bao la trời ơ biển cao dày bằng non.

Con xin khắc dạ ghi tâm.

Ơn thầy cô cha ơ mẹ, đạo làm con đáp ơ ơ đền.

4. Kết thúc vấn đề

- Cũng cố kiến thức:

+ Yêu cầu học sinh lắng nghe nhắc nhở

- Cũng cố kỹ năng:

+ Nhắc lại các bước luyện tập, yêu cầu thực hiện

- Nhận xét kết quả học tập

+ Đánh giá chung buổi học

5. Hướng dẫn tự học

- Các tài liệu tham khảo:

+ Giáo trình Dân ca Nghệ Tĩnh. Ns Lê Hàm - Vi Phong. Trường trung cấp

VHNT Hà Tĩnh 1998. Trang 21

+ Dân ca Nghệ Tĩnh. Ns Vi Phong. Sở văn hoá thông tin Hà Tĩnh xuất bản

2000. Trang 104 - 107

20