Bài giảng Pháp luật đại cương - Chương 5: Thực hiện pháp luật, vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý
CHƯƠNG 5.
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT,
VI PHẠM PHÁP LUẬT VÀ
TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
Tuân thủ pháp luật
Thhành pháp luật
Sử dụng pháp luật
Áp dụng pháp luật
IVPHẠM PHÁP LUẬT
Khániệm vphạm pháp luật
Các yếu tố cấu thành vphạm pháp luật
Cáloạvphạm pháp luật
IITRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ
Khániệm vđặđiểm củtrách nhiệm pháp lý
Các loạtrách nhiệm pháp lý
I. THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
1. Khái niệm thực hiện pháp luật
Thực hiện pháp luật là hoạt động, là quá
trình làm cho những quy tắc của pháp luật trở
thành hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật.
2. Các hình thức thực hiện pháp luật
Áp dụng
PL
Sử dụng
PL
Thi hành
PL
Tuân thủ
PL
* Tuân thủ pháp luật
Tuâ n thủ phá p luật là hì nh thức thực hiện
phá p luật, trong đó cá c chủ thể phá p luật
kiềm chế khô ng thực hành những hoạt động
mà phá p luật ngăn cấm.
Ví dụ 1:
Khi điều khiển phương tiện giao thông đường bộ phải tuân
thủ quy định của Luật an toàn giao thông đường bộ.
* Thi hành pháp luật
Thi hành phá p luật là hì nh thức thực hiện
phá p luật, trong đó cá c chủ thể thực hiện nghĩa
vụ của mì nh bằng hành động tí ch cực.
Ví dụ 2:
Công dân có nghĩa vụ phải nộp thuế theo quy định của pháp luật.
* Sử dụng pháp luật
Sử dụng phá p luật là hì nh thức thực hiện
phá p luật, trong đó cá c chủ thể được thực
hiện những hành vi cho phé p theo quy định
của cá c QPPL.
Ví dụ 3:
Công dân có
quyền tự do
kinh doanh theo
quy định của
pháp luật.
* Áp dụng pháp luật
Á p dụng phá p luật là hì nh thức thực hiện phá p
luật, NN thô ng qua CQNN có thẩm quyền hay nhà
chức trá ch tổ chức cho cá c chủ thể thực hiện
những quy định của PL hay tự mì nh căn cứ vào
những quy định của PL để làm phá t sinh, thay đổi
và chấm dứt những QHPL cụ thể.
Ví dụ 4:
TAND tiến hành xét xử Công an tiến hành xử phạt HC
II. VI PHẠM PHÁP LUẬT
Tình huống thảo luận
1. Trần Hùng là sinh viên trường ĐHKT TP Hồ Chí Minh. Vào
khoảng 9h ngày 20 tháng 8 năm 2002, Hùng đi xe máy tới
trường rồi gửi xe vào bãi giữ xe của trường nhưng vẫn cắm chìa
khóa ở ổ khóa. Khi Hùng đi khỏi Nguyễn Thành phát hiện thấy
xe của Hùng có chìa cắm ở ổ khóa đã lợi dụng lúc người giữ xe
không để ý, rút lấy chìa khóa đó rồi đi ra ngoài. Khoảng 10
phút sau Thành quay lại tra chìa vào ổ khóa chiếc xe của Hùng
rồi dắt xe ra ngoài. Khi người giữ xe hỏi thẻ giữ xe, Thành
luống cuống trả lời là dắt lộn xe rồi dắt xe quay lại để ở vị trí
cũ. Người giữ xe thấy có nghi ngờ nên đã bắt giữ Thành. Qua
điều tra Thành đã khai nhận diễn biến vụ việc như trên.
Hỏi Thành có vi phạm pháp luật hay không? Trường
hợp có vi phạm pháp luật thì đó là loại vi phạm pháp luật gì?
2. Tối ngày 24/4/2002, Nguyễn Văn K đang ở nhà thì thấy có người
gọi ngoài ngõ. K ra xem ai gọi mình, nhưng do trời tối, chưa nhìn thấy
ai thì bất thình lình bị nhiều người xông vào đấm đá túi bụi, thấy vậy K
vội kêu cứu và bỏ chạy nhưng số người này vẫn đuổi theo tấn công.
Sẵn có con dao nhíp trong tay, K rút ra nói: “Tao không có thù oán với
đứa nào cả, để tao yên. Nếu đứa nào xông vào tao đâm chết”. Những
người đuổi theo vẫn lao vào đánh, K bị ngã nhưng chúng vẫn không
tha, sẵn có con dao trong tay K đâm ngược lại phía sau, không ngờ
trúng tim một người trong bọn chúng chết ngay tại chỗ. Thấy vậy, cả
bọn sợ bỏ chạy, sau đó K ra cơ quan Công an trình báo sự việc.
Tại cơ quan công an, K được biết người chết là Nguyễn Văn B
người làng bên. Do căm tức K tìm hiểu yêu đương Nguyễn Thị L là
bạn thân của mình nên B đã rủ một số thanh niên trong làng tìm gặp
cho K một bài học và dẫn đến sự việc đau lòng như đã nêu trên.
Hỏi K có vi phạm pháp luật hay không? Trường hợp có vi
phạm pháp luật thì phạm tội gì?
3. Chiều ngày 09/6/2001, ô ng Ngô Hà (trú tại thị trấn Tứ
Hạ, huyện Hương Trà) mua 02 vé xổ số kiến thiết loại
vé 3.000đ. Khoảng 10 giờ sá ng hô m sau anh Nguyễn
Lam hàng xó m sang chơi, do khô ng biết chữ nên ô ng
Hà đã đưa cho Lam 02 vé số nhờ dò hộ. Khi dò thấy
02 vé số trúng giải đặc biệt với số tiền 150 triệu đồng.
Vì lò ng tham muốn chiếm đoạt 02 vé số đó nên Lam
nó i là vé khô ng trúng thưởng rồi vứt 02 vé số vào sọt
rá c trong gó c nhà ô ng Hà. Sau 15 phút, Lam về nó i
với vợ là bà Nga: “Trong sọt rá c nhà ô ng Hà có 02
vé số trúng giải đặc biệt cô qua đó giả vờ xin tấm
bì a rồi lấy về”. Nga thực hiện theo sự sắp đặt của
Lam lấy được 02 vé số về rồi 2 vợ chồng đi nhận
thưởng. Sau đó, hành vi trên của 2 vợ chồng đã bị
phá t hiện. Hỏi Lam và Nga có vi phạm phá p luật
hay khô ng? Trường hợp có vi phạm phá p luật thì
Lam và Nga phạm tội gì ?
Lê Cô ng B (35 tuổi) và Đào Văn H (30 tuổi) là hai anh em đồng
hao. Trong khi H đi làm xa, vợ con H vẫn ở chung với gia đình B.
Ngày 25/01/2001, nhâ n dịp về quê ăn tết, H và vợ có chuyện
xí ch mí ch, cã i nhau. B thấy vậy nó i xen vào: “Mày đi cả năm mới
về một lần, khô ng thè m đoái hoài tới vợ con, khi về lại cã i
nhau, khô ng thấy xấu hổ à”. H nó i: “Đây là chuyện riêng của vợ
chồng tô i, anh khô ng được chõ mồm vào”. Thế là hai bên gâ y
sự cã i nhau. Trong khi lời qua tiếng lại, H có nó i: “Tao nghe dâ n
làng nó i, trong thời gian tao vắng nhà mày dan dí u với vợ tao.
Con tao là con mày, vợ tao là vợ mày…”, đồng thời đấm B một
cá i vào mặt. B tức giận chạy từ nhà ngoài (chỗ hai người cã i nhau)
qua phò ng trong vào bếp lấy con dao dài 40cm đem ra ngoài nhắm
vào đầu H ché m liền 3 nhá t. H bị 3 vết thương nặng, trong đó có
một vết ché m dài 8cm ở vùng trá n phải, làm vỡ xương sọ.
Do được đưa đi cứu chữa kịp thời tại bệnh viện Bạch Mai (Hà
Nội) nên H thoá t chết nhưng phải mang thương tí ch suốt đời với tỷ
lệ thương tật là 65%.
Trong quá trì nh điều tra cho thấy giữa hai người B và H trước
đó khô ng có mâ u thuẫn gì .
Từ cá c tì nh tiết vụ á n, bạn hã y cho biết B có vi phạm phá p
luật hay khô ng? Trường hợp có vi phạm phá p luật thì B phạm
tội gì ? Hã y xá c định cá c yếu tố cấu thành vi phạm phá p
luật trên?
Khoảng 16h ngày 23/9/2003, Đoàn Minh Đĩnh trú ở quận 12,
TP.HCM cao hứng chở vợ là Mạc Thị Ngâ n đến thăm nhà người
bạn là Huệ ở cá ch nhà Đĩnh khoảng 2km. Tại nhà Huệ, uống xong
một tuần trà, Đĩnh bảo vợ: “Em ở lại chơi với Huệ, anh về cho heo
ăn”, rồi Đĩnh lấy xe đi về nhà. Ngâ n vừa nó i chuyện với Huệ vừa hồ
nghi trong bụng, bởi chí nh Ngâ n vừa cho heo ăn xong. Hơn nữa, từ
trước tới nay Đĩnh đâu có để ý tới chuyện nuô i heo, cớ gì hô m nay
lại quan tâ m như vậy. Ngâ n nó i với Huệ cho qua chuyện rồi ra thuê
xe ô m về nhà quyết tì m cho ra sự thật.
Tới nhà, cửa nhà mở, trong nhà im ắng, Ngâ n lại nghe có
tiếng nó i nho nhỏ, tiếng thở khe khẽ. Ngâ n cầm cá i ké o may, đạp
mạnh cửa buồng xô ng vào và sững sờ nhì n thấy chồng mì nh đang
cùng chị Yến Vy (người hàng xó m đã có chồng) đang làm chuyện
mâ y mưa trên giường.
Ngâ n quơ hết mớ quần á o của 2 người vứt ra khỏi buồng.
Tiếp đến, Ngâ n nhảy vào tá t vào mặt Vy hai cá i và đạp 3 đạp. Vy
ngồi im khô ng dá m la. Đĩnh cũng ngồi im ô m gối sợ vợ làm to
chuyện. Ngâ n đánh đấm Vy một hồi mỏi tay châ n, Ngâ n quay ra
dùng ké o cắt tó c Vy. Ngâ n vừa cắt tó c vừa dọa: “Mày khô n hồn
thì ngồi im, nếu chống cự thì tao la làng ngay cho mọi người
đến coi thử xem ai xấu hổ nào”. Vy phải cúi lạy Ngâ n, xin Ngâ n
tha thứ. Ngâ n nó i: “Mày phải mua danh dự”. Vy năn nỉ Ngâ n cho
đền 2 con bò có sẵn bên nhà nhưng Ngâ n khô ng đồng ý. Sau đó,
Ngâ n thấy sợi dâ y chuyền 3 chỉ lấp lá nh trên ngực Vy, Ngâ n cởi ra
lấy luô n rồi cho Vy và Đĩnh mặc quần á o ra về.
1. Khái niệm vi phạm pháp luật
Vi phạm pháp luật là
hành v(hành động hoặc
không hành động) trái
PL vclỗdchủ thcó
năng lực trách nhiệm
pháp lthựhiện xâm hại
đến các QHXH được
pháp luậbảo v.
2. Các yếu tố cấu thành vi phạm pháp luật
Mặt
khách quan
Vi phạm Khách
pháp luật
Chủ
thể
thể
Mặt chủ
quan
Mặt khách quan của VPPL
* Khániệlnhững biểu hiện rbên ngoàcủa
vphạm pháp luậ.
* Cáyếu tố thuộmặkhách quan của VPP:
+ Hành vi trái pháp luật (hành động hoặc
không hành động.
+ Hậu quả
+ Mốquan hệ nhân quả giữa hành vvà hậu
qu.
+ Các yếu tố khách quan khá: thời gianđịa
điểmcông cụphương tiệ…
- Mặt chủ quan của VPPL
* Khái niệm: là các dấu hiệu bên trong của
VPPL.
* Các yếu tố thuộc mặt chủ quan của VPPL:
Lỗi
Động cơ
Mục đích
* Yếu tố lỗ:
+ Khái niệm lỗi:
Hành vi
trái PL
Là trạng thái tâm lý
phản ánh thái độ tiêu cực
của chủ thể đối với:
Hậu quả
do
hành vi
đó gây ra
* Các loại lỗi:
Trên cơ sở xem xét lý trí và ý chí của
chủ thể, lỗi được xác định bao gồm:
Cố ý trực tiếp
1. Lỗi cố ý
2. Lỗi vô ý
Cố ý gián tiếp
Vô ý do quá tự tin
Vô ý do cẩu thả
Tải về để xem bản đầy đủ
38 trang
29/04/2022
22480
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Pháp luật đại cương - Chương 5: Thực hiện pháp luật, vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- bai_giang_phap_luat_dai_cuong_chuong_5_thuc_hien_phap_luat_v.ppt
