Luận văn Hoàn thiện tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI

HOÀNG THỊ NGUYỆT HẠNH

HOÀN THIỆN TỔ CHỨC NƠI LÀM VIỆC TẠI

NHÀ MÁY IN TIỀN QUỐC GIA

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC

Chuyên ngành: Quản trị nhân lực

Mã ngành: 8340404

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS BÙI TÔN HIẾN

Hà Nội, 11/2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá

nhân, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát

tình hình thực tiễn và sự hướng dẫn của Tiến sĩ Bùi Tôn Hiến.

Các số liệu, nội dung trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ,

đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Kết quả nghiên

cứu được trình bày trong luận văn này chưa từng được công bố tại bất kỳ một

công trình khoa học nào khác.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2019

Học viên

Hoàng Thị Nguyệt Hạnh

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Bùi Tôn Hiến đã hướng dẫn,

giúp đỡ, khuyến khích và định hướng về phương pháp nghiên cứu, nội dung

nghiên cứu, nội dung nghiên cứu cũng như chia sẻ nhiều kinh nghiệm quý

báu trong suốt quá trình thực hiện luận văn để tôi có thể hoàn thành đề tài

này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể cán bộ, giảng viên trường

Đại học Lao động xã hội nói chung, Khoa Sau đại học nói riêng, đã nhiệt tình

giảng dạy, truyền đạt cho chúng tôi nhiều kiến thức quý báu cũng như tạo

điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại trường.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo và anh chị em đồng nghiệp tại

Nhà máy In tiền Quốc gia đã góp ý kiến, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi

trong quá trình làm luận văn này.

Trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Hoàng Thị Nguyệt Hạnh

I

MỤC LỤC

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ......................................................IV

LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................... 1

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.............................................. 3

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu............................................................... 7

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu................................................................ 8

5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 8

6. Kết cấu của luận văn................................................................................ 9

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC NƠI LÀM VIỆC

TRONG DOANH NGHIỆP....................................................................... 10

1.1. Các vấn đề cơ bản về tổ chức nơi làm việc trong doanh nghiệp ....... 10

1.1.1. Khái niệmnơi làm việc........................................................................ 10

1.1.2. Phân loại nơi làm việc ........................................................................ 10

1.2. Nội dung cơ bản của tổ chức nơi làm việc.......................................... 13

1.2.1. Thiết kế nơi làm việc.......................................................................... 13

1.2.2. Trang bị nơi làm việc.......................................................................... 14

1.2.3. Bố trí nơi làm việc.............................................................................. 16

1.2.4. Phục vụ nơi làm việc .......................................................................... 19

1.3. Yêu cầu của tổ chức nơi làm việc....................................................... 24

1.3.1. Yêu cầu về an toàn vệ sinh lao động................................................... 24

1.3.2. Yêu cầu về tâm lý và xã hội................................................................ 25

1.3.3. Yêu cầu về thẩm mỹ........................................................................... 26

1.3.4. Yêu cầu về kinh tế.............................................................................. 26

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức nơi làm việc.................................. 27

1.4.1. Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp .................................................... 27

II

1.4.2. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp..................................................... 29

1.5. Các biện pháp hoàn thiện tổ chức nơi làm việc ................................. 32

1.5.1. Biện pháp thiết kế lại nơi làm việc...................................................... 32

1.5.2. Giải pháp bố trí lại nơi làm việc.......................................................... 33

1.5.3. Giải pháp đầu tư, mua sắm trang thiết bị............................................. 34

1.5.4. Rà soát, so sánh, đối chiếu với các bộ tiêu chuẩn liên quan đến tổ chức

nơi làm việc.................................................................................................. 34

1.6. Đánh giá hiệu quả của tổ chức nơi làm việc....................................... 35

1.6.1. Hiệu quả về mặt kinh tế...................................................................... 35

1.6.2. Hiệu quả về mặt xã hội:...................................................................... 37

1.7. Kinh nghiệm về tổ chức nơi làm việc tại một số doanh nghiệp và bài

học kinh nghiệm đối với Nhà máy In tiền Quốc gia ................................. 37

1.7.1. Một số kinh nghiệm về tổ chức nơi làm việc tại Công ty sản xuất và chế

tạo Showa lần đầu tiên bắt đầu năm 1984..................................................... 37

1.7.2. Bài học kinh nghiệm đối với Nhà máy In tiền Quốc gia ..................... 41

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC NƠI LÀM VIỆC TẠI NHÀ

MÁY IN TIỀN QUỐC GIA....................................................................... 42

2.1. Khái quát về Nhà máy In tiền Quốc gia............................................. 42

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức nơi làm việc của Nhà máy In tiền

quốc gia....................................................................................................... 43

2.2.1. Yếu tố ngoài Nhà máy........................................................................ 43

2.2.2. Các yếu tố bên trong Nhà máy............................................................ 44

2.3. Thực trạng về tổ chức nơi làm việc làm việc tại Nhà máy In tiền

Quốc gia ...................................................................................................... 46

2.3.1. Thiết kế nơi làm việc.......................................................................... 47

2.3.2. Trang bị nơi làm việc.......................................................................... 52

2.3.3.Thực trạng bố trí nơi làm việc ............................................................. 59

III

2.3.4. Phục vụ nơi làm việc .......................................................................... 75

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC NƠI LÀM VIỆC

TẠI NHÀ MÁY IN TIỀN QUỐC GIA ..................................................... 82

3.1. Quan điểm, phương hướng hoàn thiện công tác tổ chức nơi làm

việc của Nhà máy In tiền Quốc gia ......................................................... 82

3.1.1. Mục tiêu, phương hướng phát triển của Nhà máy In tiền Quốc gia82

3.1.2. Một số quan điểm về hoàn thiện tổ chức nơi làm việc .................. 82

3.2. Các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In

tiền Quốc gia............................................................................................... 83

3.2.1. Triển khai rà soát hiện trạng, nghiên cứu đổi mới công nghệ trong từng

công đoạn sản xuất....................................................................................... 83

3.2.2. Rà soát lại quy trình sản suất xác định những công đoạn không tạo ra

giá trị để loại bỏ ........................................................................................... 84

3.2.3. Thiết kế lại hoặc quy hoạch lại mặt bằng sản xuất, tổ chức lại không

gian, diện tích nhà xưởng ............................................................................. 86

3.2.4. Cải tạo không gian làm việc riêng....................................................... 87

3.2.5. Hoàn thiện chế độ phục vụ nơi làm việc ............................................. 88

3.2.6. Cải tạo hệ thống nhà xưởng, đường nội bộ ......................................... 89

3.2.7. Triển khai và thực hiện 5S.................................................................. 89

KẾT LUẬN................................................................................................. 91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 92

PHỤ LỤC........................................................................................................

IV

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ

Bảng 2.1: Trang bị chung cho phòng làm việc của khối quản lý................... 53

Bảng 2.2: Tình hình trang bị tại 1 tổ may thuộc khu vực sản xuất kỹ thuật... 55

Bảng 2.3: Tình hình trang bị tại khu vực sản xuất thủ công.......................... 56

Bảng 2.4: Về điều kiện tâm sinh lý lao động: ............................................... 58

Hình 1.1: Sản xuất lõi cuốn ở Showa............................................................ 39

Hình 1.2: Sản xuất lõi cuốn của công ty Showa sau khi sắp xếp lại Tầng 1 .. 40

Hình 1.3: Doanh số bán hàng, năng suất, không gian đã sử dụng và tồn kho

của Công ty Showa sau khi tổ chức lại nơi làm việc năm 1984-1992 ........... 40

Hình 2.1: Mặt bằng tổng thể của Nhà máy In tiền Quốc gia ......................... 47

Hình 2.2: Sơ đồ thiết kế tầng 1nhà Điều hành (Mũi tên chỉ đường đi):......... 49

Hình 2.3: Mặt bằng tầng 2 nhà Điều hành: ................................................... 49

Hình 2.4: Mặt bằng tầng 3 nhà Điều hành: ................................................... 50

Hình 2.5: Bố trí chung của Nhà máy ............................................................ 59

Hình 2.6: Bố trí nơi làm việc bộ phận hành chính ........................................ 62

Hình 2.8: Bố trí nơi làm việc một đơn vị cụ thể thuộc khối quản lý:............. 66

Hình 2.9: Bố trí nơi làm việc một đơn vị cụ thể thuộc khối sản xuất:Bộ phận

sản xuất kỹ thuật .......................................................................................... 68

Hình 2.10: Bố trí nơi làm việc một đơn vị cụ thể thuộc khối sản xuất:Bộ phận

sản xuất thủ công.......................................................................................... 69

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Tổ chức nơi làm việc gắn liền với hoạt động lao động của con người.

Ngay từ khi biết lao động, con người đã biết cách làm cho việc lao động của

mình được dễ dàng và hiệu quả hơn. Xã hội càng phát triển, việc tổ chức lao

động và bố trí nơi làm việc, điều kiện làm việc ngày càng được trú trọng.

Trong xã hội ngày nay với sự hội nhập kinh tế thị trường mạnh mẽ,các

doanh nghiệp có thêm nhiều cơ hội để mở rộng sản xuất và thu hút thêm

nhiều lao động. Con người chính là yếu tố quyết định cho sự thành công hay

thất bại của doanh nghiệp. Vì vậy việc lựa chọn lực lượng lao động có trình

độ, có tâm huyết với doanh nghiệp là điều quan trọng. Nhưng bên cạnh đó

doanh nghiệp cũng cần biết cách giữ nhân tài. Một trong những cách đó là

cung cấpmột môi trường làm việc thoải mái, đầy đủ tiện nghi trang thiết bị và

đặc biệt an toàn với người lao động. Muốn làm được điều này doanh nghiệp

phải làm tốt công tác tổ chức và phục vụ nơi làm việc.

Tổ chức nơi làm việc tốt góp phần xây dựng không gian làm việc hợp

lý, diện tích phù hợp, tiết kiệm thời gian di chuyển cho người lao động từ đó

tiết kiệm thời gian lao động cũng như sức khoẻ của người lao động được đảm

bảo. Tổ chức tốt nơi làm việc còn là việc cung cấp môi trường làm việc tốt,

thân thiện với môi trường tự nhiên, ánh sáng ổn định, công cụ dụng cụ phù

hợp nhằm tạo môi trường và tư thế làm việc phù hợp, thoải mái cho người lao

động, tạo hứng thú cho người lao động, phát huy tinh thần sáng tạo, lòng yêu

nghề, hăng hái trong công việc. Tổ chức nơi làm việc tốt, doanh nghiệp luôn

tính đến sự phù hợp với người lao động, hạn chế những thao tác thừa ngay từ

khi lập kế hoạch sắp xếp, bố trí, đầu tư trang thiết bị máy móc cho sản xuất

nhằm tạo chu kỳ sản xuất ngắn nhất, góp phần nâng cao năng xuất, chất lượng

sản phẩm, từ đó góp phần giảm chi phí hạ giá thành sản phẩm.

2

Không những thế việc tổ chức nơi làm việc hợp lý giúp cho việc phối

hợp thực hiện công việc giữa các bộ phận, cá nhân trong doanh nghiệp tốt

hơn, tạo sự phối hợp công việc nhịp nhàng, tiết kiệm thời gian, không gian và

hiệu quả sản xuất là tối đa. Để tổ chức nơi làm việc tốt doanh nghiệp cũng

phải quan tâm đến việc xây dựng kế hoạch sản xuất, bố trí mặt bằng sản xuất

hợp lý. Do vậy vấn đề tổ chức nơi làm việc hợp lý là vấn đề hết sức quan

trọng đối với mỗi doanh nghiệp nói chung và Nhà máy In tiền Quốc gia nói

riêng.

Sau một thời gian công tác tại Nhà máy In tiền Quốc gia, tôi nhận thấy

công tác tổ chức nơi làm việc tại đây còn nhiều bất cập, chưa khai thác hiệu

quả nguồn tài nguyên con người như: bố trí không gian làm việc còn manh

mún, trang bị nơi làm việc còn chưa đồng bộ, bố trí và phục vụ nơi làm việc

còn chưa hiệu quả, việc phối hợp giữa các lao động trong các bộ phận lao

động phục vụ và các bộ phận sản xuất chưa chặt chẽ. Đặc biệt kể từ năm

2016, khi Nhà máy đưa vào vận hành 01 xưởng sản xuất mới cách khá xa

xưởng sản xuất cũ. Đến nay mặc dù đã vận hành được hơn 2 năm nhưng việc

kết nối giữa hai xưởng sản xuất này còn nhiều bất cập, dẫn tới hiệu quả sản

xuất kinh doanh chưa cao.

Với đặc thù là đơn vị sản xuất sản phẩm công ích, tôi tin rằng nếu có

những điều chỉnh thích hợp về tổ chức nơi làm việc sẽ là một trong những yếu

tố để Nhà máy In tiền Quốc giacó thể nâng cao năng xuất, nâng cao hiệu quả

hoạt động sản xuất, từ đó góp phần nâng cao yếu tố kỹ thuật và mỹ thuật của

đồng tiền.

Do Nhà máy là doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công ích, hoạt động

sản xuất kinh doanh của Nhà máy là hoạt động phi lợi nhuận, do vậy việc tổ

chức tốt nơi làm việc góp phần giảm chi phí in tiền cho Nhà nước; không chỉ

vậy, nó còn góp phần xây dựng một hình ảnh đẹp hơn về môi trường làm

3

việc, văn hoá nơi làm việc.

Xuất phát từ nhận thức về tầm quan trọng của tổ chức nơi làm việc đối

với việc nâng cao năng xuất lao động của doanh nghiệp, qua tìm hiểu thực tế

tại Nhà máy In tiền Quốc gia, tôi quyết định chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức

nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia” làm đề tài nghiên cứu luận văn

ngành Quản trị nhân lực.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.

Từ trước đến nay, vấn đề Tổ chức nơi làm việc là vấn đề chưa được sự

quan tâm nhiều. Một số nhà khoa học đã nghiên cứu vấn đề này ở những góc

độ khác nhau, trong đó bàn nhiều về tổ chức nơi làm việc nói chung và của

từng ngành nói riêng.

Về vấn đề tổ chức nơi làm việc theo khoa học nói chung tác giả

Nguyễn Hiến Lê, trong tác phẩm được xuất bản năm 1949 là Tổ chức công

việc theo khoa học, Nhà xuất bản tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh tái bản

năm 2012, Nguyễn Hiến Lê đã đưa ra những vấn đề như:“Tổ chức công việc

theo khoa học là một môn dạy ta tìm kiếm những phương pháp chính xác hợp

với khoa học để làm một công việc nào đó, nhỏ hoặc lớn, một cách mau

chóng nhất, mà không mệt, để được lợi cho mọi người”. Mặt khác theo tác giả

thì “Nước ta đã bị tàn phá rất nhiều, năng lực sản xuất của ta lại kém (vì ta

ốm yếu, khí hậu của ta nóng quá), chỉ trông vào bầu nhiệt huyết của đồng

bào là không đủ. Phải làm sao cho một số đông những người gánh nhiệm vụ

kiến thiết quốc gia có được tinh thần khoa học, lãnh hội được phương pháp tổ

chức công việc theo khoa học cứa Âu, Mĩ thì mới mong có nhiều hiệu quả

được”. Đây là tâm huyết của tác giả đã chuyển tải trong tác phẩm Tổ chức

công việc theo khoa học.

Cũng nghiên cứu về tổ chức lao động khoa học, tác giả Tăng Văn Tiến,

trong luận án tiến sỹ năm 1994, đã nghiên cứu vấn đề "Tổ chức lao động khoa

4

học nơi làm việc tốt cho công nhân các xí nghiệp thực phẩm". Luận án đã

trình bày có hệ thống về vấn đề tổ chức lao động khoa học trong ngành thực

phẩm xuất phát từ điều kiện cụ thể của ngành để đề ra phương hướng cơ bản

nhằm hoàn thiện tổ chức lao động khoa học nơi làm việc. Mặc dù trình bày

một cách khái quát nhưng luận án cũng đã bao trùm khá đầy đủ các cơ sở

khoa học của tổ chức lao động nơi làm việc. Luận án cũng đã kiến nghị bổ

sung tiêu thức về tư thế lao động, thành một tiêu thức phân loại nơi làm việc

có ý nghĩa quan trọng trong công việc nghiên cứu, xác định về các kích thước

trong thiết kế mẫu nơi làm việc, đề ra việc chuyển đổi trong việc tính toán

lượng ánh sáng từ wat sang lux để tính toán, phân tích cải tiến việc chiếu sáng

nơi làm việc trong ngành công nghiệp dệt tại nước ta.

Cũng nghiên cứu về tổ chức khoa học nơi làm việc nhưng tác giả

Dương Hồng Quý, năm 1983, trong luận án tiến sỹ của mình đã "Nghiên cứu

hợp lý hóa thao tác của công nhân dệt".

Trong luận án của mình Dương Hồng Quý đã nêu cả mặt tích cực khoa

học và mặt tồn tại của phương pháp đo thời gian. Mặt tích cực khoa học là

phân loại chuyển động và phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến những

chuyển động lao động trong các điều kiện lao động và môi trường sản xuất

khác nhau, những nhân tố này có ảnh hưởng như thế nào đến tốc độ của thao

tác; từ đó tìm những biện pháp để khắc phục những hoạt động chưa hợp lý,

phát huy những nhân tố hợp lý. Muốn vậy phải cải tiến công cụ lao động, cải

tiến hình dáng, kích thước trang bị công nghệ, bố trí nơi làm việc phù hợp với

sinh lý và sự hoạt động của công nhân, phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện

làm việc tại Việt Nam, phù hợp với người Việt Nam, từ đó nhằm hợp lý hoá

phương pháp và thao tác lao động đối với công nhân dệt Việt Nam.

Các công trình nghiên cứu nêu trên đã bàn về tổ chức khoa học nơi làm

việc, hợp lý hóa thao tác làm việc trong sản xuất nói chung và trong một số

5

ngành cụ thể, trong đó đã phân tích khá sâu sắc thực trạng và bước đầu nêu ra

những giải pháp thúc đẩy tổ chức khoa học, hợp lý nơi làm việcở nước ta nói

chung và có những đóng góp tích cực trong việc xây dựng nền tảng lý luận về

tổ chức nơi làm việc và các giải pháp triển khai tổ chức nơi làm việc trong

thực tiễn.

Hiện nay, do yêu cầu thực tế trong sản xuất tại các doanh nghiệp, vấn

đề tổ chức nơi làm việc được quan tâm nhiều hơn. Thực hiện mục tiêu đi tắt

đón đầu áp dụng khoa học tiên tiến của các nước trên thế giới vào thực tiễn

sản xuất tại Việt nam, một số phương pháp tổ chức nơi làm việc tiên tiến của

nước ngoài được một số doanh nghiệp Việt Nam áp dụng có hiệu quả. Một số

công trình nghiên cứu của các tác giả, nhóm các tác giả nước ngoài được dịch

và phát hành tại Việt Nam.

Trong tác phẩm Dọn dẹp theo phương thức Toyota, OJT Solutions,

xuất bản năm 2013. Ra đời từ nửa sau thế kỉ 19 với xuất phát điểm là một

xưởng mộc chuyên đóng và chế tạo máy dệt ở một vùng quê của Nhật Bản,

sau gần 150 năm, Toyota đã vươn lên trở thành công ty đa quốc gia chuyên

sản xuất ô tô lớn hàng đầu thế giới. Mức độ lớn mạnh của công ty Toyota

không chỉ nằm ở số lượng xe sản xuất hàng đầu thế giới hay lợi nhuận ròng

đạt đến 2.000 tỉ yên, mà chính là nằm ở “năng lực làm việc để liên tục tạo ra

được thành quả.

Vậy bí quyết nào tạo nên thành công của Toyota? Đó chính là: phương

thức sản xuất Toyota (Toyota Production System), đây là bí quyết thành công

nổi tiếng nhất của thương hiệu này. Bí quyết này được Toyota áp dụng rộng

rãi ở tất cả các công xưởng và chi nhánh trên khắp thế giới. Ngoài việc giải

quyết triệt để những vấn đề trong quá trình sản xuất gây phát sinh phế phẩm

hoặc ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm thì Toyota luôn chú trọng tới việc

suy nghĩ trước giải pháp để không xảy ra vấn đề. Đó là triết lý kinh doanh

6

hướng tới chất lượng cao nhất và đáp ứng tốt nhất, đầy đủ nhất và kịp thời

nhất nhu cầu của khách hàng. Đó là nỗ lực không bao giờ ngừng để có được

sự hoàn hảo, cải tiến sáng tạo liên tục mọi phương pháp và quy trình sản xuất

và tiêu thụ, từ công đoạn đầu tiên cho tới thành phẩm là chiếc ô tô, từ khi xuất

xưởng cho tới dịch vụ chăm sóc khách hàng, duy tu bảo dưỡng, bảo hành sản

phẩm. Phương thức sản xuất của Toyota là bài học kinh nghiệm đối với nhiều

công ty khác và hiện có nhiều công ty tại Việt Nam đã và đang áp dụng

phương thức này trong sản xuất.Thông qua phương pháp dọn dẹp theo

phương thức Toyota, có thể nâng cao hiệu suất cho công việc và nơi làm việc

bằng cách tạo ra môi trường làm việc không lãng phí, không căng thẳng.

Cũng bàn về việc tinh gọn trong quá trình sản xuất, loại bỏ các yếu tố

thừa trong sản xuất nhằm đạt hiệu quả tối đa về chi phí sản xuất từ đó tăng

năng xuất lao động, Jame P. Womack &Daniel T.Jones đã cho ra đời tác

phẩm: Tư duy tinh gọn, xuất bản năm 2003 và được hai dịch giả là Quốc

Chiến và Ngọc Lan dịch và xuất bản tại Việt Nam năm 2017.

Cuốn sách đã cung cấp thông tin chi tiết về những nguyên tắc gắn liền

với bất cứ hệ thống tinh gọn nào. Đó là phải định rõ giá trị để có thể cung cấp

những gì khách hàng thực sự muốn, là phải xác định chuỗi giá trị cho mỗi

dòng sản phẩm và loại bỏ các bước không tạo ra giá trị mà chỉ tạo ra lãng phí

từ đó khiến các bước tạo ra giá trị chảy liên tục nhằm cắt giảm đến mức tối đa

số lần thông qua trung gian.Hệ thống chỉ sản xuất sản phẩm khi có khách

hàng hoặc khi công đoạn sản xuất sau yêu cầu (thay vì đẩy các sản phẩm về

phía khách hàng). Việc cải tiến liên tục và không bao giờ được phép ngừng

tay cho đến khi đạt được sự hoàn hảo, đồng nghĩa với việc mang đến giá trị

tối đa cho khách hàng với tỉ lệ lãng phí tối thiểu. Việc áp dụng phương pháp

tổ chức sản xuất này nhằm tạo ra những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của khách

hàng với chi phí sản xuất hợp lý nhất.

7

Tuy nhiên,Tổ chức nơi làm việc là một vấn đề có phạm vi nghiên cứu

rộng. Đối với một tổ chức, một doanh nghiệp, đây là vấn đề hết sức quan

trọng bởi trong giai đoạn hiện nay, để đứng vững và khẳng định vị trí của

mình ngoài việc củng cố về tài chính, kỹ thuật, maketing... thì vấn đề tổ chức

nơi làm việc cần được trú trọng. Nhờ có tổ chức nơi làm việc các doanh

nghiệp sẽ tận dụng tối đa cơ sở vật chất, mặt bằng sản xuất, loại bỏ lãng phí,

nâng cao hiệu suất lao động từ đó nâng cao năng suất lao động. Việc tổ chức

nơi làm việc cũng góp phần tạo một môi trường làm việc cởi mở, thân thiện,

sạch sẽ, gọn gàng, từ đó giúp người lao động thoải mái về tâm lý, phát huy

tinh thần sáng tạo trong công việc.

Do tầm quan trọng của vấn đề nên nhiều tác giả đã nghiên cứu với

những góc độ cụ thể khác nhau, nhưng chưa có tác giả nào nghiên cứu về vấn

đề tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia.Với đề tài này, tôi mong

muốn góp phần nhỏ vào việc nâng cao lợi ích của việctổ chức nơi làm việc

đối với doanh nghiệp, cụ thể là Nhà máy In tiền Quốc gia.

Tuy nhiên, do thời gian nghiên cứu không nhiều, vấn đề nghiên cứu

rộng,kiến thức và trình độ lý luận của bản thân còn hạn chế. Mặt khác, Nhà

máy In tiền Quốc gia cũng là một doanh nghiệp đặc thù và chưa có công trình

nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề tổ chức lao động khoa học nói chung và

công tác tổ chức nơi làm việc nói riêng tại Nhà máy In tiền Quốc gia nên chắc

chắn luận văn này còn nhiều thiếu sót, rất mong được sự thông cảm và chỉ

dẫn tận tình từ phía các thầy cô giáo, đặc biệt là thầy giáo, tiến sĩ Bùi Tôn

Hiến.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về tổ chức nơi làm việc

- Phân tích và làm rõ thực trạng tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy in

tiền Quốc gia.

8

- Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện tổ chức nơi làm việc tại Nhà

máy In tiền Quốc gia.

- Nghiên cứu, tổng hợp tư liệu, tài liệu, hệ thống cơ sở lý luận về tổ

chức nơi làm việc trong doanh nghiệp. Vận dụng lý luận để phân tích, đánh

giá vấn đề tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia.

- Khảo sát, thu thập thông tin, phân tích thực trạng và đánh giá tình

hình thực hiện tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia.

- Đưa ra được hệ thống giải pháp cụ thể và khả thi giúp Nhà máy có

những bước cải tiến đem lại hiệu quả trong tổ chức nơi làm việc.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

a) Đối tượng:

Tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia.

b) Phạm vi:

- Phạm vi về không gian: Nghiên cứu về tổ chức nơi làm việc tại Nhà

máy In tiền Quốc gia bao gồm: Khu vực hành chính và một số xưởng sản

xuất.

- Phạm vi về thời gian: Nghiên cứu thực trạng tổ chức nơi làm việc tại

Nhà máy In tiền Quốc giatừ năm 2015-2018 và giải pháp đến năm 2020.

5. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây:

5.1. Phương pháp nghiên cứu

5.1.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Để nghiên cứu lý luận, tác giả đãsử dụng phương pháp luận của triết

học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác- Lê nin để nghiên

cứu, đánh giá vấn đề “hoàn thiện công tác tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy

In tiền Quốc gia”.

Tác giả cũng sử dụng phương pháp phân tích, so sánh. Với phương

9

pháp này, tác giả đã nghiên cứu:

- Các giáo trình Tổ chức lao động khoa học trong doanh nghiệp, sách

về tổ chức lao động…

- Các luận án tiến sĩ, các đề tài khoa học về tổ chức lao động….

- Một số tiêu chuẩn của Việt nam.

5.1.2. Phương pháp khảo sát thực địa

Trên cơ sở quan sát, điều tra, tìm hiểu và thu thập thông tin thực tế về

tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền quốc gia để phân tích, nêu thực

trạng, đánh giá và từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm khác phục một số hạn

chế hiện tại.

5.2. Thu thập dữ liệu

5.2.1. Nguồn dữ liệu sơ cấp

Phương pháp điều tra xã hội học: Thiết kế phiếu điều tra, thực hiện điều

tra xã hội học đối với nhóm lao động nhằm thu thập thông tin, ý kiến đánh giá

về thực trạng tổ chức nơi làm việc của Nhà máy In tiền Quốc gia và những đề

xuất nhằm hoàn thiện công tác này.

5.2.2. Các dữ liệu thứ cấp

- Số liệu thống kê, báo cáo của Nhà máy In tiền Quốc gia về công tác tổ

chức nơi làm việc.

-Một số dữ liệu thống kê khác có liên quan đến nội dung nghiên cứu.

6.Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục bảng và sơ đồ, danh mục

tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm có 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận về tổ chức nơi làm việc trong doanh nghiệp

Chương 2: Thực trạng tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy In tiền Quốc gia

Chương 3: Giải pháp hoàn thiện tổ chức nơi làm việc tại Nhà máy in

tiền Quốc gia

10

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC NƠI LÀM

VIỆC TRONG DOANH NGHIỆP

1.1. Các vấn đề cơ bản về tổ chức nơi làm việc trong doanh nghiệp

1.1.1. Khái niệm nơi làm việc

Nơi làm việc không phải là một vấn đề mới, bởi khi phát sinh công việc

phải có địa điểm, không gian, công cụ, dụng cụ để thực hiện công việc đó.

Nói cách khác nơi làm việc là khâu cơ sở của quá trình sản xuất. Tại nơi làm

việc diễn ra sự kết hợp giữa sức lao động, công cụ lao động tác động lên đối

tượng lao động để sản xuất ra các sản phẩm theo yêu cầu của doanh nghiệp, là

nơi thể hiện kết quả cuối cùng của mọi hoạt động về tổ chức sản xuất và tổ

chức lao động trong doanh nghiệp.

Như vậy, nơi làm việc là một phần diện tích không gian làm việc được

trang bị các phương tiện vật chất kỹ thuật cần thiết để cho một hay nhiều

người thực hiện nhiệm vụ với hiệu suất cao.

Để tổ chức tốt nơi làm việc đầu tiên cần phân loại tổ chức nơi làm việc

theo những tiêu thức khác nhau, mỗi tiêu thức là một giác độ để nhận thức về

nơi làm việc, từ đó giúp ta phân tích, đánh giá một cách toàn diện về vấn đề

này và đề ra các biện pháp tốt nhất để hoàn thiệnvà áp dụng trong thực tế sản

xuất.

1.1.2. Phân loại nơi làm việc

Trong thực tế nơi làm việc rất phong phú và đa dạng, được phân chia

theo nhiều tiêu thức khác nhau theo đó mỗi tiêu thức là một giác độ về nơi

làm việc giúp nhận thức, đánh giá toàn diện về nơi làm việc từđó đưa ra

những biện pháp để hoàn thiện công tác tổ chức nơi làm việc.

Theo trình độ cơ khí hoá nơi làm việc được chia thành 03 loại, đó là:

nơi làm việc thủ công, nơi làm việc cơ khí hóa và nơi làm việc tự động hóa.

Nơi làm việc thủ công là nơi chủ yếu là lao động chân tay, máy móc dụng cụ

11

thô sơ. Do vậy, khi nghiên cứu để cải thiện điều kiện lao động thường tiến

hành cơ khí hoá để áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến, đồng thời phân chia

quá trình lao động thành các bộ phận chức năng để nghiên cứu tổ chức nơi

làm việc nhằm tăng năng suất lao động, mở rộng quy mô sản xuất. Đối với

nơi làm việc cơ khí hoá sử dụng các máy móc thiết bị hiện đại hơn nhưng vẫn

sử dụng nhiều lao động. Do vậy, khi nghiên cứu cần tập trung phân tích về

tính đồng bộ của máy móc, thiết bị, mối quan hệ chặt chẽ giữa người lao động

và máy móc, thiết bị, từ đó tìm ra những phương pháp cải tiến nhằm phát huy

tối đa hiệu quả của thiết bị, tiết kiệm lao động và bảo vệ sức khoẻ cho người

lao động. Nơi làm việc sử dụng lao động ít nhất là nơi làm việc tự động hoá,

các quá trình làm việc hoàn toàn do máy móc đảm nhiệm, người lao động

không tham gia trực tiếp các thao tác mà chỉ làm công việc quan sát quá trình

sản xuất, điều khiển máy móc thiết bị tại trung tâm điều khiển. Do vậy, cần

chú ý đến việc bố trí máy móc, nơi cung cấp nguyên vật liệu... đảm bảo sản

xuất không bị gián đoạn.

Nếu theo tiêu thức số lượng người làm việc, nơi làm việc được chia

thành nơi làm việc cá nhân và nơi làm việc tập thể. Nơi làm việc cá nhân là

nơi chỉ dành cho cá nhân một người, nó đề cao tinh thần trách nhiệm, khả

năng chuyên môn. Nó tính toán chính xác hiệu quả lao động về số lượng và

chất lượng. Nơi làm việc tập thể là nơi mà mọi người cùng làm việc, có thể

thay đổi chỗ làm việc cho nhau dễ dàng. Tại nơi làm việc tập thể, sự phân

công và hiệp tác lao động được đề cao.

Theo số lượng máy móc thiết bị, nơi làm việc được chia thành nơi làm

việc tổng hợp và nơi làm việc chuyên môn hóa. Nơi làm việc tổng hợp sẽ bao

gồm tất cả các công đoạn sản xuất. Ngược lại nơi làm việc chuyên môn hoá

thì chỉ có một công đoạn nào đó của quá trình sản xuất. Khi tổ chức nơi làm

việc này cần chú ý đến tính đồng bộ về chức năng của máy móc và sự đồng

12

đều về tay nghề của người công nhân cũng như nghiên cứu lối đi lại hợp lý và

khu vực chuyển động đảm bảo cho nơi làm việc.

Trên giác độ tính chất ổn định của vị trí, nơi làm việc được chia thành

nơi làm việc cố định, nơi làm việc di động hoặc nơi làm việc trong nhà, nơi

làm việc ngoài trời hoặc nơi làm việc dưới đất, nơi làm việc trên cao.

Tùy theo mục đích nghiên cứu mà nơi làm việc có thể được phân loại

theo nhiều tiêu thức khác như: loại hình sản xuất, theo nghề nghiệp của công

nhân, theo tư thế làm việc chủ yếu....

Ngoài việc phân loại nơi làm việc thì tìm hiểu những đặc điểm của tổ

chức nơi làm việc là yếu tố quan trọng để tổ chức nơi làm việc tốt. Trên thực

tế sản xuất và công tác, nơi làm việc rất phong phú và đa dạng. Trong mỗi

doanh nghiệp cũng có nhiều nơi làm việc khác nhau có liên quan chặt chẽ với

nhau; mỗi bộ phận, phòng, ban trong doanh nghiệp cũng có nơi làm việc khác

nhau. Việc tổ chức, bố trí nơi làm việc hợp lý tạo điều kiện cho việc hiệp tác

tốt giữa các bộ phận.

Mặt khác, trong quá trình sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp, nhịp

độ sản xuất và công tác của một bộ phận này liên quan chặt chẽ đến nhịp độ

sản xuất tại các bộ phận khác và liên quan đến nhịp độ sản xuất và công tác

nói chung của cả doanh nghiệp. Do vậy, việc tổ chức nơi làm việc đồng bộ

trong doanh nghiệp có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Việc bố trí máy móc, chỗ

làm việc, chỗ ngồi, vị trí để thiết bị, dụng cụ hợp lý góp phần loại bỏ những

nguyên nhân gây nên lãng phí trong việc di chuyển, tiết kiệm sức lực, bảo vệ

sức khoẻ cho người lao động.Tổ chức nơi làm việc tốt sẽ tiết kiệm hao phí lao

động, vận dụng được tối đa công xuất của máy móc, nâng cao năng xuất lao

động từ đó giảm chi phí và hạ giá thành sản phẩm.

13

Tổ chức nơi làm việc là một hệ thống các biện pháp nhằm thiết kế nơi

làm việc, trang bị cho nơi làm việc những thiết bị dụng cụ cần thiết và sắp xếp

bố trí chúng theo một trật tự nhất định trong sản xuất.

1.2. Nội dung cơ bản của tổ chức nơi làm việc:

1.2.1. Thiết kế nơi làm việc

Là chuẩn bị, xây dựng các tài liệu cần thiết nhằm tạo điều kiện thuận

lợi nhất cho trang bị, bố trí và tổ chức phục vụ nơi làm việc.

Thiết kế nơi làm việc là nội dung đầu tiên quan trọng của tổ chức nơi

làm việc.Việc tổ chức nơi làm việc có phù hợp hay không phụ thuộc rất lớn

vào khâu thiết kế ban đầu.Với trình độ phát triển ngày càng cao của khoa học

công nghệ đã tạo ra những máy móc thiết bị ngày càng cải tiến và hiện đại vì

vậy đòi hỏi tổ chức nơi làm việc phải có sự thay đổi để đáp ứng yêu cầu.

Việc thiết kế nơi làm việc được tiến hành theo trình tự sau:

- Chọn các thiết bị, loại dụng cụ gia công, các trang bị tổ chức phù hợp.

- Chọn phương án bố trí nơi làm việc tối ưu cho từng nơi làm việc cụ thể.

- Thiết kế các phương pháp lao động hợp lý, tạo các tư thế lao động

thuận lợi trên cơ sở đó tính độ dài của quá trình lao động, đồng thời xác định

các mức thời gian cho bước công việc.

- Xây dựng hệ thống phục vụ theo chức năng.

- Tính các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật của nơi làm việc như: số lượng

công nhân tại nơi làm việc, lượng sản phảm sản xuất ra trong một giờ định

mức tại nơi làm việc ....

- Dự kiến các yếu tố của điều kiện lao động tại các nơi làm việc như

ánh sáng, độ ẩm, độ bụi, tiếng ồn…Cần phải dựa trên các bản tiêu chuẩn của

Bộ y tế để đảm bảo sức khỏe cho người lao động.

Các tài liệu phục vụ cho thiết kế nơi làm việc:

- Các tài liệu về máy móc, thiết bị, quy trình công nghệ.