Bài giảng Ngoại tệ và xuất nhập khẩu - Chương 1: Kế toán giao dịch ngoại tệ và hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu

Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán

CHƯƠNG 1

1

Mục tiêu

o Giải thí ch cá c khá i niệm cơ bản về đơn vị tiền tệ

kế toá n, tỷ giá hối đoái, khoản mục tiền tệ, phi

tiền tệ.

o Phâ n tí ch cá c giao dịch bằng ngoại tệ, ghi nhận,

đánh giá cá c khoản mục tiền tệ và phi tiền tệ

o Phâ n biệt và xử lý chênh lệch tỷ giá trong hoạt

động kinh doanh và vào cuối kỳ

o Phâ n tí ch và xử lý trên hệ thống tài khoản cá c

nghiệp vụ trong hoạt động kinh doanh xuất nhập

khẩu.

2

1

Nội dung

 Cá c văn bản và quy định phá p lý liên quan

 Giao dịch bằng ngoại tệ

 Kế toá n hoạt động kinh doanh xuất nhập

khẩu

3

Các văn bản và quy định liên quan

 VAS 10- Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá

 Thô ng tư 105/2003, Thô ng tư 161/2007/TT-BTC:

hướng dẫn thực hiện chuẩn mực kế toá n

 Thô ng tư 200/2014/TT-BTC- Hướng dẫn Chế độ

kế toá n Doanh nghiệp.

 Thô ng tư 153/2016/TT-BCT- Sửa đổi, bổ sung

thô ng tư 200/2014/TT-BTC

4

2

Giao dịch bằng ngoại tệ

 Cá c khá i niệm cơ bản

 Cá c giao dịch bằng ngoại tệ

 Ghi nhận, đánh giá , xử lý CLTG

 Ứng dụng trên hệ thống tài khoản

5

Các khái niệm cơ bản

Đơn vị tiền tệ kế toán

Ngoại tệ

Tỷ giá hối đoái

Chênh lệch tỷ giá hối đoái

Khoản mục tiền tệ

Khoản mục phi tiền tệ

6

3

Đơn vị tiền tệ và ngoại tệ

 Đơn vị tiền tệ: là đơn vị tiền tệ được sử dụng chủ

yếu trong cá c giao dịch mua bá n hàng, cung cấp

dịch vụ, có ảnh hưởng lớn đến giá bá n hàng hoá ,

cung cấp dịch vụ, thường là đơn vị tiền tệ dùng

để niêm yết giá bá n, thanh toá n và lập BCTC.

 Ngoại tệ: là đơn vị tiền tệ khá c với đơn vị tiền tệ

kế toá n của một doanh nghiệp

7

Tỷ giá hối đoái

 Tỷ giá hối đoái: Là tỷ giá trao đổi

giữa hai đơn vị tiền tệ.

 Tỷ giá giao dịch

 Tỷ giá ghi sổ

 Tỷ giá tại thời điểm lập BCTC

8

4

Chênh lệch tỷ giá

 Chênh lệch tỷ giá hối đoái: Là chênh lệch từ

việc trao đổi thực tế hoặc quy đổi của cùng một số

lượng ngoại tệ sang đơn vị tiền tệ kế toá n theo

cá c tỷ giá hối đoái khá c nhau.

. Chênh lệch tỷ giá phá t sinh (CLTG đã thực hiện)

. Chênh lệch tỷ giá cuối kỳ (CLTG chưa thực hiện)

9

Ví dụ 1a

TK 1122

3.000usd

x 21.000

TK 331

TK 156

(1)

1.000usd

x 21.000

1.000usd 2.000usd

2.000usd x

20.000

(2)

x 20.000

10

5

Khoản mục tiền tệ và phi tiền tệ

 Cá c khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ:

 Cá c tài sản được thu hồi bằng ngoại tệ hoặc

cá c khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ, bao gồm:

. Tiền mặt, cá c khoản tương đương tiền, tiền gửi có

kỳ hạn bằng ngoại tệ;

. Cá c khoản đi vay, cho vay dưới mọi hì nh thức được

quyền thu hồi hoặc có nghĩa vụ hoàn trả bằng ngoại

tệ.

. Cá c khoản đặt cọc, ký cược, ký quỹ được quyền

nhận lại bằng ngoại tệ; Cá c khoản nhận ký cược, ký

quỹ phải hoàn trả bằng ngoại tệ.

Khoản mục tiền tệ và phi tiền tệ (tiếp)

 Cá c khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (tiếp):

. Cá c khoản nợ phải thu, nợ phải trả có gốc ngoại

tệ, ngoại trừ:

 Cá c khoản trả trước cho người bá n và cá c

khoản chi phí trả trước bằng ngoại tệ

 Cá c khoản người mua trả tiền trước và cá c

khoản doanh thu nhận trước bằng ngoại tệ

6

Khoản mục tiền tệ và phi tiền tệ (tiếp)

 Cá c khoản mục phi tiền tệ:

 Là cá c khoản mục khô ng phải là cá c khoản

mục tiền tệ.

13

Ví dụ 1b

Sử dụng số liệu của Ví dụ 1a. Giả sử tỷ giá tại ngày

lập BCĐKT là 22.000đ/usd.

TK 1122

3.000usd

TK 331

TK 156

x 21.000

(1)

(2)

1.000usd

x 21.000

1.000usd 2.000usd

2.000usd

x 20.000

x20.000

x 20.000

2.000usd

x ……….

1.000usd

x ………..

2.000usd

x ………..

14

7

Ghi nhận ngoại tệ

 Ghi nhận ban đầu

 Cá c loại tỷ giá

 Xử lý chênh lệch tỷ giá trong kỳ

 Đánh giá lại cá c khoản mục tiền

tệ có gốc ngoại tệ cuối kỳ (tại

ngày lập BCTC)

15

Ghi nhận ban đầu

 Ghi nhận ban đầu bằng đơn vị tiền tệ kế toá n

nghiệp vụ kinh tế phá t sinh là VND trừ trường

hợp khá c cho phé p.

 Ghi theo tỷ giá giao dịch thực tế (TGGD)

 Có thể ghi theo tỷ giá bì nh quâ n của một kỳ

kế toá n nếu trong kỳ khô ng có biến động

đáng kể .

16

8

Lựa chọn tỷ giá hối đoái

 Tỷ giá giao dịch:

 Tỷ giá ghi sổ:

tỷ giá mua/bá n

BQGQ liên hoàn / TTĐD

 Tỷ giá tại ngày lập BCTC: tỷ giá mua/bá n

17

Tỷ giá giao dịch

Chi phí

trả bằng

tiền

Bá n

hàng thu

bằng tiền

Mua tài sản

trả bằng tiền

Tiền thu được

từ bán ngoại tệ

Nhận tiền

ứng trước

hoặc thu nợ

KH

Ghi nhận

nợ phải

thu

Góp vốn

hoặc nhận

vốn góp

Tỷ giá

mua

Nhận lại

tiền ký quỹ

9

Tỷ giá giao dịch (tiếp)

Mua ngoại tệ

Ứng trước tiền

cho người bán

Ghi nhận

nợ phải trả

Tỷ giá bán

Mua bán ngoại tệ (theo hợp đồng mua bán)

giữa doanh nghiệp và NHTM: Tỷ giá ký kết

Ví dụ 2

Trí ch số liệu tại Cô ng ty XYZ thá ng 12/20x0 như sau:

1. Nhận ký quỹ 1.000 usd bằng TGNH, tỷ giá mua/bá n tại

NHTM lần lượt là 20.900/ 21.250đ/usd.

2. Vay ngắn hạn NH ACB 10.000 usd nhập tài khoản

TGNH, tỷ giá mua/bá n tại NHTM lần lượt là 20.850/

21.150đ/usd.

3. Trả chi phí quảng cá o trên website của Cô ng ty đặt tại

Mỹ 12.000 usd bằng TGNH, tỷ giá mua/bá n tại NHTM

lần lượt là 20.950/ 21.350đ/usd.

Yêu cầu: Xá c định tỷ giá được sử dụng trong từng nghiệp

vụ.

10

Ví dụ 3

Trí ch số liệu tại Cô ng ty CP Khang Phá t năm 20x0

như sau:

a. Ngày 08/05, xuất khẩu 1 lô hàng cho khá ch

hàng X 20.000usd/FOB.HCM chưa thu tiền, tỷ

giá mua 21.050đ/usd, tỷ giá bá n 21.150đ/usd.

b. Ngày 10/08, nhập khẩu một lô hàng trị giá

30.000usd chưa thanh toá n nhà cung cấp M, tỷ

giá mua 21.060đ/usd, tỷ giá bá n 21.180đ/usd.

c. Ngày 08/05, nhận vốn gó p 50.000 usd bằng

chuyển khoản, tỷ giá mua 21.050đ/usd, tỷ giá

bá n 21.150đ/usd.

Yêu cầu: Xá c định tỷ giá giao dịch trong cá c

nghiệp vụ trên.

Tỷ giá giao dịch (tiếp)

Rút TGNH

ngoại tệ nhập

quỹ TM ngoại

tệ

Tỷ giá

ghi sổ

của

tiền

Trường hợp đặc biệt 1

11

Tỷ giá giao dịch (tiếp)

Mua tài sản 1.000usd

Doanh thu bá n hàng

1.000usd, có nhận tiền

ứng trước từ KH 200usd

có ứng trước tiền cho

NB 200usd

200usd x tỷ giá

ứng trước

200usd x tỷ giá

ứng trước

800usd x tỷ giá

bá n

mua

Trường hợp đặc biệt 2

Ví dụ 4

Trí ch số liệu tại Cô ng ty XYZ thá ng 03/20x0 như

sau:

1. Khá ch hàng A ứng trước tiền hàng 50.000usd

cho lô hàng trị giá 80.000usd, tỷ giá mua/ bá n

của NHTM là 20.000 /20.100đ/usd.

2. Doanh nghiệp đã giao đủ hàng cho khá ch, tỷ

giá mua/ bá n của NHTM là 20.300/ 20.400

đ/usd, doanh nghiệp đã thu tiền hàng bằng

chuyển khoản sau khi đã trừ khoản ứng trước.

Yêu cầu:

a. Xá c định tỷ giá ở nghiệp vụ 1

b. Xá c định doanh thu và số tiền thu được ở

nghiệp vụ 2.

12

Tỷ giá ghi sổ

. Bì nh quâ n gia quyền di động

. Thực tế đích danh

Tỷ giá ghi sổ - BQGQ di dộng

 Là tỷ giá được sử dụng tại bên Có tài

khoản tiền

Tổng giá trị được phản ánh tại bên Nợ tài

khoản tiền

Tỷ giá

BQDĐ

=

Số lượng ngoại tệ thực có tại thời điểm

thanh toá n

13

Tỷ giá ghi sổ - Thực tế đích danh

 Thu hồi nợ phải thu

 Thu hồi khoản cá c ký quỹ, ký cược.

 Phâ n bổ chi phí trả trước

 Trả nợ phải trả

Ví dụ 5

 Doanh nghiệp nhận lại khoản ký quỹ ngoại tệ bằng

TGNH, số ngoại tệ là 1.000usd, tỷ giá khi ký quỹ là

20.000đ/usd, tỷ giá mua/ bá n khi nhận lại tiền là

21.000đ/usd / 21.200đ/usd.

• Tỷ giá ghi giảm khoản ký quỹ là ……………..

• Tỷ giá khi tăng TGNH là …………………

 Xuất ngoại tệ ngâ n hàng để trả nợ người bá n là 2.000usd

(tỷ giá ghi nhận nợ là 20.050đ/usd), tỷ giá mua/ bá n khi trả

nợ là 20.080đ/usd / 20.180đ/usd. số dư của tiền ngoại tệ

trước khi trả nợ gồm:

 Tồn đầu kỳ: 3.000usd x 21.000đ/usd

 Thu nợ khá ch hàng: 1.000usd x 21.100đ/usd

 Tỷ giá ghi giảm nợ phải trả là: …………….

 Tỷ giá ghi giảm tiền là: ………………

14

Tỷ giá tại ngày lập BCTC

Khi đánh giá cá c khoản mục

tiền tệ có gốc ngoại tệ tại tất cả

thời điểm nào lập BCTC

Tỷ giá mua

Tỷ giá bán

Trường hợp

vàng tiền tệ:

giá mua trên

thị trường

Tiền và

Nợ phải

thu

Nợ

phải trả

• Lưu ý TGNH

trong nước

Ví dụ 6

Có số dư ngoại tệ một số TK vào ngày 31/12/20x1 như sau:

TK

Nguyên tệ

Tỷ giá trên sổ

kế toán (đ/usd)

Ghi chú cho

khoản mục

(usd)

128- A Dư Nợ 2.000

20.100

20.000

20.010

Số dư tiết kiệm tại NH A

131

Dự Nợ: 4.000

Phải thu khá ch hàng

Dư Có : .3000

KH ứng trước (sẽ giao

hàng vào thá ng 1/20x2)

244

Dư Nợ: 1.000

20.000

Ký quỹ (Nhận lại bằng

tiền khi hết hạn)

Tại ngày 31/12/20x1: Tỷ giá mua/ bá n tại NH thường giao

dịch là 21.000/ 21.100đ/usd. Tỷ giá mua/ bá n tại NH A là

20.900/ 21.200đ/usd.

. Hã y nêu khoản mục nào trên đây có gốc ngoại tệ và xá c

định tỷ giá nào được sử dụng cho từng khoản mục.

15

Bài tập thực hành số 1

Có số liệu sau:

 Số dư đầu thá ng 12/20x0 một số tài khoản:

 TK 1122: 2.000 usd x 20.010đ/usd

 TK 131A: 12.000 usd x 20.015đ/usd

 TK 331B: 20.000 usd x 20.040đ/usd

 TK 331C: 3.000 usd x 20.030đ/usd

 TK 341_ACB (Dài hạn): 60.000usd x 20.020đ/usd

 Trong thá ng 12/20x0 có cá c nghiệp vụ kinh tế phá t

sinh sau:

31

Bài tập thực hành số 1 (tiếp)

1. Nhận giấy bá o có của NH, khá ch hàng A trả nợ cho

Cty bằng chuyển khoản 10.000 usd, tỷ giá giao

dịch tại NHTM mua vào là 20.100đ/usd, bá n ra là

20150đ/usd.

2. Bá n 10.000 usd, thu tiền VND nhập quỹ tiền mặt, tỷ

giá giao dịch tại NHTM mua vào là 20.180đ/usd,

bá n ra là 20.220đ/usd.

3. Vay ngắn hạn thanh toá n nợ cho người bá n B là

15.000 usd. tỷ giá giao dịch tại NHTM mua vào là

20.200đ/usd, bá n ra là 20.250đ/usd.

4. Nhập khẩu một số nguyên vật liệu, giá nhập khẩu

là 10.000 usd, chưa thanh toá n C, tỷ giá giao dịch

tại NHTM dự kiến thanh toá n mua vào là

32

20.210đ/usd, bá n ra là 20.260đ/usd.

16

Bài tập thực hành số 1 (tiếp)

Yêu cầu: điền dữ liệu phù hợp theo yêu cầu của bảng:

Chênh lệch

NV

Khoản mục

Ngoại tệ

Tỷ giá

tỷ giá

1

2

3

4

33

Xử lý chênh lệch tỷ giá (tiếp)

DNNN phục vụ ANQP

Đang hoạt

động

Trước hoạt

động

CLTG phá t

sinh và CLTG

cuối kỳ

CLTG phá t

CLTG cuối kỳ

sinh

Bù trừ trên TK

Để lũy kế trên TK

Doanh thu tài

chí nh/ Chi phí

tài chí nh

4131  kết

chuyển vào

DTTC/CPTC

4132  Khi hoạt động

 phân bổ dần vào

DTTC hoặc CPTC

34

17

Xử lý chênh lệch tỷ giá

Doanh nghiệp

(không là DNNN phục vụ ANQP)

Đang hoạt động và

trước hoạt động

CLTG cuối kỳ

CLTG phá t sinh

Bù trừ trên TK 4131

 kết chuyển vào

DTTC/CPTC

Doanh thu tài chí nh/

Chi phí tài chí nh

35

Bài tập thực hành số 2

Doanh nghiệp A đang SXKD và đang có XDCB mở

rộng. Doanh nghiệp có nghiệp vụ kinh tế phá t sinh

như sau:

1. Nhập khẩu một má y mó c thiết bị cho XDCB giá

mua 102.000 usd, chưa trả tiền cô ng ty M, tỷ giá

giao dịch tại NHTM mua vào là 20.100đ/usd, bá n

ra là 20.150đ/usd

2. Thanh toá n 1/2 khoản nợ cho cô ng ty M bằng

chuyển khỏan, biết tỷ giá giao dịch tại NHTM mua

vào là 20.180đ/usd, bá n ra là 20.250đ/usd, tỷ giá

BQGQ TGNH ngoại tệ là 20.100 đ/usd

Yêu cầu: Tí nh toá n khoản chênh lệch tỷ giá và xử lý

36

chênh lệch tỷ giá trong cá c nghiệp vụ trên

18

Bài tập thực hành số 3

 Cô ng ty CP VINA (100% vốn nhà nước) đang trong giai đoạn

đầu tư trước hoạt động phục vụ ANQP, có cá c nghiệp vụ kinh

tế phá t sinh năm 20X0 sau:

1. Nhập khẩu một dâ y chuyền cô ng nghệ với giá nhập

khẩu là 20.000 usd, chưa thanh toá n, tỷ giá giao dịch

tại NHTM mua vào là 21.100đ/usd, bá n ra là

21.200đ/usd.

2. Mua 10.000 usd bằng TM nộp vào tài khoản usd của

cô ng ty, tỷ giá giao dịch tại NHTM mua vào là

21.000đ/usd, bá n ra là 21.100đ/usd. Biết số dư ngoại

tệ ngâ n hàng đầu kỳ là 5.000usd, tỷ giá 22.000đ/usd.

3. Chuyển khoản thanh toá n 10.000 usd tiền nhập khẩu

dâ y chuyền, tỷ giá giao dịch tại NHTM mua vào là

21.200đ/usd, bá n ra là 21.300đ/usd.

Yêu cầu: Tí nh toá n khoản chênh lệch và xá c định cá ch xử lý

chênh lệch tỷ giá

Ứng dụng trên hệ thống tài khoản

 Nghiệp vụ kinh tế phá t sinh và xử lý chênh lệch

tỷ giá phá t sinh (Ngoại trừ giai đoạn trước hoạt

động của DN do NN nắm giữ 100% vốn điều lệ)

 Nghiệp vụ kinh tế phá t sinh và xử lý chênh lệch

tỷ giá phá t sinh của giai đoạn trước hoạt động

của DN do NN nắm giữ 100% vốn điều lệ

 Nghiệp vụ đánh giá lại khoản mục tiền tệ có gốc

ngoại tệ tại ngày lập BCTC

38

19

Nghiệp vụ kinh tế phát sinh

Ngoại trừ giai đoạn trước hoạt động của DN do NN nắm

giữ 100% vốn điều lệ

 Mua ngoại tệ

 Bá n ngoại tệ

 Bá n hàng thu ngoại tệ

 Mua hàng trả ngoại tệ

 Vay ngoại tệ, trả nợ vay bằng ngoại tệ

39

Mua ngoại tệ - bán ngoại tệ

TK 1112, 1122

(1)

(2)

TK 1111, 1121

TK 635

TK 515

40

20

Bài giảng Ngoại tệ và xuất nhập khẩu - Chương 1: Kế toán giao dịch ngoại tệ và hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu - Trường Đại học Mở TP.HCM