Bài giảng Ngoại tệ và xuất nhập khẩu - Chương 7: Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán

Chương 7

KẾ TOÁ N THUẾ

THU NHẬP DOANH NGHIỆP

MỤC TIÊU

 Trì nh bày cá c khá i niệm và nguyên tắc cơ bản

của lợi nhuận kế toá n và thu nhập chịu thuế.

 Giải thí ch và vận dụng được khá i niệm chênh

lệch tạm thời, giá trị ghi sổ và cơ sở tí nh thuế của

tài sản và nợ phải trả.

 Tí nh được chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp

 Xử lý trên hệ thống tài khoản kế toá n cá c nghiệp

vụ về thuế thu nhập doanh nghiệp.

 Trì nh bày thô ng tin liên quan đến thuế TNDN hiện

hành và thuế TNDN hoã n lại trên BCĐKT và

BCKQHĐKD

1

NỘI DUNG

. Cá c quy định phá p lý

. Cá c khá i niệm và nguyên tắc cơ bản

. Trì nh bày thô ng tin liên quan trên BCĐKT và

BCKQHĐKD

. Ứng dụng trên hệ thống tài khoản kế toá n

CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LÝ

. VAS 17- Thuế thu nhập doanh nghiệp

. Thông tư 200/2014/TT-BTC- Hướng dẫn chế độ kế toán

. Luật thuế TNDN

• Luật số 71/2014/QH13 (sửa đổi, bổ sung Luật về thuế TNDN số

14/2008/QH12, Luật thuế TNDN số 32/2013/QH13 và các Luật thuế GTGT,

Thuế TNCN …)

. Nghị định:

• Nghị định 12/2015/NĐ-CP (hướng dẫn Luật số 71/2014/QH13)

. Thông tư

• Thô ng tư 26/2015/TT-BTC ngày 27 tháng 02 năm 2015 (hướng dẫn Nghị

định 12/2015/NĐ-CP; bổ sung một số điều của TT 39/2014/TT-BTC)

• Thông tư 96/2015/TT-BTC ngày 22 tháng 06 năm 2015 (hướng dẫn

Nghị định 12/2015/NĐ-CP; bổ sung một số điều của TT 78/2014/TT-BTC, TT

119/2014/TT-BTC, TT 151/2014/TT-BTC)

2

CÁC KHÁI NIỆM VÀ NGUYÊN TẮC CƠ BẢN

• Một số khá i niệm liên quan

• Chênh lệch số liệu kế toá n và

số liệu tí nh thuế TNDN

• Ghi nhận chi phí thuế TNDN

hiện hành

• Ghi nhận chi phí thuế TNDN

hoã n lại

MỘT SỐ KHÁI NIỆM

. Lợi nhuận kế toá n: Là lợi nhuận hoặc lỗ của

một kỳ, trước khi trừ thuế thu nhập doanh

nghiệp, được xá c định theo quy định của chuẩn

mực kế toá n và chế độ kế toá n.

. Thu nhập chịu thuế: Là thu nhập chịu thuế thu

nhập doanh nghiệp của một kỳ, được xá c định

theo qui định của Luật thuế TNDN hiện hành và

là cơ sở để tí nh thuế thu nhập doanh nghiệp

phải nộp (hoặc thu hồi được).

3

MỘT SỐ KHÁI NIỆM (tiếp)

. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp: Là tổng chi

phí thuế thu nhập hiện hành và chi phí thuế thu

nhập hoã n lại.

• Thu nhập thuế thu nhập doanh nghiệp: là thu nhập

thuế thu nhập hiện hành và thu nhập thuế thu nhập

hoã n lại

MỘT SỐ KHÁI NIỆM (tiếp)

 Thuế thu nhập hiện hành: Là số thuế TNDN

phải nộp tí nh trên thu nhập chịu thuế và

thuế suất thuế TNDN của năm hiện hành.

 Ghi nhận Chi phí thuế TNDN hiện hành

cùng với thuế thu nhập hiện hành

4

Ví dụ 1

o Chỉ tiêu Tổng lợi nhuận kế toá n trước thuế

trên BCKQHĐKD năm 20x1 của cty ABC là

4.000 triệu đồng.

o Thu nhập chịu thuế trong năm 20x1 là 4.100

triệu đồng

o Thuế suất thuế TNDN là 20%

 Hã y tí nh chi phí thuế TNDN hiện hành.

MỘT SỐ KHÁI NIỆM (tiếp)

. Chi phí thuế TNDN hoã n lại là số thuế TNDN sẽ

phải nộp trong tương lai tí nh trên cá c khoản chênh

lệch tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.

Ghi nhận Chi phí thuế TNDN hoã n lại cùng với

Thuế thu nhập hoã n lại phải trả

. Thu nhập thuế TNDN hoã n lại: Là thuế thu nhập

doanh nghiệp sẽ được hoàn lại trong tương lai

tí nh trên cá c khoản: chênh lệch tạm thời được

khấu trừ

 Ghi nhận Thu nhập thuế TNDN hoã n lại cùng với

Tài sản thuế thu nhập hoã n lại

5

Ví dụ 2:

Sử dụng số liệu của ví dụ 1:

Khoản chênh lệch giữa giữa lợi nhuận kế toá n và

thu nhập chịu thuế là do phá t sinh khoản chênh

lệch tạm thời được khấu trừ là 100

. Hã y xá c định chi phí thuế TNDN hoã n lại (thu

nhập thuế TNDN hoã n lại) nêu cá ch ghi nhận

của kế toá n đối với khoản chi phí (thu nhập)

này.

Ví dụ 3:

Sử dụng lại số liệu của ví dụ 1:

Khoản chênh lệch giữa giữa lợi nhuận kế toá n và

thu nhập chịu thuế là do phá t sinh:

- Khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ là

300 triệu đồng

- Khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế là 200

triệu đồng.

. Hã y xá c định chi phí thuế TNDN hoã n lại (thu

nhập thuế TNDN hoã n lại) và nêu cá ch ghi

nhận của kế toá n đối với cá c khoản chi phí (thu

nhập) này.

6

Vì sao khá c biệt?

Doanh thu

theo kế toán

Doanh thu

theo luật thuế

Chi phí

theo kế toán

Chi phí

được trừ

Thu nhập chịu thuế

Luật thuế TNDN

LN kế toán

Luật Kế toán, Chế độ kế toá n

Lý do sự khác biệt

 Cơ sở dồn tí ch và nguyên tắc phù hợp trong kế

toá n;

 Nguyên tắc thận trọng trong kế toá n;

 Yêu cầu cô ng bằng trong cá c quy định phá p lý;

 Chí nh sá ch của Nhà nước về thuế từng thời kỳ;

 Sự lựa chọn để tối ưu hó a thuế của doanh

nghiệp.

7

Ví dụ 4

Năm 20x1, doanh nghiệp A chi tiền mặt 60 triệu đồng

để mua vật liệu phụ nhưng khô ng có hó a đơn, chứng

từ đầy đủ.

Hã y xá c định:

- Chi phí khô ng có hó a đơn có được kế toá n ghi nhận

là chi phí kế toá n?

- Thu nhập chịu thuế lớn (nhỏ) hơn lợi nhuận kế toá n?

Ví dụ 5

. Ngày 25/12/20x1 doanh nghiệp B xuất hó a đơn

và nhận ứng trước cho một hợp đồng tư vấn 500

triệu đồng. Hợp đồng sẽ được thực hiện trong

năm 20x2.

. Năm 20x2, doanh nghiệp B hoàn tất cung cấp

dịch vụ cho hợp đồng tư vấn trên, tổng giá trị

được quyết toá n là 500 triệu đồng.

Hã y tí nh xá c định cá c chỉ tiêu sau:

20x1

20x2

Cộng 2 năm

Lợi nhuận kế toá n

30.000 30.000

Thu nhập chịu thuế

8

Ví dụ 6

. Năm 20x0, cty A mua xe hơi dùng cho dịch vụ

cho thuê đám cưới, thời gian sử dụng là 10

năm, nguyên giá 2.000 triệu, giả sử giá trị thanh

lý là 0. Theo doanh nghiệp, lợi í ch mang lại của

chiếc xe giảm dần theo thời gian nên phương

phá p khấu hao theo số dư giảm dần là phù

hợp. Tuy nhiên, theo thuế, tài sản trên khô ng đủ

điều kiện được khấu hao theo số dư giảm dần

mà chỉ được khấu hao theo đường thẳng.

. Hã y xá c định ảnh hưởng của chí nh sá ch khấu

hao của cty đến Thu nhập chịu thuế năm 20x0?

Kế toán xử lý sự khác biệt?

. Kế toá n khô ng tổ chức 2 hệ thống sổ: Một hệ

thống để phục vụ cho việc lập BCTC và một hệ

thống phục vụ cho lập bá o cá o thuế TNDN.

. Kế toá n chỉ tổ chức MỘT hệ thống sổ kế toá n

để phục vụ cho việc lập BCTC.

9

Quan điểm của thuế

. Thừa nhận sự khá c biệt và đó là cơ sở của

việc đưa ra Tờ khai tự quyết toá n thuế trong đó

nội dung cơ bản là điều chỉnh từ lợi nhuận kế

toá n sang thu nhập chịu thuế;

MỐI QUAN HỆ GIỮA BCKQHĐKD &

BÁ O CÁ O QUYẾT TOÁN THUẾ TNDN

BÁO CÁO KẾT QUẢ

HOẠT ĐỘNG KINH

QUYẾT TOÁN

DOANH

TỜ KHAI

THUẾ TNDN

LN kế toán

LN trước thuế

Điều chỉnh chênh lệch

Thu nhập chịu thuế

Thuế TNDN phải nộp

CP Thuế TNDN hiện hành

CP thuế TNDN hoãn lại

LN sau thuế

10

Ví dụ 7

Kết hợp số liệu của ví dụ 4, 5. Hã y tí nh lại Thu

nhập chịu thuế và tí nh thuế thu nhập doanh

nghiệp phải nộp của năm 20x1 và 20x2. Thuế

suất thuế TNDN là 20%

CHÊNH LỆCH TẠM THỜI

. Chênh lệch tạm thời: Là khoản chênh lệch giữa

GIÁ TRỊ GHI SỔ và CƠ SỞ TÍ NH THUẾ THU

NHẬP của cá c khoản mục Tài sản hay Nợ phải trả

trên Bảng Câ n đối kế toá n.

11

GIÁ TRỊ GHI SỔ CỦA TÀI SẢN hay NỢ PHẢI TRẢ

. Giá trị ghi sổ của tài sản hay nợ phải trả là giá

trị trì nh bày trên Bảng câ n đối kế toá n, đã trừ đi

cá c khoản giảm trừ như dự phò ng, hao mò n lũy

kế.

CƠ SỞ TÍNH THUẾ CỦA TÀI SẢN

.Giá trị sẽ được trừ khỏi thu nhập chịu thuế

khi thu hồi giá trị ghi sổ của tài sản

.Nếu thu nhập khô ng phải chịu thuế thì cơ

sở tí nh thuế của tài sản bằng giá trị ghi sổ

của tài sản đó.

12

Ví dụ 8

Hàng hó a A tồn kho có giá gốc là 100.

- Giá tri ghi sổ của hàng hó a: 100

Trong tương lai, khi doanh nghiệp bá n hàng hó a

này thì toàn bộ giá trị hàng hó a được tí nh vào giá

vốn hàng bá n và được cơ quan thuế chấp nhận là

chi phí hợp lý để khấu trừ vào thu nhập chịu thuế.

- Cơ sở tí nh thuế 100

 Khô ng có Chênh lệch tạm thời

Ví dụ 9

TSCĐ có nguyên giá là 200 triệu đồng, khấu

hao luỹ kế là 60 triệu đồng, giá trị cò n lại là 140

triệu đồng.

- Giá trị ghi sổ của TSCĐ (Giá trị cò n lại): 140

triệu đồng

Doanh nghiệp sử dụng phương phá p tí nh khấu

hao phù hợp với quy định của Luật thuế.

- Cơ sở tí nh thuế của TSCĐ: 140 triệu đồng (giá

trị cò n lại này sẽ được khấu trừ toàn bộ trong

tương lai dưới hì nh thức khấu hao hoặc giảm

trừ khi thanh lý).

 Khô ng có Chênh lệch tạm thời.

13

Ví dụ 10

BÀNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN

III. Các khoản phải thu ngắn hạn

Phải thu khá ch hàng

Số cuối năm

190

200

(10)

Dự phòng phải thu khó đòi

- Giá trị ghi sổ: 190

Thuế không chấp nhận khoản dự phòng phải thu khó đòi

do chưa phát sinh.

- Cơ sở tính thuế: 200 (chi phí dự phòng này không được

thuế chấp nhận ở năm hiện hành nhưng được khấu trừ

cho mục đích tính thuế ở tương lai khi chi phí này thực tế

phá t sinh)

 Phát sinh Chênh lệch tạm thời

Ví dụ 11

. Ngày 1/1/20x0, doanh nghiệp A đưa một TSCĐ có

nguyên giá 600 triệu đồng, sử dụng ở bộ phận QLDN.

Kế toá n khấu hao trong 3 năm. Căn cứ vào qui định

của thuế, thời gian khấu hao là 6 năm.

• Giá trị ghi sổ: 400 (600-200)

ĐVT: triệu đồng

20X0

• Cơ sở tính thuế: 500 (giá trị sẽ

được khấu trừ toàn bộ trong

tương lai dưới hình thức khấu

hao hoặc giảm trừ khi thanh lý)

Nguyên giá TSCĐ 600

Khấu hao_KT

200

100

 Phát sinh Chênh lệch tạm thời

Khấu hao _thuế

14

CƠ SỞ TÍNH THUẾ CỦA NỢ PHẢI TRẢ

. Giá trị ghi sổ của Nợ phải trả trừ đi (-) giá trị sẽ

được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế khi thanh

toá n nợ phải trả trong cá c kỳ tương lai.

. Đối với doanh thu nhận trước, cơ sở tí nh thuế là

giá trị ghi sổ của nó , trừ đi phần giá trị của doanh

thu khô ng phải chịu thuế trong tương lai

Ví dụ 12

Năm 20x0, doanh nghiệp A trí ch trước chi phí bảo

hành sản phẩm cho niên độ sau là 400 triệu đồng.

- Giá trị ghi sổ:

400

Tuy nhiên, theo qui định về lập dự phò ng thì cơ

quan thuế chỉ chấp nhận mức trí ch lập là 100 triệu

đồng.

- Cơ sở tí nh thuế:

100 = 400-300

 Phá t sinh Chênh lệch tạm thời.

15

Ví dụ 13

Ngày 31.12.20x0, Khá ch hàng thanh B thanh

toá n toàn bộ tiền thuê văn phò ng cho năm 20x1

là 100 triệu đồng.

• Giá trị ghi sổ:

100

0

• Cơ sở tí nh thuế:

= 100-100

 Phá t sinh Chênh lệch tạm thời

CHÊNH LỆCH GIỮA GTGS VÀ CSTT

CL tạm thời

được khấu trừ

phải chịu thuế

Giá trị ghi sổ >

Cơ sở tính thuế

Giá trị ghi sổ <

Cơ sở tính thuế

TÀI SẢN

Giá trị ghi sổ >

Cơ sở tính thuế

Giá trị ghi sổ <

Cơ sở tính thuế

NỢ PHẢI TRẢ

16

Ví dụ 14

Hã y xá ch định loại chênh lệch tạm thời ở Ví dụ 9,

10, 11, 12, 13

Ví dụ 15

Sử dụng số liệu của Ví dụ 11 để lập bảng theo

dõ i chênh lệch tạm thời qua cá c năm.

Tó m tắt đề bài:

Ngày 1/1/20x0, doanh nghiệp A đưa một TSCĐ có nguyên

giá 600 triệu đồng, sử dụng ở bộ phận QLDN. Kế toá n

khấu hao trong 3 năm. Căn cứ vào qui định của thuế, thời

gian khấu hao là 6 năm.

17

Ví dụ 15 (tiếp)

. Bảng tí nh chênh lệch tạm thời qua cá c năm

Triệu đồng

/

Năm

20X0

20X1

20X2

20X3

20X4

20X5

Nguyên giá TSCĐ

KHLK_KT

600 600 600 600 600 600

200 400 600

KHLK _thuế

100 200 300 400 500 600

Giá trị ghi sổ TSCĐ

400 200

0

Cơ sở tính thuế TSCĐ

500 400 300 200 100

0

Chênh lệch tạm thời

lũy kế

-100 -200 -300 -200 -100

Chênh lệch tạm thời

phát sinh / hoàn nhập

-100 -100 -100 100 100 100

Phá t sinh Hoàn nhập

Bài tập thực hành 1

. Ngày 1/1/20x1, cô ng ty A đưa TSCĐ có nguyên

giá 1.200 triệu đồng vào sử dụng ở bộ phận sản

xuất. Kế toá n khấu hao trong 5 năm. Thời gian

khấu hao theo thuế là 3 năm.

. Hã y lập bảng theo dõ i chênh lệch tạm thời qua cá c

năm.

18

Bài tập thực hành 1 (tiếp)

Triệu đồng

/

Năm

Nguyên giá TSCĐ

KHLK_KT

KHLK _thuế

Giá trị ghi sổ TSCĐ

Cơ sở tính thuế TSCĐ

Chênh lệch tạm thời

lũy kế

Chênh lệch tạm thời

phát sinh / hoàn nhập

Bài tập thực hành 2

. Sử dụng số liệu của Ví dụ 13 để tí nh chênh lệch

tạm thời trong năm 20x0, 20x1

20x0

20x1

Giá trị ghi sổ ………………….

Cơ sở tính thuế ………………….

Chênh lệch tạm thời lũy kế

Chênh lệch tạm thời phát sinh /

hoàn nhập

19

Ghi nhận chi phí thuế TNDN

GHI NHẬN CHI PHÍ THUẾ TNDN

• Ghi nhận chi phí thuế TNDN hiện hành

• Ghi nhận chi phí thuế TNDN hoã n lại

o Tài sản thuế TNDN hoãn lại

o Thuế TNDN hoãn lại phải trả

GHI NHẬN CHI PHÍ THUẾ TNDN HIỆN HÀNH

. Chi phí thuế TNDN hiện hành: Chí nh là số thuế

TNDN mà doanh nghiệp phải nộp trong năm

tài chí nh đó.

Chi phí thuế TNDN hiện hành = Thu nhập chịu

thuế x Thuế suất thuế TNDN hiện hành.

20

Bài giảng Ngoại tệ và xuất nhập khẩu - Chương 7: Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp - Trường Đại học Mở TP.HCM