Bài giảng Ngoại tệ và xuất nhập khẩu - Chương 3: Kế toán thuê tài sản

Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán

Chương 3

KẾ TOÁN THUÊ TÀI SẢN

Mục tiêu

• Sau khi học xong chương này sinh viên có thể:

. Giải thí ch được cơ sở và bản chất việc phâ n

loại thuê tài chí nh và thuê hoạt động.

. Phâ n tí ch và xử lý cá c giao dịch liên quan đến

thuê tài sản

. Trì nh bày cá c nguyên tắc ghi nhận, đánh giá và

trì nh bày nghiệp vụ thuê tài sản trên bá o cá o tài

chí nh.

. Nêu được cá c chứng từ cần thiết.

1

Nội dung

. Cá c quy định phá p lý có liên quan

. Tổng quan về thuê tài sản

. Ứng dụng vào hệ thống tài khoản kế toá n

. Trì nh bày thô ng tin trên BCTC

. Chứng từ kế toá n

Các quy định pháp lý có liên quan

• VAS 01- Chuẩn mực chung

• VAS 06- Thuê tài sản

• Thô ng tư 161/2007/TT-BTC: hướng dẫn thực

hiện chuẩn mực kế toá n

• Thô ng tư 200/2014/TT-BTC- Hướng dẫn Chế độ

kế toá n Doanh nghiệp

2

Tổng quan về thuê tài sản

• Định nghĩa

• Phâ n loại

• Một số khá i niệm

• Cá c dấu hiệu của thuê tài chí nh

• Ghi nhận tài sản thuê tài chí nh

• Ghi nhận tài sản thuê hoạt động

Định nghĩa

• Theo VAS 06, đoạn 04:

Thuê tài sản là: “Là sự thỏa thuận giữa bên cho

thuê và bên thuê về việc bên cho thuê chuyển

quyền sử dụng tài sản cho bên thuê trong một

khoảng thời gian nhất định để được nhận tiền cho

thuê một lần hoặc nhiều lần”.

3

Phân loại thuê tài sản

Thuê tài chí nh:

Thuê hoạt động:

* Là thuê tài sản mà

bên cho thuê có sự

chuyển giao phần lớn

rủi ro và lợi í ch gắn

liền với quyền sở hữu

tài sản cho bên thuê.

* Là thuê tài sản

khô ng phải là thuê

tài chí nh

* Quyền sở hữu tài

sản có thể chuyển

giao vào cuối thời hạn

thuê

Bên cho thuê và bên thuê phải xá c định thuê tài sản là thuê tài chí nh

hay thuê hoạt động ngay tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản

Phân loại thuê tài sản (tiếp)

• Mục đích phâ n loại thuê tài sản

– Xá c định rõ trá ch nhiệm của mỗi bên đối với

tài sản thuê (quản lý, sử dụng, sửa chữa,

thanh toá n…)

– Ghi nhận thô ng tin về tài sản thuê trong sổ

sá ch và trì nh bày trên bá o cá o tài chí nh.

• Cơ sở phâ n loại thuê tài sản

– Mức độ chuyển giao rủi ro và lợi í ch gắn liền

với quyền sở hữu tài sản từ bên cho thuê sang

bên thuê.

4

Trường hợp thuê

tài sản là QSD đất

• Đối với trường hợp thuê tài sản là quyền sử dụng đất

thường đó là thuê hoạt động, vì đất thường có thời gian

sử dụng kinh tế vô hạn và quyền sở hữu khô ng được

chuyển giao cho bên thuê khi hết thời hạn thuê, nên bên

thuê khô ng nhận phần lớn rủi ro và lợi í ch gắn liền với

quyền sở hữu đất.

Một số khái niệm cơ bản

• Thời gian thuê: Là khoảng thời gian của hợp

đồng thuê tài sản khô ng huỷ ngang cộng (+) với

khoảng thời gian bên thuê được gia hạn thuê tài

sản đã ghi trong hợp đồng, phải trả thêm hoặc

khô ng phải trả thêm chi phí nếu quyền gia hạn này

xá c định được tương đối chắc chắn ngay tại thời

điểm khởi đầu thuê tài sản.

• Thời gian sử dụng kinh tế: Là khoảng thời gian

mà tài sản được ước tí nh sử dụng một cá ch hữu

í ch hoặc số lượng sản phẩm hay đơn vị tương

đương có thể thu được từ tài sản cho thuê do một

hoặc nhiều người sử dụng tài sản.

5

Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

• Hợp đồng khô ng có quyền huỷ ngang:

Là hợp đồng thuê tài sản mà hai bên khô ng thể

đơn phương chấm dứt hợp đồng, trừ cá c trường

hợp:

– Có sự kiện bất thường xảy ra

– Được sự đồng ý của bên cho thuê;

– Nếu 2 bên thoả thuận một hợp đồng mới về thuê

chí nh tài sản đó hoặc tài sản tương tự;

– Bên thuê thanh toá n thêm một khoản tiền ngay tại thời

điểm khởi đầu thuê tài sản.

• Hợp đồng khô ng có quyền huỷ ngang mới có thể

ràng buộc cả hai bên trong việc thực hiện hợp

đồng và đảm bảo lợi í ch và rủi ro được chuyển

từ bên cho thuê sang bên đi thuê.

Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

Cá c khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu của

bên đi thuê, gồm:

. Khoản thanh toá n mà bên thuê phải trả cho bên

cho thuê về việc thuê tài sản theo thời hạn trong

hợp đồng. Khô ng bao gồm cá c khoản chi phí dịch vụ

và thuế do bên cho thuê đã trả mà bên thuê phải hoàn lại

và tiền thuê phá t sinh thêm.

. Giá trị được bên thuê hoặc một bên liên quan

đến bên thuê đảm bảo thanh toá n.

6

Ví dụ 1

Ngày 1.1.20x1: Cô ng ty cho thuê tài chí nh VCBL cho cô ng

ty ABC thuê cần cẩu chuyên dụng với những điều khoản

sau:

- Hợp đồng thuê khô ng hủy ngang.

- Tiền thuê trả hàng năm là 600 triệu đồng/năm, trả đầu

năm.

- Thời hạn thuê là 5 năm. Thời gian sử dụng kinh tế của tài

sản là 7 năm.

- Tổng thuế GTGT đầu vào là 263 triệu đồng.

- Giá trị cò n lại được bên thuê đảm bảo là là 20 triệu đồng

- Giá trị cò n lại khô ng được bên thuê đảm bảo là là 40 triệu

đồng.

- Giá trị hợp lý của thiết bị là 2.630 triệu đồng.

Ví dụ 1

Yêu cầu:

a. Xá c định cá c chỉ tiêu sau:

• Thời gian thuê ……………………………....………….…..

• Khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu là ………….…….

b. Với dữ liệu trên, bạn có thể tí nh được tiền lã i thuê?

7

Một số khái niệm cơ bản (tiếp)

Lã i suất ngầm định trong hợp đồng thuê tài chí nh:

Là tỷ lệ chiết khấu tại thời điểm khởi đầu thuê tài

sản

• Để tí nh giá trị hiện tại của khoản thanh toá n tiền

thuê tối thiểu và giá trị hiện tại của giá trị cò n lại

khô ng được đảm bảo để cho tổng của chúng

đúng bằng giá trị hợp lý của tài sản thuê.

PV (các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu)

+ PV (giá trị còn lại không được đảm bảo)

= Giá trị hợp lý của tài sản thuê

Ví dụ 2

Sử dụng tiếp số liệu của Ví dụ 1.

a. Hã y tí nh lã i suất ngầm định của hợp đồng thuê.

b. Tí nh hiện giá cá c khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu.

c. Tí nh lã i thuê

8

Các dấu hiệu là thuê tài chính

Trường hợp thường dẫn đến hợp đồng thuê tài chí nh là:

• Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên

thuê khi hết thời hạn thuê;

• Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa

chọn mua lại tài sản thuê với mức giá ước tí nh thấp hơn

giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê.

• Thời hạn thuê tài sản chiếm phần lớn thời gian sử dụng

kinh tế của tài sản cho dù khô ng có sự chuyển giao quyền

sở hữu;

• Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của

khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn giá trị

hợp lý của tài sản thuê;

• Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ có bên thuê có

khả năng sử dụng khô ng cần có sự thay đổi, sữa chữa lớn

nào.

Các dấu hiệu là thuê tài chính

Hợp đồng thoả mã n í t nhất 1trong 3 trường

hợp sau

• Nếu bên thuê huỷ hợp đồng và đền bù tổn thất

phá t sinh liên quan đến việc huỷ hợp đồng cho

bên cho thuê;

• Thu nhập hoặc tổn thất do sự thay đổi giá trị

hợp lý của giá trị cò n lại của tài sản thuê gắn

với bên thuê;

• Bên thuê có khả năng tiếp tục thuê lại tài sản

sau khi hết hạn hợp đồng thuê với tiền thuê

thấp hơn giá thuê thị trường.

9

Ví dụ 3

Sử dụng tiếp số liệu của Ví dụ 1, 2.

Yêu cầu:

a. Hã y chỉ ra cá c dấu hiệu để cho rằng đây hợp

hợp đồng thuê tài chí nh?

b. Lập bảng tí nh nợ gốc và lã i thuê theo mẫu ở

Bảng 1

BẢNG 1: Bảng tính nợ gốc và lãi thuê

Ngày Khoản thanh toá n

Lã i thuê

Thanh toá n

Dư nợ

tiền tối thiểu

Lãi suất ….%

nợ gốc

cò n lại

1

2 = ……% x 4

3=1-2

4

1.1.X1

1.1.X2

1.1.X3

1.1.X4

1.1.X5

31.12.X5

TỔNG

10

Bài tập thực hành 1

• Ngày 01.7.20X0, Cô ng ty cho thuê tài chí nh SCL ký

hợp đồng cho Cô ng ty B thuê một dâ y chuyền má y

đóng gó i. SCL đã mua dâ y chuyền này vào cùng ngày

01.7.20X0 với giá 766 triệu đồng (giá chưa thuế GTGT,

thuế suất 10%). Cá c điều khoản của hợp đồng thuê

như sau:

– Thời gian thuê: 4 năm

– Số tiền phải trả hằng năm: 230 triệu đồng /năm (đã

bao gồm 30 triệu đồng tiền chi phí bảo dưỡng và

bảo hiểm hàng năm do SCL thanh toá n hộ cho B)

– Thời gian sử dụng kinh tế: 6 năm

– Giá trị cò n lại ước tí nh sau khi hết thời gian thuê:

100 triệu đồng, được bên cho thuê đảm bảo thanh

toá n vào cuối thời hạn thuê là 70 triệu đồng.

Bài tập thực hành 1 (tiếp)

• Hợp đồng thuê có thể hủy ngang, nhưng nếu tự ý hủy

hợp đồng, bên thuê phải bồi thường một khoản tiền

tương đương 4 năm tiền thuê.

• Khi hết hạn 4 năm, Cty B dự định sẽ trả lại dâ y chuyền

cho SCL.

Yêu cầu:

a. Chứng minh hợp đồng trên là hợp đồng thuê tài chí nh

b. Tí nh tổng cá c khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu

c. Tí nh lã i suất ngầm định của hợp đồng thuê.

d. Tí nh giá trị hiện tại của khoản thanh toá n tiền thuê

e. Lập bảng tí nh nợ gốc và lã i thuê (Bảng 2)

11

BẢNG 2: Bảng tính nợ gốc và lãi thuê

Ngày Khoản TT tiền

Lã i thuê

Thanh toá n

Dư nợ

thuê tối thiểu

Lãi suất ….%

nợ gốc

cò n lại

1

2 = …….% x 4

3=1-2

4

1.7.X0

1.7.X1

1.7.X2

1.7.X3

30.6.X4

TỔNG

Ghi nhận tài sản thuê tài chính

 Xá c định bên ghi nhận

 Xá c định nguyên giá

12

Xác định bên ghi nhận

Bên thuê ghi nhận tài sản thuê tài chí nh là tài sản

và nợ phải trả trên Bảng câ n đối kế toá n với cùng

một giá trị bằng với giá trị hợp lý của tài sản thuê tại

thời điểm khởi đầu thuê tài sản.

. Nếu giá trị hợp lý của tài sản thuê cao hơn giá trị hiện

tại của khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu cho việc

thuê tài sản thì ghi theo giá trị hiện tại của khoản thanh

toá n tiền thuê tối thiểu.

Xác định nguyên giá TSCĐ thuê tài chính

• Nguyên giá TSCĐ thuê tài chí nh gồm:

– Giá thấp hơn giữa giá trị hợp lý của tài sản thuê và

giá trị hiện tại của khoản thanh toá n tiền thuê tối thiểu.

– Chi phí trực tiếp phá t sinh ban đầu liên quan

đến hoạt động thuê tài chí nh, như chi phí đàm

phá n ký hợp đồng được ghi nhận vào nguyên

giá tài sản đi thuê.

13

Xác định nguyên giá TSCĐ thuê tài chính (tiếp)

• Trường hợp thuế GTGT đầu vào của tài sản

thuê tài chí nh khô ng được khấu trừ.

– Được thanh toá n một lần ngay tại thời điểm

ghi nhận tài sản thuê thì nguyên giá tài sản

thuê bao gồm cả thuế GTGT;

– Được thanh toá n từng kỳ thì được ghi vào chi

phí SXKD trong kỳ phù hợp với khoản mục chi

phí khấu hao của tài sản thuê tài chí nh

Ví dụ 4

• Tiếp theo Ví dụ 1, biết rằng vào thá ng 12/20x0,

cô ng ty ABC đã chi tiền mặt là 9 triệu đồng cho

việc đàm phá n ký kết hợp đồng thuê tài sản và 20

triệu tiền ký quỹ đảm bảo hợp đồng thuê.

Yêu cầu: Xá c định nguyên giá tài sản cố định thuê

tài chí nh. Trong trường hợp

a. Thuế GTGT được khấu trừ

b. Thuế GTGT khô ng được khấu trừ và cty ABC đã

thanh toá n một lần khi nhận tài sản thuê

c. Thuế GTGT khô ng được khấu trừ và cty ABC

thanh toá n thuế định kỳ hàng năm cùng với tiền

thuê.

14

Ghi nhận tài sản thuê/ cho thuê hoạt động

 Bên đi thuê

 Bên cho thuê

Bên đi thuê

Cá c khoản thanh toá n tiền thuê hoạt động (Khô ng

bao gồm chi phí dịch vụ, bảo hiểm và bảo dưỡng)

phải được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh

doanh theo phương phá p đường thẳng cho suốt

thời hạn thuê tài sản, khô ng phụ thuộc vào

phương thức thanh toá n.

15

Bên cho thuê

• Tài sản cho thuê hoạt động vẫn là tài sản của bên cho

thuê

• Trí ch khấu hao đối với tài sản cho thuê hoạt động và sử

dụng chí nh sá ch khấu hao nhất quá n với cá c tài sản

tương tự.

• Doanh thu cho thuê hoạt động phải được ghi nhận theo

phương phá p đường thẳng trong suốt thời hạn cho thuê,

khô ng phụ thuộc vào phương thức thanh toá n, trừ khi á p

dụng phương phá p tí nh khá c hợp lý hơn

• Cá c khoản chi trực tiếp ban đầu liên quan đến việc cho

thuê được ghi nhận ngay vào chi phí trong kỳ khi phá t

sinh hoặc phâ n bô ̉ dần vào chi phí trong suốt thời hạn

cho thuê phù hợp với việc ghi nhận doanh thu cho thuê

hoạt động

Ứng dụng trên tài khoản

• Thuê tài chí nh

– Bên đi thuê

• Tài khoản 212, 3412

• Thuê hoạt động

– Bên đi thuê

– Bên cho thuê

16

Tài khoản 212

Bên Có

Bên Nợ

• Nguyên giá tài sản cố

định thuê tài chí nh giảm

trong kỳ kế toá n.

• Nguyên giá tài sản cố

định thuê tài chí nh

tăng trong kỳ kế toá n

Dư Nợ

Nguyên giá TSCĐ thuê

tài chí nh lúc cuối kỳ

Tài khoản 3412- Nợ thuê tài chính

Bên Nợ

Bên Có

• Nợ thuê tài chí nh phá t

sinh tăng trong kỳ

• Nợ thuê tài chí nh

phá t sinh giảm

trong kỳ

Dư Có

Nợ thuê tài chí nh cò n phải

trả cho cá c niên độ sau

17

Bên đi thuê tài chính TSCĐ

• Bên đi thuê ghi nhận tài sản thuê

và ghi nhận một khoản nợ phải

trả dài hạn.

NHẮC LẠI

• Bên đi thuê được trí ch khấu hao

tài sản thuê

Ghi

nhận TS

Sử dụng

(Trả nợ, khấu

Hết hạn thuê

(Chuyển giao, trả lại, mua

lại)

hao)

thuê

Các khoản phát sinh trước khi thuê

TK 242

TK 11*,

331

(1)

TK 244

(2)

TK 111,

112

(1) Chi phí phá t sinh trước khi thuê tài chí nh như chi phí

đàm phá n, ký kết hợp động,….

(2) Ký quỹ hoặc ký quỹ một phần của hợp đồng thuê (nếu

có )

18

Ví dụ 5

Sử dụng số liệu của ví dụ 4 để thực hiện cá c định

khoản liên quan đến khoản đám phá n và ký quỹ.

Nhận tài sản thuê tài chính

TK 212

TK 3412

TK 242

19

Nhận hóa đơn và thanh toán ngay

TK 3412

Nợ gốc

TK 111,

112

TK 635

Lã i thuê

tài chí nh

Tiền thuế GTGT

TK 133

(1) Thuế GTGT đủ

điều kiện khấu

trừ

(1)

TK 112,

3388

(2) Thuế

GTGT

khô ng đủ điều

kiện khấu trừ

thanh toá n 1 lần

TK 212

(2)

TK 112

(3) Thuế

GTGT

khô ng đủ điều

kiện khấu trừ

thanh toá n từng

kỳ

TK 627, 641,642

(3)

20

Bài giảng Ngoại tệ và xuất nhập khẩu - Chương 3: Kế toán thuê tài sản - Trường Đại học Mở TP.HCM