Phương pháp thu phân và khả năng tiêu hóa của cá lóc (Channa striata) với nguồn nguyên liệu Protein khác nhau
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
PHƯƠNG PHÁP THU PHÂN VÀ KHẢ NĂNG TIÊU HÓA CỦA CÁ LÓC
(Channa striata) VỚI NGUỒN NGUYÊN LIỆU PROTEIN KHÁC NHAU
Ngô Minh Dung1, Trần ị anh Hiền2
TÓM TẮT
Nghiên cứu nhằm xác định thời điểm thu phân sau khi cho cá ăn và phương pháp thu phân thích hợp áp dụng
cho nghiên cứu độ tiêu hóa ở cá lóc (Channa striata). Nghiên cứu gồm 03 thí nghiệm: (i) Xác định thời điểm thu
phân bằng phương pháp lắng với nhịp thu phân mỗi 2 giờ một lần, bắt đầu thu phân tại thời điểm 2 giờ sau khi cho
cá ăn và thu liên tục trong 24 giờ; (ii) Xác định phương pháp thu phân thích hợp được so sánh với 03 phương pháp
khác nhau là phương pháp lắng, mổ và vuốt; (iii) Đánh giá mức độ tiêu hóa (ADC) vật chất khô, ADC protein và
ADC năng lượng ở cá lóc từ nguồn nguyên liệu cung cấp protein khác nhau bao gồm bột cá, bột đậu nành li trích,
bột thịt xương và bột huyết. Kết quả đã xác định thời điểm thu phân thích hợp ở cá lóc là 8 giờ sau khi cho cá ăn;
xác định thu phân bằng phương pháp lắng thích hợp nhất cho đối tượng cá lóc để xác định độ tiêu hóa, trong khi đó
phương pháp mổ và vuốt thì không phù hợp để áp dụng thu phân; xác định độ tiêu hóa vật chất khô ở cá lóc với các
nguồn nguyên liệu dao động từ 52,3% - 85,5%. Nguyên liệu bột cá Kiên Giang được cá lóc tiêu hóa tốt nhất (85,8%),
kế đến bột đậu nành li trích (69,7%), bột huyết (69,0%) và bột thịt xương (52,3%). Độ tiêu hóa protein và năng lượng
ở cá lóc cũng cho kết quả tương tự.
Từ khóa: Cá lóc, Channa striata, độ tiêu hóa, phương pháp thu phân
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
nghiệm tìm ra phương pháp thu phân để nghiên cứu
độ tiêu hóa thức ăn ở cá lóc phù nhất nhằm đạt được
số liệu chính xác và độ tin cậy cao, từ đó áp dụng
phương pháp nghiên cứu này để tiếp tục nghiên cứu
đánh giá khả năng tiêu hóa một số nguồn nguyên
liệu cung cấp protein chế biến thức ăn viên cho cá
lóc nhằm phát triển mô hình nuôi cá lóc bền vững
ở ĐBSCL.
Cá lóc (C. striata) là đối tượng nuôi phổ biến ở
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) bởi chất lượng
thịt ngon và giá cả hợp lý. Mô hình nuôi cá lóc đa
dạng như nuôi ao, nuôi lồng, nuôi vèo, nuôi trong
bể lót bạt (Lê Xuân Sinh và Đỗ Minh Chung, 2010).
eo kết quả điều tra mô hình nuôi cá lóc ở ĐBSCL
của Ngô ị Minh úy và Trương Đông Lộc (2015)
cho thấy chi phí thức ăn chiếm tỉ trọng lớn nhất
trong tổng cơ cấu chi phí lên tới 88,4% ở mô hình
nuôi cá lóc trong ao đất, như vậy có thể chứng minh
được rằng sự phát triển bền vững và hiệu quả kinh
tế của mô hình nuôi cá lóc chủ yếu liên quan đến
chất lượng thức ăn. Một số vấn đề như quản lý tốt
thức ăn, tăng khả năng hấp thu thức ăn, đa dạng
nguồn liệu liệu chế biến thức ăn, giá thành thức ăn
rẻ hơn,… đó là những vấn đề quan trọng cần được
nghiên cứu sâu và một cách hệ thống để làm cơ sở
khoa học cho việc thiết lập khẩu phần ăn hợp lý. Đặc
biệt, cần nghiên cứu về dưỡng chất và khả năng tiêu
hóa các dưỡng chất từ các nguồn nguyên liệu cung
cấp protein khác nhau cho nhu cầu dinh dưỡng của
cá lóc nhằm tối ưu hóa khẩu phần ăn của chúng.
Đánh giá khả năng tiêu hóa một số nguồn nguyên
liệu cung cấp protein tùy thuộc vào đối tượng nuôi
cũng như phương pháp thu phân để nghiên cứu độ
tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng kết
quả nghiên cứu độ tiêu hóa của một số thành phần
thức ăn tùy thuộc nhiều vào phương pháp thu phân
(Hien et al., 2010; Allan et al., 1999; Heinitz et al.,
2016). Như vậy vấn đề đặt ra ở đây cần tiến hành thí
II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Vật liệu nghiên cứu
Nguồn cá lóc thí nghiệm: Cá lóc (C. striata) có
khối lượng trung bình 120 g/con, chọn cá lóc đồng
đều kích cỡ, khỏe và được nuôi dưỡng trong bể
composite 4 m3 bằng thức ăn thí nghiệm một tuần
trước khi tiến hành thí nghiệm.
Hệ thống và thức ăn thí nghiệm: Tất cả các thí
nghiệm đều được tiến hành trên hệ thống thu phân
lắng (170L/bể) thiết kế chuyên cho nghiên cứu xác
định độ tiêu hóa theo Hien và cộng tác viên (2010).
ức ăn sử dụng trong nghiên cứu được dựa theo kết
quả nghiên cứu của Mohanty và Samantaray (1997);
thức ăn được trộn với 1% chất đánh dấu chromic
oxide (Cr2O3).
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Bố trí thí nghiệm
a) Thí nghiệm 1: Nghiên cứu xác định thời điểm
thu phân
í nghiệm nhằm tìm ra thời điểm thu phân
1 Nghiên cứu sinh, Khoa ủy sản, Trường Đại học Cần ơ
2 Khoa ủy sản, Trường Đại học Cần ơ
114
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
thích hợp để xác định chính xác độ tiêu hóa thức
ăn ở cá lóc. Cá lóc được bố trí với mật độ 15 con/
bể; được cho ăn theo nhu cầu (ăn no đến khi ngừng
ăn) 1 lần/ngày vào lúc 8 giờ sáng; cá lóc được cho ăn
7 ngày để quen dần với thức ăn trước khi tiến hành
thu phân. Nhịp thu mẫu phân để xác định lượng
phân và xác định độ tiêu hóa thức ăn của cá lóc liên
tục trong 24 giờ sau khi ngừng cho ăn với mỗi 2 giờ
(thời điểm thu mẫu sau khi cho cá lóc ngưng ăn: 2;
4; 6; 8;10; 12; 14; 16; 18; 20; 22 và 24) và bắt đầu
thu mẫu phân ở ngày nuôi thứ tám. Phân được thu
vào các ống falcon nhựa qua van xả dưới bình lắng.
Trong suốt thời gian thu phân, các ống falcon nhựa
được được giữ lạnh trong hỗn hợp đá muối. Mẫu
phân được để lắng và sấy khô ở nhiệt độ 60oC trong
24 h, cân khối lượng. Do lượng phân thu được mỗi 2
giờ ở 1 bể rất ít nên lượng phân mỗi 4 bể được trộn
lại để đủ lượng phân phân tích độ tiêu hóa. Giữ mẫu
âm 20oC cho đến khi phân tích độ tiêu hóa.
b) í nghiệm 2: Nghiên cứu xác định phương pháp
thu phân thích hợp
í nghiệm nhằm tìm ra phương pháp thu phân
thích hợp cho nghiên cứu tiêu hóa thức ăn của cá
lóc. í nghiệm gồm 3 nghiệm thức (NT): u phân
bằng phương pháp lắng; vuốt và mổ, mỗi nghiệm
thức được lặp lại 3 lần. Cá lóc được bố trí với mật độ
15 con/bể; được cho ăn theo nhu cầu (ăn no đến khi
ngừng ăn) 1 lần/ngày vào lúc 8 giờ sáng, cá lóc được
cho ăn 7 ngày để quen dần với thức ăn trước khi
tiến hành thu phân. ời gian thí nghiệm kéo dài 14
ngày. Căn cứ vào kết quả của thí nghiệm 1 xác định
thời điểm thu phân thích hợp ở cá lóc là 8 giờ sau
khi cá ăn thì tiến hành thu phân (bảng 1) được mô
tả như sau: (i) NT1: u phân bằng phương pháp
lắng tiến hành thu phân trong 7 ngày; (ii) NT2: u
phân bằng phương pháp vuốt được thực hiện sau
khi cá ngưng ăn 8 giờ bằng cách vuốt phần bụng cá
lóc để ép phân từ đoạn ruột cuối ra ngoài; (iii) NT3:
u phân bằng phương pháp mổ được thực hiện sau
khi cá ngưng ăn 8 giờ bằng cách mổ toàn bộ để tiến
hành thu mẫu phân ở đoạn ruột sau.
Bảng 1. ành phần hóa học nguyên liệu làm thức ăn (% khối lượng khô)
Độ khô Protein Lipid Tro Xơ NFE
(%) (%) (%) (%) (%) (%)
Năng lượng
(KJ/g)
Nguyên liệu
Bột cá1
Bột đậu nành2
Bột thịt xương3
Bột huyết4
85,4
91,6
86,8
92,6
64,5
47,2
50,7
92,5
5,42
2,64
8,07
0,56
23,7
8,89
41,7
2,59
0,61
5,39
3,23
3,33
5,86
35,9
-
18,5
19,3
15,8
22,9
1,03
Ghi chú: Nguồn nguyên liệu: 1Kiên Giang; 2Arhentina; 3Ý; 4Brazil
c) í nghiệm 3: Nghiên cứu khả năng tiêu hóa các
nguồn nguyên liệu cung cấp protein khác nhau ở cá lóc
khô, protein, độ béo, tro, chất xơ được xác định theo
phương pháp chuẩn mô tả trong AOAC (2000).
Chỉ tiêu chất đánh dấu (Cr2O3) được xác định theo
phương pháp của Furukawa và Tsukahara (1966).
Chỉ tiêu dẫn xuất không đạm (NFE) được xác
định bằng phương pháp loại trừ: NFE (%) = [100% -
(% protein + % Lipid + % tro + % xơ)].
Nghiên cứu nhằm đánh giá khả năng tiêu hóa
của cá lóc với nguồn protein từ các nguyên liệu khác
nhau (Bảng 2). í nghiệm gồm 5 NT bao gồm NT
đối chứng và 4 nghiệm thức thức ăn có tỉ lệ thức ăn
đối chứng và nguyên liệu là 70:30. NT bột cá KG,
NT bột đậu nành li trích, NT bột thịt xương và NT
bột huyết, các nghiệm thức được phối trộn chất
(Cr2O3) đánh dấu (Bảng 2). ành phần hóa học ở
các nghiệm thức thức ăn làm thí nghiệm (Bảng 3);
mỗi nghiệm thức được lặp lại 3 lần, áp dụng phương
pháp thu phân lắng được xác định tối ưu từ kết quả
nghiên cứu ở thí nghiệm 2. ời gian thu phân là
14 ngày.
Năng lượng được xác định theo công thức: Năng
lượng (KJ/g) = [(protein 23,7 + Lipid 39,5 +
˟
˟
(NFE + Xơ) 17,2)/100]. Độ tiêu hóa dưỡng chất
˟
của nguyên liệu được xác định theo phương pháp
được mô tả bởi Bureau và Hua (2006).
2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu
Các giá trị trung bình được tính trên chương
trình Microsof Excel 2010. So sánh trung bình giữa
các nghiệm thức dựa vào one-way ANOVA và phép
thử Duncan với mức ý nghĩa 0,05 bằng chương trình
SPSS 21.0.
2.2.2. Chỉ tiêu phân tích và đánh giá
Chỉ tiêu phân tích: Phân tích thành phần hóa
học của nguồn nguyên liệu và thức ăn bao gồm độ
115
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
Bảng 2. ành phần nguyên liệu và hóa học của thức ăn thí nghiệm (% khối lượng khô)
Nghiệm thức
Bột đậu nành Bột thịt xương
Nguyên liệu
Đối chứng
Bột cá KG
Bột huyết
Bột cá
36,9
34,3
18,9
2,0
5,9
1,0
1,0
-
25,8
24,0
13,3
1,4
4,1
0,7
0,7
30,0
-
25,8
24,0
13,3
1,4
4,1
0,7
0,7
-
25,8
24,0
13,3
1,4
4,1
0,7
0,7
-
25,8
24,0
13,3
1,4
4,1
0,7
0,7
-
Bột đậu nành
Bột mì
Premix vitamin1
Dầu cá2
CMC3
Cr2O3
Bột cá KG
Bột đậu nành
Bột thịt xương
Bột huyết
Tổng
-
-
-
30,0
-
-
-
-
-
-
-
30,0
-
100
30,0
100
100
100
100
ành phần hóa học của các nghiệm thức thức ăn thí nghiệm (% khối lượng khô)
Protein (%)
Lipid (%)
Khoáng (%)
Xơ (%)
NFE (%)
Năng lượng (KJ/g)
44,2
8,98
13,4
1,44
31,9
19,8
51,4
7,85
17,4
1,19
22,1
19,3
46,5
7,02
12,7
2,78
31,0
19,6
43,6
8,64
22,5
1,28
24,1
18,1
58,7
6,40
11,1
2,01
21,8
20,5
1
Ghi chú: KG: Kiên Giang; Premix vitamin: vitamin A (400.000 IU), vitamin D3 (80.000 IU), vitamin E (12g),
vitamin K3 (2,4g), vitamin B1 (1,6g), vitamin B2 (3g), vitamin B6 (1g), niacin (1g), vitamin B9 (0,8g), vitamin B12
(0,004g), acid folic (0,032g), biotin (0,17g), vitamin C (60g), choline (4,8g), inositol (1,5g), ethoxyquin (20,8g), Cu (10g),
FeSO4 (20g), Mg (16,6g), Mn (2g), Zn (11g) (IU/ kg; g/kg); 2Dầu cá biển; 3CMC: Carboxylmethyl Cellulose.
2.3. ời gian và địa điểm nghiên cứu
hypophthalmus) là 14 giờ sau khi ăn; nghiên cứu
của nhóm Allan và cộng tác viên (1999) ở cá vược
(Bidyanus bidyanus) là 18 h sau khi ăn; trong khi
nghiên cứu của Hernández và cộng tác viên (2015)
ở cá hồng (Lutjiannus guttatus) là 3 - 4 h sau khi ăn.
Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu về thời điểm thu
phân thích hợp để xác định độ tiêu hóa thức ăn tùy
thuộc lớn vào loài cá thí nghiệm. Kết quả nghiên
cứu này đã khẳng định được rằng thời gian thu phân
thích hợp cho nghiên cứu về độ tiêu hóa ở cá lóc là
8 giờ sau khi cá ăn.
í nghiệm được thực hiện từ tháng 8 - tháng 12
năm 2012 tại Trại thực nghiệm, Bộ môn Dinh dưỡng
và Chế biến ủy sản, Khoa ủy sản, Trường Đại
học Cần ơ.
III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
3.1. Kết quả xác định thời điểm thu phân
Lượng phân của cá lóc thu được sau 2 h cho ăn
(0,15 g/bể) tăng dần đến 10 h sau cho ăn (0,76 g/bể),
sau đó giảm dần sau 12 h cho ăn (0,56 g/bể) giảm
đến sau 24 h cho ăn (0,14 g/bể) . Lượng phân thu
được nhiều nhất thời điểm 6 - 16 h sau khi cá ăn dao
động từ 0,63 - 0,76 g/bể. Độ tiêu hóa vật chất khô thu
được cao nhất tại thời điểm 8 h sau khi cho ăn, thấp
nhất 70% ở thời điểm 2 h sau khi cá ăn (Hình 1).
Tuy nhiên, độ tiêu hóa vật chất khô ở cá lóc tại các
thời điểm khác nhau trong 24 h khác biệt không có ý
nghĩa thống kê (p>0,05) và dao động từ 70 - 73,2%.
Một số nghiên chứng minh rằng thời điểm thu mẫu
phân tùy thuộc vào loài cá khác nhau, kết quả nghiên
cứu của Hien và cộng tác viên (2010) cho thấy lượng
phân thu được nhiều nhất ở cá tra (Pangasinodon
Hình 1. Khối lượng phân và độ tiêu hóa thức ăn
của cá lóc tại các thời điểm khác nhau
(ADC: Apparent Digestibility Coefficients)
116
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
3.2. Nghiên cứu xác định phương pháp thu phân
thích hợp
với phương pháp mổ. Điều này còn được chứng minh
qua nghiên cứu của Allan và cộng tác viên (1999)
trên cá vược (Bidyanus bidyanus); Storebakken và
cộng tác viên (1998) trên cá hồi (Salmom salar) thì
phương pháp thu phân lắng là thích hợp nhất. Tuy
nhiên, theo nghiên cứu của Hemre và cộng tác viên
(2003) trên cá tuyết (Gadus morhua) thì phương
pháp thu phân vuốt và mổ được sử dụng phổ biến
nhất và ADC thu được khác biệt không có ý nghĩa
thống kê. Tương tự, Glencross và cộng tác viên
(2005) thí nghiệm so sánh phương pháp thu phân
lắng và vuốt trên cá hồi (Oncorhynchus mykiss) với
nhóm nguyên liệu khác nhau, kết quả cho thấy thu
phân bằng phương pháp vuốt cho kết quả ADC
cao hơn so với phương pháp lắng. Nghiên cứu áp
dụng phương pháp thu phân vuốt và mổ trên cá tầm
(Acipenser oxyrinchus desotoi), cho kết quả ADC vật
chất khô, năng lượng và đạm thô của phương pháp
vuốt lần lượt là 58%, 69% và 85%, cao hơn so với
phương pháp mổ lần lượt là 54%, 64%, và 78% và
phương pháp vuốt là phương pháp được lựa chọn
cho loài cá này (Veneroa et al., 2006).
Độ tiêu hóa thức ăn ở cá lóc bằng 3 phương pháp
thu phân khác nhau được trình bày ở (Bảng 3).
Lượng phân thu được bằng phương pháp vuốt rất
ít, không đủ lượng phân để phân tích độ tiêu hóa,
do cấu trúc ống tiêu hóa cá lóc gấp khúc, vách ruột
dày nên khó vuốt phân. Phương pháp mổ thu được
phân ít do ruột cá nhỏ, ngắn, thành ruột dầy, dễ lẫn
thức ăn chưa tiêu hóa hoàn toàn, máu... Vì vậy, kết
quả thu được độ tiêu hóa vật chất khô và protein
ở phương pháp thu phân mổ lần lượt là 21,0% và
41,1% thấp hơn rất nhiều và khác biệt có ý nghĩa
thống kê (p<0,05) so với phương pháp thu mẫu phân
bằng phương pháp lắng lần lượt là 70,8% và 89,9%.
Bảng 3. Độ tiêu hóa thức ăn ở cá lóc
với 3 phương pháp thu phân khác nhau
Độ tiêu hóa
Vật chất khô Protein thô
Nghiệm thức
(%)
(%)
Phương pháp lắng
Phương pháp mổ
Phương pháp vuốt
70,8 1,81a
21,0 1,29b
89,8 0,96a
41,1 1,43b
Như vậy, phương pháp thu phân tối ưu sẽ khác
nhau tùy theo mỗi loài (dạng phân, cấu trúc cơ thể).
Như từ kết quả của thí nghiệm này cho thấy thu
phân bằng phương pháp vuốt và mổ không thể thực
hiện được trên đối tượng cá lóc (C. striata), như vậy
ở cá lóc (C. striata) thì phương pháp thu phân thích
hợp nhất là phương pháp lắng.
*
*
-
-
Ghi chú: Các giá trị trong cùng một cột mang cùng chữ
cái thì khác biệt không có ý nghĩa (p>0,05). Giá trị thể
*
hiện là giá trị trung bình độ lệch chuẩn; Lượng phân
thu được ít, không đáp ứng lượng để phân tích.
Phương pháp thu phân tùy thuộc vào loài cá,
nghiên cứu của Hien và cộng tác viên (2010) chứng
minh rằng ở cá tra (P. hypophthalmus) phương pháp
thu phân lắng hoặc phương pháp mổ là thích hợp,
phương pháp vuốt không thực hiện được trên cá Tra
do thành bụng dày, ruột gấp khúc. ADC vật chất khô,
protein và năng lượng cao hơn có ý nghĩa thống kê so
3.3. Khả năng tiêu hóa các nguồn nguyên liệu cung
cấp protein khác nhau ở cá lóc
Kết quả độ tiêu hóa vật chất khô, protein, lipid
và năng lượng của cá lóc (C. striata) từ các nguồn
nguyên liệu thí nghiệm được thể hiện ở bảng 4.
Bảng 4. Độ tiêu hóa vật chất khô, protein, lipid và năng lượng của nguyên liệu cung cấp protein
Độ tiêu hóa (%)
Nguyên liệu
Vật chất khô
85,8 5,50a
69,7 2,56b
52,3 5,17c
69,0 7,42b
Protein
Lipid
Năng lượng
86,9 4,16a
82,5 0,65ab
67,8 3,83c
78,4 5,58b
Bột cá
96,7 1,87a
90,4 2,29b
85,3 1,42c
90,8 1,57b
86,2 1,56a
76,7 3,54b
77,4 3,68b
79,1 3,39b
Bột đậu nành
Bột thịt xương
Bột huyết
Ghi chú: Các giá trị trong cùng một cột mang cùng chữ cái thì khác biệt khác không có ý nghĩa (p>0,05). Giá trị thể
hiện là giá trị trung bình độ lệch chuẩn.
Khả năng tiêu hóa vật chất khô của cá lóc
(C. striata) đối với nguyên liệu bột cá (85,8%) là cao
nhất và khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05) so với
các nguyên liệu còn lại. ADC vật chất khô của bột
đậu nành li trích (69,7%) và bột huyết (69%) khác
biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05), độ tiêu hóa
vật chất khô thấp nhất ở nguyên liệu bột thịt xương
(52,3%) và thấp hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với các
117
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
nguyên liệu còn lại. Trong bột cá hàm lượng của
acid amin thiết yếu như lysine, methionine, leucine
khá cao, trong khi các amino acid này thường thiếu
trong thức ăn thực vật, bột cá là nguồn nguyên liệu
bắt buộc của hầu hết các loại thức ăn, đồng thời với
hàm lượng cao của phospholipid và các acid béo
giúp thúc đẩy vật nuôi tăng trưởng nhanh (Hall,
1992; FAO, 2001; Balios, 2003; Miles and Chapman,
2006). Hàm lượng xơ trong thức ăn có ảnh hưởng
đến độ tiêu hóa của động vật thủy sản, chất xơ có tác
dụng gia tăng tốc độ thức ăn đi qua đường tiêu hóa
nên nó tác dụng làm tăng lượng thức ăn động vật
thủy sản ăn vào, tuy nhiên hàm lượng xơ trong thức
ăn cao sẽ làm giảm độ tiêu hóa thức ăn, động vật
thủy sản sinh trưởng chậm (Lê anh Hùng, 2008;
Trần ị anh Hiền và Nguyễn Anh Tuấn, 2009).
Ở thí nghiệm này, hàm lượng xơ trong nguyên liệu
bột cá (0,61%) thấp hơn nhiều so với hàm lượng xơ
trong các nguồn nguyên liệu bột đậu nành li trích
(5,39%), bột thịt xương (3,23%) và bột huyết (3,33%)
nên độ tiêu hóa của cá đối với bột cá cao hơn 3 loại
nguyên liệu còn lại. Do vậy, động vật thủy sản nói
chung hay cá nói riêng, có khả năng sử dụng nguồn
nguyên liệu bột cá tốt hơn so với nguồn nguyên liệu
khác. Kết quả của thí nghiệm cũng chứng minh
nhận định trên, ADC vật chất khô của cá lóc đối với
bột cá cao hơn so với các nguyên liệu còn lại. Kết
quả thí nghiệm cũng tương tự nghiên cứu trên cá
lóc giống (Ophiocephalus argus) khi so sánh ADC
vật chất khô của bột cá Peru, bột đậu nành li trích và
bột thịt xương cũng có ADC vật chất khô cao nhất
ở bột cá Peru (81,5%) và thấp nhất ở bột thịt xương
(61,9%) (Yu et al., 2013). Nghiên cứu trên cá kèo
(Pseudapocryptes Elongatus) cũng cho thấy ADC
vật chất khô của bột cá (70,1%) cao hơn so với bột
thịt xương (65,3%), bột canola (59,9%) và bột đậu
nành li trích (56,2%) (Trần ị Bé và Trần ị anh
Hiền, 2014). Hernández và cộng tác viên (2015)
nghiên cứu khả năng sử dụng một số nguồn nguyên
liệu (bột cá, bột đậu nành, Canola, bột phụ phẩm cá
ngừ, bột gia cầm) của cá hồng (Lutjanus guttatus)
cũng cho kết quả bột cá là loại nguyên liệu có ADC
tốt nhất. Đối với cá Pseudobagrus ussuriensis, ADC
vật chất khô của bột cá Peru cao hơn và khác biệt có
ý nghĩa so với các nguồn nguyên liệu còn lại (bột thịt
xương, bột Daphnia, bột đậu nành, bột đậu nành
nguyên béo, bột hạt cải, bột hạt bông, bột ngô) (Che
et al., 2017).
tiêu hóa protein từ các nguồn nguyên liệu của cá
lóc khá cao, dao động từ 85,3 - 96,7% cho thấy khả
năng sử dụng protein từ nguyên liệu của cá lóc (C.
striata) khá tốt. ADC protein từ bột cá cao nhất
(96,7%) và cao hơn có ý nghĩa thống kê so với các
nguyên liệu còn lại (p<0,05). Độ tiêu hóa protein của
bột thịt xương thấp nhất (85,3%) và khác biệt có ý
nghĩa so với 3 nguồn nguyên liệu thí nghiệm còn lại
(p<0,05). Trong khi đó, độ tiêu hóa protein của bột
đậu nành li trích (90,4%) và bột huyết (90,8%) khác
biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Mặc dù
hàm lượng protein trong bột huyết (92,5%) cao hơn
nhiều so với bột cá (64,5%) nhưng ADC protein của
bột huyết lại thấp hơn ADC protein của bột cá điều
này là do chất lượng protein của bột huyết không
tốt bằng chất lượng protein của bột cá do bột huyết
thiếu Isoleusine và Methionine, protein và acid amin
trong bột huyết dễ bị phân hủy trong quá trình chế
biến điều này dẫn đến khả năng tiêu hóa bột huyết
của động vật thuỷ sản thấp (Trần ị anh Hiền và
Nguyễn Anh Tuấn, 2009). Kết quả thí nghiệm tương
tự với nghiên cứu trên cá lóc (Ophiocephalus argus)
giống, ADC protein của bột cá cao nhất (92,8%) và
thấp nhất ở bột thị xương (77,4%). Tuy nhiên, ADC
protein của bột cá, bột đậu nành, bột thịt xương và
bột huyết của cá lóc (C. striata) trong thí nghiệm (lần
lượt là 96,7% ; 90,4% ; 85,3% và 90,8%) đều cao hơn
ADC protein của cá lóc (O. argus) giống Yu và cộng
tác viên (2013) cho thấy khả năng sử dụng protein
từ nguyên liệu của C. striata tốt hơn so với O. argus.
Đồng thời khả năng tiêu hóa protein từ nguyên
liệu bột cá của cá lóc (C. striata) cũng cao hơn so
với một số loài cá khác như: cá hồng (Lutjanus
guttatus) là 84,3% (Hernández et al., 2015), cá trôi
giống là 80,2% (Hussain et al., 2011), cá Misgurnus
anguillicaudatus là 66,9% (Chu et al., 2015) và cá
Pseudobagrus ussuriensis là 87,1% (Che et al., 2017).
Điều này cho thấy cá lóc (C. striata) sử dụng hiệu
quả protein từ nguồn nguyên liệu bột cá.
Khả năng tiêu hóa lipid thô của cá lóc (C. striata)
dao động từ 76,7% đến 86,2%. Trong đó, ADC lipid
từ bột cá (86,2%) là cao nhất và khác biệt có ý nghĩa
(p<0,05) so với các nguyên liệu còn lại. ADC lipid
từ các nguyên liệu này của cá lóc (C. striata) thấp
hơn so với ADC lipid của cá lóc (O. argus) giống
(Yu et al., 2013). Độ tiêu hóa năng lượng từ nguồn
nguyên liệu bột cá của cá lóc là tốt nhất (86,9%) và
khác biệt có ý nghĩa thống kê so với các nguyên liệu
còn lại (p<0,05). ADC năng lượng bột đậu nành li
trích (82,5%) và bột huyết (78,4%) của cá lóc khác
biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05) nhưng cao
Độ tiêu hóa protein từ các nguồn nguyên liệu
giàu protein thường dao động từ 75 - 95% (NRC,
2011). Kết quả ADC protein ở bảng 4 cho thấy độ
118
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
Allan, G.L., S.J. Rowland, S. Parkinson, D.A.J. Stone
and W. Jantrarotai, 1999. Nutrient digestibility
for juvenile silver perch (Bidyanus bidyanus):
development of methods. Aquaculture, 170: 131-145.
AOAC, 2000. Official Methods of Analysis. Association
of Official Analytical Chemists Arlington, Virginia.
USA.
Balios, J., 2003. Nutritional value of fish by-product
and their utilization as fish silage in the nutrition
of poultry. In Proceedings of the 8th International
Conference on Environmental Science and Technology,
Lemnos Island, Greece, 8-10 September 2003. Full
paper Vol. B, pp. 70-76 130.
Bureau, D.P. and K. Hua, 2006. Letter to the Editor of
Aquaculture. Aquaculture, 252: 103-105.
Che, J., B. Su, B. Tang, X. Bu, J. Li, Y. Lin, Y. Yang,
X. Ge, 2017. Apparent digestibility coefficients
of animal and plant feed ingredients for juvenile
(Pseudobagrus ussuriensis). Aquaculture Nutrition,
1-8.
so với ADC năng lượng của bột thịt xương (67,8%).
Kết quả thí nghiệm cũng cho thấy ADC năng lượng
từ nguyên liệu bột cá của cá lóc (C. striata) cũng
tương đương với ADC năng lượng từ bột cá của cá
lóc giống (Ophiocephalus argus) là 86,3% (Yu et al.,
2013), cao hơn so với cá trắm cỏ (Ctenopharyngodon
idella) là 83,4%, (Hertrampf and Piedad-Pascual,
2000). Tuy nhiên lại thấp hơn ADC năng lượng từ
bột cá của cá kèo (Pseudapocryptes Elongatus) là
91,8% (Trần ị Bé và Trần ị anh Hiền, 2014),
cá tra (Pangasinondon hypophthalmus) là 93,9%
(Hien et al., 2010) và cá (Pseudobagrus ussuriensis) là
90,09% (Che et al., 2017). Tóm lại, khả năng tiêu hóa
vật chất khô và các thành phần dinh dưỡng protein
và năng lượng của cá lóc (C. striata) đối với bột cá
cao hơn so với các loại nguyên liệu còn lại, thấp nhất
là bột thịt xương. Điều này phù hợp với đặc tính ăn
thiên về động vật của loài.
IV. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
Chu, Z.J., D.H. Yu, Y.C. Yuan, Y.C. Yuan, Y. Qiao,
W.J. Cai, H. Shu and Y.C. Lin, 2015. Apparent
digestibility coefficient of selected protein feed
ingredients for loach (Misgurnus anguillicaudatus).
Aquaculture Nutrition, 21: 425-432.
FAO, 2001. By M.L. Windsor. Fishmeal. Department
of trade and industry, Torry Research Station.
Torry advisory note No.49 (FAO in partnership with
Support unit for International Fisheries and Aquatic
Research, SIFAR, 2001).
4.1. Kết luận
ời điểm thu phân sau 8 giờ cho cá ăn và
phương pháp thu phân lắng là thích hợp nhất cho
nghiên cứu độ tiêu hóa ở cá lóc. Khả năng tiêu hóa
bột cá ở cá lóc là tốt nhất (85,8%), kế đến là bột đậu
nành li trích (69,7%), bột huyết (69,0%) và thấp nhất
là bột thịt xương (53,3%).
4.2. Đề nghị
Nghiên cứu khả năng tiêu hóa của cá lóc
(C. striata) đối với các nguồn nguyên liệu cung cấp
năng lượng làm cơ sở phát triển công thức thức ăn.
Furukawa and Tsukahara, 1966. Chromium oxidate
determination. Bull.Japan. Socicial scientific Fishies,
32: 502-506.
Glencross, B.D., W.E. Hawkins, D. Evans, P.
McCafferty, K. Dods, R. Maas and S. Sipsas, 2005.
Evaluation of the digestible value of lupin and
soybean protein concentrates and isolates when fed
to rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) using either
stripping or settlement fecal collection methods.
Aquaculture, 245: 211-220.
Hall, G.M., 1992. Fish processing technology. In
Ockerman, H.W. ed. Fishery by products, pp. 155-
192. New York: VCH publishers.
Heinitz, M.C., A. Lemme and C. Schulz, 2016.
Measurement of digestibility in agastric fish
based on stripping method - apparent nutrient,
energy and amino acid digestibilities of common
feed ingredients for carp diets (Cyprinus carpio).
Aquaculture nutrition, 22: 1065-1078.
Hemre, G.I., Ø. Karlsen, A.M. Jensen and G.
Rosenlund, 2003. Digestibility of dry matter, protein,
starch, and lipid by cod, Gadus morhua: comparison
of sampling methods. Aquaculture, 225: 225-232.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trần ị Bé và Trần ị anh Hiền, 2014. Đánh giá
khả năng tiêu hóa một số nguồn nguyên liệu làm
thức ăn cho cá kèo (Pseudapocryptes Elongatus). Tạp
chí Khoa học, Trường Đại học Cần ơ, 30: 72-80.
Trần ị anh Hiền và Nguyễn Anh Tuấn, 2009. Giáo
trình Dinh dưỡng và thức ăn thủy sản. Khoa ủy
sản, Trường Đại học Cần ơ.
Lê anh Hùng, 2008. ức ăn và dinh dưỡng thủy sản.
NXB Nông nghiệp, 299 pp.
Lê Xuân Sinh và Đỗ Minh Chung, 2010. Hiện trạng
và những thách thức cho nghề nuôi cá lóc ở Đồng
Bằng Sông Cửu Long. Tạp chí Nông nghiệp & PTNT,
2: 56-63.
Ngô ị Minh úy và Trương Đông Lộc, 2015. Phân
tích hiệu quả tài chính của mô hình nuôi cá lóc đen
và nhận thức của người nuôi ở Đồng bằng sông Cửu
Long. Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Cần ơ, 36:
108-115.
119
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 8(81)/2017
Hernández, C., R.W. Hardy, D.G. Márquez-Martínez,
P.V. Domínguez-Jimenez and B. González-
Rodríguez, 2015. Evaluation of apparent digestibility
coefficient of individual feed ingredient in spotted
rose snapper (Lutjanus guttatus). Aquaculture
Nutrition, 21: 835-842.
Mohanty, S.S. and K. Samantaray, 1997. Interactions
of dietary levels of protein and energy on fingerling
snakehead (Channa striata). Aquaculture, 156: 241-249.
NRC (National Research Council), 2011. Nutrient
Requirements of Fish. National Academy Press,
Washington, D.C., USA.69 pp.
Hertrampf, J.W. and F. Piedad-Pascual, 2000.
Handbook on ingredients for aquaculture feeds.
Kluwer academic publishers Dordrecht/Boston/
London, e Netherlands. 573pp.
Hien, T.T.T., N.T. Phuong, T.L.C. Tu and B. Glencross,
2010. Assessment of method for the determination
of the digestibilities of feed ingredient for Tra
catfish (Pangasianodon hypothalamus). Aquacutlture
nutrient, 16: 351-358.
Hussain, S.M., M. Afzal, M. Salim, A. Javid, T.A.A.
Khichi, M. Hussain and S.A. Raza, 2011. Apparent
digestibility of fish meal, blood meal and meat meal
for Labeo Rohita fingerling. e Journal of Animal &
Plant Sciences, 21(4): 807-811.
Miles, R.D. and F.A. Chapman, 2006. e benefits of
fish meal in aquaculture diets. University of Florida
Extension.
Storebakken, T., I.S. Kvien, K.D. Shearer, B.G.
Helland, S.J. Helland and G.M. Berge, 1998. e
apparent digestibility of diets containing fish meal,
soyabean meal or bacterial meal fed to Atlantic
salmon (Salmo salar): evaluation of different faecal
collection methods. Aquaculture, 169: 195-210.
Veneroa, J.A., R.D. Milesb & F.A. Chapmana,
2006. Validation of a Fecal Collection Method for
Determination of Apparent Digestibility Coefficients
of Diets in Gulf of Mexico Sturgeon. Aquaculture
Nutrition, 90-94.
Yu, H.R., Q. Zhang, H. Cao, X.Z. Wang, G.Q. Huang,
B.R. Zhang, J.J. Fan, S.W. Liu, W.Z. Li and Y.
Cui, 2013. Apparent digestibility coefficient of
selected feed ingredients for juvenile snakehead
(Ophiocephalus argus). Aquaculture Nutrition, 19:
139-147.
Assessment of faecal collection methods for determination of digestibilities
of snakehead fish (Channa striata) with protein feed ingredients sources
Ngo Minh Dung and Tran i anh Hien
Abstract
is study was conducted to determine suitable faecal collection methods applied for digestibility studies of different
protein ingredients for snakehead fish (Channa striata). e study included three experiments: in the first experiment,
faecal collection was done every 2 hours within 24-hour period by settling technique; in the second experiment,
diferent feces collection were applied such as settling, stripping and dissection; and in the last experiment, ADC of
dry matter, protein, and energy of fish meal, soy bean meal, meat bone meal, and blood meal was evaluated as feed
ingredients for snakehead. e results showed the suitable time for collecting snakehead feces was 8 hours; faecal
collection by settlement method was more suitable than dissection and stripping methods for snakehead digestibility
study; and the best ADC of dry mater was found in fish meal (85.8%), then deffated soybean meal (69.7%), blood
meal (69.0%) and meat bone meal (52.3%). Similar results on ADC protein and ADC energy of these ingredient used
as feed for snakehead were confirmed.
Key words: Snakehead, Channa striata, apparent digestibility coefficients, faecal collection methods
Ngày nhận bài: 26/7/2017
Ngày phản biện: 10/8/2017
Người phản biện: TS. Lê Quốc Việt
Ngày duyệt đăng: 25/8/2017
120
7 trang
09/01/2024
460
Bạn đang xem tài liệu "Phương pháp thu phân và khả năng tiêu hóa của cá lóc (Channa striata) với nguồn nguyên liệu Protein khác nhau", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- phuong_phap_thu_phan_va_kha_nang_tieu_hoa_cua_ca_loc_channa.pdf
