Tài liệu Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT NAM ĐỊNH
DẠY HỌC TÍCH HỢP
TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ
( TÀI LIỆU THAM KHẢO )
Ban biên soạn:
Nguyễn Thế Mạnh – Chủ biên
Trần Văn Anh
Đặng Thị Hiền
Nguyễn Tiến Hưn
g
NAM ĐỊNH, NĂM 2014
LỜI NÓI ĐẦU
Trong rất nhiều yếu tố quyết định chất lượng giảng dạy tích hợp ở các cơ sở dạy
nghề thì việc hiểu biết căn bản về dạy học tích hợp, việc biên soạn giáo án tích hợp, tổ
chức thực hiện bài giảng tích hợp cũng như đánh giá kết quả thực hiện bài giảng là một
trong những yếu tố quyết định. Mặc dù đã có những hướng dẫn về tổ chức dạy học tích
hợp nhưng chưa có tài liệu nào tham khảo cho giảng viên cũng như cán bộ quản lý tham
khảo để tổ chức dạy học tích hợp.
Tài liệu tham khảo “Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề’’ được biên soạn làm
tài liệu cho giảng viên, giáo viên và cán bộ quản lý các cơ sở dạy nghề tham khảo để tổ
chức, quản lý dạy học tích hợp
Giảng viên các trường sư phạm kỹ thuât, sinh viên sư phạm kỹ thuật cũng có thể
tham khảo tài liệu này để giảng dạy và học tập.
Tập tài liệu tham khảo này chắc chắn còn thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận
được những ý kiến đóng góp của bạn đọc để tài liệu này ngày càng hoàn thiện hơn.
Các tác giả
2
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG...................................................................5
VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ...........................................5
1.1. Khái niệm về dạy học tích hợp ...........................................................................5
1.1.1. Tích hợp.........................................................................................................5
1.1.2. Dạy học tích hợp............................................................................................5
1.1.3. Phân tích nghề................................................................................................8
1.2. Những yếu tố cơ bản của dạy học tích hợp......................................................12
1.2.1. Mục tiêu bài giảng tích hợp..........................................................................12
1.2.2. Nội dung bài giảng tích hợp .........................................................................14
1.2.3. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài giảng tích hợp ..........................15
1.2.4. Phương tiện dạy học tích hợp.......................................................................16
1.2.5. Kết quả học tập ............................................................................................16
1.3. Các điều kiện để thực hiện dạy học tích hợp...................................................17
1.3.1. Chương trình và học liệu..............................................................................17
1.3.2. Giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề...........................................................17
1.3.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học...........................................................19
CHƯƠNG 2. BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP ..................................................20
2.1. Khái niệm về giáo án, giáo án tích hợp ............................................................20
2.1.1. Khái niệm giáo án.........................................................................................21
2.1.2. Giáo án tích hợp...........................................................................................21
2.2. Quy trình biên soạn giáo án tích hợp...............................................................24
2.2.1. Quy trình biên soạn giáo án tích hợp ............................................................24
2.2.2.Vận dụng quy trình biên soạn trong biên soạn giáo án một số nghề ...............27
CHƯƠNG 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP ..................................................140
3.1.Công tác chuẩn bị cho dạy học tích hợp.........................................................140
3.1.1. Chuẩn bị hồ sơ giảng dạy ...........................................................................140
3.1.2. Chuẩn bị thiết bị, vật tư, phương tiện dạy học............................................140
3.2.Thực hiện hoạt động dạy – học trong dạy học tích hợp ................................141
CHƯƠNG 4. ĐÁNH GIÁ BÀI GIẢNG TÍCH HỢP..............................................148
4.1.Khái niệm về đánh giá bài giảng tích hợp.......................................................148
4.1.1. Khái niệm bài giảng, đánh giá bài giảng tích hợp .......................................148
4.1.2. Mục tiêu đánh giá bài giảng tích hợp..........................................................149
4.2. Các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá bài giảng tích hợp ....................................150
4.2.1. Khái niệm...................................................................................................150
4.2.2. Các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá bài giảng tích hợp...................................150
4.3. Phương pháp đánh giá bài giảng tích hợp.....................................................154
4.3.1. Khái niệm về phương pháp đánh giá bài giảng tích hợp....................................154
4.3.2. Các phương pháp đánh giá bài giảng tích hợp............................................154
4.4. Các thang điểm đánh giá bài giảng tích hợp .................................................156
3
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
4.5 Sử dụng bằng chứng trong đánh giá bài giảng tích hợp ...............................156
4.6. Quy trình đánh giá bài giảng tích hợp...........................................................157
4.6.1. Chuẩn bị đánh giá.......................................................................................157
4.6.2. Thực hiện đánh giá.....................................................................................158
4.6.3. Kết luận đánh giá........................................................................................159
4.7. Sử dụng kết quả đánh giá bài giảng tích hợp................................................166
Tài liệu tham khảo………………………………………………………………164
4
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ
1.1. Khái niệm về dạy học tích hợp
1.1.1. Tích hợp
Tích hợp (intergation) có nghĩa là gộp lại, sát nhập, hội nhập, hợp thành một thể
thống nhất. Khái niệm tích hợp sử dụng trong phạm vi sư phạm mang hàm nghĩa đề cập
tới phương pháp sư phạm nhằm hướng tới nhiều mục đích trong hoạt động.
Theo Đại Từ điển tiếng Việt, tích hợp là phương pháp sư phạm tìm cách thực
hiện nhiều mục đích học tập đặt ra cho các môn học khác nhau ngay trong các bài học
của môn học nhất định [10, 1566].
Theo Từ điển Giáo dục học thì tích hợp là “hành động liên kết các đối tượng
nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau
trong cùng một kế hoạch giảng dạy ” [11, 383]; tích hợp học tập là hành động liên kết
cùng một lần những kiến thức khác nhau và những kỹ năng khác nhau về cùng một chủ
đề giáo dục [11, 384]. Kế hoạch giảng dạy ở đây cần được hiểu trong một phạm vi rộng,
từ kế hoạch giảng dạy của một chương trình đến kế hoạch giảng dạy của một môn học,
kế hoạch giảng dạy của bài học.
Như vậy, trong dạy học, tích hợp có thể được coi là sự liên kết các các đối
tượng giảng dạy, học tập trong cùng một hoạt động để đảm bảo sự thống nhất, hài
hòa, trọn vẹn của hệ thống dạy học nhằm đạt mục tiêu dạy học tốt nhất.
Trong dạy nghề, mục tiêu của dạy nghề là năng lực mà người học đạt được sau
quá trình học tập. Sau khi học xong một bài học, một môđun, người học nghề làm được
một phần công việc hoặc công việc nhất định của nghề. Bởi thế, nội dung tích hợp trong
dạy nghề nhằm hình thành năng lực của người học nghề. Năng lực thực hiện đó được kết
hợp giữa kiến thức – kỹ năng – thái độ mà người học có được nhằm thực hiện một công
việc hoặc một nhóm công việc.
Như vậy, tích hợp là sự kết hợp giữa kiến thức – kỹ năng – thái độ mà người
hành nghề cần có khi thực hiện công việc hoặc một nhóm công việc.
1.1.2. Dạy học tích hợp
Thuật ngữ dạy học tích hợp được sử dụng từ lâu trong giáo dục và đào tạo. Một
cách khái quát nhất, tích hợp được hiểu là: sự tích lũy, sự hợp nhất, sự nhất thể hóa kết
tạo thành đối tượng mới. Vai trò của tính tích hợp trong các chương trình đào tạo là
giảm tải, rút gọn tài liệu, tiết kiệm thời gian học tập, tạo thuận lợi cho việc học, đảm bảo
để học có chất lượng hơn. Có nhiều kiểu tích hợp, ví dụ: tích hợp liên môn, xuyên môn,
tích hợp ngang, tích hợp dọc trong các chương trình. Cũng như các chương trình giáo
5
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
dục khác, đặc điểm cơ bản của các chương trình đào tạo nghề hiện nay thể hiện ở sự tích
hợp các miền mục tiêu kiến thức, kỹ năng, thái độ, tích hợp nội dung các môn học, tích
hợp giữa lý thuyết với thực hành.
Tích hợp trong đào tạo nghề là sự kết hợp một cách hữu cơ, có hệ thống các kiến
thức lý thuyết cần thiết liên quan (cơ sở ngành, lý thuyết chuyên môn) và kỹ năng thực
hành nghề tương ứng thành một nội dung nhất định, nhằm đem đến cho người học các
năng lực thực hiện công việc, nhiệm vụ cụ thể. Nhờ tính tích hợp này mà các đơn vị kiến
thức, kỹ năng trong chương trình đào tạo nghề có có khả năng liên thông ngang, dọc để
tạo ra các mô đun đào tạo thuận lợi trong xây dựng chương trình, trong tổ chức đào tạo.
Có 3 cách tiếp cận tích hợp khi thực hiện bài giảng (xem hình 1)
Có quan niệm cho rằng dạy tích hợp là tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý
thuyết và thực hành trong cùng một không gian, thời gian. Điều này có nghĩa khi dạy
một kỹ năng nào đó, phần kiến thức chuyên môn liên quan đến đâu sẽ được dạy đến đó
và được thực hành để luyện tập ngay. Cả hai hoạt động này được thực hiện tại cùng một
không gian, thời gian và địa điểm. Như vậy, về cơ sở vật chất, phòng dạy tích hợp sẽ có
những đặc điểm khác so với phòng chuyên dạy lý thuyết hoặc chuyên dạy thực hành
theo cách dạy truyền thống. (www.tcdn.gov.vn)
Cách quan niệm dạy học tích hợp trong đào tạo nghề là “sự kết hợp giữa dạy lý
thuyết và dạy thực hành trong cùng không gian, thời gian, địa điểm” gây nhiều lúng
túng cho các trường và cơ sở đào tạo nghề vì:
- Các phòng học chuyên dụng cho dạy tích hợp được sắp xếp để vừa dạy lý
thuyết và thực hành đòi hỏi đầu tư nhiều trang thiết bị, bàn ghế, diện tích phòng học lớn.
Điều này không dễ thực hiện trong thực tế.
- Thiết bị, dụng cụ dành cho sinh viên thực hành khó có thể đáp ứng được theo
hình thức luyện tập cá nhân.
- Trong một mô đun, sự tích hợp kiến thức kỹ năng trong từng bài cũng có sự
khác nhau. Ngay việc phân bố thời gian để dạy phần lý thuyết và thời gian để dạy thực
hành trong một bài dạy tích hợp thế nào cũng là một vấn đề dễ gây lúng túng cho giáo
viên khi thiết kế giáo án tích hợp.
Từ góc độ lý luận và thực tiễn trong lĩnh vực đào tạo nghề hiện nay, chúng tôi
quan niệm: Dạy học tích hợp là quá trình dạy học mà ở đó việc tổ chức dạy kiến thức,
kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp được tích hợp với nhau trong cùng một
nội dung và hoạt động dạy học để người học nghề có năng lực thực hiện các nhiệm
vụ của nghề.
6
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Hình 1. Các cách tiếp cận dạy học tích hợp
Chương trình
Ví dụ minh hoạ
1. Chương trình đào
tạo cấu trúc theo môn
học
Môn học (LT): Máy
điện
Môn học (TH): Thực hành
sửa chữa máy điện
Tiến độ:
- Môn LT: Học kỳ III
- Môn TH: Học kỳ V
Bài 1: Động cơ điện xoay
chiều một pha (4h).
Bài 2: Động cơ điện xoay
chiều ba pha (16h).
.......................................
Bài 1: Sửa chữa Động cơ
điện xoay chiều 1 pha (12h)
Bài 2: Sửa chữa Động cơ
điện xoay chiều 1 pha (48h)
..............................................
2. Chương trình đào
tạo cấu trúc theo năng
lực thực hiện:
Môđun: Động cơ điện xoay chiều
I. Lý thuyết: 20h
Bài 1: Động cơ điện xoay chiều một pha (4h).
Bài 2: Động cơ điện xoay chiều ba pha (16h)
II. Thực hành: 60h
a. Quan điểm 1
Tích hợp theo Mô-đun
Tiến độ: Toàn bộ LT của
mô-đun được dạy trước và
tiếp sau là TH.
Bài 1: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (12h)
Bài 2: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha (48h)
Môđun: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều
Bài 1: Sửa chữa động cơ điện xoay chiều một pha
(16h).
I. Lý thuyết: 4h
II. Thực hành: 12h
b. Quan điểm 2
-Tích hợp theo bài.
-Tiến độ: LT (kiến thức)
trước và TH (thực hành)
sau khi học xong LT.
b. Quan điểm 3
-Tích hợp theo bước công
việc.
-Tiến độ: LT (kiến thức)
trước và TH (thực hành)
đan xen (tích hợp) theo
bước công việc (tiểu kỹ
năng).
Môđun: Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều
Bài : Sửa chữa Động cơ điện xoay chiều 1 pha
(16h)
1. Xác định các thông số kỹ thuật của động cơ
-Lý thuyết (Kiến thức):
-Thực hành (Kỹ năng):
2. Chuẩn bị sửa chữa
3. Kiểm tra xác định hư hỏng
4. Sửa chữa hư hỏng.
5 Kiểm tra và hoàn thiện.
7
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Như vậy, trong dạy học tích hợp vai trò của lý thuyết là cơ sở liên quan đến thực
hành, trong khi vai trò của thực hành là để hình thành kỹ năng, chứ không phải thực
hành để cụ thể hóa lý thuyết, để hiểu rõ lý thuyết.
Cách tiếp cận dạy học tích hợp tạo ra sự linh hoạt khi thực hiện, tránh được
những khó khăn lúng túng không cần thiết cho các cơ sở đào tạo nghề khi triển khai ứng
dụng dạy học tích hợp, đồng thời nó cũng không loại trừ việc thực hiện dạy học tích hợp
trong cùng không gian, thời gian và cùng một địa điểm.
1.1.3. Phân tích nghề
- Phân tích nghề là tiến trình nhằm xác định các nhiệm vụ, công việc mà một công
nhân lành nghề phải thực hiện được trong nghề nghiệp của mình.
Việc Phân tích nghề thực chất là nhằm xác định được mô hình hoạt động của
người lao động, bao hàm trong đó những Nhiệm vụ (Duties) và những Công việc (Tasks)
mà người lao động phải thực hiện trong lao động nghề nghiệp. Ở nhiều nước trên thế
giới, người ta đã dùng các phương pháp khác nhau, trong đó có phương pháp hay kỹ
thuật DACUM (Develop A Curriculum) được sử dụng phổ biến nhất trong một số thập
kỷ qua để tiến hành phân tích nghề. Kết quả của phân tích nghề được thể hiện trong Sơ
đồ phân tích nghề hay Sơ đồ DACUM (DACUM Chart). Sau đó phải tiến hành phân
tích từng công việc (Task Analysis) đã được xác định trong Sơ đồ DACUM.
Hình 2. Sơ đồ phân tích nghề
Nhiệm vụ: một trong những
hoạt động chủ yếu hoặc nhóm
các công việc chủ yếu nằm
trong nghề.
Phân tích nghề: Tiến trình
nhằm xác định các nhiệm vụ,
công việc mà một công nhân
lành nghề phải thực hiện được
trong nghề nghiệp của mình.
Công việc: là bộ phận cụ thể,
quan sát được của một việc làm
đã hoàn tất (có một thời điểm và
kết thúc xác định).
Bước công việc: là phần nhỏ
nhất có thể quan sát được và
phân biệt được của công việc
Kết quả phân tích 1 nghề cần xác định rõ công việc, bước công việc, ví dụ như
phân tích nghề Điện công nghiệp như hình 3 sau đây:
8
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Hình 3:Sơ đồ phân tích nghề Điện công nghiệp trình độ cao đẳng
CÁC NHIỆM VỤ
CÁC CÔNG VIỆC
A
A1
A2
A3
A4
A5
LẮP ĐẶT HỆ
THỐNG CUNG
CẤP ĐIỆN
Phân tích
bản vẽ
Khảo sát
hiện trường
Nhận vật tư
theo thiết kế
Lắp dựng cột
(trụ) điện.
Lắp đặt phụ
kiện đường
dây
A6
A7
A8
A9
A10
Rải dây
Căng dây lấy
độ võng
Đi dây ngầm
hệ thống cung
cấp điện
Lắp đặt thiết
bị tiếp đất
Lắp đặt tụ bù
A11
A12
A13
Lắp đặt
chống sét
Kết nối đường Kiểm tra, hiệu
dây vào trạm
và tủ phân
phối
chỉnh và vận
hành thử
B
B1
B2
B3
B4
LẮP ĐẶT TỦ
ĐIỆN PHÂN
PHỐI
Phân tích
bản vẽ
Nhận thiết bị
vật tư
Lắp thanh cái
trong tủ điện
Lắp đặt
khí cụ điện
đóng cắt
B5
B6
B7
B8
Lắp đặt khí
cụ điện bảo
vệ
Lắp đặt thiết
bị đo lường
điện 2 cực
Lắp đặt thiết
bị đo lường
điện 4 cực
Kết nối các
khí cụ điện
B9
B10
Kiểm tra
nguội và
hiệu chỉnh tủ
điện phân
phối
Kiểm tra
nóng tủ điện
phân phối
Khi phân tích về công việc thì phải xác định đầy đủ bước công việc, tiêu chuẩn
thực hiện cũng như kiến thức, kỹ năng và thái độ mà người hành nghề cần có:
PHIẾU PHÂN TÍCH CÔNG VIỆC
Tên nhiệm vụ :
Tên công việc:
A. Lắp đặt hệ thống cung cấp điện.
A1. Phân tích bản vẽ
Mô tả công việc: Đọc các bản vẽ của hệ thống cung cấp điện cần lắp đặt.
Hình 4. Bảng phân tích 1 công việc
Các bước
thực hiện
công việc
Dụng cụ,
trang bị,
vật liệu
Các quyết định,
tín hiệu và
Tiêu chuẩn
thực hiện
Kiến thức
cần có
Kỹ năng
cần có
Thái độ
cần có
lỗi thường gặp
1. Nhận các - Nhận
- Bút, sổ
- Cung cấp điện:
Các khái niệm về hệ biết chính thực
- Nhận
- Trung
- Nhận không
đúng hoặc đủ
bản vẽ.
đúng, đủ số tay
lượng các
bản vẽ cần
thiết cho lắp
đặt.
thống cung cấp
điện, các loại bản
vẽ, sơ đồ hệ thống vẽ điện.
cung cấp điện
xác các
loại bản
- Cẩn thận các bản vẽ.
- Chính xác - Có quyết định
phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
đủ các bản vẽ.
2. Phân
- Nhận biết - Bút, sổ
- Vẽ kỹ thuật cơ
- Phân
- Trung
- Nhầm lẫn bản
9
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Các bước
thực hiện
công việc
Dụng cụ,
trang bị,
vật liệu
Các quyết định,
tín hiệu và
lỗi thường gặp
Tiêu chuẩn
thực hiện
Kiến thức
cần có
Kỹ năng
cần có
Thái độ
cần có
tích bản vị trí mặt
tay
khí: Các hình chiếu biệt thành thực
mặt bằng công thạo bản
trình, các bản vẽ lắp vẽ.
- Vẽ điện: Các ký
hiệu điện, các
vẽ mặt bằng với
vẽ mặt
bằng.
bằng cần
thiết cho lắp
đặt.
- Cẩn thận bản vẽ vị trí.
- Chính xác - Có quyết định
phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
nguyên tắc vẽ sơ đồ
điện, các sơ đồ mặt
bằng.
đủ các bản vẽ.
- Cung cấp điện:
Các khái niệm về hệ
thống cung cấp
điện, các loại bản
vẽ, sơ đồ hệ thống
cung cấp điện.
3 3. Phân
- Nhận biết - Bút, sổ
- Vẽ kỹ thuật cơ
khí: Các hình chiếu thành thạo thực
- Phân biệt - Trung
- Cần đối chiếu
các ký hiệu, tiêu
tích bản vị trí bố trí tay
vẽ vị trí. các khi cụ,
dây dẫn
mặt bằng công trình bản vẽ.
và bản vẽ lắp - Phân tích - Chính xác theo nhiều tiêu
- Vẽ điện: Các ký chính xác
hiệu điện, các các vị trí
nguyên tắc vẽ sơ đồ trên bản vẽ.
điện và các sơ đồ
vị trí.
- Cung cấp điện:
Các khái niệm về hệ
thống cung cấp
- Cẩn thận chuẩn bản vẽ
chẩn khác nhau
(như TCVN, tiêu
chuẩn quốc tế...)
- Có quyết định
phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
đủ các bản vẽ.
điện. Các loại bản
vẽ, sơ đồ hệ thống
cung cấp điện.
4. Phân tích - Nhận biết - Bút, sổ
- Vẽ điện: Các ký - Phân biệt - Cẩn thận - Cần đối chiếu
hiệu điện, nguyên thành thạo - Chính xác các ký hiệu, tiêu
tắc vẽ sơ đồ điện, sơ bản vẽ.
bản vẽ đơn chính xác
tay
tuyến.
các tuyến
dây cần đi
chuẩn bản vẽ
đồ đơn tuyến.
- Phân tích
chính xác
theo nhiều tiêu
chuẩn khác nhau
(như TCVN, tiêu
chuẩn quốc tế...)
- Có quyết định
phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
đủ bản vẽ.
- Cung cấp điện:
Các khái niệm về hệ bản vẽ đơn
thống cung cấp điện tuyến
và các loại bản vẽ,
sơ đồ hệ thống
cung cấp điện.
5. Phân tích - Xác định - Bút, sổ
- Vẽ điện: Các ký - Phân biệt - Cẩn thận - Cần đối chiếu
hiệu điện, nguyên thành thạo - Chính xác các ký hiệu, TC
bản vẽ nối
dây
được vị trí tay
nối dây cần
thiết.
tắc vẽ sơ đồ điện, bản vẽ.
bản vẽ theo
sơ đồ nối dây.
- Cung cấp điện:
- Phân tích
chính xác
nhiều TC khác
nhau (như
Các khái niệm về hệ bản vẽ nối
thống cung cấp điện dây
và các loại bản vẽ,
sơ đồ hệ thống cung
cấp điện.
TCVN, tiêu
chuẩn quốc tế...)
- Có quyết định
phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
đủ bản vẽ.
10
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Các bước
thực hiện
công việc
Dụng cụ,
trang bị,
vật liệu
Các quyết định,
tín hiệu và
lỗi thường gặp
Tiêu chuẩn
thực hiện
Kiến thức
cần có
Kỹ năng
cần có
Thái độ
cần có
6. 6. Phân tích - Xác định - Bút, sổ
- Vẽ kỹ thuật cơ
- Phân tích - Cẩn thận - Cần đối chiếu
bản vẽ lắp. đúng các tay
khí: Các hình chiếu chính xác Chính xác các ký hiệu, tiêu
bản vẽ lắp
đặt.
mặt bằng công trình bản vẽ lắp
và các bản vẽ lắp
- Vẽ điện: Các ký
hiệu điện, các
nguyên tắc vẽ sơ đồ
điện, các sơ đồ vị
trí.
- Cung cấp điện:
Các khái niệm về
hệ thống CCĐ, các
loại bản vẽ, sơ đồ
hệ thống CCĐ.
.
chuẩn bản vẽ
theo nhiều tiêu
chẩn khác nhau
(như TCVN, tiêu
chuẩn quốc tế...)
- Quyết định
nhận đúng và đủ
bản vẽ.
7. Phân tích - Đối chiếu
- Các loại - Cung cấp điện:
công cụ Các khái niệm về hệ chính xác
tính toán. thống cung cấp điện số liệu.
- Thống kê - Cẩn thận - Có sự nhầm lẫn
bảng kê
thiết bị.
chủng loại,
số lượng
thiết bị
- Chính xác chủng loại, ký
.
hiệu giữa các
thiết bị, vật tư
với nhau.
Văn
và các loại bản vẽ, - Chủng
sơ đồ hệ thống cung loại,
trong các
phòng
bảng vẽ với phẩm
bảng kê.
cấp điện.
- Khí cụ điện
- Số lượng
thiết bị
của các
- Cần đối chiếu
các ký hiệu, tiêu
chuẩn bản vẽ
bảng vẽ.
theo nhiều tiêu
chuẩn khác nhau
(như TCVN, tiêu
chuẩn quốc tế..)
8. Phân tích - Đối chiếu - Bút, sổ
- Cung cấp điện:
- Thống
- Cẩn thận - Có sự nhầm lẫn
- Chính xác chủng loại, ký
hiệu giữa các
bảng kê
vật tư.
chủng loại, tay
số lượng vật
tư với các
Các khái niệm về hệ kê chính
thống cung cấp điện xác số
và các loại bản vẽ, liệu.:
sơ đồ hệ thống cung - Chủng
thiết bị, vật tư
với nhau.
bản vẽ.
cấp điện.
- Khí cụ điện
loại,
- Cần đối chiếu
các ký hiệu, tiêu
chuẩn bản vẽ
- Số lượng
thiết bị
của các
bản vẽ.
theo nhiều tiêu
chẩn khác nhau
(như TCVN, tiêu
chuẩn quốc tế
9. Phác thảo - Phác thảo - Các loại - Cung cấp điện:
phương án được các bản vẽ liên Các khái niệm
- Kỹ năng - Cẩn thận - Có quyết định
lập kế
- Chính xác phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
tập kết vật phương án quan.
tư thiết bị. tối ưu về
tập kết vật tay
chung về hệ thống hoạch làm
- Bút, sổ cung cấp điện và
việc.
đủ các bản vẽ.
phụ kiện đường
dây. Các loại bản
vẽ, sơ đồ hệ thống
cung cấp điện.
tư, thiết bị.
10. Đề xuất - Đề xuất
phương án được các
- Bút, sổ - Cung cấp điện:
tay Các khái niệm
chung về hệ thống hoạch làm
- Kỹ năng - Cẩn thận - Có quyết định
lập kế
- Chính xác phù hợp khi nhận
không đúng hoặc
tập kết
phương án
thiết bị, vật tập kết thiết
tư, khảo sát bị, vật tư tối
cung cấp điện và
phụ kiện đường
việc.
đủ các bản vẽ.
11
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Các bước
thực hiện
công việc
Dụng cụ,
trang bị,
vật liệu
Các quyết định,
tín hiệu và
lỗi thường gặp
Tiêu chuẩn
thực hiện
Kiến thức
cần có
Kỹ năng
cần có
Thái độ
cần có
địa hình
thực tế.
ưu.
dây. Các loại bản
vẽ, sơ đồ hệ thống
cung cấp điện.
11. Bàn
giao kết
quả công
việc.
- Bàn giao - Các tài - Vi tính văn phòng - Thực
- Cẩn thận - Bàn giao phải
- Chính xác đúng thủ tục.
- Cẩn thận,
kết quả
liệu liên
quan đến chính và các qui
công trình định kỹ thuật về bàn hành chính
- Các thủ tục hành hiện các
công việc
cho nhóm
sau thực
hiện đúng
yêu cầu.
thủ tục
nghiêm túc trong
công việc.
thi công
giao công việc
và các qui
định kỹ
lắp đặt hệ
thống cung
cấp điện
thuật về
bàn giao
công việc.
Như vậy, căn cứ vào phân tích nghề, giáo viên có thể xác định được kỹ năng,
tiểu kỹ năng làm cơ sở cho việc biên soạn giáo án tích hợp.
1.2. Những yếu tố cơ bản của dạy học tích hợp
1.2.1. Mục tiêu bài giảng tích hợp
Theo Luật Dạy nghề, mô đun là đơn vị học tập được tích hợp giữa kiến thức
chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp một cách hoàn chỉnh nhằm
giúp cho người học nghề có năng lực thực hành trọn vẹn một số công việc của một
nghề.
Theo đó, mục tiêu đào tạo trong các mô-đun là hình thành các năng thực hành
một số công việc của nghề.
Như vậy, mục tiêu của bài giảng tích hợp là hình thành năng lực để người học
nghề có thể thực hiện được công việc hoặc một số công việc của một nghề. Mục tiêu bài
giảng tích hợp bao giờ cũng gồm 3 thành phần:
- Những kiến thức liên quan để người học xác định được quy trình hay trình tự
thực hiện một công việc nhất định. Chỉ những kiến thức nào liên quan đến hình thành kỹ
năng, thực hành kỹ năng mới được đưa và bài giảng. Ở một số bài giảng, kiến thức liên
quan có thể ở những bài giảng trước, mô đun trước đó người học đã học nên giáo viên
chỉ cần gợi mở để người học tham khảo các kiến thức đã biết
- Kỹ năng nghề: đây chính là đặc trưng cơ bản của dạy nghề hiện nay. Mục tiêu
bài giảng cần nêu rõ những kỹ năng nào mà người học nghề cần luyện tập. Kỹ năng này
đã được xác định ở tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia. Hiện nay, ngành dạy nghề đã ban
hành được 176 bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia làm cơ sở cho việc xây dựng
chương trình, tổ chức đào tạo cũng như đánh giá cấp chứng chỉ kỹ năng nghề.
Một bài giảng nhằm làm cho người học nghề đạt được các tiêu chuẩn để thực
hiện công việc. Ví dụ: Tên công việc: LẬP CHƯƠNG TRÌNH NC TRỰC TIẾP TRÊN
MÁY CÔNG CỤ CNC
12
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Mã số công việc: D2
I. MÔ TẢ CÔNG VIỆC
Là quá trình nghiên cứu bảng quy trình công nghệ, kiểm tra máy thiết lập chế độ
soạn thảo, soạn thảo chương trình NC, kiểm tra và hiệu chỉnh chương trình, lưu trữ và
lập chương trình NC.
II. CÁC TIÊU CHÍ THỰC HIỆN
-
-
Mức độ chính xác của chương trình NC;
Mức độ cẩn thận, tỷ mỷ, chính xác; mức độ an toàn.
III. CÁC KỸ NĂNG VÀ KIẾN THỨC THIẾT YẾU
1. Kỹ năng
- Nghiên cứu, đọc bản vẽ kỹ thuật; đọc hiểu quy trình công nghệ; soạn thảo chương trình
NC;
- Sử dụng máy công cụ CNC; sử dụng thiết bị văn phòng, lưu trữ và bảo mật.
2. Kiến thức
- Vẽ kỹ thuật; vận hành máy công cụ CNC; lập trình chương trình NC
- Lưu trữ dữ liệu và bảo mật.
IV. CÁC ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÔNG VIỆC
- Bản quy trình công nghệ; máy công cụ CNC;
- Sổ tay công nghệ CNC; thiết bị lưu trữ dữ liệu; trang thiết bị văn phòng.
V. TIÊU CHÍ VÀ CÁCH THỨC ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG
Tiêu chí đánh giá
Cách thức đánh giá
- Chương trình NC theo quy trình công nghệ.
- Kiểm tra nhập chương trình NC.
- Cẩn thận, tỷ mỷ; an toàn.
- Mô phỏng chương trình NC trực tiếp
trên máy công cụ CNC.
- Tiêu chuẩn kỹ năng nghề là bản hướng dẫn đầy đủ và cụ thể về việc xác định kỹ
năng, các điều kiện thực hiện công việc và tiêu chí, cách thức đánh giá kỹ năng nghề mà
người học nghề có thể thực hiện được.
- Thái độ nghề nghiệp thể hiện ở tác phong công nghiệp, ý thức chấp hành kỷ luật
lao động, tinh thần hợp tác trong lao động nghề nghiệp.
Qua đánh giá kỹ năng nghề cắt gọt kim loại trên máy tiện vạn năng theo tiêu
chuẩn JAVADA - Nhật bản vào tháng 7/2013 do Tổng cục Dạy nghề phối hợp với Công
ty DENSO tổ chức, nhiều thí sinh làm việc trong các doanh nghiệp đã không đạt yêu cầu
thậm chí bị điểm trừ do không tuân thủ quy trình lao động, không đảm bảo an toàn lao
động (phương pháp chấm điểm trừ, điểm chấm là thang điểm 100, điểm đạt yêu cầu là
60/100 điểm).
Mối quan hệ của kiến thức, kỹ năng và thái độ được thể hiện ở sơ đồ sau:
Hình 5. Sơ đồ mối quan hệ kiến thức – kỹ năng – thái độ
KiÕn thøc
Kü n¨ng
Th¸i ®é
13
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
1.2.2. Nội dung bài dạy tích hợp
Chương trình khung đào tạo nghề được xây dựng theo phương pháp DACUM,
dựa trên cơ sở phân tích nghề, phân tích hoạt động lao động, xác định yêu cầu của nghề
và năng lực thực hiện, định hướng thị trường lao động là điểm trung tâm. Trong quá trình
phân tích nghề ngoài các nhà giáo, nhà quản lý giáo dục có kinh nghiệm còn có đại diện
của phía doanh nghiệp sử dụng nguồn lao động.
Các mô-đun đào tạo nghề có trong chương khung được xây dựng theo một tiêu
chuẩn thống nhất về các thành phần, nội dung và hình thức. Mỗi mô-đun gồm các bài có
lượng thời gian thực hiện khác nhau, nội dung tích hợp giữa lý thuyết, thực hành, tiêu
chí kiểm tra đánh giá, các bài kiểm tra đánh giá năng lực thực hiện đảm bảo cho việc
hình thành năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội và cuối cùng là
năng lực thực hiện các hoạt động nghề.
Mỗi mô đun nghề định hướng vào thực hiện một số công việc theo chuẩn. Đây là
điểm khác biệt cơ bản nhất giữa chương trình khung đào tạo nghề với các chương trình
đào tạo nghề trước đây thường được xây dựng theo phương pháp nội quan và phương
pháp chuyên gia, chủ yếu hình thành và phát triển các năng lực chung.
Mô đun được kết cấu theo bài, mỗi bài thực hiện công việc hoặc phần công việc.
Ví dụ: tên công việc của phân tích nghề sẽ là cơ sở cho việc xây dựng chương trình, biên
soạn, giảng dạy và đánh giá bài giảng tích hợp.
Ví dụ: Tên nhiệm vụ: B - Chuẩn bị các điều kiện để thực hiện hàn
Tên công việc: B06 - Cắt tự động bằng nhiệt
Mô tả công việc: Cắt phôi hàn hoàn toàn tự động bằng máy CNC chuyên dụng
có sử dụng nhiệt. Các bước chính để thực hiện công việc gồm: chuẩn bị vật liệu, cài đặt
máy cắt tự động và sử dụng máy cắt tự động bằng nhiệt.
Hình 6. Bảng tiêu chuẩn kỹ năng của 1 công việc
Các
Các
Dụng cụ,
trang
thiết bị,
vật
quyết
định, tín
hiệu và
lỗi
thường
gặp
bước
thực
hiện
công
việc
Thái
độ cần
có
Tiêu chuẩn thực
hiện
Kiến thức
cần có
Kỹ năng
cần có
liệu....
-
Kim
loại đen.
Vật liệu cắt được - Kim
chuẩn bị theo quy loại màu. Quy
trình hợp lý để tăng -
năng suất và ít lãng vạch dấu. liệu.
Quan sát,
trình tổng hợp
Phấn chuẩn bị vật khi thực
1.
- Tỷ
mỷ.
- Chu
đáo.
Nguồn
gốc
liệu chưa
rõ ràng.
Chuẩn
bị vật
liệu.
vật
hiện chuẩn
bị vật liệu.
phí.
- Bộ số
đóng
chìm.
14
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Các
quyết
định, tín
hiệu và
lỗi
Các
bước
thực
hiện
công
việc
Dụng cụ,
trang
thiết bị,
vật
Thái
độ cần
có
Tiêu chuẩn thực
hiện
Kiến thức
cần có
Kỹ năng
cần có
liệu....
thường
gặp
- Chương trình cắt
được lựa chọn phù
hợp.
- Quá trình cắt được
xác định từ các yêu
cầu kỹ thuật hoặc từ
các hướng dẫn.
- Chương trình cắt
được lựa chọn và đưa
vào quy trình hoạt
động chuẩn.
- Cài đặt được máy
theo yêu cầu kỹ thuật.
- Thông số thiết bị
được thiết lập theo
yêu cầu kỹ thuật.
- Kỹ thuật
-
Máy
vận
thiết
hành
bị
NC hoặc
CNC.
-
thống cắt
đơn hoặc
đa đầu.
- Đầu cắt
OFC
-
NC/CNC.
- Quy trình
thiết lập các
2. Cài
đặt
Hệ
Chính Lựa chọn
xác. chương
Cài đặt
máy
thiết bị cắt - Linh trình cắt
thông
số
cắt tự
động.
tự động.
hoạt.
- Tự
tin.
chưa hợp
lý.
thiết bị.
- Mối nguy
hiểm sinh ra
hoặc
plasma.
khi
mồi
ngọn lửa cắt.
- Máy cắt
- Sử dụng quy trình NC hoặc
hoạt động chuẩn để CNC.
- Nguồn
- Vạch dấu bằng bột khí LPG,
hoặc dấu chìm phải ở acetylen.
- Nguồn
- Vận hành và giám laser.
sát hoạt động đúng - Nguồn
- Quy trình
sử dụng thiết - Sử dụng
bị vạch dấu máy cắt
và các thiết bằng nhiệt.
bị truy tìm - Đọc và
gốc tọa độ.
- Cách sử thông tin
dụng thiết bị cần thiết.
bảo hộ LĐ
- Cẩn
thận.
-
Chính
xác.
-
3. Sử
dụng
máy
cắt tự
động
bằng
khởi động máy.
Không
đảm bảo
an toàn.
giải thích
vị trí thuận lợi.
Quyết
đoán.
nhiệt.
quy trình.
plasma.
1.2.3. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài giảng tích hợp
Quan điểm chính về phương pháp dạy học trong bài dạy tích hợp là kiểu dạy học
giải quyết vấn đề và kiểu dạy học định hướng hoạt động.
Bản chất của kiểu dạy học định hướng hoạt động là hướng học sinh vào hoạt
động giải quyết các vấn đề kỹ thuật hoặc các nhiệm vụ, tình huống nghề nghiệp, nhằm
chuẩn bị cho sinh viên tham gia vào giải quyết các nhiệm vụ nghề nghiệp.
Trọng tâm kiểu dạy học định hướng hoạt động là tổ chức quá trình dạy học mà
trong đó học sinh hoạt động để tạo ra một sản phẩm. Thông qua đó phát triển được các
năng lực hoạt động nghề nghiệp. Các bản chất cụ thể như sau:
- Dạy học định hướng hoạt động là tổ chức học sinh hoạt động mang tính trọn vẹn,
mà trong đó sinh viên độc lập thiết kế qui trình hoạt động, thực hiện hoạt động
theo kế hoạch và kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động;
15
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
- Tổ chức quá trình dạy học, mà trong đó sinh viên học thông qua hoạt động độc
lập để thực hiện công việc;
- Học qua các hoạt động cụ thể mà kết quả của hoạt động đó không nhất thiết tuyệt
đối mà có tính chất là mở (các kết quả hoạt động có thể khác nhau);
- Tổ chức tiến hành giờ học hướng đến mục tiêu hình thành ở sinh viên kỹ năng giải
quyết nhiệm vụ nghề nghiệp.;
- Kết quả bài dạy học định hướng hoạt động tạo ra được sản phẩm vật chất hay ý
tưởng hay những quyết định.
Vì vậy, trong một bài dạy học tích hợp, giáo viên và sinh viên đều phải hoạt
động, không chỉ hoạt động trí óc mà còn tiến hành các thao động tác để thực hiện một
công việc hay bước công việc nhằm tạo ra sản phẩm hoặc bán sản phẩm. Với đặc trưng
đó, việc đánh giá bài giảng tích hợp có phần đánh giá sản phẩm hoạt động của sinh viên.
1.2.4. Phương tiện dạy học tích hợp
Do đặc điểm của việc tổ chức dạy học tích hợp nên phòng học phải có chỗ để
học lý thuyết đồng thời cũng phải có chỗ để bố trí máy móc, thiết bị thực hành. Vì vậy,
diện tích phòng dạy học tích hợp phải đủ lớn để kê bàn ghế học lý thuyết, lắp đặt các
thiết bị hỗ trợ giảng dạy lý thuyết, lắp đặt đủ các thiết bị để sinh viên luyện tập, thực
hành. Đây là một trong những yêu cầu tiên quyết mà các cơ sở dạy nghề cần đáp ứng để
triển khai tổ chức giảng dạy tích hợp.
Chính do yêu cầu này mà việc vận dụng dạy học tích hợp ở các cơ sở dạy nghề
gặp khó khăn về việc bố trí phòng dạy học tích hợp
1.2.5. Kết quả học tập
Trong dạy học tích hợp, kết quả học tập không giống như khi dạy lý thuyết hay
thực hành. Nếu như trong dạy lý thuyết, kết quả học tập chủ yếu là kiến thức lý thuyết;
trong dạy thực hành, kết quả học tập chủ yếu là các kỹ năng nghề nghiệp thì trong dạy
học tích hợp, kết quả học tập chính là năng lực của người học. Bởi lẽ, Mô đun đào tạo là
một đơn vị học tập tích hợp tất cả các thành phần kiến thức liên quan trong các môn lý
thuyết với các kỹ năng để hình thành năng lực thực hiện. Việc dạy học các mô đun thực
chất là dạy học tích hợp nội dung để nhằm hướng đến các mục đích sau:
- Định hướng vấn đề cần giải quyết – năng lực thực hiện công việc;
- Định hướng cuộc sống thật, hoạt động nghề nghiệp thật, giải quyết những vấn đề
liên quan đến cuộc sống và nghề nghiệp;
- Phát triển năng lực thực hiện ở học sinh;
Như vậy, sau mỗi bài giảng, người học sẽ thực hiện được một công việc hay phần
công việc nào đó của hoạt động nghề nghiệp thực với những mức độ thuần thục khác
nhau. Việc đánh giá kết quả học tập sẽ dựa trên tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia.
16
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
1.3. Các điều kiện để thực hiện dạy học tích hợp
Dạy học tích hợp có sự khác biệt rất rõ nét so với dạy học truyền thống. Vì vậy,
khi chuyển sang dạy học tích hợp bắt buộc phải có sự thay đổi về các yếu tố của quá
trình dạy học. Các yếu tố cần có sự thay đổi khi chuyển sang dạy học tích hợp gồm:
Chương trình và học liệu, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, quản lý và đánh giá bài giảng
tích hợp.
1.3.1. Chương trình và học liệu
Quá trình đào tạo nghề theo chương trình khung bao gồm tổ chức dạy học các
môn học chung, các môn học cơ bản, cơ sở ngành và các mô-đun. Dạy và học các mô -
đun theo phương thức tích hợp giữa lý thuyết với thực hành định hướng theo năng lực
thực hiện, trong đó người học là trung tâm của quá trình dạy học.
Các chương trình khung và chương trình chi tiết các mô đun nghề đã được xây
dựng trên cơ sở phân tích nghề, theo hướng hình thành năng lực thực hiện cho người
học. Phân tích nghề là xác định chuẩn đầu ra về năng còn quá trình đào tạo là nhằm hình
thành năng lực cho người học.
Tuy nhiên, giữa phân tích nghề và xây dựng chương trình cũng còn có sự khác
biệt và sự khác biệt này gây lúng túng cho giáo viên khi soạn giáo án, khi tổ chức dạy
học tích hợp.
Ngoài các chương trình, tài liệu dạy nghề nhập khẩu cho đào tạo các nghề theo
chuẩn quốc tế, các học liệu dành cho dạy, học nghề hiện do các cơ sở dạy nghề tổ chức
biên soạn.
1.3.2. Giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề
Đội ngũ giáo viên là thành tố then chốt trong dạy học tích hợp. Giáo viên giảng
dạy theo phương thức tích hợp cần phải có kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn cao cả
ở tay nghề thực hành và lý thuyết. Điều này đảm bảo rằng họ có một tổ hợp các kỹ năng,
năng lực chuyên môn, kinh nghiệm và khả năng chuẩn bị sẵn sàng để dạy học tích hợp.
Theo thống kê của Tổng cục Dạy nghề, số lượng giáo viên dạy nghề là 39.260 người,
trong đó:
+ Giảng viên dạy ở các trường cao đẳng nghề là 14.277 người
+ Giáo viên dạy ở các trường trung cấp nghề là 10.874 người
+ Giáo viên ở các trung tâm dạy nghề là 14.109 người
Nguồn: Vụ Giáo viên và Cán bộ quản lý dạy nghề - Tổng cục Dạy nghề, 2013
Theo thống kê hiện nay, số giáo viên, giảng viên trong các cơ sở dạy nghề có đủ
điều kiện để dạy được cả lý thuyết và thực hành chỉ chiếm 40%, phần lớn các giáo viên
hoặc chỉ dạy được lý thuyết hoặc chỉ dạy được thực hành. Về nghiệp vụ sư phạm: tỷ lệ
giáo viên đã qua đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm tại các trường CĐN chiếm 80,
17
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
8%, tại các trường TCN chiếm 71, 2%, tại các TTDN là 53,5%. Về kỹ năng nghề, trong
tổng số 83% giáo viên đang giảng dạy thực hành và tích hợp chỉ có 57,8% giáo viên đạt
chuẩn về kỹ năng nghề (4/7 hoặc tương đương trở lên).
Đây là thách thức rất lớn đối với các cơ sở dạy nghề khi chuyển sang tổ chức dạy
học tích hợp. Vì vậy, việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, giảng viên thích ứng với loại
hình dạy học này đang là vấn đề cần được quan tâm trong toàn hệ thống. Trước mắt, các
cơ sở dạy nghề cần tăng cường bồi dưỡng kỹ năng nghề cho đội ngũ giáo viên, giảng
viên tại cơ sở của mình đã đủ điều kiện dạy được lý thuyết đề có thể dạy được thực
hành, dưới các hình thức như: sử dụng các giáo viên có tay nghề cao kèm cặp các giáo
viên có tay nghề thấp hoặc đưa các giáo viên đi thực tập tại các doanh nghiệp.
Khả năng vừa dạy được lý thuyết, vừa dạy được thực hành là rất quan trọng
nhưng mới chỉ là yếu tố “cần”. Bằng kinh nghiệm thực tiễn của mình, trước hết giáo viên
phải thẩm định lại những mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ được xác định bởi
chương trình đào tạo, có cần bổ sung điều chỉnh hay không đồng thời hình dung việc tích
hợp chúng với nhau được thực hiện như thế nào. Bởi vì nội dung đào tạo tích hợp không
phải chỉ là một phép cộng. Rõ ràng là khi dạy học tích hợp, người thầy sẽ phải thay đổi
phương pháp dạy học theo hướng phục vụ người học và bám sát với thực tế nghề nghiệp
và phải đạt yêu cầu về kỹ năng thực hành. Yêu cầu này buộc giáo viên phải đi khảo sát
và gắn bó với thực tế nhiều hơn. Một yếu tố nữa là năng lực thực hành nghề (tay nghề)
của chính giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng, vì nếu không có năng lực thực hiện
tốt, giáo viên khó lòng tiến hành thị phạm một cách thành công, hướng dẫn rèn luyện tay
nghề, tổ chức đào tạo kết hợp sản xuất, truyền thụ kinh nghiệm nghề nghiệp cho người
học. Chính vì vậy, việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cho phương thức đào tạo này phải
có những lộ trình hết sức chặt chẽ và là một quá trình cần thời gian chứ không phải một
sớm một chiều có thể có được. Theo thống kê hiện nay (12/2012), số giáo viên trong các
cơ sở dạy nghề có đủ điều kiện dạy tích hợp chỉ chiếm 46%, đây là thách thức rất lớn đối
với các cơ sở dạy nghề khi chuyển sang tổ chức dạy học tích hợp.
Về cán bộ quản lý cơ sở dạy nghề: Tính đến hết 31/12/2011, theo báo cáo của
các Bộ, ngành, địa phương có 3956 người (trường cao đẳng nghề: 1.240 người, trường
trung cấp nghề: 2.716 người). Đại bộ phận cán bộ quản lý dạy nghề ở các cơ sở dạy nghề
trước khi bổ nhiệm đều là giáo viên có trình độ, năng lực, kinh nghiệm trong lĩnh vực
giáo dục, đào tạo và dạy nghề. Tuy nhiên, còn nhiều cán bộ quản lý cơ sở dạy nghề chưa
qua một lớp, hoặc chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý về dạy học để làm
cán bộ quản lý. Vì vậy, năng lực tổ chức, quản lý đào tạo, kỹ năng quản lý, năng lực điều
hành trường/trung tâm của đội ngũ cán bộ quản lý hiện nay còn hạn chế, thiếu tính
chuyên nghiệp, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý cơ sở dạy nghề trong điều kiện dạy học
18
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
tích hợp hiện nay.
1.3.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
Trang thiết bị là một trong những yếu tố rất quan trọng bảo đảm chất lượng dạy
nghề. Tuy nhiên hiện nay, đây là vấn đề còn thiếu và chưa đồng bộ đối với hầu hết các
CSDN.
Về chất lượng thiết bị dạy nghề: Nhiều nghề thiết bị còn lạc hậu đặc biệt ở các trường
thuộc các tỉnh khó khăn. Nhiều nơi do qui mô đào tạo lớn nên vẫn phải kết hợp cả thiết bị mới
và thiết bị cũ để đáp ứng nhu cầu dạy và học nghề. Điều này ảnh hưởng chung tới chất lượng
đào tạo nghề. Theo Báo cáo dạy nghề Việt Nam 2011, thì số lượng thiết bị phục vụ thực hành
hầu hết không đáp ứng được nhu cầu thực hành của sinh viênvà theo yêu cầu của chương trình
đào tạo.
Hình 7: Biểu đồ mức độ đáp ứng số lượng thiết bị đào tạo của một số nghề phổ
biến theotiêu chuẩn và qui mô đào tạo tại các trường CĐN
Nguồn: Báo cáo Dạy nghề Việt Nam 2011 – Viện NCKHDN
Bản chất của tổ chức dạy học tích hợp là tổ chức dạy học kết hợp giữa dạy lý
thuyết và dạy thực hành trong cùng một không gian (cùng trong một địa điểm tổ chức
dạy và học) và trong cùng một thời gian (cùng tiến hành trong thời gian dạy từng kỹ
năng). Điều này, có nghĩa là khi dạy một kỹ năng nào đó phần kiến thức chuyên môn liên
quan đến đâu sẽ được dạy đến đó, sau đó dạy thực hành ngay kỹ năng đó, cả hai hoạt
động này được thực hiện tại cùng một địa điểm (sau đây gọi là phòng dạy học tích hợp).
Như vậy, phòng dạy học tích hợp sẽ có những đặc điểm khác so với phòng chuyên dạy
lý thuyết hoặc phòng chuyên dạy thực hành. Cụ thể như sau:
- Phải đáp ứng điều kiện dạy được cả lý thuyết và thực hành: Hiện tại chưa có
chuẩn quy định về loại phòng này. Tuy nhiên, do đặc điểm của việc tổ chức dạy học tích
hợp cho nên phòng học phải có chỗ để học lý thuyết đồng thời cũng phải có chỗ để bố
19
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
trí máy móc thiết bị thực hành. Vì vậy, diện tích phòng dạy học tích hợp phải đủ lớn để
kê bàn ghế học lý thuyết, lắp đặt các thiết bị hỗ trợ giảng dạy lý thuyết, lắp đặt đủ các
thiết bị thực hành cho học sinh….
- Số phòng học, trang thiết bị giảng dạy cho mỗi nghề sẽ tăng: Do không còn
phòng lý thuyết dùng chung cho tất cả các nghề trong trường nữa, các nghề đều phải bố
trí phòng riêng và chuyên môn hóa cho từng lớp học.
CHƯƠNG 2. BIÊN SOẠN GIÁO ÁN TÍCH HỢP
2.1. Khái niệm về giáo án, giáo án tích hợp
20
Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề
Trang
Tải về để xem bản đầy đủ
170 trang
12/05/2022
9801
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu Dạy học tích hợp trong đào tạo nghề", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- tai_lieu_day_hoc_tich_hop_trong_dao_tao_nghe.pdf
