Bài giảng Insulin và đường huyết - Phạm Thị Ngọc Điệp

INSULIN VÀ ĐƯỜNG HUYẾT

Biên soạn: Bs.Phạm Thị Ngọc Điệp

Biên tập : Trần Quốc Quang

TÀI LIỆU LƯU HÀNH NỘI BỘ - 2015

NỘI DUNG

1. Đái tháo đường

2. Điều trị bệnh đái tháo đường

3. Thuốc hạ đường huyết trong danh mục thuốc DOMESCO

4. Phân nhóm

5. Tác dụng điều trị cụ thể

6. Hình ảnh sản phẩm

7. Câu hỏi

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

TÌM HIỂU ĐÔI NÉT VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Định nghĩa: Đái tháo đường (ĐTĐ) là bệnh lý

chuyển hóa, đặc trưng bởi tình trạng tăng

glucose máu mạn tính, kèm theo các rối loạn

chuyển hóa glucid, lipid và protid.

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Tiêu chí chẩn đoán ĐTĐ (theo ADA 2012)

+ Glucose máu khi đói ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/L)

Hoặc

+ Nghiệm pháp dung nạp 75g Glucose

Glucose máu sau 02 giờ ≥ 200mg/dl (11,1 mmol/L)

Hoặc:

+ Bệnh nhân có biểu hiện tăng đường huyết trên lâm sàng.

Glucose máu ngẫu nhiên ≥ 200mg/dl (11,1 mmol/L)

Hoặc

+ HbA1c ≥ 6,5 %

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

PHÂN LOẠI

ĐTĐ

TYP 1

ĐTĐ

TYP 2

ĐTĐ

THAI KỲ

TÌNH

TRẠNG

KHÁC

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

1. Đái tháo đường týp 1: do bệnh tự miễn dịch, các tế bào beta

tuyến tụy bị phá hủy bởi các chất trung gian miễn dịch, sự

phá hủy này có thể nhanh hoặc chậm.

2. Đái tháo đường týp 2: gọi là đái tháo đường không phụ

thuộc insulin, đái tháo đường ở người lớn, bệnh có tính gia

đình. Đặc trưng của ĐTĐ typ 2 là kháng insulin đi kèm với

thiếu hụt insulin tương đối.

3. Đái tháo đường thai kỳ: là tình trạng rối loạn dung nạp

đường huyết xảy ra trong thời kì mang thai.

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

ĐTĐ TYP 2

CHIẾM 90%

ĐTĐ TYP 1

CHIẾM 10%

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Mục tiêu điều trị:

* Làm giảm các triệu chứng liên quan đến tăng glucose

máu

* Đạt được sự kiểm soát chuyển hóa

* Phòng ngừa biến chứng. Ngăn chặn hoặc làm chậm sự

xuất hiện các biến chứng mạch máu nhỏ và lớn.

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Glucose máu: (người lớn) theo hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ 2013

Glucose máu lúc đói: 70-130mg/dL (3,9-7,2mmol/L)

Đỉnh glucose máu sau ăn < 180mg/dL(1-2 giờ sau ăn)

HbA1c < 7%

Huyết áp: < 130/80mmHg

(Ở bệnh nhân giảm GFR và tiểu đạm lượng lớn. HA mục

tiêu là <125/75 mmHg)

Mục tiêu

kiểm soát

Lipid máu: LDL-c: < 2,6mmol/L (< 100mg/dL)

HDL-c: > 1,1 mmol/L (> 40mg/dL với nam giới

và >50mg/dL với nữ giới)

Triglycerid :< 1,7 mmol/L (<150 mg/dL)

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Thay đổi lối sống:

Chế độ ăn: - Thực hiện chế độ ăn hợp lý, cân đối các thành phần:

+ Glucid 50 – 60%

+ Protid 15 – 20 %

+ Lipid 20 – 30 %

Tổng số calo/ngày

- Chất xơ: rau 100 – 200 gr/bữa ăn

- Kiêng đồ ngọt. Hạn chế rượu, bia, bỏ thuốc lá.

* Đối với BN ĐTĐ týp 2: ăn 3 bữa chính (sáng, trưa, tối), BN đang tiêm

insulin nên chia thành 4 – 5 bữa ăn tránh hạ đường huyết

Hoạt động thể lực: Tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần với các loại hình

như đi bộ, bơi lội, cầu long, leo cầu thang tùy tình trạng sức khỏe của

người bệnh.

Lựa chọn pp điều trị

Mục tiêu điều trị: + HbA1c về khoảng 6,5 – 7 % trong vòng 3 tháng.

+ Không áp dụng phương pháp điều trị bậc thang mà dùng

thuốc phối hợp sớm

Cụ thể:

- HbA1c > 9%

Chỉ định 2 loại thuốc viên

hạ glucose máu phối hợp

- Glucose máu lúc đói > 13 mmol/l

- HbA1c > 9%

Chỉ định dùng ngay insulin

- Glucose máu lúc đói > 15 mmol/l

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đái tháo đường typ 2

Ban hành kèm theo quyết định 3280/QĐ-BYT ngày 09/09/2011 của Bộ

trưởng Bộ Y tế

ĐIỀU TRỊ

Điều trị bằng insulin:

Chỉ định:

-Là bắt buộc với đái tháo đường typ 1, đái tháo đường thai kì

-Đái tháo đường typ 2 khi có:

+ Mất bù do stress, nhiễm trùng, vết thương cấp, tăng đường huyết

với tăng ceton máu cấp nặng. Mất cân không kiểm soát được.

+ Can thiệp ngoại khoa.

+ Có thai

+ Suy gan, thận

+ Dị ứng với các thuốc viên hạ đường huyết

+ Thất bại với thuốc viên hạ đường huyết

+ Chỉ định tạm thời ngay khi có đường huyết tăng cao > 250 – 300

mg/dl (14 – 16,5 mmol/l), HbA1c >11%

ĐIỀU TRỊ

Điều trị bằng insulin:

Chỉ định:

-Đái tháo đường có hôn mê toan ceton hoặc tăng áp lực thẩm thấu

-Đái tháo đường do bệnh lí tụy: viêm tụy mạn, sau phẫu thuật cắt tụy...

-Trong một số trường hợp nhu cầu insulin của bệnh nhân tăng cao: điều trị

một số thuốc gây tăng đường huyết (corticoid)

ĐIỀU TRỊ

Điều trị bằng insulin:

Có nhiều phác đồ điều trị insulin khác nhau:

Đái tháo đường typ 1: thường sử dụng phát đồ 2-4 mũi/ngày

Đái tháo đường typ 2: ngoài phác đồ như ĐTĐ typ 1 có thể sử dụng

thêm phác đồ 1 mũi insulin phối hợp với thuốc viên

Đái tháo đường thai kì thường sử dụng phác đồ 1-4 mũi/ngày tùy theo

nồng độ đường huyết của bệnh nhân. Chỉ sử dụng loại insulin tổng hợp

(Mixtard)

ĐIỀU TRỊ

Các loại insulin theo thời gian tác dụng:

Loại insulin

Bắt đầu tác dụng Tác dụng tối đa

Tác dụng kéo dài

(giờ)

Apart (Novolog)

Lispro (Humalog)

10 – 20 phút

1

3 – 4

Regular

0,5 – 1

2 – 4

6 – 8

NPH

1,5 – 3

2 – 4

4 – 10

7 – 12

12 – 22

16 – 22

Lente

Mixtard (NPH/Regular)

(70/30, 80/20, 40/60)

0,5 – 1

4 – 10

10 – 16

Ultralente

4 – 8

1 – 2

Phụ thuộc liều

18 – 30

Glargin (Lantus)

Không

24

ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Nhóm thuốc điều trị Đái tháo đường trong danh mục DOMESCO

STT NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ

HOẠT CHẤT

BIỆT DƯỢC

1 Nhóm thuốc kích thích tụy Gliclazide 30mg, Gliclazide 80mg

bài tiết insulin

(Sulphonylurea)

80mg

Dorocron 30 MR

(A1*)

Thế hệ 2

2

3

Glibenclamid 5mg Glibenclamid

Nhóm ức chế enzyme

alpha glucosidase làm

giảm hấp thu glucose

Acarbose 50mg, Dorobay ( Al-Al)

100mg

50mg, 100mg

4

Nhóm thuốc làm tăng

nhạy cảm insulin ở ngoại

vi, giảm đề kháng insulin

Metformin

GLucofine 500

mg, 850mg,

1000mg (A1*)

500mg, 850mg,

1000mg

NHÓM SULFONYLUREA

Cơ chế tác dụng

Tụy bài tiết insulin

Sulfonylureas

Glucose ở gan

Thải glucose ở ngoại vi

NHÓM BIGUANID

Cơ chế tác dụng

Metformin

Ức chế sản xuất glucose ở gan quá mức

Giảm kháng insulin trong các

tế bào cơ

NHÓM ỨC CHẾ ALPHA GLUCOSIDASE

Cơ chế tác dụng:

Acarbose

Ức chế men alphaglucosidase ở ruột

(đặc biệt là sucrase)

Làm chậm tiêu hóa và hấp

thu carbohydrate

Giảm nguy cơ tăng

glucose máu

Cơ chế tác dụng